fbpx
Wikipedia

İbn Miskəveyh

Oktyabr 07, 2021

İbn Miskəveyh (farsca: مُسْکُـوْيَه Muskūyah, 932–1030) — tam adı Əbu Əli Əhməd ibn Məḥəmməd ibn Yaqub ibn Miskəweyh Büveyhi dövrünün fars filosofu və tarixçisi.  Neoplatonizm fəlsəfəsinin ardıcılı olaraq İslam fəlsəfəsinə təsir etmişdir, əsas fikirlərini əxlaq problemləri üzrə irəli sürmüşdür. Praktik etikaya, davranışa və xarakteri incələşdirməyə diqqət yetirərək "Xarakterin incələnməsi" (تهذيب الأخلاق Təhdib əl-Axlaq) adlı fəlsəfi etikaya dair ilk böyük İslam əsərinin müəllifi idi. Şəxsi etikanı ictimai aləmdən ayırdı və ağılın azad təbiətini aldadıcı çevrəyə qarşı qoyurdu. Miskawayh dövrünün intellektual və mədəni həyatında görkəmli bir şəxs idi.

İbn Miskəveyh
Əhməd bin Məhəmməd Miskəveyh
Doğum tarixi
Doğum yeri
Vəfat tarixi
Vəfat yeri
Elm sahəsi teologiya, poeziya, fəlsəfə, tarix, etika

Həyatı

Miskəveyh, Ziyarilərin nəzarəti altında olan Reydə anadan olub. Ola bilsin öncə zərdüşti olub, sonra İslamı qəbul edib, ya da onun nəsli zərdüşdi olub. Erkənyaşlarını həyatını Bağdadda keçirib, burada Büveyhi əmiri Muizz əd-Dövlənin vəziri Muhallabi'nin katibi olmuşdur. Orta fars dilini səlis bilirdi, bu dildə bəzi islamdan əvvəlki mətnləri ərəb dilinə tərcümə etmişdi. İllərlə Büveyhi vəziri Əbuül-Fədl ibn əl-Əmidlə birlikdə çalışdı. 966-cı ildə bir qrup qazi Rey Kitabxanasına tərəf getdi, ancaq Miskəveyh onu xilas edə bildi. 970-ci ildə Əbül-Fadl ibn əl-Əmidin ölümündən sonra Miskəveyh sonuncu oğlu Əbul Fəthə xidmət etməyə davam etdi və 975-ci ildə onunla birlikdə Bağdada getdi.Daha sonra katib və kitabxanaçı olaraq çalışdı. Bəzi müasir mənbələr onu Saflıq qardaşları ilə əlaqələndirirdilər. Onlara görə, bu qardaşlığın yazılı mətnlərinin bir qismini məhz Miskəveyh yazmışdı. Miskəveyh 1030-cu ildə İsfahanda vəfat etmişdir.

İbn Miskəveyh və tarixi nəzəriyyə

X əsr intellektual inkişafın nəticəsi olaraq, ismaililik fikrinin və şiəlik konsepsiyasının formalaşması bir sıra qüdrətli tarixi əsərlərin yaranmasına təkan verdi. Bu əsərlərin içərisində dini təfəkkürün inkişaf istiqamətlərini özündə daha parlaq əks etdirən fars milli filosofu Miskəveyhin qələminə məxsus “Tacarib əl- umam” ( Xalqların tərcürəbi) əsərini göstərmək olar. Bu əsərdə tarixi mənbələrdə küllü miqdarda istifadə olunmamış zəruri informasiya və məlumatların olduğunu qeyd edən müəllif xalqların təcrübəsini oxuculara misal kimi göstərməyə hazırlaşdığını qeyd edirdi. Siyasi tarixi fars şahlarının tarixi ilə başlayan ibn Miskəveyh əsəri fars imperiyasının məğlubiyyəti ilə davam etdirir. Dünya tarixinin ayrı-ayrı dövrlərinə və müxtəlif ölkə və xalqların tarixinə toxunan alim hər zaman tarixi hadisələri fars tarixi ilə bağlamağa cəhd göstərir. Ümümiyyətlə, X əsr müsəlman tarixi məktəbinin inkişafı və püxtələşməsi bilavasitə islam dininin siyasi səhnədə hakim mövqe tutması və Abbasilər xilafatınını çiçəklənməsi ilə bağlı idi.

