Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti nümayəndə heyətinin İtaliyaya səfəri
Avqust 04, 2021
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti nümayəndə heyətinin İtaliyaya səfəri - AXC rəhbərliyinin hərbi silah və sursat alınması üçün İtaliya krallığına1919-cu ildə göndərdiyi nümayəndə heyətinin səfəri nəzərdə tutulur.
Arxa plan
İlk əvvəllər Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti İtalyan qoşunlarının Azərbaycanda yerləşdirilməsinə nail olmağa çalışırdı. Buna görə də Parisə ezam edilən müttəfiq komandanlığı yanında xüsusi nümayəndə Ə.Tahirov yolüstü Romada dayandı və İtaliya Xarici İşlər Nazirliyinin nümayəndələri ilə bir sıra görüşlər keçirdi. İtaliya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmisi Mayoni ilə görüşdə Ə.Tahirov Azərbaycana ordu göndərilib-göndərilməyəcəyini soruşduqda Mayoni ona bir neçə kağız göstərərək bildirdi ki, Parisdə olan İtaliya nümayəndələri ilə görüşdə Ə.M.TopçubaşovAzərbaycanaİtaliya ordusunun göndərilməsinin arzuolunmazlığını bəyan edib. Ə.M.Topçubaşov öz bəyanatında əhalinin bu addımdan narazı qalacağını vurğuladığından Mayoni bilmək istəyirdi ki, belə münasibət Ə.M.Topçubaşovun şəxsi fikridir, yoxsa, doğrudan da, əhali və hökumət Azərbaycanaİtaliya ordusu göndərilməsinin əleyhinədir. Əslində İtaliya tərəfi Qafqaza ordu göndərməməyə qərar verdiyindən, Ə.M.Topçubaşovun ilk müzakirələr zamanı hələ ingilis ordusu Azərbaycanda olarkən İtaliya ordusunun ora göndərilməsinə ehtiyac olmadığı haqqında söylədiyi fikrinə istinad edirdi. Bu fikir, həm Аzərbaycan, həm Gürcüstan nümayəndələri tərəfindən irəli sürüləndə İngiltərə ordusunun Qafqazı tərk etməsi barədə rəsmi açıqlama hələ elan edilməmişdi. Lakin Britaniya hökumətinin Qafqazı tərk etmək barədə Sülh konfransına rəsmi müraciətindən sonra Cənubi Qafqaz respublikaları ətrafında siyasi şərait əsaslı dərəcədə dəyişmişdi. Ona görə də Ə.Tahirov Mayoniyə bildirdi ki, siz əhali və xalqın İtaliyaya münasibətini, polkovnik Qabba başda olmaqla, Azərbaycana göndərdiyiniz missiyaya göstərilən münasibət əsasında mühakimə yürüdə bilərsiniz. Bu missiyanın şərəfinə Azərbaycan hökumətinin təntənəli qəbul mərasimi keçirdiyini açıqlayan Ə.Tahirov əlavə etdi ki, hökumət və əhali sizin ordunuzu Azərbaycanda görməkdən şad olardı. İtaliya xarici işlər naziri vəzifəsini icra edən qraf Sforsla görüş zamanı da bu məsələlər ətraflı müzakirə edildi. İtaliya hökumətinin məlum qərarından sonra vəziyyət dəyişdiyindən Sidney Sonninodan sonra xarici işlər naziri vəzifəsini icra edən qraf Sfors tərəfindən məsələ bir qədər fərqli formada qoyulurdu. Ona görə qraf Sfors soruşdu ki, əgər italyanlar Azərbaycana ordu göndərməsələr, yalnız təlimatçılar və bütün sahələri bilən hərbi mütəxəssislər göndərsələr, əhali və hökumət buna necə münasibət bəsləyər. Ə.Tahirov cavabında bildirdi ki, İtaliya