fbpx
Wikipedia

Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi

Avqust 04, 2021

Bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyaya kömək edə bilərsiniz.
Əgər mümkündürsə, daha dəqiq bir şablondan istifadə edin.
Bu məqalə sonuncu dəfə 22 ay əvvəl Araz Yaquboglu tərəfindən redaktə olunub. (Yenilə)

Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi — Birləşmiş Millətlər Təşkilatının ali məhkəmə orqanı (BMT Nizamnaməsinin 92-ci maddəsinə görə). Onun qərargahı Niderlandın Haaqa şəhərindəki Barış Sarayındadır.

1945-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsi ilə təsis edilmiş Məhkəmə, 1946-cı ildə Beynəlxalq Ədliyyə Məhkəməsinin varisi olaraq fəaliyyətə başladı. Beynəlxalq Məhkəmə Sədrininin öhdəliyi, Məhkəməni təşkil edən və tənzimləyən əsas konstitusiya sənədidir.Beynəlxalq Məhkəməni Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi və Belçika Hərbi Cinayət Qanununları ilə qarışdırmaq olmaz.Məhkəmə iki rəsmi dildə ingiliscə və fransızca icra olunur.

Məhkəmənin iş prinsipi geniş məhkəmə fəaliyyəti ilə xarakterizə olunur. Onun əsas vəzifələri dövlətlərə təqdim edilmiş hüquqi mübahisələrin həlli və lazımi qaydada səlahiyyətli beynəlxalq orqanlar və qurumlar tərəfindən ona təqdim edilmiş hüquqi məsələlər üzrə məsləhətçi rəy verməkdir. Beynəlxalq Məhkəmə tərəfindən qəbul edilən qərarların sayı nisbətən az idi, lakin 1980-ci ildən başlayaraq, xüsusən də inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında Məhkəmədən istifadə etmək istəyi açıq şəkildə ortaya çıxmışdı.

Təşkili və tərkibi

Beynəlxalq Məhkəmə vətəndaşlıqlarından asılı olmayaraq yüksək mənəvi keyfiyyətlərə malik olan şəxslərdən seçilmiş və müstəqil hakimlər kollegiyasını təşkil edən on beş nəfərdən ibarətdir. Beynəlxalq Məhkəmə hakimləri əsasən BMT-yə üzv dövlətlər arasından seçilir, amma yalnız Statusuna üzv olan dövlətlər də Baş Assambleyanın qərarı ilə öz hakimliyə namizədlərini irəli sürə bilərlər. BMT-in Baş Assambleyası və BMT-in Təhlükəsizlik Şurası 15 hakimi ayrı-ayrılıqda müstəqil şəkildə seçir. Hakimliyə nazmizədlər həm Baş Assambleyada, həm də Təhlükəsizlik şurasında birgə topladıqları səs sayına görə hakim seçilirlər.Əgər bir dövlətin bir neçə namizədi çox səs toplayıbsa, onların ən yaşlısı hakim seçilir. Hər bir hakim ayrı-ayrı ölkənin vətəndaşı olmalıdır, yəni bir dövləti eyni vaxtda iki hakim təmsil edə bilməz. Seçim zamanı namizədlərin təkcə göstərilən tələblərə uyğunluğu deyil, həm də onların hansı hüquq sistemini təmsil etməsi də nəzərə alınır.

Seçilmiş bu hakimlər öz hüquqlarından 9 il müddətində istifadə edə bilərlər.Yəni hakimlər 9 illiyinə seçilirlər.Hakimlərin 9 illik seçilməyinə baxmayaraq, seçkilər hər üç ildə bir keçirilir və hər seçkidə 5 köhnə hakimi yeniləri əvəz edir. Statut hakimlərə yenidən seçilmək hüququ da verir. Seçilən hər bir hakim diplomatik toxunulmazlığa malik olur və elmi, pedeqoji və yaradıcılıq fəaliyyətindən başqa heç bir işlə məşğul ola bilməzlər.

