Şimal Torpağı (1926-cı ilə qədər — İmperator II Nikolay Torpağı) — Şimal Buzlu okeanda yerləşən arxipelaq. İnzibati cəhətdən Taymır Dolqan-Nenes rayonuKrasnoyarsk diyarı ərazisinə daxildir. Arxipelaqın sahəsi 37,000 km² təşkil edir. Yaşayışı olmayan adadır.
Arxipelaq ilk dıfə 4 sentyabr1913-cü ildə Şimal Buzlu okeana təşkil olunan esprdisiya zamanı aşkarlanmışdır. İlk əvvəl espedisiua üzvləri tərəfindən «Tayvay» adlandırılır. Bu ekspedisiyaya daxil olan «Taymır» və «Vayqaç» buzqıran gəmilərinin şərəfinə adlandırılır. Adaya rəsmi adı isə Rusiya dəniz nazirinin № 14 qərarı ilə «İmorator II Nikolay Torpağı» adlandırılır. Bu adı verilməsində müxtəlif fikirlər vardır. İl əvvəl elə düşünülürdü ki, arxipelaq bir adadan ibarətdir.
11 yanvar1926-ci ildə SSRİ hökuməti tərəfindən verilən №186 sənədə əsasən adalar "İmorator II Nikolay Torpağı" adı "Şimal Torpağı" olaraq dəyişdirilir. Arxipelaqa daxil olan Malıy Taymır və Starodomski adaları adlandırılır. Sonradan 1931—1933 illərdə aparılan son ekspedisiya zamanı arxipelaqa daxil olan adalar sovet adları ilə adlandırılır: Piover, Komsomoleç, Bolşevik, Oktyabr İnqilabı, Şmitd. 1 dekabr2006-ci ildə Taymır muxtar diyarının mərkəzi orqanı tərəfindən Şimal Torpağı arxipelaqının əvvəlki adların bərpası haqqında qərar qəbul edilir. Şimal Torpağı-İmorator II Nikolay Torpağı, Malıy Taymır-Aliksey Sesareviç, Oktyabr İnqilabı Müqəddəs Aleksandr, Bolşevik adası-Müqəddəs Olqa, Komsomoles adası-Müqəddəs Marii, Pioner adası -Müqəddəs Tatyana və Domaşnıy adası-Müqəddəs-Anastasiya.
Bir müddət sonra Krasnoyarsk diyarı ilə Taymır muxtar dairəsinin birləşməsindən sonra diyarın qanunverici orqanı bu layihəni qəbul etmədilər.
Yerləşməsi
Şimal Topağı Şimal Buzlu okeanın mərkəzində yerləşir. Qərvfən onun sahillərini Kara dənizi, şərqdən isə Laptevlər dənizi yuyur. Arxipelaq materikdən Vilkiç boğazı vastəsi ilə ayrılır. Boğazın uzunluğu 130 km təşkil edir.
Relyefi
47 % (17,5 min km²) ərasisi buzla örtülüdür. 14 % ərazidə xüsus ilə sahil xətti buzlaqlarla əhatələnib. Bu buzlaqların hündürlüyü 30 metri keçir. Bütün arxioekaqda cəmi 20 iri buzlaq vardır. Arxipelaqın ən hündür nöqtəsi Oktyabr İnqilabı adasında 965 m, Bolşevik adasında 935 m, Komsomoles adasında 781 m, Pioner adasında 382 m vı Şmidt adasında 315 m təşkil edir. Aysberqləri elədə böyük olmasada 1953-ci ildə uzunluğu 12 km, eni 4 km aysberq aşkarlanmışdır.
Arxipelaqda geniş göl və çay şəbəkəsi vardır. Burada doqquz çayın uzunluğu 20 km keçir. Ozernaya 64 km, Uşakov isə 58 km uzunluğuna malikdir (Komsomoles). Bolşevik adasında isə Tora çayı 50 km, Skalistıy çayı 45 km təşkil edir. Çaylatın fərinliyi 1 metr olur. Sentyabrdan iyul ayına qədər çaylar buzla örtülü olur.
Göllərinin çoxu 3 km² ərazidən böyük olmur. Bolşevik adasında isə Spartakov gölü 60 km²-dir.
İqlimi
İqlimi arktikdir. Ota illik temoeraturu −14 °C. Ən aşağı temperatur −47 °S təşkil etmişdir. Güçlü küləklərin güçü 40 m/s olmuşdur. Yayda teperaturu +6,2 °S, orta temperatur yanvarda −28 dən −30 °S, iyulda isə 0 dən 2 °S. İl ərzində 200–500 mm yağıntı düşür. 15 dərinlikdə çox illiik qrunt buzlağı yerləşir.
