Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası
Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası (AMİP) — 3–4 iyul 1992-ci ildə təsis edilmiş, 17 iyul 1992-ci ildə Ədliyyə Nazirliyindən ilk rəsmi qeydiyyatdan keçmiş partiya. Bu partiyanın yaranması ilə müasir Azərbaycan tarixində 70 ildən sonra çoxpartiyalı sistemin əsası qoyulmuşdur.
Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası | |
|---|---|
| Qurucu | Etibar Məmmədov |
| Sədri | Arzuxan Əlizadə |
| Quruluş tarixi | 4 iyul 1992 |
| Qeydiyyat tarixi | 17 iyul 1992 |
| Birləşmə | Mütərəqqi Xalq Partiyası |
| Bölünmə | Azərbaycan Demokratik İstiqlal Partiyası (1993) |
| Baş qərargah | Şəfayət Mehdiyev küç 177, 15-ci mərtəbə |
| İdeologiya | Konservatizm |
| Üzv sayı | 40 000[mənbə göstərin] |
| Rəngləri | Qəhvəyi-ağ |
| Saytı | www.amip.az |
Tarixi
AMİP siyasi hakimiyyət uğrunda mübarizə apardığını elan edən ilk siyasi təşkilatdır. Ölkənin 73 rayonunda yerli təşkilatları olan AMİP-in 40 mindən çox üzvü var.
AMİP Lideri E. Məmmədov Milli Azadlıq Hərəkatının öncüllərindən biri olmuş və 1990-cı ilin yanvarın 26-da keçmiş SSRİ-nin paytaxtı Moskva şəhərində Sovet imperiyasının Bakıda törətdiyi 20 Yanvar qırğınları barədə mətbuat konfransı keçirərkən həbs olunaraq Lefortovo türməsinə salınmışdır.
AMİP Azərbaycan'da ilk rəsmi qeydiyyata alınan siyasi partiyadır.(1992)
Naxçıvandan Bakıya dəvət olunan Heydər Əliyev AMİP sədri Etibar Məmmədova yeni qurulacaq hakimiyyətdə təmsil olunmaq üçün vəzifə təklif etdiyini, lakin AMİP sədrinin bunun üçün müəyyən şərtlər irəli sürdüyünü bildirirdi. Milli istiqlalçıların Heydər Əliyevin komandasında təmsil olunmaq məsələsi o vaxt partiya daxilində də ciddi müzakirəyə səbəb olub. Bir qrup AMİP-in hakimiyyətdə təmsil olunmasının lehinə, digər qrup isə qəti əleyhinə çıxıb. Əleyhdarlar Nazim İmanov, Fuad Ağayev, İsa Məmmədov, Bəxtiyar Nəcəfov olublar.Digər AMİP-çilər Babək Hüseynoğlu, Vaqif Kərimov, Qabil Hüseynli, Mübariz Qurbanlı, Gündüz Cəlilov, Vilayət Quliyev, Eldar Salayev, Elçin Əfəndiyev və başqaları hakimiyyətdə təmsil olunmağı məqbul hesab edirdilər.Lakin AMİP Heydər Əliyevin formalaşdırdığı komandada təmsil olunmadı.
O zamankı proseslərin gedişi AMİP-in parçalanması ilə nəticələnib.Mübariz Qurbanlı, Qabil Hüseynli, Vaqif Kərimov, Vilayət Quliyev, Eldar Salayev, Gündüz Cəlilov, Elçin Əfəndiyev və Etibar Babayevdən ibarət qrup 1993-cü ilin sentyabr ayında AMİP-dən istefa verərək, Azərbaycan Demokratik İstiqlal Partiyasını (ADİP) yaradıblar. (AMİP-dən ən sonda istefa verən Mübariz Qurbanlı olub.) Yeni yaranan partiyanın sədri əvvəlcə Qabil Hüseynli, müavinlərdən biri Mübariz Qurbanlı olub. ADİP dövlət qeydiyyatından keçib. 1993-cü ildə Heydər Əliyev tərəfindən dövlət müşaviri vəzifəsinə irəli çəkilən Qabil Hüseynli 1995-ci ildə vəzifədən getdikdən sonra ADİP sədrliyindən də istefa verib. Vaqif Kərimov istisna olmaqla, adları çəkilən keçmiş AMİP-çilər ADİP-i də parçalayaraq YAP-a birləşiblər.
