Bakı Dövlət Universitetinin Biologiya fakültəsi
Bakı Dövlət Universitetinin Biologiya fakültəsi — Bakı Dövlət Universitetinin fakültələrindən biri.
Biologiya fakültəsi | |
---|---|
Yaranma tarixi | 1934 |
Dekan | Çingiz Məmmədov (v.i.e.) |
Şəhər | Bakı |
Ölkə | Azərbaycan |
Vebsayt | biology.bsu.edu.az |
Haqqında
Biologiya fakültəsi 1934-cü ildən müstəqil fakültə kimi fəaliyyət göstərir. Fakültənin ilk dekanı ixtisasca bitki fizioloqu olan professor D.A.Şutov olmuşdur (1934-1935). Akademik A.İ.Qarayevin, akad. A.A.Qrossheym, akad. M.H.Abutalıbovun, AMEA-nın müxbir üzvü Y.Ə.Əbdürrəhmanovun, professor T.D.Qayıbovun, prof. A.X.Tağızadənin, prof. M.Ə.Qasımovun, M.A.Axundovun, prof. V.N.Rusanovun, prof. T.H.Məmmədovun, prof. A.M.Ələkbərovun, dos. K.M.Qənbərovun, prof. H.S.Qasımovanın, prof. Q.T.Mustafayevin, prof. A.Ş.İbrahimovun, prof. A.Ə.Quliyevin, prof. C.Ə.Əliyevin, prof. F.Q.Ağamalıyevin, prof.Ə.H.Əliyevin, prof.R.Ə.Quliyevin, prof. M.Ş.Babayevin, prof.E.M.Qurbanovun, prof. R.Ə.Həsənovun, dos. X.D.Abdullayevin milli kadrların hazırlanmasında xüsusi xidmətləri olmuşdur.
Kafedralar
Biologiya fakültəsində 8 kaferda fəaliyyət göstərir. Bu kafedralar aşağıdakılardır:
- Biofizika və molekulyar biologiya
- Biokimya və biotexnologiya
- Bitki fiziologiyası
- Botanika
- Genetika və Təkamül təlimi
- İnsan və heyvan fiziologiyası
- Mikrobiologiya
- Zoologiya
Bu kafedralarda bakalavr və magistratura təhsil pillələrində tədris proqramları əsasında adı çəkilən ixtisaslar üzrə dərslər keçirilir. Həmin ixtisaslar üzrə elmi işlər aparılır.
Təkamül Təlimi Muzeyi
Bakı Dövlət Universitetinin M.A.Axundov adına “Təkamül təlimi” muzeyi biologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar müəllim və elm xadimi, “Genetika və təkamül təlimi” kafedrasının yaradıcısı olan Mirəli Axundov tərəfindən 1937-ci ildə təsis olunmuşdur. Bu muzey ali məktəblərdə “Təkamül təlimi” fənninin zəngin əyani vasitələr əsasında tədrisinə xidmət edir.
Muzey uzun sürən geoloji tarix ərzində həyatın qeyri-üzvi aləmdən necə əmələ gəldiyini, onun sadədən mürəkkəb quruluşa doğru, birhüceyrəli orqanizmdən insana qədər dönməz inkişaf yolu keçdiyini elmi faktlar və dəlillər əsasında əks etdirir.Muzeydə mövcud olan üzvi aləmin əcdad ağacı sxemi filogenezin iki istiqamətdə - bir tərəfdən birhücüyrəlilərdən ali çiçəkli bitkilərə, digər tərəfdən isə məməlilərə qədər baş verdiyini hər tərəfli dərk etməyə imkan verir. “Təkamül təlimi” muzeyi üzvi aləmin meydana çıxması, inkişafı, onun ümumi qanunauygunluqları, istiqamətləri, hərəkətverici qüvvələri haqqında düzgün təsəvvürlərin formalaşmasına xidmət edir. Muzeydə toplanmış müxtəlif paleontoloji, müqayisəli anatomik, embrioloji, biocoğrafi və.s dəlillər təkamülün real və obyektiv, ardı kəsilməz və bu gün də davam edən tarixi proses olduğunu əyani şəkildə sübut edir və təbii seçmənin təkamülün əsas hərəkətverici qüvvəsi olduğunu nümayiş etdirir.
