fbpx
Wikipedia

İtburnu

Avqust 02, 2021

İtburnu (lat. Rosa) — gülçiçəklilər (Rosaceae) fəsiləsindən bitki cinsi.

?İtburnu
Rosa

Dərgil. Bitkinin ümumi görünüşü
Elmi təsnifat
Elmi adı
Rosa L.

Vikinövlərdə
sistematika
Şəkil
axtarışı
ITIS  24807
NCBI  3764
EOL  29911
GRIN  10544
IPNI  34015-1
PBDB  157343

Bu cinsin 300 növündən Azərbaycanda 42 növ itburnu rast gəlinir ki, bunların 36-ı yabanıdır. Sənaye üçün 2 növ daha əhəmiyyətlidir. Bunlar qəhvəyi və qırışıq itburnulardır.

Botanik özəllikləri

Qəhvəyi itburnu kol halında 2 m-ə qədər hündürlükdə bitir. 20-25 il ömrü olur. Hər koldan 1-3 kq, 1 hektardan isə 700-1000 kq meyvə almaq mümkündür.

Çiçəkləri açıq və tünd çəhrayı rəngdə olmaqla ətirlidir. Meyvəsi avqust-sentyabrda yetişir. Vitamin C yetişmə müddətində artır. Ona görə də yetişmiş meyvələr dərilməlidir. Şaxtalar düşənədək itburnu yığılmalıdır. Çünki şaxta vurduqda C vitamini azalır.

Becərilməsi

Yığılmış meyvələr 5 sm qalınlığında sərilir və 2 gündən çox olmayaraq saxlanılır. Sonra zədəli və kal meyvələr seçilir. 80-1000°temperaturda qurudulur və yenidən xarab olmuşlar təmizlənir. Beləliklə, əldə edilmiş quru itburnu müvafiq şəraitdə 2 ilə qədər saxlanıla bilər.

Kimyəvi tərkibi

C vitamininin miqdarına (5-7%, bəzən 14%) görə 1-ci yer tutur. Qırışıq itburnu qəhvəyi itburnuya nisbətən Azərbaycanda azdır. Lakin bunun məhsuldarlığı daha yüksəkdir. Hər koldan 3-4 kq, 1 hektardan isə 3 tona qədər məhsul yığılır. Meyvəsi 6-16 qr-dır. İtburnu may-iyunda çiçəkləyir. İtburnuda C vitamini birinci dəfə 1931-ci ildə tapılmışdır. Lakin bundan çox əvvəl Rusiyada itburnu dişlərin dibindən qan axmaya, yəni C-avitaminoza qarşı tətbiq edilirdi. İtburnu əbəs yerə vitamin daxılı adlandırılmamışdır. Onun tərkibində C vitamini ilə yanaşı 48-50 mkq% B1, 30-73 mkq% B2, 1,5-9,7% P, 0,1 mq% K, 0,69-2,4 mq% E (toxum yağında 300 mq%), 5-20,7 mq% karotin (provitamin A) və 0,1-0,19 mq% Bc vitamini (fol\ turşusu) vardır. Vitaminlərdən başqa itburnuda 18%-ə qədər şəkər, 3,7% pektinli maddə, 1,25-2,5% üzvi turşu (alma turşusuna görə), 4,2% pentozanlar, rəngləyici maddələr və 4,5% mineral maddələr vardır.

İstifadəsi

 
İtburnu meyvəsi

Faydaları

Bədən müqavimətini artırar. Bədənə və gözlərə qüvvət verər. Qan dövranını sürətləndirər və qanı təmizləyər. Bağırsaqları yumşaldan və həzmi asanlaşdıran itburnu yaxşı bir sidik sökdürücü olaraq qəbizlikdə faydalıdır. İshalı kəsər. Bədəndəki tullantı maddələrin bədəndən uzaqlaşdırılmasına köməkçi olar. Bağırsaq qurdlarını salar. Xərçəngə qarşı qoruyucudur. Revmatizm şikayətlərini və ağrılarını yüngülləşdirər. Qandakı insilin miqdarını nizamlamağa köməkçi olduğundan şəkər xəstələrinə çox yaxşı gəlir. Selülitin meydana gəlməsinə mane olar. Basil narahatlığı olanlara da faydalıdır. Həm meyvəsi, həm çayı, həm də yağı mətbəx və gözəllik masanızın vazkeçilməzi olacaq itburnu saçdan dırnağa qədər hər hüceyrənizin qayğısına qalacaq.