Саватюгин Л.М., Дорожкина М.В. Архипелаг Северная Земля: История, имена и названия. — СПб.: Наука, 2010. — ISBN 978-5-02-025389-6
İstinadlar
По праву истории // Московский журнал, 2001.
Острова раздора.
Tayvay — İmorator II Nikolay Torpağı.
Taymır deputataları Şimal Torpağını II Nikolay Torpağı adlandırılması qərarını vermişlər.
.
Şimal Torpağı. II.
Куропатка полярная — сайт о жизни на арх-ге Северная Земля[ölü keçid].
Şimal Torpağı.
Волков А. Е., Придатко В. И. Материалы по биологии белой чайки (Pagophila eburnea) на Архипелаге Северная Земля / Арктические тундры Таймыра и островов Карского моря. — М.: РАН/ИПЭЭ, 1994. — Т. 1. — С. 207—222.
Mənbə
Şimal Torpağı
Сайт о жизни на Северной Земле 1993г. 2015-12-22 at the Wayback Machine
Avqust 07, 2021
şimal, torpağı, 1926, ilə, qədər, imperator, nikolay, torpağı, şimal, buzlu, okeanda, yerləşən, arxipelaq, inzibati, cəhətdən, taymır, dolqan, nenes, rayonu, krasnoyarsk, diyarı, ərazisinə, daxildir, arxipelaqın, sahəsi, təşkil, edir, yaşayışı, olmayan, adadır. Simal Torpagi 1926 ci ile qeder Imperator II Nikolay Torpagi Simal Buzlu okeanda yerlesen arxipelaq Inzibati cehetden Taymir Dolqan Nenes rayonu Krasnoyarsk diyari erazisine daxildir Arxipelaqin sahesi 37 000 km teskil edir Yasayisi olmayan adadir Simal Torpagirus Severnaya ZemlyaUmumi melumatlarEn boyuk adasi Kotelniy ada Umumi sahesi 37000 km Hundur noqtesi 965 mEhalisi 0 nefer 2014 cu il Yerlesmesi80 00 00 sm e 100 00 00 s u Olke Rusiya RusiyaRegion Krasnoyarsk diyariAkvatoriya Simal Buzlu okeanSimal TorpagiSimal Torpagi Vikianbarda elaqeli mediafayllarSimal Torpaginda Komsomoles adasinda Asiya qitesinin en ucqar simal noqtesi olan Arkiceski burnu yerlesir Mundericat 1 Tarixi 2 Yerlesmesi 3 Relyefi 4 Iqlimi 5 Flora ve faunasi 6 Iri adalari 7 Edebiyyat 8 Istinadlar 9 MenbeTarixi Redakte Simal Toroagi Arxipelaq ilk dife 4 sentyabr 1913 cu ilde Simal Buzlu okeana teskil olunan esprdisiya zamani askarlanmisdir Ilk evvel espedisiua uzvleri terefinden Tayvay adlandirilir Bu ekspedisiyaya daxil olan Taymir ve Vayqac buzqiran gemilerinin serefine adlandirilir Adaya resmi adi ise Rusiya deniz nazirinin 14 qerari ile Imorator II Nikolay Torpagi adlandirilir 1 Bu adi verilmesinde muxtelif fikirler vardir 2 3 Il evvel ele dusunulurdu ki arxipelaq bir adadan ibaretdir 11 yanvar 1926 ci ilde SSRI hokumeti terefinden verilen 186 senede esasen adalar Imorator II Nikolay Torpagi adi Simal Torpagi olaraq deyisdirilir Arxipelaqa daxil olan Maliy Taymir ve Starodomski adalari adlandirilir Sonradan 1931 1933 illerde aparilan son ekspedisiya zamani arxipelaqa daxil olan adalar sovet adlari ile adlandirilir Piover Komsomolec Bolsevik Oktyabr Inqilabi Smitd 1 dekabr 2006 ci ilde Taymir muxtar diyarinin merkezi orqani terefinden Simal Torpagi arxipelaqinin evvelki adlarin berpasi haqqinda qerar qebul edilir Simal Torpagi Imorator II Nikolay Torpagi Maliy Taymir Aliksey Sesarevic Oktyabr Inqilabi Muqeddes Aleksandr Bolsevik adasi Muqeddes Olqa Komsomoles adasi Muqeddes Marii Pioner adasi Muqeddes Tatyana ve Domasniy adasi Muqeddes Anastasiya 4 Bir muddet sonra Krasnoyarsk diyari ile Taymir muxtar dairesinin birlesmesinden sonra diyarin qanunverici