Fəlsəfəsi

Farabinin fəlsəfi ideyalarından təsirlənən İbn Miskəveyhin müəllimləri arasında İbn Sina da var idi. Əsasən siyasət və əxlaq fəlsəfəsi ilə məşğul olan İbn Miskəveyh Platon və Aristotelin fəlsəfi təlimlərini islam ehkamları ilə uzlaşdırmağa cəhd göstərmişdir. İbn Miskəveyhə görə, dinlə fəlsəfənin əksliyi mümkün deyildir. O, bu iddianı isbatlamaq üçün bəzi müddəalar səsləndirmişdir. Bu müddəalardan birinə görə, böyük yunan filosofl arı təkallahlılıq ideyasına əhəmiyyət verdikləri üçün onların təlimləri islam monoteizmi ilə ziddiyyət təşkil etmir: 132 “...filosof adını qazanmış böyük mütəfəkkirlərdən heç biri Allahı, Onun “yaxşılıq”, “hikmət” və “qüdrət” atributlarını inkar etməmiş, əksinə, bu atributları təsdiqləyərək isbatlamağa çalışmışlar. ...Bütün qədim yunan metafi zikləri həmrəy idilər ki, Allah mövcuddur. Bu da öz növbəsində peyğəmbərlərin təlimlərinə uyğundur”. İbn Miskəveyh onu da iddia edirdi ki: “din və fəlsəfə həqiqətə dair biliyin mənbələri olduqları üçün insanın kamilləşməsinə xidmət edirlər”.

İbn Miskəveyhin yaradıcılığında din və fəlsəfə problemi ilə əlaqəli üç məsələnin: Allahın varlığının isbatı, nəfs və peyğəmbərlik məsələlərinin izahına cəhd göstərilmişdir. Bu üç məsələ fi losofun “əl-Fövz əl-əsğər” (Kiçik emanasiya) adlı məşhur əsərində müzakirə olunur. Kitabın birinci fəslində Zəruri varlıq həm yaranma (hüdus) və “mümkünlük” (imkan) konsepsiyaları, həm də Aristotel fəlsəfəsinin “hərəkət” (hərəkə) kateqoriyası əsasında izah edilir. İbn Miskəveyh hesab edirdi ki, Allahın varlığı həqiqət baxımından açıq-aydındır. Lakin ağıl onu dərk etmək istədikdə günəşi görən göz necə qamaşırsa, ağıl da elə qamaşıb acizləşir. Metafi zik dünyanın dərki üçün duyğu orqanları kifayət etmir, odur ki, ağla ehtiyac yaranır. Metafi zika ilə hamı məşğul ola bilmir və bu, fəlsəfənin işidir.

Kitabının ikinci fəslində İbn Miskəveyh nəfs probleminin rasional şərhinə çalışır. Filosofa görə, nəfs (ruh) insanın əsasıdır, ağıla istiqamət verir, ölmür, metafi zik və maddi varlıqları hərəkət əsasında dərk edir.

İbn Miskəveyh yaradıcılığında peyğəmbərlik konsepsiyasının ümumi cizgiləri digər şərq peripatetiklərində olduğu kimidir. Amma İbn Miskəveyh Farabidən fərqli olaraq peyğəmbəri fi losofdan üstün hesab etmişdir. O deyirdi ki, peyğəmbər həqiqətə dair biliyi “fəal ağıl”ın təsiri, təxəyyül və hissetmə qabiliyyəti (intuisiya) ilə əldə edir. Filosof isə eyni üsulla həqiqət haqqında biliyi əldə edir. “...Onların fərqi budur ki, fi losof biliyi duyğulardan başlayaraq aşağıdan yuxarıya – öz fəlsəfi mühakimələri ilə qazanır; peyğəmbər isə onu birbaşa – “fəal ağıl”dan qəbul edir”. Buna baxmayaraq, eyni yolla həqiqət haqqında biliyin kəsb edilməsi peyğəmbərin gətirdiyi vəhy biliklərinin fi losof tərəfi ndən qavranılmasını asanlaşdırır. Odur ki dinlə fəlsəfənin ziddiyyəti mümkün deyildir. Buradan görünür ki, İbn Miskəveyh peyğəmbərlik institutunun rasional izahını vermiş, vəhyə ağıl prizmasından baxmışdır.

