fbpx
Wikipedia

Ailə şirkəti

Avqust 12, 2021

Ailə şirkətləri — səs vermə hüquqlu səhmlərin əskəriyyətinin hakim/nəzarət edən ailədə (o cümlədən, şirkəti öz xələflərinə ötürmək niyyəti olan təsisçi(lər)də) cəmləşdiyi şirkətdir.

Haqqında

Ailə şirkətləri dünyada ən erkən və çox yayılmış işgüzar fəaliyyət növüdür. Bir çox ölkədə ailə şirkətləri işgüzar fəaliyyətdə 70%-dən artıq çəkiyə malikdir, iqtisadi artımın və işçi qüvvənin məşğulluqla təmin edilməsində aparıcı mövqeyə malikdir. Misal üçün, İspaniyada ailə şirkətləri işgüzar fəaliyyətin təxminən 75%-i təşkil edir və ümumdaxili məhsulun orta hesabla 65%-i hasil edir. Oxşar mənzərə Latın Amerikasında da müşahidə edilir – bu regionun məcmu ümumdaxili məhsulunun təxminən 60%-i ailə şirkətləri hesabına yaranır.

Ailə şirkətləri kiçik və orta şirkətlərdən müxtəlif sənaye və ölkədə fəaliyyət göstərən nəhəng şirkətlərə qədər fərqlənir. Ailə şirkətlərində olan bəzi tanınmış şirkətlər sırasına aşağıdakılar daxildir: Salvatore Ferragamo, Benetton, Fiat Group (İtaliya); L’Oreal, Carrefour Group, LVMH, Michelin (Fransa); Samsung, Hyundai Motor, LG Group (Cənubi Koreya); BMW, Siemens (Almaniya); Kikkoman, Ito-Yokado (Yaponiya); Ford Motors Co, Wal-Mart Stores (ABŞ).

Ailə şirkətləri əsasında qurulmuş şirkətlərin əksəriyyəti təsisçinin rəhbərlik dövründən sonra çox qısa ömür sürür və bu şirkətlərin təxminən 95%-i sahibkarların üçüncü nəslindən sonra ailə şirkətləri kimi artıq mövcud olmur. Bir çox halda bu, xələflərin inkişaf edən şirkətlə bağlı tələblərin və daha da böyümüş ailənin tələbatının öhdəsindən gəlməyə hazır olmamalarının nəticəsi ilə bağlıdır. Düzgün idarəetmə strukturlarının nizama salınması və xələflərin ailə şirkətləri mövzusunda savadlanmasının mümkün qədər tez başlaması ailə şirkətlərinin davam etməsi imkanlarını artıra bilər.

Güclü və zəif cəhətləri

Güclü cəhətləri

Bir neçə araşdırmada müəyyən edilib ki, ailə mülkiyyətində olan şirkətlər satış, mənfəət və digər artım göstəriciləri baxımından ailə mülkiyyətində olmayan şirkətləri üstələyirlər. Thomson Financial şirkətinin Newsweek jurnalı üçün apardığı tədqiqatda ailə şirkətləri rəqibləri ilə Avropanın altı aparıcı fond birjası indeksləri baxımından müqayisə edilmişdir; müəyyən edilmişdir ki, ailə şirkətləri sözügedən göstəricilər üzrə (London Fond Birjasından (London FTSE) Madrid Fond Birjasına (Madrid IBEX)) öz rəqiblərini üstələmişdirlər. Thomson Financial ailə şirkətləri və ailə mülkiyyətində olmayan şirkətlər üçün hər ölkə üzrə müstəsna indeks yaratdı və bunların dalğalanmasını 10 il ərzində (2003-cü il dekanr ayının sonuna qədər) izlədi. Almaniyada ailə şirkətlərinin indeksi 206 faiz yüksəldiyi halda ailə mülkiyyətində olmayan şirkətlər üzrə müvafiq göstərici cəmi 47 faiz artmışdır. Fransada ailə şirkətlərinin indeksi 203 faiz gücləndikdə əks şirkətlər üzrə müvafiq indeks cəmi 76 faiz irəliləmişdir. İsveçrə, İspaniya, Birləşmiş Krallıq və İtaliyada belə ailə şirkətləri ailə mülkiyyətində olmayan şirkətləri üstələməyə nail olmuşdur.

Bu yüksək fəaliyyət göstəricisi ailə mülkiyyətində olmayan şirkətlərlə müqayisə edildikdə ailə şirkətlərinin ayrılmaz güclü cəhətlərindən irəli gələn nəticədir. Sözügedən cəhətlərin bəziləri aşağıdakılardırlar:

• Maraq və Məsuliyyət. Ailə – şirkətin sahibi olaraq – özünü işgüzar fəaliyyətinin inkişaf etməsinə, uğurlu olmasına və gələcək nəsillərə keçməsinə tam və sədaqətlə səfərbər edir. Nəticə etibarilə, bir çox ailə üzvü özünü şirkətə bağlayır və adətən daha əzmlə işləməyə çalışır və şirkətin uzun müddət ərzində böyüməsinə şərait yaratmaq üçün əldə edilmiş mənfəətin bir hissəsini təkrarən şirkətə yatırmaq niyyətində olur. Ailə şirkəti kimi fəaliyyət göstərən müştərilərlə iş gördükdə IFC bu şirkətlərin təməlini təşkil edən sadiq səhmdarların olmasına böyük önəm verir.

• Biliklərin Ötürülməsi. İşgüzar fəaliyyətdə olan ailə bu sahə üzrə topladığı biliklərin, təcrübənin və bacarıqların gələcək nəsillərə ötürülməsini ön sırada gələn məsələyə çevirir. Ailə üzvlərinin bir çoxu öz ailəsinin şirkətinə çox erkən yaşdan qatılır. Bu, sözügedən şəxslərin şirkətlə bağlı maraq və məsuliyyət səviyyəsini artırır və ailə şirkətinin işlərini aparmaq üçün müvafiq vasitələri əldə etmələrinə şərait yaradır.

