Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ayı (lat. Ursus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin ayıkimilər fəsiləsinə aid heyvan cinsi.
| Ayı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Sinifüstü: Klad: Klad: Sinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Yarımsinif: Klad: İnfrasinif: Maqndəstə: Dəstəüstü: Klad: Qranddəstə: Mirdəstə: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Yarımdəstə: İnfradəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Ayı | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Ayılar Şimali Amerika, Cənubi Amerika, Avropanın şimalı və Asiyada yayılmışdır.
Bədən quruluşu
Böyük gövdələri, qısa ətrafları, uzun burunları, yumru qulaqları, qısa quyruğu var. Hər pəncədə (arxa və ön) 5 barmaq var. Hər barmağın ucunda uzun və iti dırnaq yerləşir. Arxa ayaqları üzərində duraraq insan kimi yeriyə bilirlər.
Əksər ayıların rəngləri ağ, qara, qəhvəyi biri birrənglidir. Bu mənada sadəcə panda fərqlənir. Onun rəngi ağ-qara qarışıqdır.
Əsas xüsusiyyətləri
Erkək ayılar dişi ayılardan daha iri olurlar. Qoxubilmə bacarıqları çox inkişaf etmişdir. Sürətli qaçma, dırmanma və üzmə bacarıqları var.
Ağ ayının kütləsi 1000 kq-a çatır.
Ağdöş ayının uzunluğu 1.3–2 m, 1.5–1.8 m, qonur ayının müxtəlif yarımnövlərinin uzunluğu 1.2–3 m, ağ ayının uzunluğu isə 1.6–3 m-dir.
Həyat tərzi
Hər bir ayı növünün yaşadığı ərazi quruluşu fərqlidir, amma ümumi olaraq deyə bilərik ki, ayılar ağac oyuqlarında, qayaların arasında, mağaralarda yaşayırlar.
Qış gələnədək bol miqdarda qidalanır və kökəlirlər. Qış boyu yuvalarında nizamsız şəkildə yatırlar.
Qidalanması
Qidalanma növlərə görə dəyişir. Məsələn, qütb ayısı ətyeyən, panda isə otyeyəndir. Bal, balıq, meyvə ailələrin xoşladıqları qidalardır.
Sinonimləri
- Arcticonus Pocock, 1917
- Danis J. E. Gray, 1825
- Euarctos Gray, 1864
- Mamursus Herrera, 1899
- Melanarctos Heude, 1898
- Mylarctos Lönnberg, 1923
- Myrmarctos J. E. Gray, 1864
- Selenarctos Heude, 1901
- Thalassarctos J. E. Gray, 1825
- Thalassarctus Gloger, 1841
- Thalassiarchus Kobelt, 1896
- Ursarctos Heude, 1898
- Ursulus Kretzoi, 1954
- Vetularctos Merriam, 1918
Növləri və yarımnövləri
- Qonur ayı (Ursus arctos)
- Cənubi Qafqaz ayısı ()
- ()
- (Ursus arctos syriacus)
- Ursus arctos horribilis
- Ursus arctos middendorffi
- Apennin qonur ayısı (Ursus arctos marsicanus)
- Himalay qonur ayısı (Ursus arctos isabellinus)
- Tibet qonur ayısı (Ursus arctos pruinosus)
- ()
- Kermod ayısı (Ursus arctos cermoudisus)
- Qobi qonur ayısı (Ursus arctos gobiensis)
- () †
- Atlas ayısı (Ursus arctos crowtheri) †
- Kaliforniya qonur ayısı (Ursus arctos californicus) †
- Meksika qonur ayısı (Ursus arctos nelsoni) †
- Baribal (Ursus americanus)
- Ağ ayı (Ursus maritimus)
- Nəhəng ağ ayı Ursus maritimus tyrannus †
- Himalay ayısı (Ursus thibetanus), Selenarctos tibetanus
- Etrus ayısı (Ursus etruscus) †
- () †
- Ursus minimus †