Muzeydəki ekspozisiyalar çoxşəkilliliyi ilə fərqlənən canlıların müxtəlif mühit şəraitinə uyğunlaşmasının nəticəsi olduğunu təsdiqləyir. Muzeydə cinsiyyətli seçmənin nəticəsi olan cinsiyyət deformizmi hadisəsi tovuzquşu, tutac, ördək və s.quşların eksponatların üzərində müqayisəli şəkildə şərh edilir. Muzeydə həmçinin süni seçməni nümayiş etdirən müxtəlif ekspozisiyalar da mövcuddur.
Muzey kolleksiyaları biologiya fakultəsinin tədris prosesində geniş istifadə edilərək, bu sahədə yüksək ixtisaslı kadrların hazırlanmasına xidmət edir. Muzeyin olduqca böyük nəzəri-metodoloji və tərbiyəvi əhəmiyyəti vardır.
Təhsil
Fakültədə təhsil əyani və qiyabi formalarda, azərbaycan və rus dillərində aparılır. Fakültədə 1000-dən çox tələbə və magistrant təhsil alır, onların təlim-tərbiyəsi ilə 86 nəfərdən ibarət olan professor-müəllim heyəti məşgul olur, onlardan 1 nəfəri akademik, 1 nəfər AMEA-nın müxbir üzvü, 19 nəfər elmlər doktoru, professor, 62 nəfəri elmlər namizədi, dosent, baş müəllim və müəllimdir.
Bakalavr
- Biologiya
- Biologiya müəllimliyi
- Su bioehtiyyatları və akvabitkilər
Magistratura
- Botanika
- Mikologiya
- Onurğasızlar zoologiyası
- Entomologiya
- Mikrobiologiya
- Sənaye mikrobiologiyası
- İnsan və heyvan fiziologiyası
- Bitki fiziologiyası
- Biokimya
- Biotexnologiya
- Nanobiotexnologiya
- Genetika
- Bitkilərin genetikası və seleksiyası
- Biofizika
- Molekulyar biologiya
- Onurğalılar zoologiyası
- İxtiologiya
- Ətraf mühitin idarə edilməsi və bioloji monitorinq
Beynəlxalq Əlaqələri
Biologiya fakültəsinin geniş beynəlxalq əlaqələri vardır. Belə ki, Rusiyanın Bax adına Biokimya İnstitutu, Gürcüstanın Tiflis Dövlət Universiteti, İspaniyanın Corunya Universiteti, Fransanın Nant İnstitutu bunlara misal ola bilər.
Akkreditasiya müddətində Bakı Dövlət Universiteti və Çexiyanın Karlova Universiteti, eləcə də Bakı Dövlət Universiteti və Çexiyanın Kimya Texnologiyaları İnstitutu arasında magistr mübadiləsi və elmi əməkdaşlıq haqqında razılaşma imzalanmışdır. Bundan əlavə, Biologiya fakültəsi və Çexiyanın Brno şəhərinin Mendel adına Dövlət Universiteti arasında müqavilə imzalanmışdır.
Məzunları
- Akademik Abdulla Qarayev – İnsan və heyvan fiziologiyası sahəsində alim.
- Akademik Cəlal Əliyev – Bitkilərin fiziologiyası və biokimyası sahəsində alim, sabiq deputat.
- Akademik Səttar Əsədov– Helmintologiya sahəsində dünyada alim.
- Akademik Hüseyn Həsənov – İnsan və heyvan fiziologiyası sahəsində alim.
- Akademik Orxan Ələkbərov – Genetika sahəsində alim.
- AMEA-nın müxbir üzvü, professor – Yusif Əbdürrəhmanov – İxtiologiya sahəsində alim.
- AMEA-nın müxbir üzvü Dəmir Hacıyev – Zoologiya polintologiya sahəsində alim.
- AMEA-nın müxbir üzvü Qədir Sultanov– Politolongiya sahəsində tanınmış alimdir.
- AMEA-nın müxbir üzvü Rafiq Qasımov – Balıqların fiziologiyası sahəsində alim.
- AMEA-nın müxbir üzvü İbrahim Əzizov – Bitki fiziologiyası sahəsində tanınmış alimdir.
- AMEA-nın müxbir üzvü Elşad Qurbanov – Botanika sahəsində alim.
- Əməkdar elm xadimi, professor – Mirəli Axundov – Genetika və biologiyanın tarixi sahəsində alim.
