Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Acarıstan və ya Acara (gürc. აჭარა; tərc.: "Aç'ara") — Gürcüstanın tarixi-coğrafi bölgələrindən biridir. Bölgə (Acaristskali) vadisini əhatə edir. Hazırda Acarıstan Muxtar Respublikasının əraziləri daxilindədir. Acarıstan adının "aci" (gürc. აჭი) sözü ilə əlaqəli olması güman edilir. İndiki dövrdə də Gürcüstanda "Aci" (აჭი) adını daşıyan yer adları mövcuddur.
Coğrafi mövqeyi
Acarıstan qədim zamanlarda Gürcüstanın cənub-qərb hissəsində yerləşən tarixi Mesxetiya bölgəsinin bir hissəsi olub. Bölgə keçmişdən bəri Yuxarı Acarıstan (Zemo Acarıstan) və Aşağı Acarıstan (Kvemo Acarıstan) olaraq iki hissəyə bölünüb. Yuxarı Acarıstanın mərkəzi müxtəlif dövrlərdə Did-Acara, Xihahi və Xulo adlı yaşayış məntəqələri olmuşdur. Aşağı Acarıstanın mərkəzi isə Keda bölgəsi olmuşdur. Acara adı həmçinin Acara vadisini adlandırmaq üçün də istifadə edilmişdir. Bu səbəbdən Aşağı Acara ilə Yuxarı Acara bölgələrinin arasında yerləşən əraziyə "orta vadi" mənasını verən Şuhevi (şua: orta, hevi: vadi) adı verilmişdir.
Tarixi
Acarıstan bölgəsi e.ə. III əsrdən etibarən Gürcüstan çarlıqları və knyazlıqlarının hakimiyyəti altında olmuşdur. XVI əsrdən etibarən Osmanlıların tabeliyinə keçmişdir. 1578-ci ildə qurulan Çıldır vilayətinin daxilində olmuşdur 1828–1829 illərdə baş tutmuş Osmanlı-Rusiya müharibəsindən sonra Çıldır vilayətinin sərhədləri dəyişdikdə, Acarıstanın statusu da dəyişmişdir. Fərqli tarixlərdə şəhər və ya qəsəbə kimi idarə olunan Acarıstan Osmanlı imperiyasının son dövrlərində Lazıstan sancağının tərkibində olmuşdur. 1877–1878-ci illərdəki Osmanlı-Rusiya müharibəsi zamanı Acarıstan bölgəsi Çar Rusiyası tərəfindən ələ keçirildi və Gürcüstan sərhədlərinə qatıldı. Bu müharibədən sonra bölgə əhalisinin əhəmiyyətli hissəsi Osmanlı torpaqlarına köç etdi. 1921-ci ilin iyul ayındaBatumi və Çürüksu (Kobuleti) bölgələri də Acarıstana birləşdirildi və bütün müsəlman əhalinin yaşadığı əraziləri əhatə edəcək şəkildə Acarıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası quruldu.
Əhalisi
Tarixi Acarıstan bölgəsinin əhalisi özlərini acaralı (Acareli) adlandırırlar. Bu bölgədən Osmanlı ərazisinə köç edən gürcülər də bu nomenklaturadan istifadə edirlər. Acarıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası yaradılmasından sonra muxtar respublikadakı müsəlman gürcülər acaralı olaraq adlandırıldılar. Sovet İttifaqı qurulduqdan sonra aparılan siyahıyaalmalarda acarlar gürcü olsalar da, ayrı xalq kimi siyahıyaalınırdılar. Lakin 1936-cı ildən etibarən gürcü adlandırılmağa başladılar.
Dil
Acarlar gürcü dilinin dialekti ilə danışırlar. (Acaruli) ayrı bir dil deyil və acarlar standart olaraq gürcü dilini təhsil və yazı dili olaraq istifadə edirlər.
İstinadlar
- Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694–1732 (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis 1979, s. 83 ve diğer sayfalar.
- Michael Khodarkovsky, Bitter Choices: Loyalty and Betrayal in the Russian Conquest of the North Caucasus (2011).
- "1936 CONSTITUTION OF THE USSR". Brucknell University. December 1936. 19 December 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 24 December 2014.
