Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Altun Tamqan Tarkan abidəsi, İhe Aşete abidəsi və ya Höl Asgat abidəsi — 1891-ci ilin avqust ayında rus elm adamı N.P.Levin tərəfindən tapılmışdır. Abidə , Vasili Radlov, Hüseyn Namiq Orkun və s. elm adamı tərəfindən araşdırılmışdır.
| Altun Tamqan Tarkan abidəsi və ya İhe Aşete abidəsi | |
|---|---|
 | |
 | |
| HGYO | |
| Ölkə | Monqolustan |
| Şəhər | Bulqan |
| Yerləşir | Bulqan vilayətinin Mogod rayonunda |
| Aidiyyatı | Türk xalqları |
| Tikilmə tarixi | 724-729 |
| Vəziyyəti | ziyan görmüş |
| Kateqoriya | Kitabə |
Altun Tamqan Tarkan abidəsi Monqolustanın Bulqan bölgəsinin Mogod rayonunda, Tülee Uul dağının qərbində qalan Asgatan Höndiydəki Asgat vadisində yerləşir. Altun Tamqan Tarkan abidəsi gölü regionunda olan Orxon abidələrindən təxminən 53 km şimal-şərqdədir.
Abidə
Abidə 4 tərəfi də daş divardan ibarət iki məzardan ibarətdir. birinci daş məzarın 3 divarı qalmış, 1 divarı isə dağılmışdır. Rəsmlərlə bəzədilmiş olan yerin kənarında olan sətirlərin ortasında 1 quş rəsmi vardır. Abidənin önündə 1 relyef vardır. Relyefdə uzun başlıqları olan və əllərində qədəh tutan 3 kişi heykəli qoyulmuşdur. Sağ üst tərəfdə və onun altında Orxon abidələrində də olan dağ keçisi damğası mövcuddur.
Abidənin araşdırılması ilə məşğul olmuş abidənin Apa Yeğen İrkin tərəfindən yazıldığını bildirmişdir.
Mətn
Mətnlər birinci divarın və dağılmış divarın üzərindədir. Birinci daşın ön tərəfində bir relyef ilə iki qısa mətn vardır. Bu mətnlərdən birincisi daşın sağ üst tərəfindən sola doğru üfüqi, aşağıya doğru isə şaquli olaraq yazılmışdır. Digər iki sətir də bu ilk sətirin içinə yazılmışdır. Dördüncü və son sətir isə ilk sətirin altına yazılmışdır. Üzərində mətn olan yıxıq divardakı mətnlər isə günümüzdə demək olar ki, oxuna bilməz vəziyyətə düşmüşdür.
Mövzu
Abidə Göytürk bəyi olan Altun Tamqan Tarkan adına yaradılmışdır. Abidənin bir çox yeri silindiyi üçün mətnlərin mövzusu tam olaraq oxunmamışdır. Ancaq yenə də, oxuna bilən hissələrdən anlaşıldığına görə, Altun Tamqan Tarkan ölümündən insanların kədərləndiyi barədə bildirilir.
Tarixi
Abidə İkinci Göytürk xaqanlığı zamanı yaradılmışdır. Abidənin 724-cü ildə yaradıldığı güman olunsa da, yapon alim Osava Takaşi abidənin 729-cu ildə yazıldığını iddia edir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Sertkaya. "KÖKTÜRK BENGÜ TAŞLARI" (Türkcə). 1995. 2020-07-12 tarixində arxivləşdirilib.
- Orçun Ünal. "İhe Ashete Yazıtı: Yeni Bir Okuma ve Anlamlandırma Denemesi" (Türkcə). 2015. 2019-02-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- Ôsava Takashi. Khöl-Asgat Inscription in Mongolia from the Second Turkic Qaghanate. Studies on the Inner Asian Languages 25. 2010. səh. 73.