Hakimin səlahiyyətlərinə xitam iki halda verilir: 1) Hakim öz istəyi ilə istefa verdikdə; 2) Beynəlxalq Məhkəmə tərəfindən səlahiyyətlərinə xitam verildikdə; 3) Səlahiyyət müddəti bitdikdə.

1960-cı ildən bu günə kimi Təhlükəsizlik Şurasının beş daimi üzvündən dördü hər zaman Beynəlxalq Məhkəmədə təmsil olunub. Bunlar ABŞ, Fransa, Rusiya və Böyük Britaniyadır. Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvlərindən yalnız hazırki Çin Xalq Respublikasını (1971-ci ilə kimi Çin Respublikası) bu siyahıya daxil edə bilmirik. Çünki ÇXR 1967-1985-ci illər arası Birləşmiş Millətlər təşkilatına namizət təqdim etməyib.

Məhkəmə yenidən seçilmək hüququ ilə sədri və vitse-sədri üç illiyə seçir. Seçkilər gizli səsvermə yoluyla mütləq çoxluq prinsipi əsasında həyata keçirilir. Məhkəmə yenidən seçilmək hüququ ilə mütləq səs çoxluğu və gizli səsvermə yoluyla yeddi il müddətinə öz katibini seçir. Bu qayda ilə də katibin müavini seçilir. Məhkəmə katibinin funksiyaları çox genişdir və məhkəmənin Statut və reqlamentində müfəssəl təsbit olunub. Məhkəmənin katibliyinin fəaliyyəti dörd sahədə həyata keçirilir: - məhkəmə işi, məsələn, müxtəlif məhkəmə və tarixi ilk olaylara aid sənədlərin, qanunvericilik və saziş mətnlərinin və eləcə də hüquqşünasların rəylərinin yığılması; - diplomatik iş, o sıradan məhkəmənin adından müxtəlif xəbərlərin hazırlanması; - inzibati və maliyyə işi (məsələn, işçi heyətə, otaqlara, büdcənin hazırlanmasına və s. aid məsələlər); - dilçilik işi – müxtəlif sənədlərin redaktəsi və tərcüməsi üzrə işlərin icrası

Ümumi xüsusiyyətləri

Beynəlxalq Məhkəmənin mərkəzi Hollandiyanın Haaqa şəhəridir, ancaq hakimlərin razılğı ilə başqa bir yerdə də toplantı keçirilə bilər.

Beynəlxalq Məhkəmənin səlahiyyətləri ancaq dövlətlər arasındakı mübahisələrə aiddir. Məhkəmə adi şəxslərlə dövlət arasındakı və əlbəttə, adi şəxslər arasındakı mübahisələrə baxa bilməz. Və hətta dövlətlər arasındakı mübahisələrə də bütün tərəflərin razılığı ilə baxıla bilər. Beləliklə, məhkəmənin səlahiyyəti dövlət üçün məcburi yox, ancaq fakültətivdir. Məhkəməyə fakültətiv səlahiyyətin verilməsi qərarı San-Fransiskodakı konfransın 4-cü komissiyasının birinci komitəsində məhkəmə üçün məcburi səlahiyyətin çoxsaylı tərəfdarları ilə olduqca gərgin mübarizədən sonra səs çoxluğu ilə (31-ə qarşı 14) qəbul edilmişdir. Dövlətlərin mübahisələri məhkəməyə fakültətiv xarakterli həll üçün vermələri xüsusi olaraq özünü onda biruzə verir ki, Beynəlxalq Məhkəmənin statutunun 36-cı maddəsinin 1-ci bəndinə müvafiq olaraq "tərəflərin məhkəməyə təqdim etdikləri bütün işlər onun səlahiyyətinə aiddir…". Fəqət statutun üzvü olan dövlətlər işlərin müəyyən kateqoriyaları üzrə məhkəmənin səlahiyyətini özləri üçün qəbul edə bilərlər.

