fbpx
Wikipedia

Abdulla Qarayev

Avqust 01, 2021

Abdulla İsmayıl oğlu Qarayev (14 yanvar 1910 – 8 dekabr 1968) — BDU-nun rektoru, tibb elmləri doktoru, professor, Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi (1943).

Abdulla Qarayev
Abdulla İsmayıl oğlu Qarayev
Doğum tarixi
Doğum yeri Bakı, Bakı quberniyası, Rusiya İmperiyası
Vəfat tarixi (58 yaşında)
Vəfat yeri Bakı, Azərbaycan SSR
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı Rusiya İmperiyası→
AXC→
SSRİ
Elm sahəsi tibb
Elmi dərəcəsi tibb elmləri doktoru
Elmi adı professor
Təhsili
Mükafatları

Həyatı

Abdulla İsmayıl oğlu Qarayev 1930-cu ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universitetinin) pedaqoji fakültəsinin təbiət bölməsini bitirmişdir. Universitetdə təhsilini başa vurduqdan universitetin "İnsan və heyvan fiziologiyası" kafedrasında əmək fəaliyyətinə başlamışdır. Professor P.Y.Rostovsevin rəhbərliyi altında çalışan A.Qarayev həyatını nəzəri və eksperimental fiziologiyanın inkişafına həsr etmişdir.

1932—1936-cı illərdə o, Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunu müvəffəqiyyətlə bitirmiş, bir neçə illik gərgin elmi axtarışın qanunauyğun nəticəsi olaraq 1937-ci ildə iki mövzu üzrə müdafiə etmişdir. "Sulu karbonların əzələlərin potensiallarının mənşəyində əhəmiyyəti" mövzusunda yazdığı dissertasiya işi skelet əzələsində baş verən elektrik hadisələrində sulu karbonların (karbohidratların) rolunun mahiyyəti haqda yeni elmi nəzəriyyə idi. Bu fundamental əsərinə görə gənc alimə tibb elmləri namizədi alimlik dərəcəsi verilmiş, "Diafraqmanın fiziologiyasına dair" mövzusunda yazdığı ikinci dissertasiya işinə görə isə o, biologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almışdır.

A.Qarayev 1938-ci ildə Kurortologiya və Fiziki Üsullarla Müalicə İnstitutu nəzdində yaradılan laboratoriyaya rəhbərlik edir. Laboratoriyada dünyada analoqu olmayan Naftalan neftinin, Azərbaycanın şəfaverici sularının (Badamlı, İstisu, Turşsu və s.) və dərman bitkilərindən hazırlanan preparatların insan orqanizminə müalicəvi təsirinin öyrənilməsi istiqamətində eksperimental və kliniki araşdırmalar aparılır.

Abdulla Qarayev 1940-cı ildə (30 yaşı olarkən) tibb elmləri doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün "Bioelektrik hadisələrinin nəzəriyyəsinə dair" son dərəcə aktual dissertasiya işini müdafiə edir. Bu dissertasiya işi ilə A.Qarayev o zamanlar bioelektrik hadisələrinin mənşəyi haqqında mövcud olan nəzəriyyələri darmadağın edərək özünün son dərəcə orijinal nəzəriyyəsini irəli sürür. Bu nəzəriyyənin əsasında 1934—1935-ci illərdə M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin "Ümumi və müqayisəli fiziologiya" laboratoriyasında subliminal, yəni aşağı qıcıq qapısından da aşağı (zəif) qıcıqların səbəb olduğu məhəlli oyanma və bu oyanmaların orqanizmin funksional vəziyyətinə təsiri barədə tədqiqatlar aparılır.

A.Qarayev 1942-ci ildə müsabiqə yolu ilə Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun "Normal fiziologiya" kafedrasında ikinci professor, Azərbaycan Dövlət Universitetində isə "İnsan və heyvan fiziologiyası" kafedrasının müdiri vəzifələrinə seçilir və fiziologiya sahəsində ilk milli professor olur.