İbn Miskəveyh dinlə fəlsəfənin bir-biri ilə ziddiyyət təşkil etmədiyini bildirsə də, onların ayrı-ayrı sahələr olduğunu qeyd etməyi unutmamışdır. Yəni, fəlsəfə insan ağlının məhsuludur, din isə ilahi əmr və qadağalardan ibarətdir. Amma fəlsəfədən qədim olduğu üçün din xoşbəxtliyə çatmada əsas və birinci vasitədir.

Hekayət

Deyilənlərə görə, İbn Sina cavanlıqda çox lovğa və təkəbburlu imiş. Bir gün tələbə İbn Sina öz ustadı İbn Miskəveyhin dərs otağına daxil olur, şagirdlərin gözü qarşısında bir kürə fiqurunu ustadın qabağına atıb deyir: «Əgər həqiqi alimsənsə, bu kürənin səthinin sahəsini hesabla!». İbn Miskəveyh isə heç nə olmamış kimi, tam aramlıqla özünün yazdığı «Əxlaq» kitabını İbn Sinaya tərəf uzadıb belə söyləyir: «Cavan oğlan, görürəm ki, sənin bu kitabı oxumağa daha çox ehtiyacın var. Əvvəlcə öz əxlaqını islah et, sonra yanıma gəl, sualına cavab verərəm». Bu sözlər İbn Sinaya elə təsir edir ki, peşman olub təkəbbürü birdəfəlik kənara qoyur.

Başlıca əsərləri

1. İbn Miskəvəyh,Təzhîbu’l-Ahlâk (Tadhib al-akhlaq) və Tathiru’l-A’rak, nəşr. Hasan Təmim, Bəyrut 1398, Mısır 1329; İngilizcə Çəvirisi:Thə Rəfinəmənt of Charactər, translatəd by Constant K. Zurəyk; Fransızca Çəvirisi:Traité d’əthiquə, Muhamməd Arkoun, Dımaşk 1969;Türkçə Çəvirisi :Ahlâkı Olgunlaştırma, Türkçə’yə çəvirənlər A. Şənər-İsmət Kayaoğlu-Cihat Tunç, K.B.Y., Ankara, 1983.
2. İbn Miskəvəyh, əl-Fəvzü’l-Asgar (Al-Fawz al-Asghar), nəşr. A.F. Fuad, Bingazi 1974, Salih Uzəymə, Tunus 1987;Fransızca Çəvirisi: Lə Pətit Salut, Fransızca’ya çəvirən Rogər Arnaldəz; İngilizcə çəvirisi: Swəətman, Islam and Christian Thəology,London, 1947
3. İbn Miskəvəyh, Kitabu’l-Həvâmil və’ş-Şəvâmil, (Əbû Hayyan ət-Təvhidî ilə bərabər), nəşr. Ahmət Əmin-Səyid Ahməd Sakar, Kahirə,1370/1952.
4. İbn Miskəvəyh, əl-Hikmətu’l-Halidə-Câvidan-ı Hirəd, nəşr. Abdurrahman Bədəvî, Məktəbət əl Nahdat al-Mısrıyyə, Kahirə, 1952.
5. İbn Miskəvəyh, Kitabu’s-Saâdə, əl-Məktəbətu’l-Mahmudiyyə, Mısır 1928.
6. İbn Miskəvəyh, Risâlə fî Mahiyyəti’l-Adl, nəşr. Abdülaziz İzzət, İbn Miskəvəyh: Fəlsəfətühü’l-Ahlâkiyyə və Məsâdiruha, Kahirə, 1946.An Unpublishəd Trəatisə of Miskawaih on Justicə, Ləidən, 1964.
7. İbn Miskəvəyh, Risâlə fi’l-Ləzzati və’l-Alâmi fî Cəvhərin Nəfs, Ragıp Paşa Kütüphanəsi, no. 1463.
8. İbn Miskəvəyh, Əcvibətün və Əsilətün fi’n Nəfsi və’l-Akl, nəşr. Abdurrahman Bədəvî, Dırâsat və Nusûs fi’l Fəlsəfə və’l-Ulûm ində’l-Arab içində, Bəyrut 1981.Dəux əpitrəs də Miskawayh, BƏQ, IXVII, 1961-62, s. 71-74.
9. İbn Miskəvəyh, Kitabu’l Akl və’l Ma’kul, nəşr. Muhamməd Arkoun, “Mıskawayh: Də’l Intəlləct ət də l’Intəlligiblə”, Arabica, XI, Ləidən 1964, s. 83-87.An Əpistlə on Thə Intəlləct and Intəlligiblə, Roxannə Marcotə, ICLXX/2, Haydarabad 1996.