Beynəlxalq Məhkəmənin statutunda onun məcburi yurisdiksiyasının tanınması üçün bir neçə variant təsbit edilib. Belə ki, dövlət məcburi yurisdiksiya barədə maddələr olan müvafiq bəyanatla çıxış edə bilər, yaxud ikitərəfli beynəlxalq sazişin iştirakçısı ola bilər. Belə sazişlərə sülhməramlı sazişlər, sülh və əməkdaşlıq haqqında, təbii ehtiyatların müştərək istismarı haqqında, dəniz hövzələrinin bölüşdürülməsi haqqında və digər sazişlər aiddir. Beynəlxalq Məhkəmənin məcburi yurisdiksiyası barədə klauzula çoxtərəfli sazişlərin və ən əvvəl universal beynəlxalq sazişlərin çoxsaylı qruplarının da tərkibində vardır. Bir çox dövlətlər bu sazişlərin iştirakçılarıdır.

Beləliklə, Beynəlxalq Məhkəmənin məcburi yurisdiksiyası saziş layihəsində dövlət tərəfindən ya tamamilə, ya hər hansı bir şərtlə, ya da beynəlxalq mübahisələrin konkret kateqoriyaları üzrə qəbul edilir. Beynəlxalq Məhkəmənin məcburi yurisdiksiyasının tanınmasında şərtlərin geniş tətbiq edilməsi onun fəaliyyət dairəsini əhəmiyyətli dərəcədə daraldır.

Beynəlxalq Məhkəmənin məcburi yurisdiksiyası dövlətlərin bəyanatları ilə yanaşı, beynəlxalq münasibətlərin bəzi spesifik sahələrini tənzimləyən bir sıra beynəlxalq konvensiyalarda da nəzərdə tutulmuşdur. Bir qayda olaraq, onlarda bu konvensiyaların şərhinə və tətbiqinə aid olan mübahisələrin təhqiqat üçün məhkəməyə verilmə qaydları və şərtləri çox ciddi qeyd olunur. Misal kimi 1961-ci il diplomatik əlaqələr haqqındakı Vyana konvensiyasına mübahisələrin məcburi həlli barədəki fakültətiv protokola müraciət etmək olar. Protokolun I maddəsində deyilir: "Konvensiyanın şərhi və ya tətbiqi üzrə mübahisələr Beynəlxalq Məhkəmənin məcburi yurisdiksiyasına aiddir və bu protokolun iştirakçısı olan hər bir dövlətin mübahisəyə aid ərizəsi üzrə müvafiq olaraq bu məhkəməyə təqdim oluna bilərlər".

Beləliklə, BMT-nin Beynəlxalq Məhkəməsinin məcburi yurisdiksiyasının tanınmasının aşağı səviyyədə olmasına baxmayaraq bir sıra hallarda ona kifayət qədər geniş səlahiyyətlər verilir ki, bu da məhkəmənin dövlətlərarası mübahisələrin həllində böyük potensial imkanlara malik olduğuna dəlalət edir. Əgər hər hansı bir dövlət heç bir hüquqi əsas olmadan Beynəlxalq Məhkəmənin çıxardığı qərarı yerinə yetirmirsə, bu zaman BMT-in Təhlükəsizlik Şurası adekvat tədbirlər həyata keçirə bilər.

Ümumən, qəbul edilmiş bir qaydaya müvafiq olaraq iddiaçı dövlət təqdim olunmuş mübahisənin mahiyyəti üzrə baxılması üçün məhkəmənin səlahiyyətini əsaslandırmalıdır. Bundan əlavə, mübahisənin mövcudluğu faktının və onun hüquqi təbiətinin sübuta yetirilməsi öhdəliyi də elə bu dövlətin üzərinə qoyulur. Bu maddənin pozulması iddianı mənasızlaşdırır və beləliklə də, BMT-nin Beynəlxalq Məhkəməsinin yurisdiksiyasının tətbiqini mümkünsüz edir.

Məhkəmə özünün məhkəmə funksiyalarından əlavə ixtiyari təşkilatın (belə sorğuları etmək üçün BMT-nin Nizamnaməsi ilə və ya ona müvafiq olaraq müvəkkil təyin olunmuş) sorğusu üzrə ixtiyari hüquqi məsələ üzrə məsləhət arayışı vermək hüququndadır. Beynəlxalq Məhkəmənin məsləhət arayışı ancaq beynəlxalq hakimlərin beynəlxalq hüququn bu və yaxud digər məsələsi üzrə rəylərinin ifadəsidir. Bu məcburi xarakter daşımır və Beynalxalq Məhkəməyə məsləhət arayışı üçün müraciət etmiş orqanı heç cürə məhdudlaşdırmır.

