Ötükən (çin.: 於都斤山, 都尉揵山 , 烏德鞬山/乌德鞬山, 都斤山, 大斤山, 郁督軍山/郁督军山; "Ötükən Dağı", , Ötüken jer ("Ötükən Yeri") adı verilən , meşələrlə örtülü bir dağ , qədim Türklər üçün çox müqəddəs sayılır.
Etimologiyası
"Divan"dakı ən maraqlı toponimlərdən biri Ötükən " dir. Şamanizmin izləri bu toponimin də daxilinə hopa bilmişdir. Monqol mənşəli Ötükən şaman allahlarının yaşadığı yerlər olmuşdur. Şaman və yarı şaman mətnlərində bu allaha böyük inanc təsvir olunur. Mahmud Kaşğarlı o zaman tatarların məskunlaşdığı ərazilərin bir hissəsinin Ötükən olduğunu da göstərir.
Tədqiqatçıların fikrincə, monqolların etnogenezində mühüm rol oynamış Ötükən tayfa adı "hökmdar qadın ölkəsi, ərazisi", "sitayiş edilən yer, səcdəgah", "türklərin müqəddəs dağı" mənalarındadır.
Ötükən adı yış, yer sözləri ilə yanaşı işlənmişdir. Ötükənin mif anlamı yaradan ata, yaradan xan (L. Potapov, M. Seyidov) kimi şərh olunur. Bu mif keyfiyyətlərinə görə o, qoruyucu, bolluq, xoşbəxtlik bəxş edən olmuşdur.
Müasir tuvin dilində bəzi fonetik dəyişikliklə müşahidə olunan Ütüqen coğrafi termini örtülü dağ silsiləsi, sıra dağlar mənasındadır. Bu silsilə dağlar Yuxarı Yenisey ərazisində yerləşir, qədim türklərin müqəddəs saydığı, sitayiş etdiyi inanc nöqtələrindən biri olmuşdur. Maraqlıdır ki, bu ad təkcə monqolların deyil, eləcə də qədir türklərin etnogenezi, dini adət və ənənələrinin monqollarla əlaqəsi barədə əsaslı bilgilər verə bilir.
Bilgə xaqan Abidəsi
Bilgə xaqan, Orxon abidələrinde Ötükən dağının Türk məmləkətinin ürəyi olaraq əhəmiyyətini dilə gətirmişdir.Hətta yazılarda, Çinlilərin oyunlarına qarşı qoyub direnebilmek üçün "Ötüken meşəsində ayrılmayın." öyüdü verilmişdir. Ancaq Ötüken bu an Rusiya ve Monqolustan arasında bir yerlərdədir.
Tenqriçilik
Ötükən köhnə Türklərin (Göytürk vs.) ənənəvi inamı Tenqriçilikte Torpaq Anaya verilən adlardan biridir.Monqol dilindəEtugen,Itügenya daOdigankimi şəkillərinə də rast gəlinir. Ötüken-Kültü, Tengri-Kültü ile birlikte özellikle Göytürk İmperiyası əsnasında böyük əhəmiyyət qazanmışdır.
Köhnə inanca görə, Torpaq Ananın kefi ağacların vəziyyətindən müəyyən olar. Əgər ağaclar sağlam və güclü yetişir və bol meyvə verirlərsə, Torpaq Ananın insanlardan məmnun olduğuna inanırlar. Torpaq Anaya edilən bir dua, güclü və böyük bir ağaca doğru yöneltilir.
Ötükən, qədim türk yurdlarından biri olan Köktürklere (Göytürklər) paytaxtlıq etmiş şəhərin adıdır.