Elmi yaradıcılığı

1940-cı ildən etibarən A.Qarayev elmi axtarışlarını özünün pedaqoji fəaliyəti ilə məharətlə əlaqələndirib. O illərdə Azərbaycan dilində dərsliklərə böyük ehtiyac var idı. A.Qarayev dərsliklərin yaradılması kimi son dərəcə məsuliyyətli işlə də məşğul olmağa vaxt tapıb. O, "Sinir və əzələ fiziologiyası" (1932), "Tənəffüsün fiziologiyası" (1934), "Həzm və sorulmanın fiziologiyası" (1940), "Endokrinologiya" (1945), "Analizatorların fiziologiyası" (1952) və "Mərkəzi sinir sisteminin fiziologiyası" (1952) adlı dərslikləri nəşr etdirməklə bu sahədə milli kadrların hazırlanmasına böyük töhfə verib. Lakin bütün bunlar gənc professoru qətiyyən qane etməmiş və o, elmi axtarışlarını davam etdirməklə bərabər, həm də elmi kadrların hazırlanmansına böyük qüvvə sərf etmişdir. 1943-cü ildə Abdulla Qarayevə "Azərbaycan SSR-nin əməkdar elm xadimi" fəxri adı verilmişdir.

Azərbaycan fizioloqları məktəbinin formalaşdırılması A.Qarayevin ən ali məqsədi olub. Böyük məqsədə çatmaq üçün SSRİ miqyasında Azərbaycan fiziologiya elmini, bu sahədə yetişdirilən milli kadrları tanıtmaq lazım idi. Bu baxımdan fizioloqların, biokimyaçıların və farmakoloqların 1947-ci ildə VII, 1948-ci ildə isə VIII Ümumittifaq qurultaylarında A.Qarayevin dərin məzmunlu çıxışları böyük maraqla qarşılanmışdır. Onun orqanizmin toxuma və hüceyrələrinin karbohidratlarla təchiz olunmasında qanın formalı elementləri (qan hüceyrələri) və qlikogenin əhəmiyyətinə həsr olunmuş çıxışları bu sahədə yeni elmi nəzəriyyəsinin formalaşdırılmasında mühüm rol oynadı.

1953-cü ildə akademik A.Qarayevin səyi nəticəsində Zoologiya İnstitutu nəzdində "fiziologiya" şöbəsi təşkil olundu. 3 ildən sonra bu şöbə əsasında Azərbaycan Elmlər Akademiyasında müstəqil "fiziologiya" bölməsi yaradıldı. Bölməyə rəhbərlik A.Qarayevə həvalə olundu. Bolmə əməkdaşlarından A.Loginov, M.Mehdiyev, Q.Qədirov, T.Qayıbov, H.Hüseynov, H.Həsənov, R.Qasımov, S.Ocaqverdizadə, M.Əliyev, A.Dadaşov, Q.Qəhrənmanov, S.Cəbiyeva, N.Hacıyeva, R.Qafarova, Ş.Tağıyev, M.Qafulov, F.Hacıyev, Z.Əlikişibəyova, Ə.Tağıyeva və başqaları Respublikada fiziologiyanın müxtəlif sahələrinin inkişafı istiqamətində Abdulla müəllimlə çiyin-çiyinə çalışmışlar.

A.Qarayevin elmi yaradıcılığında interoreseptorlar (daxili reseptorlar) və maddələr mübadiləsi problemi xüsusi yer tutur. O, bu problemin həllinə hələ 1950-ci ildən başlayıb. Bölmədə digər problemlərlə yanaşı, interoreseptorlar və maddələr mübadiləsi sahəsində də tədqiqat işləri davam etdirilib. Müəyyənləşdirilib ki, insan və heyvan orqanizmində baş verən maddələr mübadiləsinin tənzimlənməsində interoreseptorların rolu şəksizdir. Maddələr mübadiləsinin tənzimlənməsində iştirak edən daxili orqanlarda yerləşən reseptorlar istənilən maddələrin, xüsusən də sulu karbonların, zülalların və s. kimyəvi birləşmələrin mübadiləsini stimulə edir. Yəni, müxtəlif daxili orqanların daxili reseptorlarının qıcıqlandırılması qanın tərkibində qlükozanın, zülal fraksiyalarının miqdarının artmasına və bəzi mübadilə fermentlərinin fəallığının xeyli yüksəlməsinə səbəb olur. Tədqiqatlar nəticəsində öyrənilib ki, interoseptiv mübadilə refleksləri mövcuddur və onlar ekstroseptiv reflekslərlə ekvivalent təşkil edir.

