Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
İqtisadi sistem — özünün ictimai təşkili formasından asılı olmayaraq iqtisadiyyat sistem halında olur və fəaliyyət göstərir. İqtisadi sistemin mahiyyətini başa düşmək üçün ilk növbədə sistemin özünün nə demək olduğunu aydınlaşdırmaq çox vacibdir.
| İqtisadiyyat | |
|---|---|
 | |
| Əsas kateqoriyalar | |
| Mikroiqtisadiyyat | |
| Makroiqtisadiyyat | |
| İqtisadi təlimlər tarixi | |
| İqtisadi metodologiya | |
| Alternativ iqtisadiyyat | |
| Texniki metodlar | |
| Riyazi iqtisadiyyat | |
| Ekonometrika | |
| Təcrübi iqtisadiyyat | |
| Milli Hesablar Sistemi | |
| Sahələr və alt sahələr | |
| Təhsil | |
| Səhiyyə | |
| Əmək | |
| Oyunlar nəzəriyyəsi | |
| Artım | |
| Kənd təsərrüfatı | |
| Təbii ehtiyatlar | |
| Davranış | |
| İqtisadi sistem | |
| Beynəlxalq | |
Sistemin quruluşu
Sistem dedikdə – vahid bir tamın məzmununa daxil olub, qarşılıqlı əlaqə, asılılıq və qarşılıqlı təsir halında olan, nizamla düzülmüş çoxsaylı məcmusu başa düşülür.
Hər bir sistemin özü də ibarətdir. Çünki, hər bir sistem daxili komponentlərin özü də məzmuna malikdir və sistem halında olur. Bu sistemin başlıca xüsusiyyətlərindən biridir. Başqa bir xüsusiyyəti sistemdaxili ünsürlərin bir-birilə sıx bağlılığıdır. Onlar qarşılıqlı əlaqədə, qarşılıqlı asılılıqda və vəhdətlikdə mövcuddurlar. Hər bir sistemin öz əsası, daxili quruluşu, xarakterik xüsusiyyətləri özünə xas olan əlaqələndirici mexanizmi vardir. Bütün bu xüsusiyyətlər cəmiyyətin iqtisadi sisteminə də aiddir. Hər bir iqtisadi sistem müəyyən maddi-texniki baza üzərində formalaşır.
İqtisadi sistemin məzmunu
İqtisadi sistemlər müxtəlif məzmunlu və səviyyəli olsalar da onların hamısı üç mühüm vəzifəni yerinə yetirməlidir. Bu məhdud resursların olduğu şəraitdə nə istehsal etmək, necə istehsal etmək və kimin üçün istehsal etməkdən ibarət olan üç vəzifədir.
- Birinci vəzifə – nə istehsal etməkdir. Burada belə bir qərar qəbul olunmalıdır ki, məhz hansı nemət, hansı keyfiyyətdə və miqdarda istehsal olunmalıdır.
- İkinci vəzifə – necə istehsal etməkdir. Burada belə bir qərar verilməlidir ki, nemət (məhsul) hansı məhdud resürslar, onların kombinasiyası və hansı texnikanın köməyi ilə istehsal olunmalıdır.
- Üçüncü vəzifə – kim üçün istehsal etməkdir. Bu problem nemətlərin bölgüsü ilə bağlıdır: istehsal olunmuş nemət kimə çatacaq və iqtisadi subyekt hansı məbləğdə ona sahib (malik) olacaqdır.
İqtisadi sistem müxtəlif quruluşlu olur. Bu quruluşu təşkil edən hər bir hissə yarımsistem kimi çıxış edir. Məsələn, məlumdur ki, müasir istehsal iki yarımsistemdən ibarətdir: maddi istehsal sferası və qeryi-maddi istehsal sferası. Bazar sisteminə də bir çox nisbi müstəqil bazarlar daxildir. Müəssisələr müxtəlif sexlərdən, müəssisədaxili idarə sistemlərindən, təchizat və məhsulun satışı və s. şöbələrdən ibarət yarımsistemlərə malikdir. Milli iqtisadiyyat xalq təsərrüfatı komplekslərini; pul, kredit və maliyyə sistemlərini; ümummilli iqtisadi idarəetmə sistemlərini və s. özündə birləşdirir.
İqtisadi sistemin məqsədi
Beləliklə, iqtisadi sistem – maddi və qeyri-maddi nemətlərin və xidmətlərin istehsalı, bölgüsü, mübadiləsi və istehlakı zamanı yaranmış, bir-birilə möhkəm tellərlə bağlı olan təsərrüfat münasibətlərinin məcmusudur (Y. F. Borisov). C. Helbreytin fikrincə "Ən yaxşı iqtisadi sistem insanların çox ehtiyac duyduğu şeylərlə onların maksimum tələbatını ödəməyə qadir olan sistemdir". Bunun üçün iqtisadi sistem aşağıdakı məsələlərin həllinə nail olmalıdır:
- İqtisadiyyatın optimal strukturu formalaşdırılmalıdır;
- İqtisadi fəaliyyətin bütün növlərinin əlaqəsini təmin etməlidir;
- Sosial məqsədlərin həyata keçirilməsini təmin etməlidir.
Ədəbiyyat
- Колганов А. И., Бузгалин А. В. Экономическая компаративистика: Сравнительный анализ экономических систем: Учебник. М. ИНФРА-М, 2009.