ordusunun və Azərbaycan ordusu üçün hərbi sursatın göndərilməsi daha çox arzuolunandır. Bu halda qraf Sfors Azərbaycan ordusunun ilk növbədə ehtiyacı olduğu hərbi sursat haqqında yazılı müraciət hazırlamağı təklif etdi və bu müraciəti İtaliya tərəfinin müzakirə edəcəyini bildirdi. Bu təklifə uyğun olaraq, Ə.Tahirov Azərbaycan ordusunun aeroplan, hidroplan, artilleriya qurğuları və digər silahlara, partladıcı maddələrə, zirehli, yük və sərnişin avtomobillərinə, habelə bu texniki vasitələrdən istifadəni öyrədən təlimatçılara ehtiyacı olduğunu İtaliya Xarici İşlər Nazirliyinə yazılı şəkildə təqdim etdi. Nəhayət, Azərbaycan nümayəndəsi ilə üçüncü görüşdə İtaliya rəsmisi Mayoni öz hökuməti adından Qafqaza ordu göndərməyin mümkün olmayacağını, lakin Azərbaycan ordusu üçün zəruri olan bütün hərbi sursatın göndəriləcəyini açıqladı. Eyni zamanda, Mayoni Azərbaycanın təhlükəsizliyinin İtaliya tərəfindən müdafiə olunacağını da vurğuladı. Mayoni Ə.Tahirova məsləhət gördü ki, Bakıya dönüb istədikləri hərbi sursatı almaq üçün öz hökumətindən yazılı vəkalət gətirsin, habelə bu barədə Qafqazdakıİtaliya missiyasına məlumat versin və qeyd edilən hərbi ləvazimatı qəbul etmək üçün Azərbaycan hökuməti Romaya hərbi mütəxəssislər ezam etsin.
Nümayəndə heyətinin səfəri
Bu razılaşmalara uyğun olaraq, az sonra Azərbaycan hökuməti silah və hərbi sursat almaq üçün general İbrahim ağa Usubov başda olmaqla, Romaya bir heyət göndərmək arzusunu İtaliya tərəfinə bildirdi. Cənubi Qafqazdakıİtaliya missiyasının başçısı M.Qabba Azərbaycan xarici işlər naziri M.Y.Cəfərova göndərdiyi 6 sentyabr 1919-cu il tarixli məktubda kral hökumətinin bu heyətin İtaliyaya getməsinə razılıq verdiyini yazırdı. O, təklif edirdi ki, İtaliyaya ezam olunacaq şəxslərin sənədləri viza alınması üçün Tiflisdəkiİtaliya konsulluğuna göndərilsin. Müvafiq sənədləşmədən sonra 1919-cu ilin noyabr-dekabr aylarında İ.Usubov başda olmaqla Azərbaycan hərbi heyəti Romaya ezam olundu. 14 oktyabr tarixində M.Y.Cəfərova göndərdiyi digər bir məktubda isə polkovnik Qabba İtaliya ilə Qafqaz arasında kommersiya xarakterli dəniz yolunun açıqlığını bildirirdi. O, məlumat verirdi ki, Triest limanından çıxan İtaliya gəmisi ayda iki dəfə, cümə axşamı və cümə günləri Batum və Poti limanlarında olacaqdır.Azərbaycan xarici işlər naziri M.Y.Cəfərova göndərdiyi digər bir məktubda polkovnik Qabba italyanların Cənubi Qafqaza köçürülməsinin mümkünlüyünü öyrənmək üçün İtaliya hökumətinin Qafqaza ezam etdiyi doktor Feliks Kalimaninin Azərbaycanda əmək ehtiyatlarının vəziyyətini araşdırmaq üçün Bakıya gələcəyini bildirirdi. О xahiş edirdi ki, bu məsələdə doktor Kalimaniyə köməklik göstərilsin, onun hökumət üzvləri ilə görüşləri təşkil edilsin və ölkənin iqtisadi həyatı ilə bağlı lazımi statistik məlumatlarla təchiz edilsin. Lakin bütün bunlar bir qədər sonrakı hadisələr idi.