Bu problemə dair aparılan elmi araşdırmalar A.Qarayev tərəfindən 1953-cü ildə ümumiləşdirici məqalə, 1957-ci ildə isə sanballı elmi monoqrafiya ("İnteroreseptorlar və maddələr mübadiləsi" Bakı, 1957) şəklində nəşr olunub. O zamanlar bu monoqrafiya Ümumitifaq miqyasda elmi ictimaiyyət tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir.

İnteroreseptorlar və maddələr mübadiləsi probleminə dair daha sonralar aparılmış tədqiqatların nəticələri akademik A.Qarayevin rəhbərliyi altında müdafiə olunan doktorluq və namizədlik dissertasiyalarında öz geniş əksini tapıb.

Akademik A.Qarayevin rəhbərliyi altında tibb elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almış M.Səfərov onun təklifi ilə 1967-ci ildən etibarən postnatal ontogenezin müxtəlif mərhələlərində beyin şöbələrinin toxuma və mitoxondrilərində qamma-aminoyağ turşusu mübadiləsinə benzolun təsirini öyrənməyə başlayıb. İndiyədək bu tədqiqatlar əsasında 10 namizədlik və 1 doktorluq dissertasiyası yazılıb. Hazırda bu istiqamətdə tədqiqatlar müvəffəqiyyətlə davam etdirilir.

Akademik A.Qarayev həyatının son illərində aclıq və toxluq zamanı MSS-də gedən neyrofizioloji, neyrokimyəvi və neyromorfoloji proseslərin tədqiqinə xüsusi diqqət yetirib. Bunun nəticəsi olaraq akademik A.Qarayevin vəfatından sonra 1969-cu ildə yeni direktor, professor H.Həsənovun rəhbərliyi altında institutda "Beyin və davranış" şöbəsi yaradılıb. Şöbənin əsas elmi istiqaməti qida və su motivasiyası zamanı MSS-də gedən neyrofizioloji, neyrokimyəvi və neyromorfoloji dəyişiklikləri tədqiq etməkdən ibarət idi.

Akademik A.Qarayev 1960-ci ildən etibarən apardığı tədqiqatlarında interoreseptorların təsirindən MSS-nin adaptasiyaya uğraması haqqında dahiyanə fikir söyləyib. "Funksional sitokimya" laboratoriyası son 35 ildə akademik A.Qarayevin bu ideyası üzərində tədqiqat işləri aparıb və tədqiqat işləri bu gün də davam edir. Tədqiqatların nəticələri sübut edir ki, orqanizmin hər bir hüceyrəsində gedən maddələr mübadiləsinin vəziyyəti haqqında interoreseptorların vasitəsilə sensor siqnallar MSS-nin müvafiq şöbəsində yerləşən spesifik neyronlar – neyroreseptorlar vasitəsilə qəbul olunur və həmin neyronlarda "adaptasiyanın struktur izi"ni yaradır. Son tədqiqatlar sübut edir ki, "adaptasiyanın struktur izi" orqanizmin adaptiv davranış reaksiyalarının neyrohumoral mexanizminin əsasını təşkil edir. Bu tədqiqatlar əsasında 2 doktorluq və 20 namizədlik dissertasiyası müdafiə olunmuşdur. Bütün bunlar akademik A.Qarayevin parlaq zəkasının sonsuz imkanlara malik olduğunu bir daha sübut edib.