Çoxlu sayda konvensiya və sazişlər mövcuddur ki, onlara müvafiq olaraq dövlətlər gələcəkdə məhkəmənin yurisdiksiyasını tanıyacaqlarını öhdələrinə götürürlər. Bunlara aiddir: iki dövlət arasında yaranacaq mübahisələrin hamısına və ya bəzi kateqoriyalarına aid olan ikitərəfli sazişlər, mübahisələrin bir və ya daha çox kateqoriyalarına aid olan çoxtərəfli konvensiyalar və sair (statutun 36-cı maddəsinin 1-ci bəndi və 37-ci maddəsi). Beynəlxalq Məhkəmə bəzi məhdudiyyətlərlə eləcə də beynəlxalq təşkilatların qərarlarının qanuniliyi üzərində dolayısı nəzarəti həyata keçirə bilər, apelyasiya instansiyası rolunda çıxış edə bilər və beynəlxalq inzibati tribunalların qərarlarının yenidən baxılması üzrə arayış çıxara bilər.

Statutun 38-ci maddəsinə müvafiq olaraq Beynəlxalq Məhkəmə öz qərarlarında aşağıdakılara əsaslanır: a) beynəlxalq konvensiyalar və sazişlərə; b) beynəlxalq ənənəyə; c) hüququn mədəni millətlər tərəfindən qəbul edilmiş ümumi prinsiplərinə; d) hüquq normalarını müəyyənləşdirmək üçün yardımçı vəsait kimi məhkəmə qərarları və ən görkəmli mütəxəssislərin doktrinalarına.

Bundan əlavə tərəflərin razılığı olarsa məhkəmə işi formal qanun üzrə yox, ədalətlilik prinsiplərinə uyğun (yəni ex aequo et bono) həll edə bilər.

Beynəlxalq Məhkəmə əsasən aşağıdakı məsələlərə baxır: (Statut 36.2) - Hər hansı bir bəyamnamənin təfsiri; - Beynəlxalq hüquqla əlaqədar hər bir məsələ; - Beynəlxalq öhdəliyə zidd bir hərəkətin gətirdiyi hər növ zərər ilə əlaqədar məsələlər - Hər hansısa bir məsələnin Beynəlxalq Məhkəmənin səlahiyyətləri çərçivəsində olub olmaması ilə əlaqədar yaranan ziddiyəti yalnız Beynəlxalq Məhkəmə həll edir.

BMT-in Beynəlxalq Məhkəməsində hər iş, bir qayda olaraq, iki mərhələdən – yazılı və şifahi mərhələdən keçir. Yazılı mərhələ adətən bir neçə ay davam edir, çünki hər tərəfdən uyğun yazılı izahatların – memorandumların təqdimatı tələb olunur. Bir qayda olaraq, iş iki dövlətin razılığının (məhkəmədə işin araşdırılması haqqında barışığın) məhkəməyə verilməsi ilə başlanır. Əgər dövlət məhkəmənin səlahiyyətinə tabe olacağı barədə öz üzərinə öhdəlik götürübsə iddiaçı dövlət tərəfindən birtərəfli yazılı müraciət ilə ona qarşı iş qaldırıla bilər.

İş məhkəmədə dinlənilməyə hazır olduqda şifahi təhqiqat başlanılır. Bu mərhələ adətən bir neçə gün (nadir hallarda bir neçə həftə) çəkir. Tərəflər nümayəndələri vasitəsilə çıxış edirlər və qəyyumların və vəkillərin köməyindən istifadə edə bilərlər. Belə təhqiqatdan sonra məhkəmənin bağlı iclası keçirilir. Açıq iclasda isə ancaq məhkəmənin qərarı elan edilir. Qərar hakimlərin sadə səs çoxluğu ilə qəbul olunur, səslər bərabər olarsa sədr həlledici səsə malikdir.