Müttəfiq komandanlığı yanında Azərbaycanın nümayəndəsi Ə.Tahirovun İstanbul və Romaya səfəri barədə Nazirlər Şurasının sədri N.Usubbəyova yazılı məlumatı. 06.08.1919. //ARPİİ SPİHDA, f.277, s.2, i.22, v. 103-105
Э.Э.Исмаилов. Георгиевские кавалеры-азербайджанцы. Москва, 2005, с.201
azərbaycan, xalq, cümhuriyyəti, nümayəndə, heyətinin, italiyaya, səfəri, rəhbərliyinin, hərbi, silah, sursat, alınması, üçün, italiya, krallığına, 1919, ildə, göndərdiyi, nümayəndə, heyətinin, səfəri, nəzərdə, tutulur, mündəricat, arxa, plan, nümayəndə, heyəti. Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti numayende heyetinin Italiyaya seferi AXC rehberliyinin herbi silah ve sursat alinmasi ucun Italiya kralligina 1919 cu ilde gonderdiyi numayende heyetinin seferi nezerde tutulur Mundericat 1 Arxa plan 2 Numayende heyetinin seferi 3 Netice 4 Hemcinin bax 5 IstinadlarArxa plan RedakteIlk evveller Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Italyan qosunlarinin Azerbaycanda yerlesdirilmesine nail olmaga calisirdi Buna gore de Parise ezam edilen muttefiq komandanligi yaninda xususi numayende E Tahirov yolustu Romada dayandi ve Italiya Xarici Isler Nazirliyinin numayendeleri ile bir sira gorusler kecirdi Italiya Xarici Isler Nazirliyinin resmisi Mayoni ile gorusde E Tahirov Azerbaycana ordu gonderilib gonderilmeyeceyini sorusduqda Mayoni ona bir nece kagiz gostererek bildirdi ki Parisde olan Italiya numayendeleri ile gorusde E M Topcubasov Azerbaycana Italiya ordusunun gonderilmesinin arzuolunmazligini beyan edib E M Topcubasov oz beyanatinda ehalinin bu addimdan narazi qalacagini vurguladigindan Mayoni bilmek isteyirdi ki bele munasibet E M Topcubasovun sexsi fikridir yoxsa dogrudan da ehali ve hokumet Azerbaycana Italiya ordusu gonderilmesinin eleyhinedir Eslinde Italiya terefi Qafqaza ordu gondermemeye qerar verdiyinden E M Topcubasovun ilk muzakireler zamani hele ingilis ordusu Azerbaycanda olarken Italiya ordusunun ora gonderilmesine ehtiyac olmadigi haqqinda soylediyi fikrine istinad edirdi Bu fikir hem Azerbaycan hem Gurcustan numayendeleri terefinden ireli surulende Ingiltere ordusunun Qafqazi terk etmesi barede resmi aciqlama hele elan edilmemisdi Lakin Britaniya hokumetinin Qafqazi terk etmek barede Sulh konfransina resmi muracietinden sonra Cenubi Qafqaz respublikalari etrafinda siyasi serait esasli derecede deyismisdi Ona gore de E Tahirov Mayoniye bildirdi ki siz ehali ve xalqin Italiyaya munasibetini polkovnik Qabba basda olmaqla Azerbaycana gonderdiyiniz missiyaya gosterilen munasibet esasinda muhakime yurude bilersiniz Bu missiyanin serefine Azerbaycan hokumetinin tenteneli qebul merasimi kecirdiyini aciqlayan E Tahirov elave etdi ki hokumet ve ehali sizin ordunuzu Azerbaycanda gormekden sad olardi Italiya xarici isler naziri vezifesini icra eden qraf Sforsla gorus zamani da bu meseleler etrafli muzakire edildi Italiya hokumetinin melum qerarindan sonra veziyyet deyisdiyinden Sidney Sonninodan sonra xarici isler naziri vezifesini icra eden qraf Sfors terefinden mesele bir qeder ferqli formada qoyulurdu Ona gore qraf Sfors sorusdu ki eger italyanlar Azerbaycana ordu gondermeseler yalniz telimatcilar ve butun saheleri bilen herbi mutexessisler gonderseler ehali ve hokumet buna nece munasibet besleyer E Tahirov cavabinda bildirdi ki Italiya ordusunun ve Azerbaycan ordusu ucun herbi sursatin gonderilmesi daha cox arzuolunandir Bu halda qraf Sfors Azerbaycan ordusunun ilk novbede ehtiyaci oldugu herbi sursat haqqinda yazili muraciet hazirlamagi teklif etdi ve bu muracieti Italiya terefinin muzakire edeceyini bildirdi Bu teklife