Qeyd etmək lazımdır ki, interoreseptorlar və maddələr mübadiləsi problemi bu gün də öz aktuallığını itirməyib.

1968-ci il fevralın 2-də SSRİ Nazirlər Sovetinin Elm və Texnika üzrə Dövlət Komitəsi kollegiyasının qərarı ilə "fiziologiya" bölməsi əsasında Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Fiziologiya İnstitutu yaradıldı. Bu, akademik Abdulla Qarayevin gərgin əməyinin bəhrəsi idi. O, institutun ilk direktoru təyin olundu. Hazırda bu elm ocağı akademik A.İ.Qarayevin adını daşıyır.

Akademik Abdulla İsmayıl oğlu Qarayev həm də bacarıqlı ictimai xadim, yüksək keyfiyyətlərə malik gözəl insan idi. O, həqiqətən böyük məktəb idi. Abdulla müəllim tabeliyində çalışan əməkdaşların həmişə qayğısına qalırdı, onların bütün problemlərinin həllinə əlindən gələni köməyi əsirgəmirdi. Elə buna görədir ki, onun əziz xatirəsi həmişə uca tutulur və böyük ehtiramla yad edilir.

Əsərləri

  • 1. A.Qarayev. Sinir və əzələ fiziologiyası. Bakı, 1932.
  • 2. A.Qarayev. Tənəffüsün fiziologiyası. Bakı, 1934.
  • 3. A.Qarayev. Həzm və sorulmanın fiziologiyası. Bakı, 1940.
  • 4. A.Qarayev. Endokrinologiya. Bakı, 1945.
  • 5. A.Qarayev. Analizatorların fiziologiyası. Bakı, 1952.
  • 6. A.Qarayev. Mərkəzi sinir sisteminin fiziologiyası. Bakı, 1952.
  • 7. A.Qarayev. İnteroreseptorlar və maddələr mübadiləsi. Bakı, 1957

Mənbə

  • Əli Hüseynov, Məcnun Babayev. "Məşhur biologiya alimləri", Bakı, "Maarif", 2002. səh.144