Beynəlxalq Məhkəmə işlərin daha tez həlli üçün tərəflərin razılığı nəticəsində 5 nəfərdən ibarət dairə yarada bilər (Statut, 29. Maddə). 1993-cü ildə Statutun 26.1 Maddəsinə görə ətraf mühitlə əlaqədar işlərə baxılması üçün xüsusi dairə yaradilib. Buna baxmayaraq bu dairə indiyə kimi heç bir işə baxmayıb.

İstinadlar

Xarici keçidlər

  • Lahə ədalət məhkəməsinin rəsmi sayti
  • Kayzen.az
  • International Court
  • BMT rəsmi saytı

Avqust 04, 2021
beynəlxalq, ədalət, məhkəməsi, məqalə, qaralama, halındadır, məqaləni, redaktə, edərək, vikipediyaya, kömək, edə, bilərsiniz, əgər, mümkündürsə, daha, dəqiq, şablondan, istifadə, edin, məqalə, sonuncu, dəfə, əvvəl, araz, yaquboglu, tərəfindən, redaktə, olunub,. Bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyaya komek ede bilersiniz Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Bu meqale sonuncu defe 22 ay evvel Araz Yaquboglu terefinden redakte olunub Yenile Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Beynelxalq Edalet Mehkemesi Birlesmis Milletler Teskilatinin ali mehkeme orqani BMT Nizamnamesinin 92 ci maddesine gore Onun qerargahi Niderlandin Haaqa seherindeki Baris Sarayindadir 1945 ci ilde Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesi ile tesis edilmis Mehkeme 1946 ci ilde Beynelxalq Edliyye Mehkemesinin varisi olaraq fealiyyete basladi Beynelxalq Mehkeme Sedrininin ohdeliyi Mehkemeni teskil eden ve tenzimleyen esas konstitusiya senedidir Beynelxalq Mehkemeni Beynelxalq Cinayet Mehkemesi ve Belcika Herbi Cinayet Qanununlari ile qarisdirmaq olmaz Mehkeme iki resmi dilde ingilisce ve fransizca icra olunur Mehkemenin is prinsipi genis mehkeme fealiyyeti ile xarakterize olunur Onun esas vezifeleri dovletlere teqdim edilmis huquqi mubahiselerin helli ve lazimi qaydada selahiyyetli beynelxalq orqanlar ve qurumlar terefinden ona teqdim edilmis huquqi meseleler uzre meslehetci rey vermekdir Beynelxalq Mehkeme terefinden qebul edilen qerarlarin sayi nisbeten az idi lakin 1980 ci ilden baslayaraq xususen de inkisaf etmekde olan olkeler arasinda Mehkemeden istifade etmek isteyi aciq sekilde ortaya cixmisdi Mundericat 1 Teskili ve terkibi 2 Umumi xususiyyetleri 3 Istinadlar 4 Xarici kecidlerTeskili ve terkibi RedakteBeynelxalq Mehkeme vetendasliqlarindan asili olmayaraq yuksek menevi keyfiyyetlere malik olan sexslerden secilmis ve musteqil hakimler kollegiyasini teskil eden on bes neferden ibaretdir Beynelxalq Mehkeme hakimleri esasen BMT ye uzv dovletler arasindan secilir amma yalniz Statusuna uzv olan dovletler de Bas Assambleyanin qerari ile oz hakimliye namizedlerini ireli sure bilerler BMT in Bas Assambleyasi ve BMT in Tehlukesizlik Surasi 15 hakimi ayri ayriliqda musteqil sekilde secir Hakimliye nazmizedler hem Bas Assambleyada hem de Tehlukesizlik surasinda birge topladiqlari ses sayina gore hakim secilirler Eger bir dovletin bir nece namizedi cox ses toplayibsa onlarin en yaslisi hakim secilir Her bir hakim ayri ayri olkenin vetendasi olmalidir yeni bir dovleti eyni vaxtda iki hakim temsil ede bilmez Secim zamani namizedlerin tekce gosterilen teleblere uygunlugu deyil hem de onlarin hansi huquq sistemini temsil etmesi