Qış aylarında tənəffüs yolları xəstəliklərinin müalicəsində şəfa qaynağı olaraq istifadə olunan itburnu çayı təbiətdə öz-özünə yetişən zəhmətsiz bir bitkidir. Orta əsrlərdə infeksion xəstəliklərin müalicəsində əhəmiyyətli rol oynayan itburnu tərkibindəki C vitamini sayəsində orqanizmin müqavimətini artırır. İtburnu həm də zəngin antioksidant qaynağıdır.

- Qırmızı və bənövşəyi meyvə və tərəvəzlər antioksidant baxımından ən zəngin bitkilər hesab olunur. İtburnu da bu sıraya daxildir. Bu potensialı sayəsində orqanizmdəki xərçəng hüceyrələrinin yayılmasının qarşısını alır.

- Ürək və damar sisteminin sağlamlığını qoruyur. Damar sərtliyi, yüksək xolesterol və qan təzyiqinin artmasına ənəl olur və miokard infarktının qarşısını alır.

- Orqanizmdən toksin, infeksiya və iltihabların atılmasından sonra immun sistemini qüvvətləndirir.

- Mədə turşuluğunu balanslaşdırır.

- Qadınların xüsusi günlərində ağrıların azalmasına yardımçı olur.

- Bağırsaqların işinə yardım edərək qəbzliyin qarşısını alır.

- Sızanaq və qara nöqtə ləkələrinin müalicəsində istifadə edilir. Dərinin nəm balansını qoruyur.

- Oynaq ağrılarının təbii dərmanıdır.

- Yanlış qidalanma və zərərli vərdişlərdən sonra əmələ gələn iltihablanı bədəndən kənarlaşdırır.

İtburnu çayı arıqladırmı?

Həzm sisteminin daha nizamlı işini təmin edən itburnu çayı qəbzlikdən qaynaqlanan şişkinliyi aradan qaldırdığı üçün arıqlamağa kömək edir. Artıq duz və suyun yaratdığı ödəmi bədəndən atır.

İtburnu çayının hazırlanması

1 fincan qurudulmuş itburnu meyvəsi yuyulduqdan sonra 4-5 fincan su ilə 10 dəqiqə qaynadılır. Çayın dadının kəskin olması üçün diri qalan meyvələr qaşıqla əzilir. Daha sonra 10 dəqiqə dəmlənməyə qoyulur. İstəyə uyğun limon, zəncəfil, darçın və ya mixəklə içilə bilər.

İtburnu yağının faydaları:

Dərinin nəm balansını qoruyur, qırışları açır, hüceyrələri yeniləyir, Günəş ləkələrini sağaldır. Saç dərisində meydana gələn bakteriyaları azaldır. Kəpək və saç tökülməsi ilə mübarizə aparır.

  Bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyaya kömək edə bilərsiniz.
Əgər mümkündürsə, daha dəqiq bir şablondan istifadə edin.
Bu məqalə sonuncu dəfə 20 gün əvvəl C Mirəli2001 tərəfindən redaktə olunub. (Yenilə)

İstinadlar

Saglamolun.Az Xalq təbabəti 12.04.2021 5851

Dəmlənməsi

 
İtburnu çiçəyi

Daha çox itburnu çayı hazırlanaraq istifadə edilir. İtburnundan ayrıca cem, meyvə şirəsi, körpələr üçün sıyıq və yağ da əldə edilməkdədir. İtburnunun qurudulan yarpaqları qaynadılıb soyuduqdan sonra suyu süzülərək qırışmış cildlərə qoyulsa faydası görülər. İtburnu tumundan əldə edilən itburnu yağı dəri hüceyrələrini yeniləyici, dərini qoruyucu, qırışları aradan qaldırıcı və qocalmağı gecikdirici xüsusiyyətləri ilə kosmetik sahəsində sıxlıqla istifadə edilməkdədir.

