Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Çuğundur (lat. Beta) — bitkilər aləminin pəncərkimilər dəstəsinin pəncərkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
| Çuğundur | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Çuğundur | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Çuğundur bir və ikiillik ot bitkisi olub, yoğun, şaxəli müxtəlif rəngli ağ rəngdən başlayaraq tünd-qırmızı rəngə qədər, acza şırımlı köklərə malikdir. Yarpaqları şirəli, uzun saplaqlı, kənarı bütöv, yumurtavarıdır. Hamışıq çiçəkləri ləçəklidir, kasacığı solğun-yaşıl rəngdədir. Meyvəsi kürəvarı olub, üstən yastıdır, sərtdir, toxumları qara-qonur rəngdədir.
Azərbaycanın demək olar ki, bütün rayonlarında çuğundurun müxtəlif sortları yeməli və yem sortları geniş becərilir. Bundan başqa, yerli əhalinin həyatyanı sahələrində də şəkər çuğunduru yetişdirilir.
Çuğundur çox qiymətli təsərrüfat bitkilərindən biridir. Onun köklərində bir sıra faydalı maddələr var. Məsələn, respublikada becərilən çuğundurun köklərində 13-22% şəkər olur. Yarpaqlarında çoxlu miqdarda rəngləyici boyaq maddə vardır ki, o, şərab sənayesində işlədilir. Bundan başqa yarpaqlarında 106 mq C vitamini, A, B1 vitaminləri, üzvi turşular və s. maddələr müəyyən edilmişdir. Çuğundurun kökləri isə C, B vitaminləri ilə, xüsusən karotinlə daha zəngindir. Ona görə də çuğundurun köklərindən polivitamin konsentratı hazırlayıb istifadə etmək faydalıdır.
Növləri
- Zosimov.
- Fisch. & C.A.Mey.
- Guss.
- Steven
- Boiss. & Heldr.
- R.K.Basu & K.K.Mukh.
- Aiton
- Waldst. & Kit.
- Pamukç. ex Aellen
- Adi çuğundur (Beta vulgaris L.)
İstinadlar
- Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 103. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 222.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cugundur lat Beta bitkiler aleminin pencerkimiler destesinin pencerkimiler fesilesine aid bitki cinsi CugundurElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad Ali bitkilerKlad Coxsporlu bitkilerKlad Borulu bitkilerKlad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad EvdikotlarKlad Bazal evdikotlarKlad SuperasteridlerDeste QerenfilciceklilerFesile PencerkimilerYarimfesile CugundurkimilerTriba CugundurkimilerCins CugundurBeynelxalq elmi adiBeta L 1753Sekil axtarisiITIS 20680NCBI 3554EOL 61080 Cugundur bir ve ikiillik ot bitkisi olub yogun saxeli muxtelif rengli ag rengden baslayaraq tund qirmizi renge qeder acza sirimli koklere malikdir Yarpaqlari sireli uzun saplaqli kenari butov yumurtavaridir Hamisiq cicekleri leceklidir kasacigi solgun yasil rengdedir Meyvesi kurevari olub usten yastidir sertdir toxumlari qara qonur rengdedir Azerbaycanin demek olar ki butun rayonlarinda cugundurun muxtelif sortlari yemeli ve yem sortlari genis becerilir Bundan basqa yerli ehalinin heyatyani sahelerinde de seker cugunduru yetisdirilir Cugundur cox qiymetli teserrufat bitkilerinden biridir Onun koklerinde bir sira faydali maddeler var Meselen respublikada becerilen cugundurun koklerinde 13 22 seker olur Yarpaqlarinda coxlu miqdarda rengleyici boyaq madde vardir ki o serab senayesinde isledilir Bundan basqa yarpaqlarinda 106 mq C vitamini A B1 vitaminleri uzvi tursular ve s maddeler mueyyen edilmisdir Cugundurun kokleri ise C B vitaminleri ile xususen karotinle daha zengindir Ona gore de cugundurun koklerinden polivitamin konsentrati hazirlayib istifade etmek faydalidir NovleriZosimov Fisch amp C A Mey Guss Steven Boiss amp Heldr R K Basu amp K K Mukh Aiton Waldst amp Kit Pamukc ex Aellen Adi cugundur Beta vulgaris L IstinadlarLinney K Genera plantarum eorumque characteres naturales secundum numerum figuram situm amp proportionem omnium fructificationis partium 5 Stokholm 1754 S 103 doi 10 5962 BHL TITLE 746 Linnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 222 Hemcinin bax