Alüminium (Al) – D. İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 13-cü element. adı latın alumen sözündəndir – zəy (alüminium – kaliumun ikiqat sulfatı KAl(SO4)2×12H2O) adlanırdı; onlar parçaları boyayarkən rəngab kimi istifadə olunurdu. Latınca adı ehtimal ki, yunan alme – “rassol, duz məhlulu” sözündəndir. Qəribədir ki, İngiltərədə “alüminium” – aluminium, ABŞ-da isə aluminum yazılır. Alüminium ilk dəfə Danimarka fiziki Hans Ersted tərəfindən 1825–ci ildə boksitdən alınmışdır. O, gümüşü – ağ rəngli yüngül metaldır. (Sıxlığı 2,7 q/sm3 ). Korroziyaya davamlıdır, Cu, Si, Mg, Mn, Zn və Ni –lə əmələ gətirdiyi ərintilər (maqnal, duralüminium, elektron, silümin və s.) yüksək mexaniki davamlılığa malikdir. Bu səbəbdən təyyarə, avtomobil və elektrotexnika sənayesində və digər sahələrdə geniş işlənir. Alüminium sənayesi üçün əsas xammal boksitdir.
Qısa geokimyəvi səciyyəsi və mineralogiyası
Alüminiumun bir izotopu vardır 27AL Klarkı 8, 05% -dir. Endogen proseslər nəticəsində alüminium qələvi nefelinlərdə, leysitlərdə və anortozitlərdə toplanır. O, habelə turş vulkanik süxurların hidrotermal metasomatizmə uğraması – alunitləşməsi nəticəsində də konsentrasiya əmələ gətirir. Alüminiumun istehsalı üçün xüsusən boksit əhəmiyyətlidir. Mineral tərkibinə görə boksitlər diaspor, bömit, hidrargillit və qarışıq (adları çəkilən iki-üç minerallardan ibarət) olur. Ellüvial yatımda onlar alüminiumlu lateritlər və ya laterit boksitləri adlanır.
Dünya ehtiyyatı və yataqları
1980-ci ildə ilin əvvəli üçün inkişaf etmiş kapitalist ölkələrin və inkişaf etməkdə olan ölkələrin ümumi boksit ehtiyatı 21,8 mlrd t, o cümlədən müəyyən edilmiş ehtiyat 12,6 mlrd t, təşkil edilmişdir. 1979-cu ildə 71,9 mln t boksit filizi istehsal edilmişdir. İri boksit yataqlarının xeyli hissəsi inkişaf edən ölkələrin Avstraliya, Macarıstan, Qvineya, Kamerun, Braziliya, Yamayka, Hindistan, Qayana, Surinam, Yunanıstan payına düşür. ABŞ –da nefelinli siyenitlərin laterit aşınması nəticəsində əmələ gəlmiş aşağı eosen yaşlı Arkanzas yatağını göstərmək olar. Platforma tipli boksit yataqları ümumi ehtiyatın 87, 6% ni geosinklinalların boksitləri isə 12, 4% ni təşkil edir. Boksit filizlərinin ehtiyatına görə Qviney dünyada birinci yerdə durur (8, 3 mlrd. t) Burada Boks, Fria, Kindiya, Tuke, Pite-Libe və Dibola kimi boksid rayonları böyük əhəmiyyət daşıyır. Afrikada iri boksit yataqları Qaiadır (400 mln. t) Avtraliyada ümumi boksit ehtiyatı 4, 4 mlrd. tondur. Amerikada Braziliyanın boksit ehtiyatı (2, 25 mlrd t) böyükdür. Avropada ən çox boksit ehtiyatına malik olan ölkə Yunanıstandır. Burada Parnas – Kiona yatağı xüsusən əhəmiyyətlidir. Fransanın boksit yataqları Aralıq dənizinin sahili boyunca zolaq şəklində 400 km uzanır.
VikianbardaAlüminium ilə əlaqəli mediafayllar var.
