Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Aleksandr İpsilanti (yun. Αλέξανδρος Υψηλάντης; Tom: Aleksandros İpsilantis, 12 dekabr 1792, Konstantinopol – 31 yanvar 1828, Vyana) — Yunan komandir. O, Yunanıstanın milli qəhrəmanı hesab olunur. Fənərli yunan ailəsi olan İpsilanti ailəsinin üzvü olmuşdur. Onu 1725-1805-ci illər arasında yaşamış eyniadlı babası ilə səhv salınmamalıdır.
| Aleksandr İpsilanti | |
|---|---|
| yun. Αλέξανδρος Υψηλάντης rum. Alexandru Ipsilanti | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 12 dekabr 1792 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 31 yanvar 1828(35 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Atası | Konstantin İpsilanti |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | Rusiya imperiyası |
| Qoşun növü | süvari |
| Rütbəsi | general-mayor |
| Döyüşlər | |
| Təltifləri |  |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Aleksandr İpsilanti 1792-ci ildə İstanbulda anadan olmuşdur. Atası Moldova hakimi olan Konstantin İpsilanti idi. Onun atası Osmanlı imperiyası tərəfindən 1805-ci ildə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldıqdan sonra Rusiyanın paytaxtı Sankt-Peterburqa qaçmış və bu zaman oğlu Aleksandrı da özü ilə aparmışdır. Çar Rusiyası ordusunda xidmət etmiş Aleksandr İpsilanti Napoleon Bonapartın ordularına qarşı Rusiyanı müdafiə etmişdir. 1817-ci ildə o, rus ordusunda mayor rütbəsinə yüksəlmişdir.
Yunanıstanın istiqlaliyyətini əldə etməsindəki rolu
1820-ci ildə Aleksandr İpsilanti Balkan yarımadasının Osmanlı imperiyasının işğalından azad edilməsi ideyasını müdafiə edən Filiki Eteriya təşkilatının prezidenti seçilmişdir. 1821-ci ildə Aleksandr İpsilantinin rəhbərlik etdiyi Filiki Eteriya təşkilatı Valaxiyada Osmanlı imperiyasına qarşı üsyan qaldırmış rumıniyalı Todor Vladimiresku ilə əməkdaşlıq etmişdir. Lakin Osmanlı imperiyası bu üsyanı yatırdıqdan sonra Vladimiresku ilə Aleksandr İpsilanti arasında münaqişə baş vermişdir. Vladimiresku Filiki Eteriya tərəfindən işgəncələr ilə öldürülmüşdür. Aleksandr İpsilantinin rəhbərliyi altında olan Filiki Eteriya orduları 19 iyun 1821-ci ildə Draqaşani şəhəri yaxınlığında Osmanlı ordusu tərəfindən məğlub edilərək darmadağın edilmişdir. Aleksandr İpsilanti qardaşı Nikolay ilə bərabər qaçaraq Avstriyaya sığınmışdır. Lakin Avstriya Aleksandr İpsilantiyə öz ərazisində Osmanlı imperiyasına qarşı mübarizə aparmağa icazə verməmişdir. 7 illik həbsxana həyatından sonra rus çarı I Nikolayın təkidi ilə sərbəst buraxılmış və Vyanaya getməsinə icazə verilmişdir. 31 yanvar 1828-ci ildə yoxsulluq içərisində vəfat etmiş və Vyanada dəfn edilmişdir. 136 ildən sonra — 1964-cü ildə məzarı Afinaya köçürülmüşdür. Müasir dövrdə Aleksandr İpsilanti Yunanıstanın müstəqilliyinə verdiyi əvəzsiz töhfələrinə görə yunanlar tərəfindən milli qəhrəman hesab olunur.
Əlavə məlumatlar
- 1831-ci ildə Aleksandr Puşkin tərəfindən qələmə alınmış "Biyelkin hekayələri" kitabının içərisində olan "Vuruş" hekayəsinin axırında hekayənin baş qəhrəmanı Aleksandr İpsilantinin başçılıq etdiyi üsyan zamanı güllələnərək öldürülür.
İstinadlar
- Aleksandr Konstantinovic Ipsilanti // CERL Thesaurus (ing.). Consortium of European Research Libraries.
- Alexandros Ypsilanti // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Aleksandr Puşkin, Tüm Öykü ve Romanlar (Tərcüməçi: Ataol Bəhramoğlu) (İstanbul 1990), S. 79
Ədəbiyyat siyahısı
- Brewer, David. The Greek War of Independence : the struggle for freedom from Ottoman oppression and the birth of the modern Greek nation. Woodstock, NY: Overlook Press. 2001. ISBN .
- Dakin, Douglas. The unification of Greece, 1770–1923. London: Benn. 1984.