• Etibar və Qürur. İstehsal etdiyi mal və/və ya xidmətin mülkiyyətində olduğu ailənin adı və nüfüzu ilə bağlı olduğundan ailə şirkəti məhsulunun keyfiyyətini artırmağa və işgüzar tərəfdaşları (müştərilər, təchizatçılar, işçi heyət, yerli əhali və s.) ilə yaxşı münasibətlərin saxlanılmasına çalışır.

Zəif cəhətləri

Ailə şirkətləri ilə bağlı ən çox istinad edilən (mənfi) xüsusiyyət bu şirkətlərin əksəriyyətinin uzun müddət ərzində fəaliyyətə davam gətirə bilməməsidir. Həqiqətən də, təsisçinin(lərin) şirkətə rəhbərlik etdiyi(kləri) dövr ərzində üçdə iki – dörd üç say nisbəti arasında ailə şirkətləri iflasa uğrayır və ya satılır. Təsisçinin(lərin) ücüncü nəsl davamçılarının mülkiyyəti kimi yalnız 5-15 faiz say nisbəti arasında şirkət fəaliyyətə davam edir.

Ailə şirkətləri arasında iflasa uğrama hallarının yüksək olması çox sayda səbəblərə bağlıdır. Bu səbəblərin bəziləri istənilən şirkəti iflasa uğrada bilən amillərin özüdür (pis idarəetmə, artımı maliyyələşdirmək üçün nağd pul vəsaitlərinin çatışmaması, xərclərə nəzarətin yetərincə olmaması, sənayedəki vəziyyət və digər makroiqtisadi şərait). Bununla belə, ailə mülkiyyətində olan şirkətlərin özünəməxsus zəif cəhətləri də vardır. Bunlardan bəziləri aşağıdakılardır:

• Qarışıqlıq. Ailə amilinin üzə çıxması idarəetmə baxımından ailə şirkətlərini digər şirkətlərdən adətən daha qarışıq vəziyyətə salır. Ailə sürən abu-havanın və problemlərin şirkətdə təcəssüm etməsi şirkətin həll etməli olduğu məsələləri daha da çətinləşdirir. Digər növ şirkətlərdən fərqli olaraq ailə üzvləri ailənin mülkiyyətində olan şirkətdə müxtəlif vəzifələri icra edirlər ki, bu da bəzən ailə üzvlərinin şirkətdən fərqli səpkidə bəhrələnmələrinə yol aça bilər.

• Sadəlik (rəsmiyyətin olmaması). Ailələrin əksəriyyəti öz şirkətlərini özləri (ən azı birinci və ikinci nəsildə) idarə etdiyindən işgüzar praktika və prosedurların aydın şəkildə izah edilməsinə adətən az maraq olur. Ailə və onun mülkiyyətində olan şirkət böyüdükcə bu vəziyyət şirkətin fəaliyyətə davam etməsini təhlükə altına salan bir çox işgüzarlıq bacarıqlarının çatışmamasına və daxili münaqişələrə yol aça bilər.

• Nizam-intizam (davranış) qaydalarının olmaması. Ailə şirkətlərinin bir çoxunda əsas strateji məsələlərə (baş icraçı direktorun yerinə və digər aparıcı rəhbər vəzifələrə xələflərin tapılması və təyin edilməsi planı, ailə üzvlərinin şirkətdə işə düzəlməsi, kənardan səriştəli menecerlərin şirkətə cəlb edilməsi və şirkətdə işlə təmin edilməsi) yetərincə diqqət yetirilmir. Bu kimi əhəmiyyətli strateji qərarların yubandırılması və ya nəzərə alınmaması istənilən ailə şirkətinin iflasına gətirib çıxara bilər.

Ailə şirkətlərində artım mərhələləri

Mövcud olduğu dövr ərzində ailə şirkətinin keçdiyi müxtəlif mərhələləri təsvir və təhlil etmək üçün bir neçə (nümunəvi) model yaradılmışdır.

Başlıca üç-pilləli modeldən istifadə edilir; sözügedən modeldə ailə şirkətinin fəaliyyət dövrü aşağıdakı mərhələlər üzrə cəmləşir:

  1. Təsisçi(lər);
  2. Övladlar arasında ortaqlıq;
  3. Qohumlar arasında birlik.

Ailə şirkətinin təkamülündə üç başlıca mərhələnin yaxşı təhlilinə bu modelin imkan yaratmasına baxmayaraq ailə mülkiyyətində olan şirkətlərin hər birinin sözügedən üç inkişaf mərhələsindən keçməsi mütləq qayda kimi qəbul edilməməlidir. Məsələn, bəzi şirkətlər iflasa uğrama və ya digər şirkət tərəfindən satın alınma səbəbindən fəaliyyət dövrünün erkən mərhələsində gözdən itir.

Mərhələ 1: Təsisçi(lər) (Əsas sahib(lər))

Ailə şirkətinin mövcud olduğu dövrün ilkin mərhələsidir. Bu zaman şirkət bütövlükdə təsisçi(lər)in sahibliyində və idarəetməsində olur. Təsisçilərin əksəriyyəti şirkətdən kənar bir neçə məsləhətçiyə və/və ya işgüzar ortaqlara məsləhət üçün müraciət edə bilərlər, lakin əsas qərarların ən böyük hissəsini özləri çıxaracaqlar. Bu mərhələ adətən təsisçinin/təsisçilərin özünü/özlərini şirkətin uğur qazanmasına əzmlə həsr etməsi/etmələri və nisbətən sadə idarəetmə strukturu ilə səciyyələnir. Ümumiyyətlə, digər mərhələlərlə müqayisə edildikdə bu mərhələdə korporativ idarəetməyə dair məhdud saylı məsələ yer tapır, çünki şirkətə nəzarət və sahiblik eyni şəxs(lər)in – təsisçinin/təsisçilərin – əlində cəmləşir. Görünür ki, təsisçinin/təsisçilərin həyatı zamanı həll olunmalı ən vacib məsələ xələfin tapılması planıdır. Ailə şirkətinin növbəti mərhələdə fəaliyyətə davam etməsi məqsədilə təsisçi(lər) özünə/özlərinə xələf tapmaq baxımından lazımi plan tədbirlərini görməlidir(lər) və şirkətin gələcək lider(lər)ini rəhbərliyə hazırlamağa başlamalıdır(lar).