Həmçinin bax

  • Qarayevlər

İstinadlar

Avqust 01, 2021
abdulla, qarayev, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, abdulla, ismayıl, oğlu, qarayev, yanvar, 1910, dekabr, 1968, rektoru, tibb, elmləri, doktoru, professor, azərbaycan, əmək. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Abdulla Ismayil oglu Qarayev 14 yanvar 1910 8 dekabr 1968 BDU nun rektoru tibb elmleri doktoru professor Azerbaycan SSR emekdar elm xadimi 1943 Abdulla QarayevAbdulla Ismayil oglu QarayevDogum tarixi 14 yanvar 1910Dogum yeri Baki Baki quberniyasi Rusiya ImperiyasiVefat tarixi 8 dekabr 1968 58 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSRDefn yeri Fexri xiyabanVetendasligi Rusiya Imperiyasi AXC SSRIElm sahesi tibbElmi derecesi tibb elmleri doktoruElmi adi professorTehsili BDUMukafatlari Mundericat 1 Heyati 2 Elmi yaradiciligi 3 Eserleri 4 Menbe 5 Hemcinin bax 6 IstinadlarHeyati RedakteAbdulla Ismayil oglu Qarayev 1930 cu ilde Azerbaycan Dovlet Universitetinin indiki Baki Dovlet Universitetinin pedaqoji fakultesinin tebiet bolmesini bitirmisdir Universitetde tehsilini basa vurduqdan universitetin Insan ve heyvan fiziologiyasi kafedrasinda emek fealiyyetine baslamisdir Professor P Y Rostovsevin rehberliyi altinda calisan A Qarayev heyatini nezeri ve eksperimental fiziologiyanin inkisafina hesr etmisdir 1932 1936 ci illerde o Azerbaycan Dovlet Tibb Institutunu muveffeqiyyetle bitirmis bir nece illik gergin elmi axtarisin qanunauygun neticesi olaraq 1937 ci ilde iki movzu uzre mudafie etmisdir Sulu karbonlarin ezelelerin potensiallarinin menseyinde ehemiyyeti movzusunda yazdigi dissertasiya isi skelet ezelesinde bas veren elektrik hadiselerinde sulu karbonlarin karbohidratlarin rolunun mahiyyeti haqda yeni elmi nezeriyye idi Bu fundamental eserine gore genc alime tibb elmleri namizedi alimlik derecesi verilmis Diafraqmanin fiziologiyasina dair movzusunda yazdigi ikinci dissertasiya isine gore ise o biologiya elmleri namizedi alimlik derecesi almisdir A Qarayev 1938 ci ilde Kurortologiya ve Fiziki Usullarla Mualice Institutu nezdinde yaradilan laboratoriyaya rehberlik edir Laboratoriyada dunyada analoqu olmayan Naftalan neftinin Azerbaycanin sefaverici sularinin Badamli Istisu Turssu ve s ve derman bitkilerinden hazirlanan preparatlarin insan orqanizmine mualicevi tesirinin oyrenilmesi istiqametinde eksperimental ve kliniki arasdirmalar aparilir Abdulla Qarayev 1940 ci ilde 30 yasi olarken tibb elmleri doktoru alimlik derecesi almaq ucun Bioelektrik hadiselerinin nezeriyyesine dair son derece aktual dissertasiya isini mudafie edir Bu dissertasiya isi ile A Qarayev o zamanlar bioelektrik hadiselerinin menseyi haqqinda movcud olan nezeriyyeleri darmadagin ederek ozunun son derece orijinal nezeriyyesini ireli surur Bu nezeriyyenin esasinda 1934 1935 ci illerde M V Lomonosov adina Moskva Dovlet Universitetinin Umumi ve muqayiseli fiziologiya laboratoriyasinda subliminal yeni asagi qiciq qapisindan da asagi zeif qiciqlarin sebeb oldugu mehelli oyanma ve bu oyanmalarin orqanizmin funksional veziyyetine tesiri barede tedqiqatlar aparilir A Qarayev 1942 ci ilde musabiqe yolu ile Azerbaycan Dovlet Tibb Institutunun Normal fiziologiya kafedrasinda ikinci professor Azerbaycan Dovlet Universitetinde ise Insan ve heyvan fiziologiyasi kafedrasinin mudiri vezifelerine secilir ve fiziologiya sahesinde ilk milli professor olur Elmi yaradiciligi Redakte1940 ci ilden etibaren A Qarayev elmi axtarislarini ozunun pedaqoji fealiyeti ile meharetle