orqani bu layiheni qebul etmediler Yerlesmesi RedakteSimal Topagi Simal Buzlu okeanin merkezinde yerlesir Qervfen onun sahillerini Kara denizi serqden ise Laptevler denizi yuyur Arxipelaq materikden Vilkic bogazi vastesi ile ayrilir Bogazin uzunlugu 130 km teskil edir Relyefi Redakte47 17 5 min km erasisi buzla ortuludur 14 erazide xusus ile sahil xetti buzlaqlarla ehatelenib Bu buzlaqlarin hundurluyu 30 metri kecir 5 Butun arxioekaqda cemi 20 iri buzlaq vardir Arxipelaqin en hundur noqtesi Oktyabr Inqilabi adasinda 965 m Bolsevik adasinda 935 m Komsomoles adasinda 781 m Pioner adasinda 382 m vi Smidt adasinda 315 m teskil edir Aysberqleri elede boyuk olmasada 1953 ci ilde uzunlugu 12 km eni 4 km aysberq askarlanmisdir Arxipelaqda genis gol ve cay sebekesi vardir Burada doqquz cayin uzunlugu 20 km kecir Ozernaya 64 km Usakov ise 58 km uzunluguna malikdir Komsomoles Bolsevik adasinda ise Tora cayi 50 km Skalistiy cayi 45 km teskil edir Caylatin ferinliyi 1 metr olur Sentyabrdan iyul ayina qeder caylar buzla ortulu olur Gollerinin coxu 3 km eraziden boyuk olmur Bolsevik adasinda ise Spartakov golu 60 km dir Iqlimi RedakteIqlimi arktikdir Ota illik temoeraturu 14 C 6 En asagi temperatur 47 S teskil etmisdir Guclu kuleklerin gucu 40 m s olmusdur 7 Yayda teperaturu 6 2 S orta temperatur yanvarda 28 den 30 S iyulda ise 0 den 2 S 8 Il erzinde 200 500 mm yaginti dusur 15 derinlikde cox illiik qrunt buzlagi yerlesir Flora ve faunasi RedakteIlin boyuk qismi buzla ortulu olan adalarda bitki ortuyu zeif inkisaf etmisdir Bolsevik adasinda erazinin cemi 10 tundradir Burada nadir hallarda Mamirlar ve Sibyeler Cicekli bitkiler Tulkuquyruq Qutb lalesi Dasdelen YastiqotuHeyvanlar alemi baximindan nisbeten zengindir Quslardan Qutb bayqusu Covdarcikimiler Simal sercesi nov Ag qagayi 9 Cehrayi qagayi Moryanka ve Susupurenler Qaqa Qaqar Ag keklik Gumusu qagayi ve Sanaquyruq qagayi rast gelinir Memelilerden Ag ayi Simal marali Tulku Canavar Lemminq ve basqalari yasayir Sahillerinde Halqasekilli suiti Qrenlandiya suitisi Ag balina Morj Laptev morju Odobenus rosmarus laptevi ve Saqqalli suiti Iri adalari RedakteBolsevik adasi Komsomoles adasi Krupskoy adasi Oktyabr Inqilabi adasi Starokadomski adasi Smidt adasi Pioner adasi Maliy Taymir Naydyonis adasiEdebiyyat RedakteSavatyugin L M Dorozhkina M V Arhipelag Severnaya Zemlya Istoriya imena i nazvaniya SPb Nauka 2010 ISBN 978 5 02 025389 6Istinadlar Redakte Po pravu istorii Moskovskij zhurnal 2001 Ostrova razdora Tayvay Imorator II Nikolay Torpagi Taymir deputatalari Simal Torpagini II Nikolay Torpagi adlandirilmasi qerarini vermisler Kapustin Arctica Antarctica philatelia Simal Torpagi II Kuropatka polyarnaya sajt o zhizni na arh ge Severnaya Zemlya olu kecid Simal Torpagi Volkov A E Pridatko V I Materialy po biologii beloj chajki Pagophila eburnea na Arhipelage Severnaya Zemlya Arkticheskie tundry Tajmyra i ostrovov Karskogo morya M RAN IPEE 1994 T 1 S 207 222 Menbe RedakteSimal Torpagi Sajt o zhizni na Severnoj Zemle 1993g Arxivlesdirilib 2015 12 22 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Simal Torpagi amp oldid 5713521, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}