Mərhələ 2: Övladlar arasında ortaqlıq

Bu mərhələdə sahiblik və idarəetmə məsələləri təsisçinin/təsisçilərin övladlarına keçir. Artıq ailənin daha çox üzvü şirkətin işlərinə cəlb olunduğundan idarəetmə məsələləri şirkətin erkən fəaliyyət dövrü ilə müqayisə edildikdə nisbətən daha qəliz olur. Övladlar arasında ortaqlığın qarşısında olan bəzi ümumi məsələlər aşağıdakılardır: övladlar arasında razılığın pozulmaması, işgüzar proseslərin və prosedurların rəsmiləşdirilməsi, ailə üzvləri arasında səmərəli ünsiyyət vasitələrinin yaradılması və əsas rəhbər vəzifələr üçün xələflərin tapılması planının təmin edilməsi.

Mərhələ 3: Qohumlar arasında birlik (Qohumlar arasında konsorsium və ya Ailə sülaləsi)

Bu mərhələdə şirkətin idarə olunması daha da mürəkkəbləşir; belə ki, övladların övladları, əmi/bibi/dayı/xala uşaqları və ər-arvad tərəfindən qohumlar da daxil olmaqla ailənin daha çox üzvü bilavasitə və ya dolayı yolla şirkətin işləri ilə məşğul olur. Bu üzvlərin bir çoxu müxtəlif nəsillərə və ailənin müxtəlif qollarına mənsub olduğundan şirkətin necə idarə olunmasına və ümumi strategiyanın necə müəyyən edilməsinə dair bir-birindən fərqli fikirlərə malik ola bilərlər. Əlavə olaraq, əvvəlki mərhələdə övladlar arasında mövcud olmuş hər hansı münaqişə növbəti nəslə mənsub olan əmi/bibi/dayı/xala uşaqlarına böyük ehtimalla keçə bilər. Nəticə etibarilə, ailənin idarə olunmasına dair məsələlərin böyük hissəsi bu mərhələdə yer tapır. Ailə şirkətinin bu mərhələdə üzləşdiyi bəzi ümumi məsələlərə aşağıdakılar aiddir: ailə üzvünün şirkətdə işlə təmin olunması, ailənin səhmdar kapitalda iştirak hüququ, səhmlərin nağd pula çevrilməsi, dividend siyasəti, ailə üzvünün şirkətdə tutduğu mövqe, ailədə münaqişələrin həlli, ailənin şirkətlə bağlı baxışı və missiyası.

Hər mərhələdə müxtəlif çətinliklər və problemlər yer tapır ki, bunların lazımi qaydada idarə edilməsi ailə şirkətinin davamlı fəaliyyətinə şərait yarada bilər. Təsisçi(lər) tərəfindən görülən fövqəladə səylər sayəsində ailə mülkiyyətində olan şirkətlərin çoxu erkən inkişaf dövründə uğurlu olur; belə ki, sözügedən səylər şirkətin bütün sahələrini əhatə edir. Lakin daha uzun müddətli dövrdə düzgün (münasib) idarəetmə strukturlarının və mexanizmlərinin yaradılması zəruri məsələyə çevrilir; sözügedən strukturlar və mexanizmlər effektiv ünsiyyət vasitələrinə, ailə şirkətinə cəlb olunmuş hər şəxsin vəzifələrinin və bu şəxsdən gözlənilən nəticələrin aydın müəyyən edilməsinə yol açır.

Ailə şirkətinin idarə olunmasında ailə üzvlərinin rolu

Ailə mülkiyyətində olmayan adi şirkətdə çalışan hər hansı fərdi şəxs sıravi işçi, menecer, sahibkar, direktor ola bilər və ya bu vəzifələrin bir neçəsini icra edə bilər. Ailə şirkətinə gəldikdə isə vəziyyət daha mürəkkəb olur; belə ki, fərdi şəxs müxtəlif hüquq və vəzifələrə malik olur. Bu vəzifələr adətən müxtəlif imtiyazlar (mükafatlar) vəd edir; nəticə etibarilə, ailə mülkiyyətində olmayan şirkətin əksinə ailə şirkəti daha böyük çətinliklərlə üzləşir.

Sahiblər (Səhmdarlar)

Ailə şirkətinin sahiblərinin bəzən mənafelərin toqquşmasına gətirib çıxara bilən bir-birindən fərqli vəzifələri və məqsədləri olur. Məsələn, əldə edilmiş mənfəətin dividend kimi bölüşdürülməsi əvəzinə şirkətə yatırılmasına dair qərar şirkətlə bağlı tutduqları mövqedən asılı olaraq müxtəlif sahiblər tərəfindən fərqli qəbul edilə bilər. Ailə şirkətində çalışan sahib belə qərara etiraz etməyə bilər, çünki bu şəxs onsuzda şirkətdən əmək haqqı alır. Digər tərəfdən, sözügedən vəziyyət ailə şirkətində çalışmayan və əsas gəlir mənbəyi kimi dividendlərdən asılı olan sahibin nöqteyi-nəzərindən fərqli görünə bilər. Əslində belə sahib dividendlərin daha yüksək həcmdə və tezliklə alınmasında maraqlı olar.

Ailə şirkəti böyüdükcə və sahiblər müxtəlif vəzifələri tutduqca, müxtəlif imtiyazlar (mükafatlar) əldə etdikcə vəziyyət daha da mürəkkəbləşir. Ailə şirkətinin sahibi tərəfindən tutula bilən vəzifələrin bəziləri aşağıdakılardır:

  • Yalnız sahib.
  • Sahib/menecer.
  • Sahib/ailə üzvü.
  • Sahib/ailə üzvü/menecer.
  • Sahib/direktor (müdir).
  • Sahib/ailə üzvü/direktor (müdir).
  • Sahib/ailə üzvü/direktor (müdir)/menecer.

