Azərbaycanca AzərbaycancaDeutsch Deutsch日本語 日本語Lietuvos Lietuvosසිංහල සිංහලTürkçe TürkçeУкраїнська УкраїнськаUnited State United State
Dəstək
www.wikimedia.az-az.nina.az

Vikipediya azad ensiklopediya Aseitlik lat a dan lat se öz həmçinin lik şəkilçisi öz özünə mövcudluq öz özünü törətmə öz

Aseitlik

Aseitlik
TikTok Jeton Satışı
Vikipediya, azad ensiklopediya

Aseitlik (lat. a — “–dan”, lat. se — “öz”, həmçinin -lik şəkilçisi) — (öz-özünə mövcudluq, öz-özünü törətmə , öz-səbəblilik və avtokauzallıq) bir varlığın özündən və özü vasitəsilə mövcud olması xüsusiyyətidir.

Bu anlayış adətən monoteist inanca istinad edir və ona görə Tanrı öz mövcudluğu, reallaşması və ya məqsədi üçün özündən başqa heç bir səbəbdən asılı deyil; varlığının səbəbi öz daxilindədir. Bu, Tanrını təbiəti etibarilə tamamilə müstəqil və öz-özünə mövcud olan bir varlıq kimi təqdim edir.

Aseitlik əsasən xristian ilahiyyatında müzakirə olunsa da, bir çox yəhudi və müsəlman ilahiyyatçılar da Tanrının bu mənada müstəqil olduğuna inanmışlar. Bu müstəqillik və öz-özünə mövcudluq keyfiyyəti qədim dövrlərdən bəri müxtəlif adlarla təsdiqlənmişdir; lakin “aseitlik” terminindən istifadəyə yalnız Orta əsrlərdə başlanmışdır.

Mənası

| ]

Aseitliyin iki tərəfi vardır: biri mənfi, digəri müsbət — müstəqillik və öz-özünə mövcudluq. W. N. Klark yazır:

Tarixi baxımdan ilk ortaya çıxan mənfi mənasında aseitlik Tanrının səbəbsiz olduğunu, mövcudluğunun mənbəyi üçün heç bir başqa varlıqdan asılı olmadığını təsdiqləyir. Müsbət mənasında isə Tanrının tam mənada öz-özünə yetərli olduğunu, mövcudluğunun kifayət səbəbini öz daxilində daşıdığını bildirir.

Birinci anlayış “filosofların Tanrısı”ndan (ilk dəfə Ksenofan tərəfindən təsvir edilən anlayış) qaynaqlanır, ikinci anlayış isə “Vəhyin canlı Tanrısı”ndan (: 3:14) irəli gəlir.

Bu inancın bir hissəsi kimi, aseit olan Tanrının dəyişməz olduğu qəbul edilir (bax: Qədim ibranilər 13:8). Dəyişmə inkişaf deməkdir. Tanrı keçmişdə də, indi də və gələcəkdə də Mütləq Kamil olduğu üçün dəyişməyə ehtiyac yoxdur: o, αὐτουσίαdır (dəyişməz: Nissalı Qriqori), və ipsum esse subsistens (Tomas Akvinalı).

Bir çoxları (məsələn, Tomas Akvinalı) həmçinin hesab edirdilər ki, aseitlik (divine simplicity) nəticəsini doğurur: Tanrı heç bir növ hissələrə (məkan, zaman və ya abstrakt) malik deyil, çünki mürəkkəb varlıqlar öz hissələrindən asılıdır və onlarla eyniyyət təşkil etmirlər. Klassik teistlər tez-tez əlavə bir nəticə də çıxarmışlar: Tanrının duyğusuz və ya “əzab çəkməz” (impassibility) olması; çünki duyğu bir agentə məruz qalmağı (passiv olmağı), yəni asılılığı ifadə edir. Bu belədir, çünki Tanrı hər şeyi yaratmış olsa da, yaratdıqlarından asılı deyil.

