Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Ümumilərə əsaslanan bərabər istehsal (ing. Commons-based peer production) — müasir dövrdə iqtisadi və sosial əməkdaşlığın innovativ formalarından biridir. Bu model, resursların və biliklərin ümumi istifadəyə açıq olduğu, iştirakçıların könüllü şəkildə bir araya gəlib əməkdaşlıq etdiyi istehsal prosesini ifadə edir.
Xüsusiyyətləri
| ]Ümumilərə əsaslanma (ing. Commons) modelində istehsal prosesi ümumi resurslar üzərində qurulur. Resurslar müəyyən bir qrupun və ya təşkilatın deyil, ümumi istifadəyə açıqdır. Məsələn, açıq mənbəli proqram təminatı və ya ictimai bilik bazaları (məsələn, Wikipedia). İnsanlar istehsal prosesində könüllü olaraq iştirak edir və onların töhfəsi əsasən fərdi maraq, ictimai fayda yaratmaq istəyi və ya yaradıcılıqdan zövq almaq niyyəti ilə motivasiya olunur. Ənənəvi biznes strukturlarından fərqli olaraq, bu modeldə qərarlar iştirakçıların kollektiv şəkildə iştirakı ilə qəbul edilir. Liderlik çox zaman rəsmi deyil, fəaliyyət əsasında müəyyənləşir. İnternet və rəqəmsal platformalar bu istehsal modelinin əsasını təşkil edir. Onlar insanların bir araya gəlməsini, resursları paylaşmasını və əməkdaşlığı asanlaşdırır.
Nümunələr
| ]- Açıq mənbəli layihələr — Linux əməliyyat sistemi və ya Mozilla Firefox kimi proqram təminatları.
- Vikipediya — ictimaiyyət tərəfindən kollektiv şəkildə yaradılan və redaktə edilən qlobal ensiklopediya.
- Creative Commons lisenziyası ilə yayımlanan layihələr — müəllif hüquqlarının qorunması ilə yanaşı, əsərlərin geniş istifadəsini və paylaşılmasını təmin edir.
- Rəqəmsal dizayn və 3D çap — istifadəçilərin dizaynlarını açıq paylaşdığı platformalar, məsələn, Thingiverse.
Üstünlükləri və çağırışları
| ]| Üstünlükləri | Çağırışları |
|---|---|
| Resursların daha ədalətli bölüşdürülməsi | Bu modeldə kommersiya gəliri olmadan uzunmüddətli davamlılıq təmin etmək çətin ola bilər. |
| Əməkdaşlığın təşviq edilməsi | İştirakçıların könüllü əməyindən sui-istifadə riski. |
| Biliklərin və innovasiyanın sürətlə yayılması | Müəllif hüquqları, lisenziya qaydaları və resursların idarə olunması ilə bağlı problemlər. |
| Xərclərin azaldılması (məsələn, proqram təminatına lisenziya ödənişlərindən azad olmaq) |
İstinadlar
| ]- . "The Internet? We Built That". The New York Times. 21 sentyabr 2012. 2 oktyabr 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 sentyabr 2012.
The Harvard legal scholar Yochai Benkler has called this phenomenon 'commons-based peer production'.
- Dariusz Jemielniak; Aleksandra Przegalinska. Collaborative Society. MIT Press. 18 fevral 2020. ISBN .
- Petersen, Emily E.; Pearce, Joshua. "Emergence of Home Manufacturing in the Developed World: Return on Investment for Open-Source 3-D Printers". Technologies (ingilis). 5 (1). mart 2017: 7. doi:10.3390/technologies5010007.
- Benkler, Yochai. "Coase's Penguin, or, Linux and "The Nature of the Firm"". The Yale Law Journal. 112 (3). 2002: 369–446. arXiv:cs/0109077. doi:10.2307/1562247. JSTOR 1562247.
a mode I call commons-based peer production
- Benkler, Yochai. "Coase's Penguin, or, Linux and "The Nature of the Firm"". The Yale Law Journal. 112 (3). 2002: 369–446. doi:10.2307/1562247. hdl:10535/2974. ISSN 0044-0094. JSTOR 1562247. 7 dekabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 dekabr 2024.
Commons-based peer production, the emerging third model of production I describe here
- Benkler, Yochai. "Freedom in the commons: Towards a political economy of information". Duke Law Journal. 52. 2002: 1245–1276. 12 dekabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 dekabr 2024.
The most radically new and unfamiliar element in this category is commons-based peer production of information, knowledge, and culture
- Benkler, Yochai. The Wealth of Networks. Yale University Press. 2006. 73–74. ISBN .
- Wikinomics: How Mass Collaboration Changes Everything (2006), by Don Tapscott and Anthony D. Williams, Portfolio Books, p 70
- Benkler, Yochai; . "Commons-based Peer Production and Virtue" (PDF). The Journal of Political Philosophy. 4. 14 (4). 2006: 394–419. doi:10.1111/j.1467-9760.2006.00235.x. 13 oktyabr 2011 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 22 oktyabr 2011.
- Ariely, Dan. Predictably irrational: the hidden forces that shape our decisions (1st). New York: Harper. 2008. ISBN . OCLC 182521026.