İstinadlar
Chou Kitabı, Cilt 50, Kuzey Hanedanlar Tarihi, Cilt 9
Tang Kitabı, Cilt 199-II
Tang Kitabı, Cilt 93
Sui Kitabı, Cilt 84, Yeni Tang Kibatı, Cilt 215-I, Tzu chih t'ung chien, Cilt 175
ötükən, çin, 於都斤山, 都尉揵山, 烏德鞬山, 乌德鞬山, 都斤山, 大斤山, 郁督軍山, 郁督军山, dağı, ötüken, yeri, adı, verilən, meşələrlə, örtülü, dağ, qədim, türklər, üçün, çox, müqəddəs, sayılır, mündəricat, etimologiyası, bilgə, xaqan, abidəsi, tenqriçilik, istinadlaretimologiyası, redaktə, . Otuken cin 於都斤山 1 都尉揵山 2 烏德鞬山 乌德鞬山 3 都斤山 4 大斤山 5 郁督軍山 郁督军山 Otuken Dagi Otuken jer Otuken Yeri adi verilen meselerle ortulu bir dag qedim Turkler ucun cox muqeddes sayilir Mundericat 1 Etimologiyasi 2 Bilge xaqan Abidesi 3 Tenqricilik 4 IstinadlarEtimologiyasi Redakte Divan daki en maraqli toponimlerden biri Otuken dir Samanizmin izleri bu toponimin de daxiline hopa bilmisdir Monqol menseli Otuken saman allahlarinin yasadigi yerler olmusdur Saman ve yari saman metnlerinde bu allaha boyuk inanc tesvir olunur Mahmud Kasgarli o zaman tatarlarin meskunlasdigi erazilerin bir hissesinin Otuken oldugunu da gosterir Tedqiqatcilarin fikrince monqollarin etnogenezinde muhum rol oynamis Otuken tayfa adi hokmdar qadin olkesi erazisi sitayis edilen yer secdegah turklerin muqeddes dagi menalarindadir Otuken adi yis yer sozleri ile yanasi islenmisdir Otukenin mif anlami yaradan ata yaradan xan L Potapov M Seyidov kimi serh olunur Bu mif keyfiyyetlerine gore o qoruyucu bolluq xosbextlik bexs eden olmusdur Muasir tuvin dilinde bezi fonetik deyisiklikle musahide olunan Utuqen cografi termini ortulu dag silsilesi sira daglar menasindadir Bu silsile daglar Yuxari Yenisey erazisinde yerlesir qedim turklerin muqeddes saydigi sitayis etdiyi inanc noqtelerinden biri olmusdur Maraqlidir ki bu ad tekce monqollarin deyil elece de qedir turklerin etnogenezi dini adet ve enenelerinin monqollarla elaqesi barede esasli bilgiler vere bilir Bilge xaqan Abidesi RedakteBilge xaqan Orxon abidelerinde Otuken daginin Turk memleketinin ureyi olaraq ehemiyyetini dile getirmisdir Hetta yazilarda Cinlilerin oyunlarina qarsi qoyub direnebilmek ucun Otuken mesesinde ayrilmayin oyudu verilmisdir Ancaq Otuken bu an Rusiya ve Monqolustan arasinda bir yerlerdedir Tenqricilik RedakteOtuken kohne Turklerin Goyturk vs enenevi inami Tenqricilikte Torpaq Anaya verilen adlardan biridir Monqol dilindeEtugen Itugenya daOdigankimi sekillerine de rast gelinir Otuken Kultu Tengri Kultu ile birlikte ozellikle Goyturk Imperiyasi esnasinda boyuk ehemiyyet qazanmisdir Kohne inanca gore Torpaq Ananin kefi agaclarin veziyyetinden mueyyen olar Eger agaclar saglam ve guclu yetisir ve bol meyve verirlerse Torpaq Ananin insanlardan memnun olduguna inanirlar Torpaq Anaya edilen bir dua guclu ve boyuk bir agaca dogru yoneltilir Otuken qedim turk yurdlarindan biri olan Kokturklere Goyturkler paytaxtliq etmis seherin adidir Istinadlar Redakte Chou Kitabi Cilt 50 Kuzey Hanedanlar Tarihi Cilt 9 Tang Kitabi Cilt 199 II Tang Kitabi Cilt 93 Sui Kitabi Cilt 84 Yeni Tang Kibati Cilt 215 I Tzu chih t ung chien Cilt 175 Kuzey Hanedanlar Tarihi Cilt 73 Cilt 76 Cilt 99 Sui Kitabi Cilt 53 Cilt 65 Cilt 84 Tzu chih t ung chien Cilt 179Menbe https az wikipedia org w index php title Otuken amp oldid 5752277, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