Ev şəraitində itburnu dəmləmək üçün bir xörək qaşığı itburnu (20 qr) bir stəkan su ilə şüşə və ya emallı ağzı örtük qabda 10 dəq qaynadırlar. Ağzını açmadan bir sutka saxlayıb, sonra ikiqat tənzifdən süzür və gündə iki dəfə bir və ya yarım stəkan içirlər. Dadını yaxşılaşdırmaq üçün şəkər və ya şərbət qatmaq olar. 1-3 yaşında uşaqlara 1/4 stəkan, 3-7 yaşındakılara isə yarım stəkan vermək olar. İtburnudan kompot, kisel və yarı bölüb toxumlardan təmizlədikdən sonra mürəbbə hazırlamaq olar. Onu təzə halda da yeyirlər. Sənayedə itburnudan poroşok, tabletka və şərbət hazırlayırlar. Sarılığa qarşı və ödqovucu kimi tətbiq edilən "Xolosas", əsasən itburnu meyvəsindən hazırlanır. İtburnu xalq təbabətində qədimdən istifadə edilir. İtburnu soyuqdəyməyə, böyrək və qaraciyər xəstəliklərində, öd və sidikqovucu kimi tətbiq edilir. İtburnu çiçəyindən dəmlənmiş çay qızdırmaya qarşı təsiredici vasitədir.

İtburnu meyvəsinin belə qiymətli olduğunu nəzərə alıb, onun toplanmasına və gündəlik qidada istifadə edilməsinə fikir verilməlidir . Qizdirmaya qarsi keyfiyyetlidir .