Mənbə

Məmmədov E. N. Orta əsr İslam fikrində din və fəlsəfə. AMEA Z. Bünyadov adına Şərqşünaslığ institutu. Bakı: İdrak, 2019, s. 131-133.

İstinadlar

  1. Bosworth, C. E.; van Donzel, E.; Heinrichs, W. P.; et al., eds. (1993). Encyclopaedia of Islam, Vol. 7: Mif-Naz (2nd ed.). Leiden: E. J. Brill. pp. 143–144. ISBN 9004094199. Retrieved 19 August 2015.
  2. ↑ Miskawayh. İranika ensiklopediyası.
  3. Nasr, Hossein (1993). An Introduction to Islamic Cosmological Doctrines. SUNY Press. ISBN 978-1-4384-1419-5, page 26.
  4. حمد محمود صبحي. الفلسفة األخالقية في الفكر االسالمي. االسكندرية: دار المعارف، 2002 s. 310.
  5. . İslam ansiklopedisi: 32 cilddə, İstanbul (Ankara): Türkiye Diyanet Vakfı, 1998-2009, c. XX, s. 204.
  6. Bulaç Ali. İslam düşüncesinde din-felsefe, vahiyakıl ilişkisi. İstanbul: İz Yayıncılık, 2003, s. 142.
  7. Altıntaş Ramazan. İbn Miskeveyhin adalet anlayışı // C.Ü.İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sivas, 1998, №2, s. 13.
  8. .إسماعيل بن محمد العجلوني الجراحي. كشف الخفاء ومزيل االلباس عما اشتهر من االحاديث على ألسنة الناس. في مجلدين، المجلد االول. دمشق: مكتبة القدسي، 1351 s. 35-40.
  9. ↑ Bulaç Ali. İslam düşüncesinde din-felsefe, vahiyakıl ilişkisi. İstanbul: İz Yayıncılık, 2003, s. 140.
  10. بن المسكويه. الفوض االصغر. تحقيق:صالح عذيمة. تونس،1987 s. 128.

Xarici keçidlər

  • Muslim Philosophy/Ibn Miskawayh  (ing.)
  • Unesco (PDF)  (ing.)
  • Britannica  (ing.)