Seçkilərdə iştirakı
1992-ci ildə keçirilən prezident seçkilərində AMİP Lideri E. Məmmədov namizədliyini geri götürmüşdür. 1995-ci il parlament seçkilərində hökumətin yaratdığı bütün manelərə baxmayaraq partiya 8%-lik baryeri aşaraq Ali Qanunverici orqana 3 mandat qazanmışdır. 12 noyabr 1998-ci prezident seçkilərində AMİP-in namizədi E.Məmmədov sabiq prezident Heydər Əliyevə alternativ olaraq ölkə vətəndaşlarının 1 milyondan çox səsini toplamışdır.
1999-cu ildə partiya bələdiyyə seçkilərini boykot etdi. Buna səbəb demokratik seçki mühitinin olmaması, bərabər rəqabətə imkanların yaradılmaması idi.
AMİP 2000-ci il parlament seçkilərində parlamentə mandat ala bilmədi. 15 oktyabr 2003-cü il prezident seçkilərində AMİP-in ətrafında yaranmış "Qələbə" blokunun namizədi kimi E.Məmmədov hakimiyyət tərəfindən həyata keçirilən bütün saxtakarlıqlara baxmayaraq əldə edilmiş rəsmi protokolların nəticələrinə görə 3-cü olmuşdur.
2004-cü ildə keçirilən bələdiyyə seçkilərinə qatılan AMİP Azərbaycanı əhatə edən bütün bələdiyyə üzvlərinin sayına görə hakim partiya olan Yeni Azərbaycan Partiyasından sonra 2-ci nəticə göstərmişdir.
2005-ci ildə keçirilən parlament seçkilərində Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası "Yeni Siyasət" seçki blokunu yaradan 3 partiyadan biri olmuş və Respublika üzrə 125 Seçki Dairəsindən 54 namizəd irəli sürmüşdür.
AMİP 1995-ci ildən Beynəlxalq Demokrat İttifaqı ilə sıx əməkdaşlıq edir və 1996-cı ildə partiya bu quruma assosativ üzv kimi daxil olur. 1999-cu ilin may ayından isə BDİ-yə tam hüquqlu üzv qəbul edilib. Partiya həmçinin Avropa Parlamentində böyük fraksiya olan Avropa Xalq Partiyası ilə də əməkdaşlıq edir.
İdeologiya
Partiyanın ali məqsədi düşüncədə millilik və müasirlik, adət-ənənədə və əxlaqda mühafizəkarlıq, iqtisadiyyatda liberallıq, sosial həyatda ədalətçilik prinsiplərini birləşdirərək vətəndaşların, ailələrin, cəmiyyətin və dövlətin birlik və bütövlüyünə nail olmaqdır.
Partiyanın Simvolları
Bayrağı və loqosu
AMİP-in loqosunun müəllifi AMİP-in lideri Etibar Məmmədovdur. Simvolda göy, qırmızı və yaşıl rəng Azərbaycan bayrağındakı rəngləri özündə əks etdirir. Həmçinin, buradakı aypara və ulduz da Azərbaycan bayrağına istinaddır. Simvolda ox göstərilib ki, bu da AMİP-in daşıdığı mühüm prinsipi özündə əks etdirir. Bunlar vətənçilik (azərbaycançılıq), hürriyyətçilik, milli dövlətçilik, milliyyətçilik, öncüllük-müasirlik və istiqlalçılıqdır.
Partiyanın bayrağı ağ ipək parçanın üzərində qeyd olunan simvolun əksindən ibarətdir.
Partiya qərargahı
AMİP qərərgahı Yasamal rayonu Şəfayət Mehtiyev küçəsi 177 , binanın 15-ci mərtəbəsində fəaliyyət göstərir. .
Rəhbərlik
- Lider: Etibar Məmmədov
- Sədr: Arzuxan Əlizadə
- Mərkəzi Şuranın sədri: Rəşad Bayramov
- Təşkilat və Seçki Məsələləri üzrə sədr müavini:Afsəddin Nəbiyev
- Beynəlxalq Məsələlər üzrə sədr müavini:Elşən Mustafayev
- Mərkəzi İntizam Komissiyasının sədri: Maarif Abbasov
- Gənclər Təşkilatının sədri: Ayxan Etibaroğlu
İstinadlar
- . 2009-12-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-12-05.
- . 2010-02-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-02-04.
Həmçinin bax
- Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının rəsmi saytı