uygun olaraq E Tahirov Azerbaycan ordusunun aeroplan hidroplan artilleriya qurgulari ve diger silahlara partladici maddelere zirehli yuk ve sernisin avtomobillerine habele bu texniki vasitelerden istifadeni oyreden telimatcilara ehtiyaci oldugunu Italiya Xarici Isler Nazirliyine yazili sekilde teqdim etdi Nehayet Azerbaycan numayendesi ile ucuncu gorusde Italiya resmisi Mayoni oz hokumeti adindan Qafqaza ordu gondermeyin mumkun olmayacagini lakin Azerbaycan ordusu ucun zeruri olan butun herbi sursatin gonderileceyini aciqladi Eyni zamanda Mayoni Azerbaycanin tehlukesizliyinin Italiya terefinden mudafie olunacagini da vurguladi Mayoni E Tahirova meslehet gordu ki Bakiya donub istedikleri herbi sursati almaq ucun oz hokumetinden yazili vekalet getirsin habele bu barede Qafqazdaki Italiya missiyasina melumat versin ve qeyd edilen herbi levazimati qebul etmek ucun Azerbaycan hokumeti Romaya herbi mutexessisler ezam etsin 1 Numayende heyetinin seferi RedakteBu razilasmalara uygun olaraq az sonra Azerbaycan hokumeti silah ve herbi sursat almaq ucun general Ibrahim aga Usubov basda olmaqla Romaya bir heyet gondermek arzusunu Italiya terefine bildirdi Cenubi Qafqazdaki Italiya missiyasinin bascisi M Qabba Azerbaycan xarici isler naziri M Y Ceferova gonderdiyi 6 sentyabr 1919 cu il tarixli mektubda kral hokumetinin bu heyetin Italiyaya getmesine raziliq verdiyini yazirdi O teklif edirdi ki Italiyaya ezam olunacaq sexslerin senedleri viza alinmasi ucun Tiflisdeki Italiya konsulluguna gonderilsin 2 Muvafiq senedlesmeden sonra 1919 cu ilin noyabr dekabr aylarinda I Usubov basda olmaqla Azerbaycan herbi heyeti Romaya ezam olundu 14 oktyabr tarixinde M Y Ceferova gonderdiyi diger bir mektubda ise polkovnik Qabba Italiya ile Qafqaz arasinda kommersiya xarakterli deniz yolunun aciqligini bildirirdi O melumat verirdi ki Triest limanindan cixan Italiya gemisi ayda iki defe cume axsami ve cume gunleri Batum ve Poti limanlarinda olacaqdir 3 Azerbaycan xarici isler naziri M Y Ceferova gonderdiyi diger bir mektubda polkovnik Qabba italyanlarin Cenubi Qafqaza kocurulmesinin mumkunluyunu oyrenmek ucun Italiya hokumetinin Qafqaza ezam etdiyi doktor Feliks Kalimaninin Azerbaycanda emek ehtiyatlarinin veziyyetini arasdirmaq ucun Bakiya geleceyini bildirirdi O xahis edirdi ki bu meselede doktor Kalimaniye komeklik gosterilsin onun hokumet uzvleri ile gorusleri teskil edilsin ve olkenin iqtisadi heyati ile bagli lazimi statistik melumatlarla techiz edilsin Lakin butun bunlar bir qeder sonraki hadiseler idi Netice RedakteAXC numayende heyeti Italyan hokumeti ile razilasma baglayaraq Azerbaycana geri dondu Lakin Aprel isgali neticesinde Cumhuriyyetin suqut etmesine gore Italiya kralligindan alinan herbi silah ve sursatlar bolseviklere qaldi Cunki Italiyadan gonderilen silah sursat Azerbaycana catdigi zaman artiq Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti suqut etmisdi Hemcinin bax RedakteItaliya kralligi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Italyan mandatligina verilmesi meselesi Italiya Azerbaycan sazisleriIstinadlar Redakte Muttefiq komandanligi yaninda Azerbaycanin numayendesi E Tahirovun Istanbul ve Romaya seferi barede Nazirler Surasinin sedri N Usubbeyova yazili melumati 06 08 1919 ARPII SPIHDA f 277 s 2 i 22 v 103 105 E E Ismailov Georgievskie kavalery azerbajdzhancy Moskva 2005 s 201 Azerbajdzhanskaya Demokraticheskaya Respublika Vneshnyaya politika s 375Menbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti numayende heyetinin Italiyaya seferi amp oldid 5888239, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