Oktyabr 07, 2021
miskəveyh, farsca, ـو, muskūyah, 1030, adı, əbu, əli, əhməd, məḥəmməd, yaqub, miskəweyh, büveyhi, dövrünün, fars, filosofu, tarixçisi, neoplatonizm, fəlsəfəsinin, ardıcılı, olaraq, islam, fəlsəfəsinə, təsir, etmişdir, əsas, fikirlərini, əxlaq, problemləri, üzr. Ibn Miskeveyh farsca م س ک ـو ي ه Muskuyah 932 1030 tam adi Ebu Eli Ehmed ibn Meḥemmed ibn Yaqub ibn Miskeweyh 1 Buveyhi dovrunun fars 2 filosofu ve tarixcisi Neoplatonizm felsefesinin ardicili olaraq Islam felsefesine tesir etmisdir esas fikirlerini exlaq problemleri uzre ireli surmusdur Praktik etikaya davranisa ve xarakteri incelesdirmeye diqqet yetirerek Xarakterin incelenmesi تهذيب الأخلاق Tehdib el Axlaq adli felsefi etikaya dair ilk boyuk Islam eserinin muellifi idi Sexsi etikani ictimai alemden ayirdi ve agilin azad tebietini aldadici cevreye qarsi qoyurdu Miskawayh dovrunun intellektual ve medeni heyatinda gorkemli bir sexs idi 2 Ibn MiskeveyhEhmed bin Mehemmed MiskeveyhDogum tarixi 940Dogum yeri Rey AbbasilerVefat tarixi 1030Vefat yeri Isfahan Merkezi bexsi d Isfahan sehristani Isfahan ostani IranElm sahesi teologiya poeziya felsefe tarix etika Mundericat 1 Heyati 2 Ibn Miskeveyh ve tarixi nezeriyye 3 Felsefesi 4 Hekayet 5 Baslica eserleri 6 Menbe 7 Istinadlar 8 Xarici kecidlerHeyati RedakteMiskeveyh Ziyarilerin nezareti altinda olan Reyde anadan olub Ola bilsin once zerdusti olub sonra Islami qebul edib ya da onun nesli zerdusdi olub Erkenyaslarini heyatini Bagdadda kecirib burada Buveyhi emiri Muizz ed Dovlenin veziri Muhallabi nin katibi olmusdur Orta fars dilini selis bilirdi bu dilde bezi islamdan evvelki metnleri ereb diline tercume etmisdi Illerle Buveyhi veziri Ebuul Fedl ibn el Emidle birlikde calisdi 966 ci ilde bir qrup qazi Rey Kitabxanasina teref getdi ancaq Miskeveyh onu xilas ede bildi 2 970 ci ilde Ebul Fadl ibn el Emidin olumunden sonra Miskeveyh sonuncu oglu Ebul Fethe xidmet etmeye davam etdi ve 975 ci ilde onunla birlikde Bagdada getdi Daha sonra katib ve kitabxanaci olaraq calisdi Bezi muasir menbeler onu Safliq qardaslari ile elaqelendirirdiler Onlara gore bu qardasligin yazili metnlerinin bir qismini mehz Miskeveyh yazmisdi 3 Miskeveyh 1030 cu ilde Isfahanda vefat etmisdir Ibn Miskeveyh ve tarixi nezeriyye RedakteX esr intellektual inkisafin neticesi olaraq ismaililik fikrinin ve sielik konsepsiyasinin formalasmasi bir sira qudretli tarixi eserlerin yaranmasina tekan verdi Bu eserlerin icerisinde dini tefekkurun inkisaf istiqametlerini ozunde daha parlaq eks etdiren fars milli filosofu Miskeveyhin qelemine mexsus Tacarib el umam Xalqlarin tercurebi eserini gostermek olar Bu eserde tarixi menbelerde kullu miqdarda istifade olunmamis zeruri informasiya ve melumatlarin oldugunu qeyd eden muellif xalqlarin tecrubesini oxuculara misal kimi gostermeye hazirlasdigini qeyd edirdi Siyasi tarixi fars sahlarinin tarixi ile baslayan ibn Miskeveyh eseri fars imperiyasinin meglubiyyeti ile davam etdirir Dunya tarixinin ayri ayri dovrlerine ve muxtelif olke ve xalqlarin tarixine toxunan alim her zaman tarixi hadiseleri fars tarixi ile baglamaga cehd gosterir Umumiyyetle X esr muselman tarixi mektebinin inkisafi ve puxtelesmesi bilavasite islam dininin siyasi sehnede hakim movqe tutmasi ve Abbasiler xilafatinini ciceklenmesi ile bagli idi Felsefesi RedakteFarabinin felsefi ideyalarindan tesirlenen Ibn Miskeveyhin muellimleri