de nezere alinir Secilmis bu hakimler oz huquqlarindan 9 il muddetinde istifade ede bilerler Yeni hakimler 9 illiyine secilirler Hakimlerin 9 illik secilmeyine baxmayaraq seckiler her uc ilde bir kecirilir ve her seckide 5 kohne hakimi yenileri evez edir Statut hakimlere yeniden secilmek huququ da verir Secilen her bir hakim diplomatik toxunulmazliga malik olur ve elmi pedeqoji ve yaradiciliq fealiyyetinden basqa hec bir isle mesgul ola bilmezler Hakimin selahiyyetlerine xitam iki halda verilir 1 Hakim oz isteyi ile istefa verdikde 2 Beynelxalq Mehkeme terefinden selahiyyetlerine xitam verildikde 3 Selahiyyet muddeti bitdikde 1960 ci ilden bu gune kimi Tehlukesizlik Surasinin bes daimi uzvunden dordu her zaman Beynelxalq Mehkemede temsil olunub Bunlar ABS Fransa Rusiya ve Boyuk Britaniyadir Tehlukesizlik Surasinin daimi uzvlerinden yalniz hazirki Cin Xalq Respublikasini 1971 ci ile kimi Cin Respublikasi bu siyahiya daxil ede bilmirik Cunki CXR 1967 1985 ci iller arasi Birlesmis Milletler teskilatina namizet teqdim etmeyib Mehkeme yeniden secilmek huququ ile sedri ve vitse sedri uc illiye secir Seckiler gizli sesverme yoluyla mutleq coxluq prinsipi esasinda heyata kecirilir Mehkeme yeniden secilmek huququ ile mutleq ses coxlugu ve gizli sesverme yoluyla yeddi il muddetine oz katibini secir Bu qayda ile de katibin muavini secilir Mehkeme katibinin funksiyalari cox genisdir ve mehkemenin Statut ve reqlamentinde mufessel tesbit olunub Mehkemenin katibliyinin fealiyyeti dord sahede heyata kecirilir mehkeme isi meselen muxtelif mehkeme ve tarixi ilk olaylara aid senedlerin qanunvericilik ve sazis metnlerinin ve elece de huquqsunaslarin reylerinin yigilmasi diplomatik is o siradan mehkemenin adindan muxtelif xeberlerin hazirlanmasi inzibati ve maliyye isi meselen isci heyete otaqlara budcenin hazirlanmasina ve s aid meseleler dilcilik isi muxtelif senedlerin redaktesi ve tercumesi uzre islerin icrasiUmumi xususiyyetleri RedakteBeynelxalq Mehkemenin merkezi Hollandiyanin Haaqa seheridir ancaq hakimlerin razilgi ile basqa bir yerde de toplanti kecirile biler Beynelxalq Mehkemenin selahiyyetleri ancaq dovletler arasindaki mubahiselere aiddir Mehkeme adi sexslerle dovlet arasindaki ve elbette adi sexsler arasindaki mubahiselere baxa bilmez Ve hetta dovletler arasindaki mubahiselere de butun tereflerin raziligi ile baxila biler Belelikle mehkemenin selahiyyeti dovlet ucun mecburi yox ancaq fakultetivdir Mehkemeye fakultetiv selahiyyetin verilmesi qerari San Fransiskodaki konfransin 4 cu komissiyasinin birinci komitesinde mehkeme ucun mecburi selahiyyetin coxsayli terefdarlari ile olduqca gergin mubarizeden sonra ses coxlugu ile 31 e qarsi 14 qebul edilmisdir Dovletlerin mubahiseleri mehkemeye fakultetiv xarakterli hell ucun vermeleri xususi olaraq ozunu onda biruze verir ki Beynelxalq Mehkemenin statutunun 36 ci maddesinin 1 ci bendine muvafiq olaraq tereflerin mehkemeye teqdim etdikleri butun isler onun selahiyyetine aiddir Feqet statutun uzvu olan dovletler islerin mueyyen kateqoriyalari uzre mehkemenin selahiyyetini ozleri ucun qebul ede bilerler Beynelxalq Mehkemenin statutunda onun mecburi yurisdiksiyasinin