elaqelendirib O illerde Azerbaycan dilinde dersliklere boyuk ehtiyac var idi A Qarayev dersliklerin yaradilmasi kimi son derece mesuliyyetli isle de mesgul olmaga vaxt tapib O Sinir ve ezele fiziologiyasi 1932 Teneffusun fiziologiyasi 1934 Hezm ve sorulmanin fiziologiyasi 1940 Endokrinologiya 1945 Analizatorlarin fiziologiyasi 1952 ve Merkezi sinir sisteminin fiziologiyasi 1952 adli derslikleri nesr etdirmekle bu sahede milli kadrlarin hazirlanmasina boyuk tohfe verib Lakin butun bunlar genc professoru qetiyyen qane etmemis ve o elmi axtarislarini davam etdirmekle beraber hem de elmi kadrlarin hazirlanmansina boyuk quvve serf etmisdir 1943 cu ilde Abdulla Qarayeve Azerbaycan SSR nin emekdar elm xadimi fexri adi verilmisdir Azerbaycan fizioloqlari mektebinin formalasdirilmasi A Qarayevin en ali meqsedi olub Boyuk meqsede catmaq ucun SSRI miqyasinda Azerbaycan fiziologiya elmini bu sahede yetisdirilen milli kadrlari tanitmaq lazim idi Bu baximdan fizioloqlarin biokimyacilarin ve farmakoloqlarin 1947 ci ilde VII 1948 ci ilde ise VIII Umumittifaq qurultaylarinda A Qarayevin derin mezmunlu cixislari boyuk maraqla qarsilanmisdir Onun orqanizmin toxuma ve huceyrelerinin karbohidratlarla techiz olunmasinda qanin formali elementleri qan huceyreleri ve qlikogenin ehemiyyetine hesr olunmus cixislari bu sahede yeni elmi nezeriyyesinin formalasdirilmasinda muhum rol oynadi 1953 cu ilde akademik A Qarayevin seyi neticesinde Zoologiya Institutu nezdinde fiziologiya sobesi teskil olundu 3 ilden sonra bu sobe esasinda Azerbaycan Elmler Akademiyasinda musteqil fiziologiya bolmesi yaradildi Bolmeye rehberlik A Qarayeve hevale olundu Bolme emekdaslarindan A Loginov M Mehdiyev Q Qedirov T Qayibov H Huseynov H Hesenov R Qasimov S Ocaqverdizade M Eliyev A Dadasov Q Qehrenmanov S Cebiyeva N Haciyeva R Qafarova S Tagiyev M Qafulov F Haciyev Z Elikisibeyova E Tagiyeva ve basqalari Respublikada fiziologiyanin muxtelif sahelerinin inkisafi istiqametinde Abdulla muellimle ciyin ciyine calismislar A Qarayevin elmi yaradiciliginda interoreseptorlar daxili reseptorlar ve maddeler mubadilesi problemi xususi yer tutur O bu problemin helline hele 1950 ci ilden baslayib Bolmede diger problemlerle yanasi interoreseptorlar ve maddeler mubadilesi sahesinde de tedqiqat isleri davam etdirilib Mueyyenlesdirilib ki insan ve heyvan orqanizminde bas veren maddeler mubadilesinin tenzimlenmesinde interoreseptorlarin rolu seksizdir Maddeler mubadilesinin tenzimlenmesinde istirak eden daxili orqanlarda yerlesen reseptorlar istenilen maddelerin xususen de sulu karbonlarin zulallarin ve s kimyevi birlesmelerin mubadilesini stimule edir Yeni muxtelif daxili orqanlarin daxili reseptorlarinin qiciqlandirilmasi qanin terkibinde qlukozanin zulal fraksiyalarinin miqdarinin artmasina ve bezi mubadile fermentlerinin fealliginin xeyli yukselmesine sebeb olur Tedqiqatlar neticesinde oyrenilib ki interoseptiv mubadile refleksleri movcuddur ve onlar ekstroseptiv reflekslerle ekvivalent teskil edir Bu probleme dair aparilan elmi arasdirmalar A Qarayev terefinden 1953 cu ilde umumilesdirici meqale 1957 ci ilde ise sanballi elmi monoqrafiya Interoreseptorlar ve maddeler mubadilesi Baki 1957 seklinde nesr olunub O zamanlar bu monoqrafiya Umumitifaq miqyasda elmi ictimaiyyet terefinden yuksek qiymetlendirilmisdir Interoreseptorlar ve maddeler mubadilesi problemine dair daha sonralar aparilmis tedqiqatlarin neticeleri akademik A Qarayevin rehberliyi altinda mudafie olunan doktorluq ve namizedlik