arasinda Ibn Sina da var idi Esasen siyaset ve exlaq felsefesi ile mesgul olan Ibn Miskeveyh Platon ve Aristotelin felsefi telimlerini islam ehkamlari ile uzlasdirmaga cehd gostermisdir 4 Ibn Miskeveyhe gore dinle felsefenin eksliyi mumkun deyildir O bu iddiani isbatlamaq ucun bezi muddealar seslendirmisdir Bu muddealardan birine gore boyuk yunan filosofl ari tekallahliliq ideyasina ehemiyyet verdikleri ucun onlarin telimleri islam monoteizmi ile ziddiyyet teskil etmir 132 filosof adini qazanmis boyuk mutefekkirlerden hec biri Allahi Onun yaxsiliq hikmet ve qudret atributlarini inkar etmemis eksine bu atributlari tesdiqleyerek isbatlamaga calismislar Butun qedim yunan metafi zikleri hemrey idiler ki Allah movcuddur Bu da oz novbesinde peygemberlerin telimlerine uygundur 5 Ibn Miskeveyh onu da iddia edirdi ki din ve felsefe heqiqete dair biliyin menbeleri olduqlari ucun insanin kamillesmesine xidmet edirler 6 Ibn Miskeveyhin yaradiciliginda din ve felsefe problemi ile elaqeli uc meselenin Allahin varliginin isbati nefs ve peygemberlik meselelerinin izahina cehd gosterilmisdir Bu uc mesele fi losofun el Fovz el esger Kicik emanasiya adli meshur eserinde muzakire olunur 7 Kitabin birinci feslinde Zeruri varliq hem yaranma hudus ve mumkunluk imkan konsepsiyalari hem de Aristotel felsefesinin hereket hereke kateqoriyasi esasinda izah edilir Ibn Miskeveyh hesab edirdi ki Allahin varligi heqiqet baximindan aciq aydindir Lakin agil onu derk etmek istedikde gunesi goren goz nece qamasirsa agil da ele qamasib acizlesir Metafi zik dunyanin derki ucun duygu orqanlari kifayet etmir odur ki agla ehtiyac yaranir Metafi zika ile hami mesgul ola bilmir ve bu felsefenin isidir 8 Kitabinin ikinci feslinde Ibn Miskeveyh nefs probleminin rasional serhine calisir Filosofa gore nefs ruh insanin esasidir agila istiqamet verir olmur metafi zik ve maddi varliqlari hereket esasinda derk edir Ibn Miskeveyh yaradiciliginda peygemberlik konsepsiyasinin umumi cizgileri diger serq peripatetiklerinde oldugu kimidir Amma Ibn Miskeveyh Farabiden ferqli olaraq peygemberi fi losofdan ustun hesab etmisdir 9 O deyirdi ki peygember heqiqete dair biliyi feal agil in tesiri texeyyul ve hissetme qabiliyyeti intuisiya ile elde edir Filosof ise eyni usulla heqiqet haqqinda biliyi elde edir Onlarin ferqi budur ki fi losof biliyi duygulardan baslayaraq asagidan yuxariya oz felsefi muhakimeleri ile qazanir peygember ise onu birbasa feal agil dan qebul edir 10 Buna baxmayaraq eyni yolla heqiqet haqqinda biliyin kesb edilmesi peygemberin getirdiyi vehy biliklerinin fi losof terefi nden qavranilmasini asanlasdirir Odur ki dinle felsefenin ziddiyyeti mumkun deyildir Buradan gorunur ki Ibn Miskeveyh peygemberlik institutunun rasional izahini vermis vehye agil prizmasindan baxmisdir Ibn Miskeveyh dinle felsefenin bir biri ile ziddiyyet teskil etmediyini bildirse de onlarin ayri ayri saheler oldugunu qeyd etmeyi unutmamisdir Yeni felsefe insan aglinin mehsuludur din ise ilahi emr ve qadagalardan ibaretdir Amma felsefeden qedim oldugu ucun din xosbextliye catmada esas ve birinci vasitedir 9 Hekayet RedakteDeyilenlere gore Ibn Sina cavanliqda cox lovga ve tekebburlu imis Bir gun telebe Ibn Sina oz ustadi Ibn Miskeveyhin ders otagina daxil olur sagirdlerin gozu qarsisinda bir kure fiqurunu ustadin qabagina atib deyir Eger heqiqi alimsense bu kurenin sethinin sahesini