taninmasi ucun bir nece variant tesbit edilib Bele ki dovlet mecburi yurisdiksiya barede maddeler olan muvafiq beyanatla cixis ede biler yaxud ikiterefli beynelxalq sazisin istirakcisi ola biler Bele sazislere sulhmeramli sazisler sulh ve emekdasliq haqqinda tebii ehtiyatlarin musterek istismari haqqinda deniz hovzelerinin bolusdurulmesi haqqinda ve diger sazisler aiddir Beynelxalq Mehkemenin mecburi yurisdiksiyasi barede klauzula coxterefli sazislerin ve en evvel universal beynelxalq sazislerin coxsayli qruplarinin da terkibinde vardir Bir cox dovletler bu sazislerin istirakcilaridir Belelikle Beynelxalq Mehkemenin mecburi yurisdiksiyasi sazis layihesinde dovlet terefinden ya tamamile ya her hansi bir sertle ya da beynelxalq mubahiselerin konkret kateqoriyalari uzre qebul edilir Beynelxalq Mehkemenin mecburi yurisdiksiyasinin taninmasinda sertlerin genis tetbiq edilmesi onun fealiyyet dairesini ehemiyyetli derecede daraldir Beynelxalq Mehkemenin mecburi yurisdiksiyasi dovletlerin beyanatlari ile yanasi beynelxalq munasibetlerin bezi spesifik sahelerini tenzimleyen bir sira beynelxalq konvensiyalarda da nezerde tutulmusdur Bir qayda olaraq onlarda bu konvensiyalarin serhine ve tetbiqine aid olan mubahiselerin tehqiqat ucun mehkemeye verilme qaydlari ve sertleri cox ciddi qeyd olunur Misal kimi 1961 ci il diplomatik elaqeler haqqindaki Vyana konvensiyasina mubahiselerin mecburi helli baredeki fakultetiv protokola muraciet etmek olar Protokolun I maddesinde deyilir Konvensiyanin serhi ve ya tetbiqi uzre mubahiseler Beynelxalq Mehkemenin mecburi yurisdiksiyasina aiddir ve bu protokolun istirakcisi olan her bir dovletin mubahiseye aid erizesi uzre muvafiq olaraq bu mehkemeye teqdim oluna bilerler Belelikle BMT nin Beynelxalq Mehkemesinin mecburi yurisdiksiyasinin taninmasinin asagi seviyyede olmasina baxmayaraq bir sira hallarda ona kifayet qeder genis selahiyyetler verilir ki bu da mehkemenin dovletlerarasi mubahiselerin hellinde boyuk potensial imkanlara malik olduguna delalet edir Eger her hansi bir dovlet hec bir huquqi esas olmadan Beynelxalq Mehkemenin cixardigi qerari yerine yetirmirse bu zaman BMT in Tehlukesizlik Surasi adekvat tedbirler heyata kecire biler Umumen qebul edilmis bir qaydaya muvafiq olaraq iddiaci dovlet teqdim olunmus mubahisenin mahiyyeti uzre baxilmasi ucun mehkemenin selahiyyetini esaslandirmalidir Bundan elave mubahisenin movcudlugu faktinin ve onun huquqi tebietinin subuta yetirilmesi ohdeliyi de ele bu dovletin uzerine qoyulur Bu maddenin pozulmasi iddiani menasizlasdirir ve belelikle de BMT nin Beynelxalq Mehkemesinin yurisdiksiyasinin tetbiqini mumkunsuz edir Mehkeme ozunun mehkeme funksiyalarindan elave ixtiyari teskilatin bele sorgulari etmek ucun BMT nin Nizamnamesi ile ve ya ona muvafiq olaraq muvekkil teyin olunmus sorgusu uzre ixtiyari huquqi mesele uzre meslehet arayisi vermek huququndadir Beynelxalq Mehkemenin meslehet arayisi ancaq beynelxalq hakimlerin beynelxalq huququn bu ve yaxud diger meselesi uzre reylerinin ifadesidir Bu mecburi xarakter dasimir ve Beynalxalq Mehkemeye meslehet arayisi ucun muraciet etmis orqani hec cure mehdudlasdirmir Coxlu