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ayi lat Ursus heyvanlar aleminin xordalilar tipinin memeliler sinfinin yirticilar destesinin ayikimiler fesilesine aid heyvan cinsi AyiElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Klad Klad XoanlarKlad Klad Klad Klad Klad Sinifustu DordayaqlilarKlad Klad Sinif MemelilerKlad Klad Klad Klad Klad Klad Klad Yarimsinif Vehsi heyvanlarKlad EuteriyalarInfrasinif PlasentalilarMaqndeste Desteustu LavrazioterilerKlad Qranddeste Mirdeste FeraeKlad Klad Klad YirticikimilerDeste YirticilarYarimdeste ItkimilerInfradeste Fesile AyikimilerYarimfesile AyilarTriba Cins AyiBeynelxalq elmi adiUrsus L 1758 Sekil axtarisiITIS 180541NCBI 9639FW 41331 Ayilar Simali Amerika Cenubi Amerika Avropanin simali ve Asiyada yayilmisdir Beden qurulusuBoyuk govdeleri qisa etraflari uzun burunlari yumru qulaqlari qisa quyrugu var Her pencede arxa ve on 5 barmaq var Her barmagin ucunda uzun ve iti dirnaq yerlesir Arxa ayaqlari uzerinde duraraq insan kimi yeriye bilirler Ekser ayilarin rengleri ag qara qehveyi biri birrenglidir Bu menada sadece panda ferqlenir Onun rengi ag qara qarisiqdir Esas xususiyyetleriErkek ayilar disi ayilardan daha iri olurlar Qoxubilme bacariqlari cox inkisaf etmisdir Suretli qacma dirmanma ve uzme bacariqlari var Ag ayinin kutlesi 1000 kq a catir Agdos ayinin uzunlugu 1 3 2 m 1 5 1 8 m qonur ayinin muxtelif yarimnovlerinin uzunlugu 1 2 3 m ag ayinin uzunlugu ise 1 6 3 m dir Heyat terziHer bir ayi novunun yasadigi erazi qurulusu ferqlidir amma umumi olaraq deye bilerik ki ayilar agac oyuqlarinda qayalarin arasinda magaralarda yasayirlar Qis gelenedek bol miqdarda qidalanir ve kokelirler Qis boyu yuvalarinda nizamsiz sekilde yatirlar Qidalanmasi Qidalanma novlere gore deyisir Meselen qutb ayisi etyeyen panda ise otyeyendir Bal baliq meyve ailelerin xosladiqlari qidalardir SinonimleriArcticonus Pocock 1917 Danis J E Gray 1825 Euarctos Gray 1864 Mamursus Herrera 1899 Melanarctos Heude 1898 Mylarctos Lonnberg 1923 Myrmarctos J E Gray 1864 Selenarctos Heude 1901 Thalassarctos J E Gray 1825 Thalassarctus Gloger 1841 Thalassiarchus Kobelt 1896 Ursarctos Heude 1898 Ursulus Kretzoi 1954 Vetularctos Merriam 1918Novleri ve yarimnovleriQonur ayi Ursus arctos Cenubi Qafqaz ayisi Ursus arctos syriacus Ursus arctos horribilis Ursus arctos middendorffi Apennin qonur ayisi Ursus arctos marsicanus Himalay qonur ayisi Ursus arctos isabellinus Tibet qonur ayisi Ursus arctos pruinosus Kermod ayisi Ursus arctos cermoudisus Qobi qonur ayisi Ursus arctos gobiensis Atlas ayisi Ursus arctos crowtheri Kaliforniya qonur ayisi Ursus arctos californicus Meksika qonur ayisi Ursus arctos nelsoni Baribal Ursus americanus Ag ayi Ursus maritimus Neheng ag ayi Ursus maritimus tyrannus Himalay ayisi Ursus thibetanus Selenarctos tibetanus Etrus ayisi Ursus etruscus Ursus minimus IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2006 Mammal Species of the World ing A Taxonomic and Geographic Reference D E Wilson D M Reeder 3 Baltimore JHU Press 2005 35 2142 p ISBN 978 0 8018 8221 0Hemcinin bax