Fəlsəfi mülahizələr

| ]

Bu varlığın Tanrı adlandırılıb-adlandırılmaması “Yaradan” etiketinin Tanrı üçün olub-olmamasından asılıdır. Əksər teistlər Tanrıdan başqa hər şeyin Tanrı tərəfindən meydana gətirildiyinə inanırlar və bir çoxları (məsələn, Müqəddəs Tomas Akvinalı) kainatın aseit olmamasından doğru arqument irəli sürürlər; bu baxımdan məsələ yüksək dərəcədə nəzəri xarakter daşıyır. Abstrakt obyektlərin mövcudluğu ilahi aseitliyə potensial təhlükə yarada bilər; filosof bu problemi God Over All kitabında uzlaşdırmağa çalışır. Yəhya 1:3 ayəsində deyilir: “Hər şey Onun vasitəsilə var oldu və Onsuz heç nə var olmadı.” zaman forması göstərir ki, (Tanrıdan başqa) mövcud olan hər şey keçmişdə müəyyən bir anda meydana gəlmişdir. Bu ayə güclü metafizik nəticə daşıyır: Tanrıdan başqa nə atemporal, nə də sempiternal mənada əbədi varlıqlar mövcuddur. Tanrının Özündən başqa mövcud olan hər şey zaman daxilində yaranmanın məhsuludur.

Aseitlik həmçinin Tanrı anlayışı ilə — Tanrının bir varlıq olması və ya mövcud olması ideyası ilə — məntiqi baxımdan uyğunsuz olduğu üçün tənqid edilmişdir. Bundan əlavə, iddia olunur ki, aseitlik anlayışı məntiqi baxımdan dairəvi və ya ziddiyyətli olmamaq üçün tətbiq edildiyi varlıq öz xassələri ilə eyniləşdirilməli, yəni onları sadəcə təcəssüm etdirməməli və ya “daşımalı” deyil; bu halda isə həmin varlıq qeyri-şüurlu bir qüvvə və ya qeyri-müəyyən canlılığa malik potensial olardı (bax: ). Bu isə Tanrının şəxs və ya səbəbverici agent olması fikri ilə ziddiyyət təşkil edir; çünki şəxslər və agentlər xassələr (və ya xassələr kompleksi) deyillər. isə aseitliyi (özündən asılı olmağı) iradəyə aid edir və onu səbəb əlaqələrindən kənarda, özü və özü üçün mövcud olan yeganə varlıq hesab edir.

