Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İberlər və ya iberiyalılar (lat. Hibērī, yun. Ἴβηρες, İberes) — əvvəllər şərqi və qərbi İspaniya ərazisində məskunlaşmış, sonralar isə Pireney yarımadasının xeyli hissəsinə yayılmış qədim tayfalar. Onlar arasında , , , və başqa tayfalar var idi. İberlərin məntəyi haqqında muxtəlif mülahizələr mövcuddur. İberlər haqqında ilk yazılı mənbə e.ə. VI əsrə aiddir. İspaniyanın cənub hissəsi (indiki Əndəlüs və Mursiya) İberiya mədəniyyətinin əsas mərkəzi idi. E.ə. VI–III əsrlərdə İspaniyaya soxulmuş keltlərlə iberlərin qaynayıb-qarışması nəticəsində yaranmışdır. E.ə. V–III əsrlərdə iberlər karfagenlilərin, e.ə. III–II əsrlərdə isə romalıların əsarətində olmuşdular. E.ə. II əsr—b.e. I əsrində iberlər tədricən romanlaşdılar. İberlərin incəsənəti təqribən e.ə. VIII əsrdə təşəkkül tapmış, e.ə. V–IV əsrlərdə çiçəklənmə dövrü keçirmişdir. Qədim şəhərlərin qalıqları (divarlar və bürclər), məbəd və sərdabalar iberlərin memarlığı haqqında təsəvvür yaradır. Plastik sənət (e.ə. V–IV əsrlər) insan fiqurları və zoomorf fiqurlarla (əsasən, əhəngdaşıdan), eləcə də kiçik tunc heykəllərlə, bədii sənətkarlıq isə metal emalı və naxışlı keramika ilə təmsil olunur. İberlərin incəsənətinə Qədim Yunanıstan və Qədim Şərq mədəniyyətinin təsiri olmuşdur.
Roma mənbələri iberlərə istinad etmək üçün "hispanlar" (lat. Hispani) terminindən də istifadə edirlər.
İstinadlar
- Нумансија // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. VII ҹилд: Мисир—Прадо. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1983. С. 302.
- "Kataloniyaya olar, Qarabağdakı ermənilərə olmaz?". 3 fev 2022. 2023-05-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-18.
- Иберләр // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. IV ҹилд: Елдәҝәз—Итабира. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1980. С. 353.
Əlavə ədəbiyyat
- Beltrán, Miguel (1996): Los iberos en Aragón, Zaragoza.
- Ruiz, Arturo; Molinos, Manuel (1993): Los iberos, Barcelona.
- Sanmartí, Joan; Santacana, Joan (2005): Els ibers del nord, Barcelona.
- Sanmartí, Joan (2005): , Palaeohispanica 5, pp. 333–358.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu bolme qedim dovrlerde Pireney yarimadasinda yasamis iberiyayalilar haqqindadir Hal hazirda yasayan iberiyalilar ucun baxin ispanlar ve portuqallar Gurcustan erazisinde yasamis iberiyalilar ucun baxin Iberiya Iberler ve ya iberiyalilar lat Hiberi yun Ἴbhres Iberes evveller serqi ve qerbi Ispaniya erazisinde meskunlasmis sonralar ise Pireney yarimadasinin xeyli hissesine yayilmis qedim tayfalar Onlar arasinda ve basqa tayfalar var idi Iberlerin menteyi haqqinda muxtelif mulahizeler movcuddur Iberler haqqinda ilk yazili menbe e e VI esre aiddir Ispaniyanin cenub hissesi indiki Endelus ve Mursiya Iberiya medeniyyetinin esas merkezi idi E e VI III esrlerde Ispaniyaya soxulmus keltlerle iberlerin qaynayib qarismasi neticesinde yaranmisdir E e V III esrlerde iberler karfagenlilerin e e III II esrlerde ise romalilarin esaretinde olmusdular E e II esr b e I esrinde iberler tedricen romanlasdilar Iberlerin inceseneti teqriben e e VIII esrde tesekkul tapmis e e V IV esrlerde ciceklenme dovru kecirmisdir Qedim seherlerin qaliqlari divarlar ve burcler mebed ve serdabalar iberlerin memarligi haqqinda tesevvur yaradir Plastik senet e e V IV esrler insan fiqurlari ve zoomorf fiqurlarla esasen ehengdasidan elece de kicik tunc heykellerle bedii senetkarliq ise metal emali ve naxisli keramika ile temsil olunur Iberlerin incesenetine Qedim Yunanistan ve Qedim Serq medeniyyetinin tesiri olmusdur Iber suvarisinin tesviri Roma menbeleri iberlere istinad etmek ucun hispanlar lat Hispani termininden de istifade edirler IstinadlarNumansiјa Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә VII ҹild Misir Prado Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1983 S 302 Kataloniyaya olar Qarabagdaki ermenilere olmaz 3 fev 2022 2023 05 18 tarixinde Istifade tarixi 2023 05 18 Iberlәr Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә IV ҹild Eldәҝәz Itabira Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1980 S 353 Elave edebiyyatBeltran Miguel 1996 Los iberos en Aragon Zaragoza Ruiz Arturo Molinos Manuel 1993 Los iberos Barcelona Sanmarti Joan Santacana Joan 2005 Els ibers del nord Barcelona Sanmarti Joan 2005 Palaeohispanica 5 pp 333 358 Xarici kecidler