hesabla Ibn Miskeveyh ise hec ne olmamis kimi tam aramliqla ozunun yazdigi Exlaq kitabini Ibn Sinaya teref uzadib bele soyleyir Cavan oglan gorurem ki senin bu kitabi oxumaga daha cox ehtiyacin var Evvelce oz exlaqini islah et sonra yanima gel sualina cavab vererem Bu sozler Ibn Sinaya ele tesir edir ki pesman olub tekebburu birdefelik kenara qoyur Baslica eserleri Redakte1 Ibn Miskeveyh Tezhibu l Ahlak Tadhib al akhlaq ve Tathiru l A rak nesr Hasan Temim Beyrut 1398 Misir 1329 Ingilizce Cevirisi The Refinement of Character translated by Constant K Zureyk Fransizca Cevirisi Traite d ethique Muhammed Arkoun Dimask 1969 Turkce Cevirisi Ahlaki Olgunlastirma Turkce ye cevirenler A Sener Ismet Kayaoglu Cihat Tunc K B Y Ankara 1983 2 Ibn Miskeveyh el Fevzu l Asgar Al Fawz al Asghar nesr A F Fuad Bingazi 1974 Salih Uzeyme Tunus 1987 Fransizca Cevirisi Le Petit Salut Fransizca ya ceviren Roger Arnaldez Ingilizce cevirisi Sweetman Islam and Christian Theology London 1947 3 Ibn Miskeveyh Kitabu l Hevamil ve s Sevamil Ebu Hayyan et Tevhidi ile beraber nesr Ahmet Emin Seyid Ahmed Sakar Kahire 1370 1952 4 Ibn Miskeveyh el Hikmetu l Halide Cavidan i Hired nesr Abdurrahman Bedevi Mektebet el Nahdat al Misriyye Kahire 1952 5 Ibn Miskeveyh Kitabu s Saade el Mektebetu l Mahmudiyye Misir 1928 6 Ibn Miskeveyh Risale fi Mahiyyeti l Adl nesr Abdulaziz Izzet Ibn Miskeveyh Felsefetuhu l Ahlakiyye ve Mesadiruha Kahire 1946 An Unpublished Treatise of Miskawaih on Justice Leiden 1964 7 Ibn Miskeveyh Risale fi l Lezzati ve l Alami fi Cevherin Nefs Ragip Pasa Kutuphanesi no 1463 8 Ibn Miskeveyh Ecvibetun ve Esiletun fi n Nefsi ve l Akl nesr Abdurrahman Bedevi Dirasat ve Nusus fi l Felsefe ve l Ulum inde l Arab icinde Beyrut 1981 Deux epitres de Miskawayh BEQ IXVII 1961 62 s 71 74 9 Ibn Miskeveyh Kitabu l Akl ve l Ma kul nesr Muhammed Arkoun Miskawayh De l Intellect et de l Intelligible Arabica XI Leiden 1964 s 83 87 An Epistle on The Intellect and Intelligible Roxanne Marcote ICLXX 2 Haydarabad 1996 Menbe RedakteMemmedov E N Orta esr Islam fikrinde din ve felsefe AMEA Z Bunyadov adina Serqsunaslig institutu Baki Idrak 2019 s 131 133 Istinadlar Redakte Bosworth C E van Donzel E Heinrichs W P et al eds 1993 Encyclopaedia of Islam Vol 7 Mif Naz 2nd ed Leiden E J Brill pp 143 144 ISBN 9004094199 Retrieved 19 August 2015 1 2 3 Miskawayh Iranika ensiklopediyasi Nasr Hossein 1993 An Introduction to Islamic Cosmological Doctrines SUNY Press ISBN 978 1 4384 1419 5 page 26 حمد محمود صبحي الفلسفة األخالقية في الفكر االسالمي االسكندرية دار المعارف 2002 s 310 Islam ansiklopedisi 32 cildde Istanbul Ankara Turkiye Diyanet Vakfi 1998 2009 c XX s 204 Bulac Ali Islam dusuncesinde din felsefe vahiyakil iliskisi Istanbul Iz Yayincilik 2003 s 142 Altintas Ramazan Ibn Miskeveyhin adalet anlayisi C U Ilahiyat Fakultesi Dergisi Sivas 1998 2 s 13 إسماعيل بن محمد العجلوني الجراحي كشف الخفاء ومزيل االلباس عما اشتهر من االحاديث على ألسنة الناس في مجلدين المجلد االول دمشق مكتبة القدسي 1351 s 35 40 1 2 Bulac Ali Islam dusuncesinde din felsefe vahiyakil iliskisi Istanbul Iz Yayincilik 2003 s 140 بن المسكويه الفوض االصغر تحقيق صالح عذيمة تونس 1987 s 128 Xarici kecidler RedakteMuslim Philosophy Ibn Miskawayh ing Unesco PDF ing Britannica ing Menbe https az wikipedia org w index php title Ibn Miskeveyh amp oldid 5506879, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.