Menecerlər (Baş rəhbərlik)

Ailə şirkətinin menecerləri şirkət daxilində icra etdikləri digər vəzifələrdən asılı olaraq müxtəlif həvəsləndirici amillərdən də bəhrələnəcəklər. Bu mövzu ilə bağlı ümumi məsələ ailə üzvü olan və olmayan menecerlərlə fərqli, bərabər olmayan rəftardan irəli gəlir. Bir çox ailə şirkətində ali rəhbərlik səviyyəli vəzifələrin bir qismi və ya hamısı qətiyyətlə ailə üzvləri üçün nəzərdə tutulur. Bu, ailə üzvü olmayan menecerlərin işə can yandırmasına və fəaliyyət göstəricisinə mənfi təsir göstərə bilər; belə ki, sözügedən menecerlər nə qədər əzmlə işləsələr belə şirkətin ali rəhbərliyində heç zaman yer tapmayacaqlarından xəbərdardırlar. Nəticə etibarilə, ailə şirkətlərinin bir çoxu ailə üzvü olmayan istedadlı menecerləri işə götürmək və işdə saxlamaq baxımından böyük çətinliklə üzləşirlər. Ailə üzvü olan və olmayan içşilərə dair aydın və ədalətli məşğulluq siyasətinin yaradılması ən yaxşı işçilərin işə həvəslə yanaşmağa və şirkətin böyüməsində maraqlı olmağa davam etmələri baxımından ailə şirkətinin vəziyyətini yüngülləşdirir. Belə siyasət ailənin üzvü olub-olmamasına baxmayaraq işçinin aldığı mükafatı onun fəaliyyət göstəricilərindən asılı edir.

Direktorlar (Direktorlar şurası)

Direktorlar şurasının tərkibinə gəldikdə ailə şirkətlərinin bir çoxunda bu hüquq ailə üzvləri üçün nəzərdə tutulur və yalnız bəzi hallarda ailə üzvü olmayan, lakin ailənin etimadını qazanmış menecerlər şuraya təyin edilirlər. Adətən bu praktikadan şirkətin idarə olunmasına nəzarətin ailə tərəfindən itirilməməsi üçün istifadə edilir. Həqiqətən də, qərarların əksəriyyəti bir qayda olaraq ailə üzvü olan direktorlar tərəfindən qəbul edilir. Dividendlərin ödənilməsi ilə bağlı əvvəlki misala qayıtdıqda, şirkətdə menecer vəzifəsini icra edən, direktorlar şurasının üzvü olan ailə üzvləri təbii ki, şirkətin inkişaf potensialını daha da artımaq məqsədilə əldə edilmiş mənfəətin şirkətə yatırılması mövqeyini dəstəkləyəcəklər. Digər təfədən şirkətdə işləməyən, lakin direktorlar şurasında təmsil olunmuş ailə üzvləri mənfəətin dividend şəklində səhmdar olan ailə üzvləri arasında bölüşdürülməsi qərarına üstünlük verərlər. Bu təzadlı mövqelər direktorlar şurasında böyük münaqişələrə yol aça və şuranın fəaliyyətinə mənfi təsir göstərə bilər.

Ailə şirkətinin idarə olunması

Ailə şirkətinin ailəyə mənsub olması onu digər şirkətlərdən fərqləndirən cəhətdir. Nəticə etibarilə, ailə öz şirkətinin idarə olunmasında həlledici mövqeyə malikdir. Şirkət ilkin (təsisçi) mərhələsində olduqda idarəetmə işi ilə bağlı ailə çərçivəsində yalnız bir neçə məsələyə baxılır; belə ki, qərarların əksəriyyəti təsisçi(lər) tərəfindən qəbul edilir, ailənin mövqeyi isə bölünməz qalır. Zaman keçdikcə ailə böyüyür, ailə həyatında növbəti mərhələ başlayır, yeni nəslin nümayəndələri və daha çox ailə üzvü özlərini ailə şirkəti ilə bağlayırlar. Bu, şirkətin necə idarə olunmasına və şirkətin strategiyasının necə müəyyən edilməsinə dair fərqli fikirlərin və ideyaların yaranması deməkdir. Beləliklə, ailə üzvlərini nizam-intizama gətirən, mümkün münaqişələrin qarşısını alan və şirkətin fəaliyyətə davam etməsinə şərait yaradan ailənin idarə olunmasına dair aydın strukturun təsis edilməsi bir məcburiyyətə çevrilir.

Ailənin idarə olunmasına dair yaxşı işləyən struktur əsasən aşağıdakılara yönəlir:

  • Ailənin şirkətlə bağlı dəyərlərini, missiyasını və uzun müddətli görümünü bütün ailə üzvlərinə anlatmaq.
  • Ailə üzvlərini (xüsusilə də şirkətin işlərinə cəlb olunmayanları) şirkətin fəaliyyətinə dair əsas nailiyyətlərlə, çətinliklərlə və strateji qərarlarla daima məlumatlandırmaq.
  • Ailə üzvünün məşğulluğuna, dividendlərinə və şirkətdən adətən əldə etdiyi digər imtiyazlara təsir göstərə biləcək qaydaların və qərarların bildirilməsi.
  • Ailə üzvlərinin ideyalarının, istəklərinin və digər məsələlərin mübadilə edilməsinə yol verən rəsmi ünsiyyət vasitələrinin yaradılması.
  • Ailəyə bir araya yığışmaq və lazım olan istənilən qərarı şızarmaq imkanının verilməsi.