- M. Dobrovits. On the Burial Complex of Ikhe Askhete: The Funeral Amongst The Old Turks. Altay dünyasında gündelik hayat. Türk Dil Kurumu Yayınları. 2007. səh. 147-156.
- Andràs Ronà Tas. Hungarians and Europe in the Early Middle Ages. Central European University Press. 1999.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Altun Tamqan Tarkan abidesi Ihe Asete abidesi ve ya Hol Asgat abidesi 1891 ci ilin avqust ayinda rus elm adami N P Levin terefinden tapilmisdir Abide Vasili Radlov Huseyn Namiq Orkun ve s elm adami terefinden arasdirilmisdir Altun Tamqan Tarkan abidesi ve ya Ihe Asete abidesi46 54 51 sm e 104 33 02 s u H G Y OOlke MonqolustanSeher BulqanYerlesir Bulqan vilayetinin Mogod rayonundaAidiyyati Turk xalqlariTikilme tarixi 724 729Veziyyeti ziyan gormusKateqoriyaKitabe Altun Tamqan Tarkan abidesi Monqolustanin Bulqan bolgesinin Mogod rayonunda Tulee Uul daginin qerbinde qalan Asgatan Hondiydeki Asgat vadisinde yerlesir Altun Tamqan Tarkan abidesi golu regionunda olan Orxon abidelerinden texminen 53 km simal serqdedir AbideAbide 4 terefi de das divardan ibaret iki mezardan ibaretdir birinci das mezarin 3 divari qalmis 1 divari ise dagilmisdir Resmlerle bezedilmis olan yerin kenarinda olan setirlerin ortasinda 1 qus resmi vardir Abidenin onunde 1 relyef vardir Relyefde uzun basliqlari olan ve ellerinde qedeh tutan 3 kisi heykeli qoyulmusdur Sag ust terefde ve onun altinda Orxon abidelerinde de olan dag kecisi damgasi movcuddur Abidenin arasdirilmasi ile mesgul olmus abidenin Apa Yegen Irkin terefinden yazildigini bildirmisdir MetnMetnler birinci divarin ve dagilmis divarin uzerindedir Birinci dasin on terefinde bir relyef ile iki qisa metn vardir Bu metnlerden birincisi dasin sag ust terefinden sola dogru ufuqi asagiya dogru ise saquli olaraq yazilmisdir Diger iki setir de bu ilk setirin icine yazilmisdir Dorduncu ve son setir ise ilk setirin altina yazilmisdir Uzerinde metn olan yixiq divardaki metnler ise gunumuzde demek olar ki oxuna bilmez veziyyete dusmusdur MovzuAbide Goyturk beyi olan Altun Tamqan Tarkan adina yaradilmisdir Abidenin bir cox yeri silindiyi ucun metnlerin movzusu tam olaraq oxunmamisdir Ancaq yene de oxuna bilen hisselerden anlasildigina gore Altun Tamqan Tarkan olumunden insanlarin kederlendiyi barede bildirilir TarixiAbide Ikinci Goyturk xaqanligi zamani yaradilmisdir Abidenin 724 cu ilde yaradildigi guman olunsa da yapon alim Osava Takasi abidenin 729 cu ilde yazildigini iddia edir Hemcinin baxOrxon abideleriIstinadlarSertkaya KOKTURK BENGU TASLARI Turkce 1995 2020 07 12 tarixinde arxivlesdirilib Orcun Unal Ihe Ashete Yaziti Yeni Bir Okuma ve Anlamlandirma Denemesi Turkce 2015 2019 02 15 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Osava Takashi Khol Asgat Inscription in Mongolia from the Second Turkic Qaghanate Studies on the Inner Asian Languages 25 2010 seh 73 M Dobrovits On the Burial Complex of Ikhe Askhete The Funeral Amongst The Old Turks Altay dunyasinda gundelik hayat Turk Dil Kurumu Yayinlari 2007 seh 147 156 Andras Rona Tas Hungarians and Europe in the Early Middle Ages Central European University Press 1999