dissertasiyalarinda oz genis eksini tapib Akademik A Qarayevin rehberliyi altinda tibb elmleri namizedi alimlik derecesi almis M Seferov onun teklifi ile 1967 ci ilden etibaren postnatal ontogenezin muxtelif merhelelerinde beyin sobelerinin toxuma ve mitoxondrilerinde qamma aminoyag tursusu mubadilesine benzolun tesirini oyrenmeye baslayib Indiyedek bu tedqiqatlar esasinda 10 namizedlik ve 1 doktorluq dissertasiyasi yazilib Hazirda bu istiqametde tedqiqatlar muveffeqiyyetle davam etdirilir Akademik A Qarayev heyatinin son illerinde acliq ve toxluq zamani MSS de geden neyrofizioloji neyrokimyevi ve neyromorfoloji proseslerin tedqiqine xususi diqqet yetirib Bunun neticesi olaraq akademik A Qarayevin vefatindan sonra 1969 cu ilde yeni direktor professor H Hesenovun rehberliyi altinda institutda Beyin ve davranis sobesi yaradilib Sobenin esas elmi istiqameti qida ve su motivasiyasi zamani MSS de geden neyrofizioloji neyrokimyevi ve neyromorfoloji deyisiklikleri tedqiq etmekden ibaret idi Akademik A Qarayev 1960 ci ilden etibaren apardigi tedqiqatlarinda interoreseptorlarin tesirinden MSS nin adaptasiyaya ugramasi haqqinda dahiyane fikir soyleyib Funksional sitokimya laboratoriyasi son 35 ilde akademik A Qarayevin bu ideyasi uzerinde tedqiqat isleri aparib ve tedqiqat isleri bu gun de davam edir Tedqiqatlarin neticeleri subut edir ki orqanizmin her bir huceyresinde geden maddeler mubadilesinin veziyyeti haqqinda interoreseptorlarin vasitesile sensor siqnallar MSS nin muvafiq sobesinde yerlesen spesifik neyronlar neyroreseptorlar vasitesile qebul olunur ve hemin neyronlarda adaptasiyanin struktur izi ni yaradir Son tedqiqatlar subut edir ki adaptasiyanin struktur izi orqanizmin adaptiv davranis reaksiyalarinin neyrohumoral mexanizminin esasini teskil edir Bu tedqiqatlar esasinda 2 doktorluq ve 20 namizedlik dissertasiyasi mudafie olunmusdur Butun bunlar akademik A Qarayevin parlaq zekasinin sonsuz imkanlara malik oldugunu bir daha subut edib Qeyd etmek lazimdir ki interoreseptorlar ve maddeler mubadilesi problemi bu gun de oz aktualligini itirmeyib 1968 ci il fevralin 2 de SSRI Nazirler Sovetinin Elm ve Texnika uzre Dovlet Komitesi kollegiyasinin qerari ile fiziologiya bolmesi esasinda Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasinin Fiziologiya Institutu yaradildi Bu akademik Abdulla Qarayevin gergin emeyinin behresi idi O institutun ilk direktoru teyin olundu Hazirda bu elm ocagi akademik A I Qarayevin adini dasiyir Akademik Abdulla Ismayil oglu Qarayev hem de bacariqli ictimai xadim yuksek keyfiyyetlere malik gozel insan idi O heqiqeten boyuk mekteb idi Abdulla muellim tabeliyinde calisan emekdaslarin hemise qaygisina qalirdi onlarin butun problemlerinin helline elinden geleni komeyi esirgemirdi Ele buna goredir ki onun eziz xatiresi hemise uca tutulur ve boyuk ehtiramla yad edilir Eserleri Redakte1 A Qarayev Sinir ve ezele fiziologiyasi Baki 1932 2 A Qarayev Teneffusun fiziologiyasi Baki 1934 3 A Qarayev Hezm ve sorulmanin fiziologiyasi Baki 1940 4 A Qarayev Endokrinologiya Baki 1945 5 A Qarayev Analizatorlarin fiziologiyasi Baki 1952 6 A Qarayev Merkezi sinir sisteminin fiziologiyasi Baki 1952 7 A Qarayev Interoreseptorlar ve maddeler mubadilesi Baki 1957Menbe RedakteEli Huseynov Mecnun Babayev Meshur biologiya alimleri Baki Maarif 2002 seh 144Hemcinin bax RedakteQarayevlerIstinadlar RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Abdulla Qarayev amp oldid 5884027, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.