Ədəbiyyat

  1. Ailə Şirkətlərinin İdarə Olunmasına dair IFC-nin Təlimatı. © Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası.

İstinadlar

  1. "The Family Business Network (Ailə şirkətləri Şəbəkəsi)" (eng). İstifadə tarixi: 2017-08-16.[ölü keçid]
  2. Denis Leach and John Leahy (Denis Liç və Con Lei) (1991). ""Ownership Structures, Control and the Performance of Large British Companies" ("Britaniyanın böyük şirkətlərində sahibkarlıq strukturları, nəzarət və fəaliyyət göstəriciləri"), Economic Journal" (eng). (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
  3. "Newsweek" (eng). 1991. İstifadə tarixi: 2017-08-16.
  4. Sir Adrian Cadbury. "Family Firms and Their Governance: Creating Tomorrow's Company from Today's (Egon Zehnder International, 2000)" (eng). (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
  5. John Ward. ""The Family Business Advantage: Unconventional Strategy", Families in Business, 2002" (eng). (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
  6. Fred Neubauer and Alden G.Lank. "The Family Business: its Governance for Sustainability (Routledge New York, 1998)" (eng). (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)

Avqust 12, 2021
ailə, şirkəti, ailə, şirkətləri, səs, vermə, hüquqlu, səhmlərin, əskəriyyətinin, hakim, nəzarət, edən, ailədə, cümlədən, şirkəti, xələflərinə, ötürmək, niyyəti, olan, təsisçi, lər, cəmləşdiyi, şirkətdir, mündəricat, haqqında, güclü, zəif, cəhətləri, güclü, cəh. Aile sirketleri ses verme huquqlu sehmlerin eskeriyyetinin hakim nezaret eden ailede o cumleden sirketi oz xeleflerine oturmek niyyeti olan tesisci ler de cemlesdiyi sirketdir Mundericat 1 Haqqinda 2 Guclu ve zeif cehetleri 2 1 Guclu cehetleri 2 2 Zeif cehetleri 3 Aile sirketlerinde artim merheleleri 3 1 Merhele 1 Tesisci ler Esas sahib ler 3 2 Merhele 2 Ovladlar arasinda ortaqliq 3 3 Merhele 3 Qohumlar arasinda birlik Qohumlar arasinda konsorsium ve ya Aile sulalesi 4 Aile sirketinin idare olunmasinda aile uzvlerinin rolu 4 1 Sahibler Sehmdarlar 4 2 Menecerler Bas rehberlik 4 3 Direktorlar Direktorlar surasi 5 Aile sirketinin idare olunmasi 6 Edebiyyat 7 IstinadlarHaqqinda RedakteAile sirketleri dunyada en erken ve cox yayilmis isguzar fealiyyet novudur Bir cox olkede aile sirketleri isguzar fealiyyetde 70 den artiq cekiye malikdir iqtisadi artimin ve isci quvvenin mesgulluqla temin edilmesinde aparici movqeye malikdir Misal ucun Ispaniyada aile sirketleri isguzar fealiyyetin texminen 75 i teskil edir ve umumdaxili mehsulun orta hesabla 65 i hasil edir 1 Oxsar menzere Latin Amerikasinda da musahide edilir bu regionun mecmu umumdaxili mehsulunun texminen 60 i aile sirketleri hesabina yaranir Aile sirketleri kicik ve orta sirketlerden muxtelif senaye ve olkede fealiyyet gosteren neheng sirketlere qeder ferqlenir Aile sirketlerinde olan bezi taninmis sirketler sirasina asagidakilar daxildir Salvatore Ferragamo Benetton Fiat Group Italiya L Oreal Carrefour Group LVMH Michelin Fransa Samsung Hyundai Motor LG Group Cenubi Koreya BMW Siemens Almaniya Kikkoman Ito Yokado Yaponiya Ford Motors Co Wal Mart Stores ABS Aile sirketleri esasinda qurulmus sirketlerin ekseriyyeti tesiscinin rehberlik dovrunden sonra cox qisa omur surur ve bu sirketlerin texminen 95 i sahibkarlarin ucuncu neslinden sonra aile sirketleri kimi artiq movcud olmur Bir cox halda bu xeleflerin inkisaf eden sirketle bagli teleblerin ve daha da boyumus ailenin telebatinin ohdesinden gelmeye hazir olmamalarinin neticesi ile baglidir Duzgun idareetme strukturlarinin nizama salinmasi ve xeleflerin aile sirketleri movzusunda savadlanmasinin mumkun qeder tez baslamasi aile sirketlerinin davam etmesi imkanlarini artira biler Guclu ve zeif cehetleri RedakteGuclu cehetleri Redakte Bir nece arasdirmada mueyyen edilib ki aile mulkiyyetinde olan sirketler satis menfeet ve diger artim gostericileri baximindan aile mulkiyyetinde olmayan sirketleri usteleyirler 2 Thomson Financial sirketinin Newsweek jurnali ucun apardigi tedqiqatda aile sirketleri reqibleri ile Avropanin alti aparici fond birjasi indeksleri baximindan muqayise edilmisdir mueyyen edilmisdir ki aile sirketleri sozugeden gostericiler uzre London Fond Birjasindan London FTSE Madrid Fond Birjasina Madrid IBEX oz reqiblerini ustelemisdirler Thomson Financial aile sirketleri ve aile mulkiyyetinde olmayan sirketler ucun her olke uzre mustesna indeks yaratdi ve bunlarin dalgalanmasini 10 il erzinde 2003 cu il dekanr ayinin sonuna qeder izledi Almaniyada aile sirketlerinin indeksi 206 faiz yukseldiyi halda aile mulkiyyetinde olmayan sirketler uzre muvafiq gosterici cemi 47 faiz artmisdir Fransada aile sirketlerinin indeksi 203 faiz guclendikde eks sirketler uzre muvafiq indeks cemi 76 faiz irelilemisdir Isvecre Ispaniya Birlesmis Kralliq ve Italiyada bele aile sirketleri aile mulkiyyetinde olmayan sirketleri ustelemeye nail olmusdur 3 Bu yuksek fealiyyet