Abdulla ibn Əbdülqədir Münşi

Abdulla ibn Əbdülqədir Münşi (malay dilində Abdullah bin Abdul Kadir Munshi) (1796—1854) — malay maarifçisi və yazıçısı. Sadəcə Abdullah munşi adı ilə də tanınır. Malayziyada müasir Malay ədəbiyyatının banisi hesab edilir.

Abdulla ibn Əbdülqədir Münşi
ərəb. عبد الله بن عبد القادر‎‎
Doğum tarixi	12 avqust 1797(1797-08-12)
Doğum yeri	Malakka
Vəfat tarixi	1854 və ya oktyabr 1854 (57 yaşında)
Vəfat yeri	Ciddə, Jeddah Governorate^[d], Məkkə bölgəsi^[d], Səudiyyə Ərəbistanı
Vətəndaşlığı	Malayziya
Fəaliyyəti	jurnalist, yazıçı, memuarçı, müəllim, Munshi^[d]

Həyatı

1796-cı ildə Malakkada anadan olub. Tacir oğludur. Mənşəcə ərəb, bir tərəfi də tamillidir. Britaniya imperiyasının dövlər xadimi, erudit-şərqşünas, Nusantra tarixi və mədəniyyəti üzrə mütəxəssis Tomas Stemford Rafflzın katibi olub. Abdulla ibn Əbdülqədir Münşi Xristian missionerlərə və hind sipahilərə malay dili tədris edib. O eyni zamanda Malayya barədə məlumat toplayan ingilis alimlərinə kömək edirdi. 1854-cü ildə Səudiyyə Ərəbistanının Ciddə şəhərində vəfat edib.

Yaradıcılığı

Abdulla ibn Əbdülqədir Münşi İndoneziya ədəbiyyatında yeni bir janrın əsasını qoymuşdu.

Abdulla ibn Əbdülqədir Münşinin iki böyük xidməti olmuşdur. Birincisi, o öz əsərlərində ictimai problemlərə toxunmuşdur, ikincisi isə, onun əsərləri sadə dildə yazılmışdır. Onun əsas əsəri "Abdullanın tarixi" adlı avtobioqrafik romanıdır. Roman təkcə bir adamın həyatını əhatə etmir, onun ətrafında baş verən bir çox hadisələri təsvir edir. Onun səyahətinin təsviri də maraqlıdır.

Lakin Münşinin nə şagirdləri, nə də ardıcılları olmamışdır. Yazıçılar canlı xalq dilindən uzaq olan və çoxlu ərəb sözləri ilə dolu, qəliz ifadəli klassik Malayya nəsrinin köhnə üsullarına riayət edirdilər. Ədalət və obyektivlik naminə demək lazımdır ki, Münşi də öz şeirlərində köhnə formaların əsiri olaraq qalmışdır.

İlk nəşr olunmuş əsəri 1840-cı ildə çapdan çıxan "Malay şəcərələri"nin qısa versiyası idi. O daha sonra tamil dilindən malay dilinə "Pançatantra"nı tərcümə etmişdir.

1830-cu ildə "Şair Sinapurdakı yanğın barədə", 1838-ci ildə "Abdullanın səyahətlərinin tarixi", "Dəva ül-qülub", 1849-cu ildə "Abdullanın tarixi", 1854-cü ildə tamamlanmamış "Abdullanın Ciddəyə səfərinin tarixi" və digər əsərləri məlumdur.

Xatirəsi

Kuala Lumpur şəhərinin mərkəzində Münşi Abdulla adına küçə mövcuddur. Bu yol Calan (yol) Ampanq və Calan Danq Vanqi birləşdirir.

Malakkanın tarixi mərkəzində Münşi Abdulla Calanı (yolu) milli avtomagistralın 5-ci km-dədir.

Sinqapurda Münşi Abdulla adlı küçə var.

Penanqda, Corctaunun Celutonq rayonunda, Taman Abidin yaşayış məntəqəsində Münşi Abdulla adına küçə var.

İstinadlar

1. Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 2. — ISBN 978-2-221-06888-5
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28924058"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2696397"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3372503"></a>
2. Faceted Application of Subject Terminology
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3294867"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P2163"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q846596"></a>
3. Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia Catalana, 1968.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P1296"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a>
4. sapere.it
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63346450"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P6706"></a>
5. Abdullah bin Abdul Kadir. — в: Малайский мир (Бруней, Индонезия, Малайзия, Сингапур). Лингвострановедческий словарькнига. Автор: Погадаев В. Год издания: 2012, c. 30-31
6. Road Maps of Kuala Lumpur and Its Surroundings. Bangsar Enterprise, 1988, p. 27
7. Indonesia, Malaysia & Singapore Handbook. Trade & Travel Publications, 1995, p. 182
8. Ng Yew Peng. What's In The Name? How The Streets And Villages In Singapore Got Their Names. 2017, p. 32