- Lorimer, Frank. "The Population of the Soviet Union: History and Prospects" (PDF). 1946. 2018-07-16 tarixində (PDF).
Xarici keçidlər
- (PDF sənədi)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Acaristan ve ya Acara gurc აჭარა terc Ac ara Gurcustanin tarixi cografi bolgelerinden biridir Bolge Acaristskali vadisini ehate edir Hazirda Acaristan Muxtar Respublikasinin erazileri daxilindedir Acaristan adinin aci gurc აჭი sozu ile elaqeli olmasi guman edilir Indiki dovrde de Gurcustanda Aci აჭი adini dasiyan yer adlari movcuddur Tarixi erazi Acaristan Muxtar Respublikasinin daxilinde yerlesirCografi movqeyiAcaristan qedim zamanlarda Gurcustanin cenub qerb hissesinde yerlesen tarixi Mesxetiya bolgesinin bir hissesi olub Bolge kecmisden beri Yuxari Acaristan Zemo Acaristan ve Asagi Acaristan Kvemo Acaristan olaraq iki hisseye bolunub Yuxari Acaristanin merkezi muxtelif dovrlerde Did Acara Xihahi ve Xulo adli yasayis menteqeleri olmusdur Asagi Acaristanin merkezi ise Keda bolgesi olmusdur Acara adi hemcinin Acara vadisini adlandirmaq ucun de istifade edilmisdir Bu sebebden Asagi Acara ile Yuxari Acara bolgelerinin arasinda yerlesen eraziye orta vadi menasini veren Suhevi sua orta hevi vadi adi verilmisdir TarixiAcaristan bolgesi e e III esrden etibaren Gurcustan carliqlari ve knyazliqlarinin hakimiyyeti altinda olmusdur XVI esrden etibaren Osmanlilarin tabeliyine kecmisdir 1578 ci ilde qurulan Cildir vilayetinin daxilinde olmusdur 1828 1829 illerde bas tutmus Osmanli Rusiya muharibesinden sonra Cildir vilayetinin serhedleri deyisdikde Acaristanin statusu da deyismisdir Ferqli tarixlerde seher ve ya qesebe kimi idare olunan Acaristan Osmanli imperiyasinin son dovrlerinde Lazistan sancaginin terkibinde olmusdur 1877 1878 ci illerdeki Osmanli Rusiya muharibesi zamani Acaristan bolgesi Car Rusiyasi terefinden ele kecirildi ve Gurcustan serhedlerine qatildi Bu muharibeden sonra bolge ehalisinin ehemiyyetli hissesi Osmanli torpaqlarina koc etdi 1921 ci ilin iyul ayindaBatumi ve Curuksu Kobuleti bolgeleri de Acaristana birlesdirildi ve butun muselman ehalinin yasadigi erazileri ehate edecek sekilde Acaristan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasi quruldu EhalisiTarixi Acaristan bolgesinin ehalisi ozlerini acarali Acareli adlandirirlar Bu bolgeden Osmanli erazisine koc eden gurculer de bu nomenklaturadan istifade edirler Acaristan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasi yaradilmasindan sonra muxtar respublikadaki muselman gurculer acarali olaraq adlandirildilar Sovet Ittifaqi qurulduqdan sonra aparilan siyahiyaalmalarda acarlar gurcu olsalar da ayri xalq kimi siyahiyaalinirdilar Lakin 1936 ci ilden etibaren gurcu adlandirilmaga basladilar DilAcarlar gurcu dilinin dialekti ile danisirlar Acaruli ayri bir dil deyil ve acarlar standart olaraq gurcu dilini tehsil ve yazi dili olaraq istifade edirler IstinadlarDefter i Caba i Eyalet i Cildir 1694 1732 Gurcuce ve Osmanlica Yayima hazirlayan Tsisana Abuladze Tiflis 1979 s 83 ve diger sayfalar Michael Khodarkovsky Bitter Choices Loyalty and Betrayal in the Russian Conquest of the North Caucasus 2011 1936 CONSTITUTION OF THE USSR Brucknell University December 1936 19 December 2017 tarixinde Istifade tarixi 24 December 2014 Lorimer Frank The Population of the Soviet Union History and Prospects PDF 1946 2018 07 16 tarixinde PDF Xarici kecidler PDF senedi