gostericisi aile mulkiyyetinde olmayan sirketlerle muqayise edildikde aile sirketlerinin ayrilmaz guclu cehetlerinden ireli gelen neticedir Sozugeden cehetlerin bezileri asagidakilardirlar 4 5 Maraq ve Mesuliyyet Aile sirketin sahibi olaraq ozunu isguzar fealiyyetinin inkisaf etmesine ugurlu olmasina ve gelecek nesillere kecmesine tam ve sedaqetle seferber edir Netice etibarile bir cox aile uzvu ozunu sirkete baglayir ve adeten daha ezmle islemeye calisir ve sirketin uzun muddet erzinde boyumesine serait yaratmaq ucun elde edilmis menfeetin bir hissesini tekraren sirkete yatirmaq niyyetinde olur Aile sirketi kimi fealiyyet gosteren musterilerle is gordukde IFC bu sirketlerin temelini teskil eden sadiq sehmdarlarin olmasina boyuk onem verir Biliklerin Oturulmesi Isguzar fealiyyetde olan aile bu sahe uzre topladigi biliklerin tecrubenin ve bacariqlarin gelecek nesillere oturulmesini on sirada gelen meseleye cevirir Aile uzvlerinin bir coxu oz ailesinin sirketine cox erken yasdan qatilir Bu sozugeden sexslerin sirketle bagli maraq ve mesuliyyet seviyyesini artirir ve aile sirketinin islerini aparmaq ucun muvafiq vasiteleri elde etmelerine serait yaradir Etibar ve Qurur Istehsal etdiyi mal ve ve ya xidmetin mulkiyyetinde oldugu ailenin adi ve nufuzu ile bagli oldugundan aile sirketi mehsulunun keyfiyyetini artirmaga ve isguzar terefdaslari musteriler techizatcilar isci heyet yerli ehali ve s ile yaxsi munasibetlerin saxlanilmasina calisir Zeif cehetleri Redakte Aile sirketleri ile bagli en cox istinad edilen menfi xususiyyet bu sirketlerin ekseriyyetinin uzun muddet erzinde fealiyyete davam getire bilmemesidir Heqiqeten de tesiscinin lerin sirkete rehberlik etdiyi kleri dovr erzinde ucde iki dord uc say nisbeti arasinda aile sirketleri iflasa ugrayir ve ya satilir Tesiscinin lerin ucuncu nesl davamcilarinin mulkiyyeti kimi yalniz 5 15 faiz say nisbeti arasinda sirket fealiyyete davam edir 6 Aile sirketleri arasinda iflasa ugrama hallarinin yuksek olmasi cox sayda sebeblere baglidir Bu sebeblerin bezileri istenilen sirketi iflasa ugrada bilen amillerin ozudur pis idareetme artimi maliyyelesdirmek ucun nagd pul vesaitlerinin catismamasi xerclere nezaretin yeterince olmamasi senayedeki veziyyet ve diger makroiqtisadi serait Bununla bele aile mulkiyyetinde olan sirketlerin ozunemexsus zeif cehetleri de vardir Bunlardan bezileri asagidakilardir Qarisiqliq Aile amilinin uze cixmasi idareetme baximindan aile sirketlerini diger sirketlerden adeten daha qarisiq veziyyete salir Aile suren abu havanin ve problemlerin sirketde tecessum etmesi sirketin hell etmeli oldugu meseleleri daha da cetinlesdirir Diger nov sirketlerden ferqli olaraq aile uzvleri ailenin mulkiyyetinde olan sirketde muxtelif vezifeleri icra edirler ki bu da bezen aile uzvlerinin sirketden ferqli sepkide behrelenmelerine yol aca biler Sadelik resmiyyetin olmamasi Ailelerin ekseriyyeti oz sirketlerini ozleri en azi birinci ve ikinci nesilde idare etdiyinden isguzar praktika ve prosedurlarin aydin sekilde izah edilmesine adeten az maraq olur Aile ve onun mulkiyyetinde olan sirket boyudukce bu veziyyet sirketin fealiyyete davam etmesini tehluke altina salan bir cox isguzarliq bacariqlarinin catismamasina ve daxili munaqiselere yol aca biler Nizam intizam davranis qaydalarinin olmamasi Aile sirketlerinin bir coxunda esas strateji meselelere bas icraci direktorun yerine ve diger aparici rehber vezifelere xeleflerin tapilmasi ve teyin edilmesi plani aile uzvlerinin sirketde ise duzelmesi kenardan seristeli menecerlerin sirkete celb edilmesi ve sirketde isle temin edilmesi yeterince diqqet yetirilmir Bu kimi ehemiyyetli strateji qerarlarin yubandirilmasi ve ya nezere alinmamasi istenilen aile sirketinin iflasina getirib cixara biler Aile sirketlerinde artim merheleleri RedakteMovcud oldugu dovr erzinde aile sirketinin kecdiyi muxtelif merheleleri tesvir ve tehlil etmek ucun bir nece numunevi model yaradilmisdir Baslica uc pilleli modelden istifade edilir sozugeden modelde aile sirketinin fealiyyet dovru asagidaki merheleler uzre cemlesir Tesisci ler Ovladlar arasinda ortaqliq Qohumlar arasinda birlik Aile sirketinin tekamulunde uc baslica merhelenin yaxsi tehliline bu modelin imkan yaratmasina baxmayaraq aile mulkiyyetinde olan sirketlerin her birinin sozugeden uc inkisaf merhelesinden kecmesi mutleq qayda kimi qebul edilmemelidir Meselen bezi sirketler iflasa ugrama ve ya diger sirket terefinden satin alinma sebebinden fealiyyet dovrunun erken merhelesinde gozden itir Merhele 1 Tesisci ler Esas sahib ler Redakte Aile sirketinin movcud oldugu dovrun ilkin merhelesidir Bu zaman sirket butovlukde tesisci ler in sahibliyinde ve idareetmesinde olur Tesiscilerin ekseriyyeti sirketden kenar bir nece meslehetciye ve ve ya isguzar ortaqlara meslehet ucun muraciet ede bilerler lakin esas qerarlarin en boyuk hissesini ozleri cixaracaqlar Bu merhele adeten