İstinadlar

| ]
  1. Sauvage, George. "Aseity". Catholic Encyclopedia , New Advent. 1907. İstifadə tarixi: 15 iyul 2012.
  2. Clarke, W. N. "Aseity (Aseitas)". New Catholic Encyclopedia. 1 yanvar 2003. 28 mart 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 noyabr 2014. Aseity has two aspects, one positive and one negative. In its negative meaning, which emerged first in the history of thought, it affirms that God is uncaused, depending on no other being for the source of God's existence. In its positive meaning, it affirms that God is completely self-sufficient, having within Godself the sufficient reason for God's own existence.
  3. "The Reception of Xenophanes' Philosophical Theology in Plato and the Christian Platonists" (PDF).
  4. . The God Of True Philosophy // God and the Ways of Knowing. San Francisco: Ignatius Press. 1957. 210. ISBN . İstifadə tarixi: 15 iyul 2012..
  5. Pohle, Joseph. Dogmatic Theology, Vol. 1: God, His Knowability, Essence, and Attributes. Freiburg im Breisgau: . 1911. ISBN . [https://books.google.com/books?id=0M2y5Ar-6F8C&dq=%22Gregory+of+Nyssa%2C+arguing+against+Eunomius%2C+insists+upon+avrov-+ala+as+a+divinely+revealed+note+of+God%27s+essence+%28in+contradistinction+to+ayew%5Eala%29%3A%22&pg=PA174 pp. 162, 172, 174].
  6. Həmçinin bax: [https://www.google.com/search?num=100&hl=en&lr=lang_en&safe=off&biw=1440&bih=659&tbs=lr%3Alang_1en&q=%CE%B1%E1%BD%90%CF%84%CE%BF%CF%8D%CF%83%CE%B9%CE%B1+Nyssa+-wikipedia occurrences].
  7. Pohle (1911). [https://books.google.com/books?id=0M2y5Ar-6F8C&dq=%22actus+purus%22&pg=PA164 s. 164].
  8. Pohle (1911). eyni yer.
  9. Həmçinin bax: occurrences.
  10. Summa Theologica, I, Sual 3, Maddə 7.
  11. Avqustinin emosiyalar nəzəriyyəsinin, xüsusilə Tanrının kamilliyi ilə əlaqədə izahı üçün bax: Nicholas Wolterstorff, “Suffering Love”, Philosophy and the Christian Faith, red. Thomas V. Morris (Notre Dame, IN: Notre Dame University Press, 1988).
  12. Craig, William Lane. "Biblical Basis of God's Unique Aseity". İstifadə tarixi: 19 may 2014.
  13. Paul Tillich, Systematic Theology (Chicago: Chicago University Press, 1951), s. 236 və sonrası.
  14. Richard M. Gale, On the Nature and Existence of God
  15. Payne, E., The World as Will and Representation (c. 2), Dover, 1958, s. 320.

Biblioqrafiya

| ]
  • Alston, William P. "Hartshorne and Aquinas: A Via Media", in Divine Nature and Human Language. Ithaca, NY: Cornell University Press, 1989.
  • Hartshorne, Charles. The Divine Relativity: A Social Conception of God. New Haven, CT: Yale University Press, 1948.
  • Morris, Thomas V. Our Idea of God. Chap. 6. Downer's Grove, Illinois: InterVarsity Press, 1991.
  • Thomas Aquinas. Summa Theologica, I, Q. 3. Many editions.

Xarici keçidlər

| ]
  • Brower, Jeffrey E. "Simplicity and Aseity (Forthcoming in Oxford Handbook of Philosophical Theology)" (PDF). 21 fevral 2007 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 iyul 2012.
  • Pohle, Joseph. Aseity – The Fundamental Attribute of God (pp. 165 ss.) // Dogmatic Theology, Vol. 1: God, His Knowability, Essence, and Attributes. Freiburg im Breisgau: B. Herder. 1911. ISBN .. See also: God: His Knowability, Essence, and Attributes by Joseph Pohle – Ebook.
  • Craig, William Lane. "The Platonic Challenge to Divine Aseity". YouTube. 22 dekabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 may 2014.

wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer

Vikipediya azad ensiklopediya Aseitlik lat a dan lat se oz hemcinin lik sekilcisi oz ozune movcudluq oz ozunu toretme oz sebeblilik ve avtokauzalliq bir varligin ozunden ve ozu vasitesile movcud olmasi xususiyyetidir Bu anlayis adeten monoteist inanca istinad edir ve ona gore Tanri oz movcudlugu reallasmasi ve ya meqsedi ucun ozunden basqa hec bir sebebden asili deyil varliginin sebebi oz daxilindedir Bu Tanrini tebieti etibarile tamamile musteqil ve oz ozune movcud olan bir varliq kimi teqdim edir Aseitlik esasen xristian ilahiyyatinda muzakire olunsa da bir cox yehudi ve muselman ilahiyyatcilar da Tanrinin bu menada musteqil olduguna inanmislar Bu musteqillik ve oz ozune movcudluq keyfiyyeti qedim dovrlerden beri muxtelif adlarla tesdiqlenmisdir lakin aseitlik termininden istifadeye yalniz Orta esrlerde baslanmisdir Menasi span Aseitliyin iki terefi vardir biri menfi digeri musbet musteqillik ve oz ozune movcudluq W N Klark yazir Tarixi baximdan ilk ortaya cixan menfi menasinda aseitlik Tanrinin sebebsiz oldugunu movcudlugunun menbeyi ucun hec bir basqa varliqdan asili olmadigini tesdiqleyir Musbet menasinda ise Tanrinin tam menada oz ozune yeterli oldugunu movcudlugunun kifayet sebebini oz daxilinde dasidigini bildirir Birinci anlayis filosoflarin Tanrisi ndan ilk defe Ksenofan terefinden tesvir edilen anlayis qaynaqlanir ikinci anlayis ise Vehyin canli Tanrisi ndan 3 14 ireli gelir Bu inancin bir hissesi kimi aseit olan Tanrinin deyismez oldugu qebul edilir bax Qedim ibraniler 13 8 Deyisme inkisaf demekdir Tanri kecmisde de indi de ve gelecekde de Mutleq Kamil oldugu ucun deyismeye ehtiyac yoxdur o aὐtoysiadir deyismez Nissali Qriqori ve ipsum esse subsistens Tomas Akvinali Bir coxlari meselen Tomas Akvinali hemcinin hesab edirdiler ki aseitlik divine simplicity neticesini dogurur Tanri hec bir nov hisselere mekan zaman ve ya abstrakt malik deyil cunki murekkeb varliqlar oz hisselerinden asilidir ve onlarla eyniyyet teskil etmirler Klassik teistler tez tez elave bir netice de cixarmislar Tanrinin duygusuz ve ya ezab cekmez impassibility olmasi cunki duygu bir agente meruz qalmagi passiv olmagi yeni asililigi ifade edir Bu beledir cunki Tanri her seyi yaratmis olsa da yaratdiqlarindan asili deyil Felsefi mulahizeler span Bu varligin Tanri adlandirilib adlandirilmamasi Yaradan etiketinin Tanri ucun olub olmamasindan asilidir Ekser teistler Tanridan basqa her seyin Tanri terefinden meydana getirildiyine inanirlar ve bir coxlari meselen Muqeddes Tomas Akvinali kainatin aseit olmamasindan dogru arqument ireli sururler bu baximdan mesele yuksek derecede nezeri xarakter dasiyir Abstrakt obyektlerin movcudlugu ilahi aseitliye potensial tehluke yarada biler filosof bu problemi God Over All kitabinda uzlasdirmaga calisir Yehya 1 3 ayesinde deyilir Her sey Onun vasitesile var oldu ve Onsuz hec ne var olmadi zaman formasi gosterir ki Tanridan basqa movcud olan her sey kecmisde mueyyen bir anda meydana gelmisdir Bu aye guclu metafizik netice dasiyir Tanridan basqa ne atemporal ne de sempiternal menada ebedi varliqlar movcuddur Tanrinin Ozunden basqa movcud olan her sey zaman daxilinde yaranmanin mehsuludur Aseitlik hemcinin Tanri anlayisi ile Tanrinin bir varliq olmasi ve ya movcud olmasi ideyasi ile mentiqi baximdan uygunsuz oldugu ucun tenqid edilmisdir Bundan elave iddia olunur ki aseitlik anlayisi mentiqi baximdan dairevi ve ya ziddiyyetli olmamaq ucun tetbiq edildiyi varliq oz xasseleri ile eynilesdirilmeli yeni onlari sadece tecessum etdirmemeli ve ya dasimali deyil bu halda ise hemin varliq qeyri suurlu bir quvve ve ya qeyri mueyyen