- (rus.) князь Александр Константинович Ипсиланти
- Michalopoulos, Dimitris, America, Russia and the Birth of Modern Greece, Washington & London: Academica Press, 2020, ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aleksandr Ipsilanti yun Ale3andros Ypshlanths Tom Aleksandros Ipsilantis 12 dekabr 1792 Konstantinopol 31 yanvar 1828 Vyana Yunan komandir O Yunanistanin milli qehremani hesab olunur Fenerli yunan ailesi olan Ipsilanti ailesinin uzvu olmusdur Onu 1725 1805 ci iller arasinda yasamis eyniadli babasi ile sehv salinmamalidir Aleksandr Ipsilantiyun Ale3andros Ypshlanths rum Alexandru IpsilantiSexsi melumatlarDogum tarixi 12 dekabr 1792 1792 12 12 Dogum yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiVefat tarixi 31 yanvar 1828 1828 01 31 35 yasinda Vefat yeri Vyana Avstriya imperiyasiDefn yeri AfinaVetendasligi YunanistanAtasi Konstantin IpsilantiHerbi fealiyyetiMensubiyyeti Rusiya imperiyasiQosun novu suvariRutbesi general mayorDoyusler Napoleon muharibeleri Yunanistan Istiqlaliyyet muharibesiTeltifleri Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiAleksandr Ipsilanti 1792 ci ilde Istanbulda anadan olmusdur Atasi Moldova hakimi olan Konstantin Ipsilanti idi Onun atasi Osmanli imperiyasi terefinden 1805 ci ilde vezifesinden uzaqlasdirildiqdan sonra Rusiyanin paytaxti Sankt Peterburqa qacmis ve bu zaman oglu Aleksandri da ozu ile aparmisdir Car Rusiyasi ordusunda xidmet etmis Aleksandr Ipsilanti Napoleon Bonapartin ordularina qarsi Rusiyani mudafie etmisdir 1817 ci ilde o rus ordusunda mayor rutbesine yukselmisdir Yunanistanin istiqlaliyyetini elde etmesindeki rolu1820 ci ilde Aleksandr Ipsilanti Balkan yarimadasinin Osmanli imperiyasinin isgalindan azad edilmesi ideyasini mudafie eden Filiki Eteriya teskilatinin prezidenti secilmisdir 1821 ci ilde Aleksandr Ipsilantinin rehberlik etdiyi Filiki Eteriya teskilati Valaxiyada Osmanli imperiyasina qarsi usyan qaldirmis ruminiyali Todor Vladimiresku ile emekdasliq etmisdir Lakin Osmanli imperiyasi bu usyani yatirdiqdan sonra Vladimiresku ile Aleksandr Ipsilanti arasinda munaqise bas vermisdir Vladimiresku Filiki Eteriya terefinden isgenceler ile oldurulmusdur Aleksandr Ipsilantinin rehberliyi altinda olan Filiki Eteriya ordulari 19 iyun 1821 ci ilde Draqasani seheri yaxinliginda Osmanli ordusu terefinden meglub edilerek darmadagin edilmisdir Aleksandr Ipsilanti qardasi Nikolay ile beraber qacaraq Avstriyaya siginmisdir Lakin Avstriya Aleksandr Ipsilantiye oz erazisinde Osmanli imperiyasina qarsi mubarize aparmaga icaze vermemisdir 7 illik hebsxana heyatindan sonra rus cari I Nikolayin tekidi ile serbest buraxilmis ve Vyanaya getmesine icaze verilmisdir 31 yanvar 1828 ci ilde yoxsulluq icerisinde vefat etmis ve Vyanada defn edilmisdir 136 ilden sonra 1964 cu ilde mezari Afinaya kocurulmusdur Muasir dovrde Aleksandr Ipsilanti Yunanistanin musteqilliyine verdiyi evezsiz tohfelerine gore yunanlar terefinden milli qehreman hesab olunur Elave melumatlar1831 ci ilde Aleksandr Puskin terefinden qeleme alinmis Biyelkin hekayeleri kitabinin icerisinde olan Vurus hekayesinin axirinda hekayenin bas qehremani Aleksandr Ipsilantinin basciliq etdiyi usyan zamani gullelenerek oldurulur IstinadlarAleksandr Konstantinovic Ipsilanti CERL Thesaurus ing Consortium of European Research Libraries Alexandros Ypsilanti Brockhauz Ensiklopediyasi alm Aleksandr Puskin Tum Oyku ve Romanlar Tercumeci Ataol Behramoglu Istanbul 1990 S 79Edebiyyat siyahisiBrewer David The Greek War of Independence the struggle for freedom from Ottoman oppression and the birth of the modern Greek nation Woodstock NY Overlook Press 2001 ISBN 1 58567 172 X Dakin Douglas The unification of Greece 1770 1923 London Benn 1984 rus knyaz Aleksandr Konstantinovich Ipsilanti Michalopoulos Dimitris America Russia and the Birth of Modern Greece Washington amp London Academica Press 2020 ISBN 978 1 68053 942 4