- Kostakis, Vasilis. "How to reap the benefits of the "digital revolution"? Modularity and the commons". Halduskultuur. 20 (1). 2019: 4–19. doi:10.32994/hk.v20i1.228. 19 iyun 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 noyabr 2019.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Umumilere esaslanan beraber istehsal ing Commons based peer production muasir dovrde iqtisadi ve sosial emekdasligin innovativ formalarindan biridir Bu model resurslarin ve biliklerin umumi istifadeye aciq oldugu istirakcilarin konullu sekilde bir araya gelib emekdasliq etdiyi istehsal prosesini ifade edir Xususiyyetleri span Umumilere esaslanma ing Commons modelinde istehsal prosesi umumi resurslar uzerinde qurulur Resurslar mueyyen bir qrupun ve ya teskilatin deyil umumi istifadeye aciqdir Meselen aciq menbeli proqram teminati ve ya ictimai bilik bazalari meselen Wikipedia Insanlar istehsal prosesinde konullu olaraq istirak edir ve onlarin tohfesi esasen ferdi maraq ictimai fayda yaratmaq isteyi ve ya yaradiciliqdan zovq almaq niyyeti ile motivasiya olunur Enenevi biznes strukturlarindan ferqli olaraq bu modelde qerarlar istirakcilarin kollektiv sekilde istiraki ile qebul edilir Liderlik cox zaman resmi deyil fealiyyet esasinda mueyyenlesir Internet ve reqemsal platformalar bu istehsal modelinin esasini teskil edir Onlar insanlarin bir araya gelmesini resurslari paylasmasini ve emekdasligi asanlasdirir Numuneler span Aciq menbeli layiheler Linux emeliyyat sistemi ve ya Mozilla Firefox kimi proqram teminatlari Vikipediya ictimaiyyet terefinden kollektiv sekilde yaradilan ve redakte edilen qlobal ensiklopediya Creative Commons lisenziyasi ile yayimlanan layiheler muellif huquqlarinin qorunmasi ile yanasi eserlerin genis istifadesini ve paylasilmasini temin edir Reqemsal dizayn ve 3D cap istifadecilerin dizaynlarini aciq paylasdigi platformalar meselen Thingiverse Ustunlukleri ve cagirislari span Ustunlukleri CagirislariResurslarin daha edaletli bolusdurulmesi Bu modelde kommersiya geliri olmadan uzunmuddetli davamliliq temin etmek cetin ola biler Emekdasligin tesviq edilmesi Istirakcilarin konullu emeyinden sui istifade riski Biliklerin ve innovasiyanin suretle yayilmasi Muellif huquqlari lisenziya qaydalari ve resurslarin idare olunmasi ile bagli problemler Xerclerin azaldilmasi meselen proqram teminatina lisenziya odenislerinden azad olmaq Istinadlar span The Internet We Built That The New York Times 21 sentyabr 2012 2 oktyabr 2018 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 sentyabr 2012 The Harvard legal scholar Yochai Benkler has called this phenomenon commons based peer production Dariusz Jemielniak Aleksandra Przegalinska Collaborative Society MIT Press 18 fevral 2020 ISBN 978 0 262 35645 9 Petersen Emily E Pearce Joshua Emergence of Home Manufacturing in the Developed World Return on Investment for Open Source 3 D Printers Technologies ingilis 5 1 mart 2017 7 doi 10 3390 technologies5010007 Benkler Yochai Coase s Penguin or Linux and The Nature of the Firm The Yale Law Journal 112 3 2002 369 446 arXiv cs 0109077 doi 10 2307 1562247 JSTOR 1562247 a mode I call commons based peer production Benkler Yochai Coase s Penguin or Linux and The Nature of the Firm The Yale Law Journal 112 3 2002 369 446 doi 10 2307 1562247 hdl 10535 2974 ISSN 0044 0094 JSTOR 1562247 7 dekabr 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 dekabr 2024 Commons based peer production the emerging third model of production I describe here Benkler Yochai Freedom in the commons Towards a political economy of information Duke Law Journal 52 2002 1245 1276 12 dekabr 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 dekabr 2024 The most radically new and unfamiliar element in this category is commons based peer production of information knowledge and culture Benkler Yochai The Wealth of Networks Yale University Press 2006 73 74 ISBN 978 0 300 11056 2 Wikinomics How Mass Collaboration Changes Everything 2006 by Don Tapscott and Anthony D Williams Portfolio Books p 70 Benkler Yochai Commons based Peer Production and Virtue PDF The Journal of Political Philosophy 4 14 4 2006 394 419 doi 10 1111 j 1467 9760 2006 00235 x 13 oktyabr 2011 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 22 oktyabr 2011 Ariely Dan Predictably irrational the hidden forces that shape our decisions 1st New York Harper 2008 ISBN 978 0 06 135323 9 OCLC 182521026 Kostakis Vasilis How to reap the benefits of the digital revolution Modularity and the commons Halduskultuur 20 1 2019 4 19 doi 10 32994 hk v20i1 228 19 iyun 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 22 noyabr 2019 Konsepsiyalar ve tecrubelerEsas konsepsiyalarUmumilere esaslanan beraber istehsal Kroudsorsinq Gratis versus libre Aciq emekdasliq Aciq menbeArasdirma ve elmVetendas elmi Aciq elmData melumat ve bilikKommunikasiya ve oyrenmeMediaResenziyaTehsilAciq tehsilJurnalizmveIqtisadiyyat istehsal ve tertibatMehsullar FOSS Azad proqram teminati Aciq menbe proqram teminatiIqtisadi prinsiplerSiyaset ve hakimiyyetTeskilatlarCreative Commons Free Software Foundation Open Knowledge Foundation Open Web FoundationFeallarTim Berners Li Ricard Stolman Aaron SvartsLayiheler ve herekatlarAciq elm herekati Sci HubAletlerCreative Commons Izah Kateqoriyalar Iqtisadiyyatin novleriEmekdasliq