canliliga malik potensial olardi bax Bu ise Tanrinin sexs ve ya sebebverici agent olmasi fikri ile ziddiyyet teskil edir cunki sexsler ve agentler xasseler ve ya xasseler kompleksi deyiller ise aseitliyi ozunden asili olmagi iradeye aid edir ve onu sebeb elaqelerinden kenarda ozu ve ozu ucun movcud olan yegane varliq hesab edir Istinadlar span Sauvage George Aseity Catholic Encyclopedia New Advent 1907 Istifade tarixi 15 iyul 2012 Clarke W N Aseity Aseitas New Catholic Encyclopedia 1 yanvar 2003 28 mart 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 30 noyabr 2014 Aseity has two aspects one positive and one negative In its negative meaning which emerged first in the history of thought it affirms that God is uncaused depending on no other being for the source of God s existence In its positive meaning it affirms that God is completely self sufficient having within Godself the sufficient reason for God s own existence The Reception of Xenophanes Philosophical Theology in Plato and the Christian Platonists PDF The God Of True Philosophy God and the Ways of Knowing San Francisco Ignatius Press 1957 210 ISBN 978 0898709391 Istifade tarixi 15 iyul 2012 Pohle Joseph Dogmatic Theology Vol 1 God His Knowability Essence and Attributes Freiburg im Breisgau 1911 ISBN 978 1440052811 https books google com books id 0M2y5Ar 6F8C amp dq 22Gregory of Nyssa 2C arguing against Eunomius 2C insists upon avrov ala as a divinely revealed note of God 27s essence 28in contradistinction to ayew 5Eala 29 3A 22 amp pg PA174 pp 162 172 174 Hemcinin bax https www google com search num 100 amp hl en amp lr lang en amp safe off amp biw 1440 amp bih 659 amp tbs lr 3Alang 1en amp q CE B1 E1 BD 90 CF 84 CE BF CF 8D CF 83 CE B9 CE B1 Nyssa wikipedia occurrences Pohle 1911 https books google com books id 0M2y5Ar 6F8C amp dq 22actus purus 22 amp pg PA164 s 164 Pohle 1911 eyni yer Hemcinin bax occurrences Summa Theologica I Sual 3 Madde 7 Avqustinin emosiyalar nezeriyyesinin xususile Tanrinin kamilliyi ile elaqede izahi ucun bax Nicholas Wolterstorff Suffering Love Philosophy and the Christian Faith red Thomas V Morris Notre Dame IN Notre Dame University Press 1988 Craig William Lane Biblical Basis of God s Unique Aseity Istifade tarixi 19 may 2014 Paul Tillich Systematic Theology Chicago Chicago University Press 1951 s 236 ve sonrasi Richard M Gale On the Nature and Existence of God Payne E The World as Will and Representation c 2 Dover 1958 s 320 Biblioqrafiya span Alston William P Hartshorne and Aquinas A Via Media in Divine Nature and Human Language Ithaca NY Cornell University Press 1989 Hartshorne Charles The Divine Relativity A Social Conception of God New Haven CT Yale University Press 1948 Morris Thomas V Our Idea of God Chap 6 Downer s Grove Illinois InterVarsity Press 1991 Thomas Aquinas Summa Theologica I Q 3 Many editions Xarici kecidler span Vikilugetde Aseitlik movzusuna dair melumatlar var Brower Jeffrey E Simplicity and Aseity Forthcoming in Oxford Handbook of Philosophical Theology PDF 21 fevral 2007 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 iyul 2012 Pohle Joseph Aseity The Fundamental Attribute of God pp 165 ss Dogmatic Theology Vol 1 God His Knowability Essence and Attributes Freiburg im Breisgau B Herder 1911 ISBN 978 1440052811 See also God His Knowability Essence and Attributes by Joseph Pohle Ebook Craig William Lane The Platonic Challenge to Divine Aseity YouTube 22 dekabr 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 19 may 2014 Lugetler ve ensiklopediyalarCatholic 1997 UniversalisNormativ yoxlamaMicrosoft 2777520949 Kateqoriya Tanri konsepsiyalari

Nəşr tarixi:
Yuxarı