Həmçinin bax
Fevral 18, 2022
alüminium, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, maqnezium, alüminium, silisiumb, dövri, cədvəlümumiad, işarə, nömrə, alüminium, 13qrup, dövr, blok, pxarici, görünüşüatom, kütlə. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin 13 maqnezium aluminium silisiumB Al Ga dovri cedvelUmumiAd Isare Nomre aluminium Al 13Qrup Dovr Blok 13 3 pXarici gorunusuAtom kutlesi 26 9815386 q molElektron formulu Ne 3s2 3p1Fiziki xasselerHaliSixligi 0 C 101 325 kPa q LErime temperaturu 660 32 C 933 47 K 1220 58 F Qaynama temperaturu 2519 C 2792 K 4566 F ElektromenfiliyiOksidlesme derecesiSpektr Ionlasma enerjisi kCmol 1Aluminium Al D I Mendeleyevin elementlerin dovri sisteminde 13 cu element adi latin alumen sozundendir zey aluminium kaliumun ikiqat sulfati KAl SO4 2 12H2O adlanirdi onlar parcalari boyayarken rengab kimi istifade olunurdu Latinca adi ehtimal ki yunan alme rassol duz mehlulu sozundendir Qeribedir ki Ingilterede aluminium aluminium ABS da ise aluminum yazilir 1 Aluminium ilk defe Danimarka fiziki Hans Ersted terefinden 1825 ci ilde boksitden alinmisdir O gumusu ag rengli yungul metaldir Sixligi 2 7 q sm3 Korroziyaya davamlidir Cu Si Mg Mn Zn ve Ni le emele getirdiyi erintiler maqnal duraluminium elektron silumin ve s yuksek mexaniki davamliliga malikdir Bu sebebden teyyare avtomobil ve elektrotexnika senayesinde ve diger sahelerde genis islenir Aluminium senayesi ucun esas xammal boksitdir Mundericat 1 Qisa geokimyevi seciyyesi ve mineralogiyasi 2 Dunya ehtiyyati ve yataqlari 3 Istinadlar 4 Xarici kecidler 5 Hemcinin baxQisa geokimyevi seciyyesi ve mineralogiyasi RedakteAluminiumun bir izotopu vardir 27AL Klarki 8 05 dir Endogen prosesler neticesinde aluminium qelevi nefelinlerde leysitlerde ve anortozitlerde toplanir O habele turs vulkanik suxurlarin hidrotermal metasomatizme ugramasi alunitlesmesi neticesinde de konsentrasiya emele getirir Aluminiumun istehsali ucun xususen boksit ehemiyyetlidir Mineral terkibine gore boksitler diaspor bomit hidrargillit ve qarisiq adlari cekilen iki uc minerallardan ibaret olur Elluvial yatimda onlar aluminiumlu lateritler ve ya laterit boksitleri adlanir Dunya ehtiyyati ve yataqlari Redakte1980 ci ilde ilin evveli ucun inkisaf etmis kapitalist olkelerin ve inkisaf etmekde olan olkelerin umumi boksit ehtiyati 21 8 mlrd t o cumleden mueyyen edilmis ehtiyat 12 6 mlrd t teskil edilmisdir 1979 cu ilde 71 9 mln t boksit filizi istehsal edilmisdir Iri boksit yataqlarinin xeyli hissesi inkisaf eden olkelerin Avstraliya Macaristan Qvineya Kamerun Braziliya Yamayka Hindistan Qayana Surinam Yunanistan payina dusur ABS da nefelinli siyenitlerin laterit asinmasi neticesinde emele gelmis asagi eosen yasli Arkanzas yatagini gostermek olar Platforma tipli boksit yataqlari umumi ehtiyatin 87 6 ni geosinklinallarin boksitleri ise 12 4 ni teskil edir Boksit filizlerinin ehtiyatina gore Qviney dunyada birinci yerde durur 8 3 mlrd t Burada Boks Fria Kindiya Tuke Pite Libe ve Dibola kimi boksid rayonlari boyuk ehemiyyet dasiyir Afrikada iri boksit yataqlari Qaiadir 400 mln t Avtraliyada umumi boksit ehtiyati 4 4 mlrd tondur Amerikada Braziliyanin boksit ehtiyati 2 25 mlrd t boyukdur Avropada en cox boksit ehtiyatina malik olan olke Yunanistandir Burada Parnas Kiona yatagi xususen ehemiyyetlidir Fransanin boksit yataqlari Araliq denizinin sahili boyunca zolaq seklinde 400 km uzanir Istinadlar Redakte http www nkpi az page addread amp id 3145 olu kecid Xarici kecidler Redakte Vikianbarda Aluminium ile elaqeli mediafayllar var Hemcinin bax Redakte Menbe https az wikipedia org w index php title Aluminium amp oldid 6315048, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