Təsnifat

Azərbaycanın dərman bitkiləri

Digər növləri

Qaynaq

  • Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, V Cild, səh. 18

Avqust 02, 2021
itburnu, rosa, gülçiçəklilər, rosaceae, fəsiləsindən, bitki, cinsi, rosadərgil, bitkinin, ümumi, görünüşüelmi, təsnifataləmi, bitkilərşöbə, örtülütoxumlularsinif, ikiləpəliləryarımsinif, rozidlərsıra, gülçiçəklilərfəsilə, gülçiçəyikimilərcins, elmi, adırosa, v. Itburnu lat Rosa gulcicekliler Rosaceae fesilesinden bitki cinsi ItburnuRosaDergil Bitkinin umumi gorunusuElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerYarimsinif RozidlerSira GulciceklilerFesile GulciceyikimilerCins ItburnuElmi adiRosa L VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 24807NCBI 3764EOL 29911GRIN 10544IPNI 34015 1PBDB 157343Bu cinsin 300 novunden Azerbaycanda 42 nov itburnu rast gelinir ki bunlarin 36 i yabanidir Senaye ucun 2 nov daha ehemiyyetlidir Bunlar qehveyi ve qirisiq itburnulardir Mundericat 1 Botanik ozellikleri 1 1 Becerilmesi 2 Kimyevi terkibi 3 Istifadesi 3 1 Faydalari 4 Istinadlar 4 1 Demlenmesi 5 Tesnifat 5 1 Azerbaycanin derman bitkileri 5 2 Diger novleri 6 QaynaqBotanik ozellikleri RedakteQehveyi itburnu kol halinda 2 m e qeder hundurlukde bitir 20 25 il omru olur Her koldan 1 3 kq 1 hektardan ise 700 1000 kq meyve almaq mumkundur Cicekleri aciq ve tund cehrayi rengde olmaqla etirlidir Meyvesi avqust sentyabrda yetisir Vitamin C yetisme muddetinde artir Ona gore de yetismis meyveler derilmelidir Saxtalar dusenedek itburnu yigilmalidir Cunki saxta vurduqda C vitamini azalir Becerilmesi Redakte Yigilmis meyveler 5 sm qalinliginda serilir ve 2 gunden cox olmayaraq saxlanilir Sonra zedeli ve kal meyveler secilir 80 1000 temperaturda qurudulur ve yeniden xarab olmuslar temizlenir Belelikle elde edilmis quru itburnu muvafiq seraitde 2 ile qeder saxlanila biler Kimyevi terkibi RedakteC vitamininin miqdarina 5 7 bezen 14 gore 1 ci yer tutur Qirisiq itburnu qehveyi itburnuya nisbeten Azerbaycanda azdir Lakin bunun mehsuldarligi daha yuksekdir Her koldan 3 4 kq 1 hektardan ise 3 tona qeder mehsul yigilir Meyvesi 6 16 qr dir Itburnu may iyunda cicekleyir Itburnuda C vitamini birinci defe 1931 ci ilde tapilmisdir Lakin bundan cox evvel Rusiyada itburnu dislerin dibinden qan axmaya yeni C avitaminoza qarsi tetbiq edilirdi Itburnu ebes yere vitamin daxili adlandirilmamisdir Onun terkibinde C vitamini ile yanasi 48 50 mkq B1 30 73 mkq B2 1 5 9 7 P 0 1 mq K 0 69 2 4 mq E toxum yaginda 300 mq 5 20 7 mq karotin provitamin A ve 0 1 0 19 mq Bc vitamini fol tursusu vardir Vitaminlerden basqa itburnuda 18 e qeder seker 3 7 pektinli madde 1 25 2 5 uzvi tursu alma tursusuna gore 4 2 pentozanlar rengleyici maddeler ve 4 5 mineral maddeler vardir Istifadesi Redakte Itburnu meyvesi Faydalari Redakte Beden muqavimetini artirar Bedene ve gozlere quvvet verer Qan dovranini suretlendirer ve qani temizleyer Bagirsaqlari yumsaldan ve hezmi asanlasdiran itburnu yaxsi bir sidik sokdurucu olaraq qebizlikde faydalidir Ishali keser Bedendeki tullanti maddelerin bedenden uzaqlasdirilmasina komekci olar Bagirsaq qurdlarini salar Xercenge qarsi qoruyucudur Revmatizm sikayetlerini ve agrilarini yungullesdirer Qandaki insilin miqdarini nizamlamaga komekci oldugundan seker xestelerine cox yaxsi gelir Selulitin meydana gelmesine mane olar Basil narahatligi olanlara da faydalidir Hem meyvesi hem cayi hem de yagi metbex ve gozellik masanizin vazkecilmezi olacaq itburnu sacdan dirnaga qeder her huceyrenizin qaygisina qalacaq Qis aylarinda teneffus yollari xesteliklerinin mualicesinde sefa qaynagi olaraq istifade olunan itburnu cayi tebietde oz ozune yetisen zehmetsiz bir bitkidir Orta esrlerde infeksion xesteliklerin mualicesinde ehemiyyetli rol oynayan itburnu terkibindeki C vitamini sayesinde orqanizmin muqavimetini artirir Itburnu hem de zengin antioksidant qaynagidir Qirmizi ve benovseyi meyve ve terevezler antioksidant baximindan en zengin bitkiler hesab olunur Itburnu da bu siraya daxildir Bu potensiali sayesinde orqanizmdeki xerceng huceyrelerinin yayilmasinin qarsisini alir Urek ve damar sisteminin saglamligini qoruyur Damar sertliyi yuksek xolesterol ve qan tezyiqinin artmasina enel olur ve miokard infarktinin qarsisini alir Orqanizmden