tesiscinin tesiscilerin ozunu ozlerini sirketin ugur qazanmasina ezmle hesr etmesi etmeleri ve nisbeten sade idareetme strukturu ile seciyyelenir Umumiyyetle diger merhelelerle muqayise edildikde bu merhelede korporativ idareetmeye dair mehdud sayli mesele yer tapir cunki sirkete nezaret ve sahiblik eyni sexs ler in tesiscinin tesiscilerin elinde cemlesir Gorunur ki tesiscinin tesiscilerin heyati zamani hell olunmali en vacib mesele xelefin tapilmasi planidir Aile sirketinin novbeti merhelede fealiyyete davam etmesi meqsedile tesisci ler ozune ozlerine xelef tapmaq baximindan lazimi plan tedbirlerini gormelidir ler ve sirketin gelecek lider ler ini rehberliye hazirlamaga baslamalidir lar Merhele 2 Ovladlar arasinda ortaqliq Redakte Bu merhelede sahiblik ve idareetme meseleleri tesiscinin tesiscilerin ovladlarina kecir Artiq ailenin daha cox uzvu sirketin islerine celb olundugundan idareetme meseleleri sirketin erken fealiyyet dovru ile muqayise edildikde nisbeten daha qeliz olur Ovladlar arasinda ortaqligin qarsisinda olan bezi umumi meseleler asagidakilardir ovladlar arasinda raziligin pozulmamasi isguzar proseslerin ve prosedurlarin resmilesdirilmesi aile uzvleri arasinda semereli unsiyyet vasitelerinin yaradilmasi ve esas rehber vezifeler ucun xeleflerin tapilmasi planinin temin edilmesi Merhele 3 Qohumlar arasinda birlik Qohumlar arasinda konsorsium ve ya Aile sulalesi Redakte Bu merhelede sirketin idare olunmasi daha da murekkeblesir bele ki ovladlarin ovladlari emi bibi dayi xala usaqlari ve er arvad terefinden qohumlar da daxil olmaqla ailenin daha cox uzvu bilavasite ve ya dolayi yolla sirketin isleri ile mesgul olur Bu uzvlerin bir coxu muxtelif nesillere ve ailenin muxtelif qollarina mensub oldugundan sirketin nece idare olunmasina ve umumi strategiyanin nece mueyyen edilmesine dair bir birinden ferqli fikirlere malik ola bilerler Elave olaraq evvelki merhelede ovladlar arasinda movcud olmus her hansi munaqise novbeti nesle mensub olan emi bibi dayi xala usaqlarina boyuk ehtimalla kece biler Netice etibarile ailenin idare olunmasina dair meselelerin boyuk hissesi bu merhelede yer tapir Aile sirketinin bu merhelede uzlesdiyi bezi umumi meselelere asagidakilar aiddir aile uzvunun sirketde isle temin olunmasi ailenin sehmdar kapitalda istirak huququ sehmlerin nagd pula cevrilmesi dividend siyaseti aile uzvunun sirketde tutdugu movqe ailede munaqiselerin helli ailenin sirketle bagli baxisi ve missiyasi Her merhelede muxtelif cetinlikler ve problemler yer tapir ki bunlarin lazimi qaydada idare edilmesi aile sirketinin davamli fealiyyetine serait yarada biler Tesisci ler terefinden gorulen fovqelade seyler sayesinde aile mulkiyyetinde olan sirketlerin coxu erken inkisaf dovrunde ugurlu olur bele ki sozugeden seyler sirketin butun sahelerini ehate edir Lakin daha uzun muddetli dovrde duzgun munasib idareetme strukturlarinin ve mexanizmlerinin yaradilmasi zeruri meseleye cevrilir sozugeden strukturlar ve mexanizmler effektiv unsiyyet vasitelerine aile sirketine celb olunmus her sexsin vezifelerinin ve bu sexsden gozlenilen neticelerin aydin mueyyen edilmesine yol acir Aile sirketinin idare olunmasinda aile uzvlerinin rolu RedakteAile mulkiyyetinde olmayan adi sirketde calisan her hansi ferdi sexs siravi isci menecer sahibkar direktor ola biler ve ya bu vezifelerin bir necesini icra ede biler Aile sirketine geldikde ise veziyyet daha murekkeb olur bele ki ferdi sexs muxtelif huquq ve vezifelere malik olur Bu vezifeler adeten muxtelif imtiyazlar mukafatlar ved edir netice etibarile aile mulkiyyetinde olmayan sirketin eksine aile sirketi daha boyuk cetinliklerle uzlesir Sahibler Sehmdarlar Redakte Aile sirketinin sahiblerinin bezen menafelerin toqqusmasina getirib cixara bilen bir birinden ferqli vezifeleri ve meqsedleri olur Meselen elde edilmis menfeetin dividend kimi bolusdurulmesi evezine sirkete yatirilmasina dair qerar sirketle bagli tutduqlari movqeden asili olaraq muxtelif sahibler terefinden ferqli qebul edile biler Aile sirketinde calisan sahib bele qerara etiraz etmeye biler cunki bu sexs onsuzda sirketden emek haqqi alir Diger terefden sozugeden veziyyet aile sirketinde calismayan ve esas gelir menbeyi kimi dividendlerden asili olan sahibin noqteyi nezerinden ferqli gorune biler Eslinde bele sahib dividendlerin daha yuksek hecmde ve tezlikle alinmasinda maraqli olar Aile sirketi boyudukce ve sahibler muxtelif vezifeleri tutduqca muxtelif imtiyazlar mukafatlar elde etdikce veziyyet daha da murekkeblesir Aile sirketinin sahibi terefinden tutula bilen vezifelerin bezileri asagidakilardir Yalniz sahib Sahib menecer Sahib aile uzvu Sahib aile uzvu menecer Sahib direktor mudir Sahib aile uzvu direktor mudir Sahib aile uzvu direktor mudir menecer Menecerler Bas rehberlik Redakte Aile sirketinin menecerleri sirket daxilinde icra etdikleri diger vezifelerden asili olaraq muxtelif heveslendirici