- Нуреев Р. М. Очерки по истории иституционализма. Ростов н/Д, "Содействие — XXI век"; Гуманитарные перспективы, 2010
- Видяпин В. И., Журавлёва Г. П., Петраков Н. Я. и др. Экономические системы: кибернетическая природа развития, рыночные методы управления, координация хозяйственной деятельности корпораций. Пер с общ.ред.- Н.Я. Петракова; Видяпина В.И.; Журавлёва Г.П. М., ИНФРА-М, 2008
- Дынкин А. А., Королёв И. С., Хесин Е. С. и др. Мировая экономика: прогноз до 2020 года, М. Магистр, 2008.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Iqtisadi sistem ozunun ictimai teskili formasindan asili olmayaraq iqtisadiyyat sistem halinda olur ve fealiyyet gosterir Iqtisadi sistemin mahiyyetini basa dusmek ucun ilk novbede sistemin ozunun ne demek oldugunu aydinlasdirmaq cox vacibdir IqtisadiyyatEsas kateqoriyalarMikroiqtisadiyyatMakroiqtisadiyyatIqtisadi telimler tarixiIqtisadi metodologiyaAlternativ iqtisadiyyatTexniki metodlarRiyazi iqtisadiyyatEkonometrikaTecrubi iqtisadiyyatMilli Hesablar SistemiSaheler ve alt sahelerTehsilSehiyyeEmekOyunlar nezeriyyesiArtimKend teserrufatiTebii ehtiyatlarDavranisIqtisadi sistemBeynelxalqbrSistemin qurulusuSistem dedikde vahid bir tamin mezmununa daxil olub qarsiliqli elaqe asililiq ve qarsiliqli tesir halinda olan nizamla duzulmus coxsayli mecmusu basa dusulur Her bir sistemin ozu de ibaretdir Cunki her bir sistem daxili komponentlerin ozu de mezmuna malikdir ve sistem halinda olur Bu sistemin baslica xususiyyetlerinden biridir Basqa bir xususiyyeti sistemdaxili unsurlerin bir birile six bagliligidir Onlar qarsiliqli elaqede qarsiliqli asililiqda ve vehdetlikde movcuddurlar Her bir sistemin oz esasi daxili qurulusu xarakterik xususiyyetleri ozune xas olan elaqelendirici mexanizmi vardir Butun bu xususiyyetler cemiyyetin iqtisadi sistemine de aiddir Her bir iqtisadi sistem mueyyen maddi texniki baza uzerinde formalasir Iqtisadi sistemin mezmunuIqtisadi sistemler muxtelif mezmunlu ve seviyyeli olsalar da onlarin hamisi uc muhum vezifeni yerine yetirmelidir Bu mehdud resurslarin oldugu seraitde ne istehsal etmek nece istehsal etmek ve kimin ucun istehsal etmekden ibaret olan uc vezifedir Birinci vezife ne istehsal etmekdir Burada bele bir qerar qebul olunmalidir ki mehz hansi nemet hansi keyfiyyetde ve miqdarda istehsal olunmalidir Ikinci vezife nece istehsal etmekdir Burada bele bir qerar verilmelidir ki nemet mehsul hansi mehdud resurslar onlarin kombinasiyasi ve hansi texnikanin komeyi ile istehsal olunmalidir Ucuncu vezife kim ucun istehsal etmekdir Bu problem nemetlerin bolgusu ile baglidir istehsal olunmus nemet kime catacaq ve iqtisadi subyekt hansi meblegde ona sahib malik olacaqdir Iqtisadi sistem muxtelif quruluslu olur Bu qurulusu teskil eden her bir hisse yarimsistem kimi cixis edir Meselen melumdur ki muasir istehsal iki yarimsistemden ibaretdir maddi istehsal sferasi ve qeryi maddi istehsal sferasi Bazar sistemine de bir cox nisbi musteqil bazarlar daxildir Muessiseler muxtelif sexlerden muessisedaxili idare sistemlerinden techizat ve mehsulun satisi ve s sobelerden ibaret yarimsistemlere malikdir Milli iqtisadiyyat xalq teserrufati komplekslerini pul kredit ve maliyye sistemlerini umummilli iqtisadi idareetme sistemlerini ve s ozunde birlesdirir Iqtisadi sistemin meqsediBelelikle iqtisadi sistem maddi ve qeyri maddi nemetlerin ve xidmetlerin istehsali bolgusu mubadilesi ve istehlaki zamani yaranmis bir birile mohkem tellerle bagli olan teserrufat munasibetlerinin mecmusudur Y F Borisov C Helbreytin fikrince En yaxsi iqtisadi sistem insanlarin cox ehtiyac duydugu seylerle onlarin maksimum telebatini odemeye qadir olan sistemdir Bunun ucun iqtisadi sistem asagidaki meselelerin helline nail olmalidir Iqtisadiyyatin optimal strukturu formalasdirilmalidir Iqtisadi fealiyyetin butun novlerinin elaqesini temin etmelidir Sosial meqsedlerin heyata kecirilmesini temin etmelidir EdebiyyatKolganov A I Buzgalin A V Ekonomicheskaya komparativistika Sravnitelnyj analiz ekonomicheskih sistem Uchebnik M INFRA M 2009 Nureev R M Ocherki po istorii istitucionalizma Rostov n D Sodejstvie XXI vek Gumanitarnye perspektivy 2010 Vidyapin V I Zhuravlyova G P Petrakov N Ya i dr Ekonomicheskie sistemy kiberneticheskaya priroda razvitiya rynochnye metody upravleniya koordinaciya hozyajstvennoj deyatelnosti korporacij Per s obsh red N Ya Petrakova Vidyapina V I Zhuravlyova G P M INFRA M 2008 Dynkin A A Korolyov I S Hesin E S i dr Mirovaya ekonomika prognoz do 2020 goda M Magistr 2008