- Əməkdar elm xadimi, professor Həbibə Qasımova– Torpaq mikrobiologiyası sahəsində alim.
- Əməkdar elm xadimi, professor Neymət Qasımov – Bitki fiziologiyası sahəsində alim.
- Professor Tofiq Məmmədov – Biofizika sahəsində alim.
- Professor Ralfirid Həsənov – Fotosintez sahəsində alim.
Laboratoriyalar
Biotexnolgiya Laboratoriyası
Elmi istiqamət – Canlıların həyat fəaliyyətinin molekulyar genetik və fiziki-kimyəvi əsasları
Mövzu - Xəzər dənizinin sahil zonalarından götürülmüş yaşıl mikroyosunlarının biotexnoloji tədqiqatlar üçün yararlı formalarının seçilməsi və kultura halına salınması. Bioenerjinin, enerji tutumlu bioməhsulların və ekoloji təhlükəsizlik sistemlərinin yaradılması və tədqiqi
Alınan vacib elmi nəticələr :
Müəyyən edilmişdir ki, intensiv becərilmə şəraitində Dunaiella hüceyrələri (dəniz halofiti) ağ işığa az təlabkarlığı , xemostat rejimində yüksək gündəlik çıxımı və məhsuldarlığı ilə səciyyə olunur.
Biosimulyator Laborotoriyası
Elmi istiqamət – Ekstremal Şəraitdə fiziki - kimya proseslərin neyroendokrinoloji tənzimində ekoloji ritmlərin rolu
Alınan vacib elmi nəticələr :
Müəyyən edilmişdir ki, Şüalanmaya məruz qalmış heyvanlarda funksional (epifiz – ektomiya ) pozulmalar onu göstərir ki, canlı orqanizm ekstremal şəraitdə toxuma səviyyəsində homeo – homestazı tənzimləyə bilir
Alınan patentlər :
Musayev A.M. Əliyev Ə.H, Musayev, M.Ə.Yolçuliyev, Y.Y.Qapalı şəraitdə yetişdirilən quşların məhsuldarlığının artırılma üsulları Patent – ixtira 12.02.2007, ¹20070031
Son 3 ildə alınan vacib elmi nəticələr:
İntensiv becərilmə şəraitində Dunaliella (dəniz halofiti) hüceyrələri ağ işığa az tələbkarlığı və xermostat rejimində yüksək gündəlik çıxması, məhsuldarlığı ilə səciyyələnir (biotexnologiya ETL) Chara gumnophulla hüceyrələrinin plazmalemmalarında K+-kanallarının Ca2+ionları vasitəsilə qapanması xaricə düzləndirən K+ionların fəallaşma diapazonunda (50-160 mv) hüceyrələrin hiperpolyarlaşmasını, daxilə düzləndirən K+-kanalların fəallaşma diapazonunda (160-300 mv) isə depolyarlaşmanı törədir (biofizika və molekulyar biologiya kafedrası) İzolə edilmiş süd turşusu bakteriyalarından alınmış bakteriosinə bənzər inqibirləşdirici madellərin kation mübadilə xromotoqrafiya üsulu ilə qismən təmizlənmiş BBİM-in elektroforetik üsulla molekul çəkisi (MÇ) müəyyən edilmiş və məlum olmuşdur ki, bu fəal peptid komponentinin MÇ-çi 6,5-14,2 kDa arasındadır (biokimya və bioiexnologiya kafedrası) Müəyyən edilmişdir ki, Nacl duzunun təsirindən sonra sistemə qlyükozanın əlavə edilməsi cücərtilərin kökləri tərəfindən O2-nin udulmasının kəskin azalmasına səbəb olur ki, bu da şoranlıq şəraitində köklərdə Krebtri effektinin meydana çıxmasını olan hüceyrələrdə Nacl duzunun təsiri zamanı sərf olunan ATP-nın tezliklə kompensasiya olunması aeorob qlikolizin güclənməsi hesabına baş verir (bitki fiziologiyası kafedrası) Müəyyən edilmişdir ki, şüalanmaya məruz qalmış siçovulların funksional pozğunluqları (epifiz-ektomiya) onu göstərir canlı orqanizm eksterimal şəraitində toxuma səviyyəsində homeohomestazı tənzimləyə bilir (insan və heyvan fiziologiyası kafedrası)