amillerden de behrelenecekler Bu movzu ile bagli umumi mesele aile uzvu olan ve olmayan menecerlerle ferqli beraber olmayan reftardan ireli gelir Bir cox aile sirketinde ali rehberlik seviyyeli vezifelerin bir qismi ve ya hamisi qetiyyetle aile uzvleri ucun nezerde tutulur Bu aile uzvu olmayan menecerlerin ise can yandirmasina ve fealiyyet gostericisine menfi tesir gostere biler bele ki sozugeden menecerler ne qeder ezmle isleseler bele sirketin ali rehberliyinde hec zaman yer tapmayacaqlarindan xeberdardirlar Netice etibarile aile sirketlerinin bir coxu aile uzvu olmayan istedadli menecerleri ise goturmek ve isde saxlamaq baximindan boyuk cetinlikle uzlesirler Aile uzvu olan ve olmayan icsilere dair aydin ve edaletli mesgulluq siyasetinin yaradilmasi en yaxsi iscilerin ise hevesle yanasmaga ve sirketin boyumesinde maraqli olmaga davam etmeleri baximindan aile sirketinin veziyyetini yungullesdirir Bele siyaset ailenin uzvu olub olmamasina baxmayaraq iscinin aldigi mukafati onun fealiyyet gostericilerinden asili edir Direktorlar Direktorlar surasi Redakte Direktorlar surasinin terkibine geldikde aile sirketlerinin bir coxunda bu huquq aile uzvleri ucun nezerde tutulur ve yalniz bezi hallarda aile uzvu olmayan lakin ailenin etimadini qazanmis menecerler suraya teyin edilirler Adeten bu praktikadan sirketin idare olunmasina nezaretin aile terefinden itirilmemesi ucun istifade edilir Heqiqeten de qerarlarin ekseriyyeti bir qayda olaraq aile uzvu olan direktorlar terefinden qebul edilir Dividendlerin odenilmesi ile bagli evvelki misala qayitdiqda sirketde menecer vezifesini icra eden direktorlar surasinin uzvu olan aile uzvleri tebii ki sirketin inkisaf potensialini daha da artimaq meqsedile elde edilmis menfeetin sirkete yatirilmasi movqeyini destekleyecekler Diger tefeden sirketde islemeyen lakin direktorlar surasinda temsil olunmus aile uzvleri menfeetin dividend seklinde sehmdar olan aile uzvleri arasinda bolusdurulmesi qerarina ustunluk vererler Bu tezadli movqeler direktorlar surasinda boyuk munaqiselere yol aca ve suranin fealiyyetine menfi tesir gostere biler Aile sirketinin idare olunmasi RedakteAile sirketinin aileye mensub olmasi onu diger sirketlerden ferqlendiren cehetdir Netice etibarile aile oz sirketinin idare olunmasinda helledici movqeye malikdir Sirket ilkin tesisci merhelesinde olduqda idareetme isi ile bagli aile cercivesinde yalniz bir nece meseleye baxilir bele ki qerarlarin ekseriyyeti tesisci ler terefinden qebul edilir ailenin movqeyi ise bolunmez qalir Zaman kecdikce aile boyuyur aile heyatinda novbeti merhele baslayir yeni neslin numayendeleri ve daha cox aile uzvu ozlerini aile sirketi ile baglayirlar Bu sirketin nece idare olunmasina ve sirketin strategiyasinin nece mueyyen edilmesine dair ferqli fikirlerin ve ideyalarin yaranmasi demekdir Belelikle aile uzvlerini nizam intizama getiren mumkun munaqiselerin qarsisini alan ve sirketin fealiyyete davam etmesine serait yaradan ailenin idare olunmasina dair aydin strukturun tesis edilmesi bir mecburiyyete cevrilir Ailenin idare olunmasina dair yaxsi isleyen struktur esasen asagidakilara yonelir Ailenin sirketle bagli deyerlerini missiyasini ve uzun muddetli gorumunu butun aile uzvlerine anlatmaq Aile uzvlerini xususile de sirketin islerine celb olunmayanlari sirketin fealiyyetine dair esas nailiyyetlerle cetinliklerle ve strateji qerarlarla daima melumatlandirmaq Aile uzvunun mesgulluguna dividendlerine ve sirketden adeten elde etdiyi diger imtiyazlara tesir gostere bilecek qaydalarin ve qerarlarin bildirilmesi Aile uzvlerinin ideyalarinin isteklerinin ve diger meselelerin mubadile edilmesine yol veren resmi unsiyyet vasitelerinin yaradilmasi Aileye bir araya yigismaq ve lazim olan istenilen qerari sizarmaq imkaninin verilmesi Edebiyyat RedakteAile Sirketlerinin Idare Olunmasina dair IFC nin Telimati c Beynelxalq Maliyye Korporasiyasi Istinadlar Redakte The Family Business Network Aile sirketleri Sebekesi eng Istifade tarixi 2017 08 16 olu kecid Denis Leach and John Leahy Denis Lic ve Con Lei 1991 Ownership Structures Control and the Performance of Large British Companies Britaniyanin boyuk sirketlerinde sahibkarliq strukturlari nezaret ve fealiyyet gostericileri Economic Journal eng cite web url accessdate missing url Newsweek eng 1991 Istifade tarixi 2017 08 16 Sir Adrian Cadbury Family Firms and Their Governance Creating Tomorrow s Company from Today s Egon Zehnder International 2000 eng cite web url accessdate missing url John Ward The Family Business Advantage Unconventional Strategy Families in Business 2002 eng cite web url accessdate missing url Fred Neubauer and Alden G Lank The Family Business its Governance for Sustainability Routledge New York 1998 eng cite web url accessdate missing url Menbe https az wikipedia org w index php title Aile sirketi amp oldid 5716775, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.