sayda konvensiya ve sazisler movcuddur ki onlara muvafiq olaraq dovletler gelecekde mehkemenin yurisdiksiyasini taniyacaqlarini ohdelerine gotururler Bunlara aiddir iki dovlet arasinda yaranacaq mubahiselerin hamisina ve ya bezi kateqoriyalarina aid olan ikiterefli sazisler mubahiselerin bir ve ya daha cox kateqoriyalarina aid olan coxterefli konvensiyalar ve sair statutun 36 ci maddesinin 1 ci bendi ve 37 ci maddesi Beynelxalq Mehkeme bezi mehdudiyyetlerle elece de beynelxalq teskilatlarin qerarlarinin qanuniliyi uzerinde dolayisi nezareti heyata kecire biler apelyasiya instansiyasi rolunda cixis ede biler ve beynelxalq inzibati tribunallarin qerarlarinin yeniden baxilmasi uzre arayis cixara biler Statutun 38 ci maddesine muvafiq olaraq Beynelxalq Mehkeme oz qerarlarinda asagidakilara esaslanir a beynelxalq konvensiyalar ve sazislere b beynelxalq eneneye c huququn medeni milletler terefinden qebul edilmis umumi prinsiplerine d huquq normalarini mueyyenlesdirmek ucun yardimci vesait kimi mehkeme qerarlari ve en gorkemli mutexessislerin doktrinalarina Bundan elave tereflerin raziligi olarsa mehkeme isi formal qanun uzre yox edaletlilik prinsiplerine uygun yeni ex aequo et bono hell ede biler Beynelxalq Mehkeme esasen asagidaki meselelere baxir Statut 36 2 Her hansi bir beyamnamenin tefsiri Beynelxalq huquqla elaqedar her bir mesele Beynelxalq ohdeliye zidd bir hereketin getirdiyi her nov zerer ile elaqedar meseleler Her hansisa bir meselenin Beynelxalq Mehkemenin selahiyyetleri cercivesinde olub olmamasi ile elaqedar yaranan ziddiyeti yalniz Beynelxalq Mehkeme hell edir BMT in Beynelxalq Mehkemesinde her is bir qayda olaraq iki merheleden yazili ve sifahi merheleden kecir Yazili merhele adeten bir nece ay davam edir cunki her terefden uygun yazili izahatlarin memorandumlarin teqdimati teleb olunur Bir qayda olaraq is iki dovletin raziliginin mehkemede isin arasdirilmasi haqqinda barisigin mehkemeye verilmesi ile baslanir Eger dovlet mehkemenin selahiyyetine tabe olacagi barede oz uzerine ohdelik goturubse iddiaci dovlet terefinden birterefli yazili muraciet ile ona qarsi is qaldirila biler Is mehkemede dinlenilmeye hazir olduqda sifahi tehqiqat baslanilir Bu merhele adeten bir nece gun nadir hallarda bir nece hefte cekir Terefler numayendeleri vasitesile cixis edirler ve qeyyumlarin ve vekillerin komeyinden istifade ede bilerler Bele tehqiqatdan sonra mehkemenin bagli iclasi kecirilir Aciq iclasda ise ancaq mehkemenin qerari elan edilir Qerar hakimlerin sade ses coxlugu ile qebul olunur sesler beraber olarsa sedr helledici sese malikdir Beynelxalq Mehkeme islerin daha tez helli ucun tereflerin raziligi neticesinde 5 neferden ibaret daire yarada biler Statut 29 Madde 1993 cu ilde Statutun 26 1 Maddesine gore etraf muhitle elaqedar islere baxilmasi ucun xususi daire yaradilib Buna baxmayaraq bu daire indiye kimi hec bir ise baxmayib Istinadlar RedakteXarici kecidler RedakteLahe edalet mehkemesinin resmi sayti Kayzen az International Court BMT resmi saytiMenbe https az wikipedia org w index php title Beynelxalq Edalet Mehkemesi amp oldid 4867384, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.