toksin infeksiya ve iltihablarin atilmasindan sonra immun sistemini quvvetlendirir Mede tursulugunu balanslasdirir Qadinlarin xususi gunlerinde agrilarin azalmasina yardimci olur Bagirsaqlarin isine yardim ederek qebzliyin qarsisini alir Sizanaq ve qara noqte lekelerinin mualicesinde istifade edilir Derinin nem balansini qoruyur Oynaq agrilarinin tebii dermanidir Yanlis qidalanma ve zererli verdislerden sonra emele gelen iltihablani bedenden kenarlasdirir Itburnu cayi ariqladirmi Hezm sisteminin daha nizamli isini temin eden itburnu cayi qebzlikden qaynaqlanan siskinliyi aradan qaldirdigi ucun ariqlamaga komek edir Artiq duz ve suyun yaratdigi odemi bedenden atir Itburnu cayinin hazirlanmasi1 fincan qurudulmus itburnu meyvesi yuyulduqdan sonra 4 5 fincan su ile 10 deqiqe qaynadilir Cayin dadinin keskin olmasi ucun diri qalan meyveler qasiqla ezilir Daha sonra 10 deqiqe demlenmeye qoyulur Isteye uygun limon zencefil darcin ve ya mixekle icile biler Itburnu yaginin faydalari Derinin nem balansini qoruyur qirislari acir huceyreleri yenileyir Gunes lekelerini sagaldir Sac derisinde meydana gelen bakteriyalari azaldir Kepek ve sac tokulmesi ile mubarize aparir Bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyaya komek ede bilersiniz Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Bu meqale sonuncu defe 20 gun evvel C Mireli2001 terefinden redakte olunub Yenile Istinadlar RedakteSaglamolun Az Xalq tebabeti 12 04 2021 5851 Demlenmesi Redakte Itburnu ciceyi Daha cox itburnu cayi hazirlanaraq istifade edilir Itburnundan ayrica cem meyve siresi korpeler ucun siyiq ve yag da elde edilmekdedir Itburnunun qurudulan yarpaqlari qaynadilib soyuduqdan sonra suyu suzulerek qirismis cildlere qoyulsa faydasi goruler Itburnu tumundan elde edilen itburnu yagi deri huceyrelerini yenileyici derini qoruyucu qirislari aradan qaldirici ve qocalmagi gecikdirici xususiyyetleri ile kosmetik sahesinde sixliqla istifade edilmekdedir Ev seraitinde itburnu demlemek ucun bir xorek qasigi itburnu 20 qr bir stekan su ile suse ve ya emalli agzi ortuk qabda 10 deq qaynadirlar Agzini acmadan bir sutka saxlayib sonra ikiqat tenzifden suzur ve gunde iki defe bir ve ya yarim stekan icirler Dadini yaxsilasdirmaq ucun seker ve ya serbet qatmaq olar 1 3 yasinda usaqlara 1 4 stekan 3 7 yasindakilara ise yarim stekan vermek olar Itburnudan kompot kisel ve yari bolub toxumlardan temizledikden sonra murebbe hazirlamaq olar Onu teze halda da yeyirler Senayede itburnudan porosok tabletka ve serbet hazirlayirlar Sariliga qarsi ve odqovucu kimi tetbiq edilen Xolosas esasen itburnu meyvesinden hazirlanir Itburnu xalq tebabetinde qedimden istifade edilir Itburnu soyuqdeymeye boyrek ve qaraciyer xesteliklerinde od ve sidikqovucu kimi tetbiq edilir Itburnu ciceyinden demlenmis cay qizdirmaya qarsi tesiredici vasitedir Itburnu meyvesinin bele qiymetli oldugunu nezere alib onun toplanmasina ve gundelik qidada istifade edilmesine fikir verilmelidir Qizdirmaya qarsi keyfiyyetlidir Tesnifat RedakteAzerbaycanin derman bitkileri Redakte Iynecikli itburnu Rosa acicularis Lindl Ag qizilgul Rosa alba L Beqqer dergili Rosa beggerana Schrenk Hemersin Rosa canina L Yuzlecek qizilgul Yuzyarpaq qizilgul Rosa centifolia L Qehveyi itburnu Dergil Rosa cinnamomea L Demesq qizilgulu Rosa damascena Mill Daur itburnusu Rosa davurica Pall Fedcenko itburnusu Rosa fedtschencoana Regel Fransa qizilgulu Rosa gallica L Kazanlik qizilgulu Rosa kasanlika Top Qirmizi qizilgul Rosa rubra Lam Qirisiqmeyveli itburnu Rosa rugosa Thunb Diger novleri Redakte Rosa anemoniflora Rosa arkansana Rosa azerbaidshanica Rosa banksiae Rosa bridgesii Rosa californica Rosa carolina Rosa chinensis Rosa cymosa Rosa davidii Rosa dumalis Rosa filipes Rosa foetida Rosa gigantea Rosa glauca Rosa gymnocarpa Rosa henryi Rosa laevigata Rosa majalis Rosa minutifolia Rosa moschata Rosa moyesii Rosa multiflora Rosa nutkana Rosa omeiensis Rosa palustris Rosa persica Rosa pimpinellifolia Rosa pinetorum Rosa pisocarpa Rosa rubiginosa Rosa sericea Rosa spithamea Rosa virginiana Rosa woodsiiQaynaq RedakteAzerbaycan Sovet Ensiklopediyasi V Cild seh 18Menbe https az wikipedia org w index php title Itburnu amp oldid 6046609, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.