Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası və ya Çeçen-İnquş MSSR — Rusiya SFSR-yə daxil olan muxtar respublika. Paytaxtı Qroznı şəhəriydi.
| Tarixi dövlət | |||||
| Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| inquş Нохч-ГӀалгӀай Автономе Советий Социализма Республика | |||||
| |||||
 | |||||
| | |||||
| Paytaxt | Qroznı | ||||
| Ərazisi |
| ||||
| Əhalisi |
| ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
1989-cu il siyahıyaalmasına görə respublikanın ərazisi 19.300 km² , əhalisi isə 1.275.513 nəfərdir: 734,500 çeçen, 163,800 inquş, qalanları rus və digər etnik qruplardır.
Tarixi
Rusiya İmperiyası
1810-cu ildə İnquşetiya könüllü olaraq Rusiya İmperiyasının tərkibinə qatıldı. 1859-cu ildə tarixi Çeçenistan torpaqları da, uzun müddətli Qafqaz müharibəsi (1817-64) zamanı Rusiyaya ilhaq edildi.
Sovet dövrü
1917-ci il Rusiya inqilabından sonra, 20 yanvar 1921-ci ildə Çeçenistan və İnquşetiya Dağ Sovet Respublikasına qoşuldu. Dağ MSSR-nin parçalanması yarandıqdan qısa müddət sonra başladı və Çeçen rayonu 30 noyabr 1922-ci ildə Çeçen Muxtar Vilayəti olaraq ayrıldı. 7 iyul 1924-cü ildə Dağ MSSR-nin qalıqları Şimali Osetiya Muxtar Vilayətinə və İnquş Muxtar Vilayətinə bölündü. 15 yanvar 1934-cü ildə Çeçen və İnquş Muxtar Vilayətləri 5 dekabr 1936-cı ildə Çeçen-İnquş MSSR-də birləşdirildi..
İkinci dünya müharibəsi
40.000 çeçenin Qızıl Orduda döyüşdü İkinci Dünya müharibəsi dövründə, 1942-43-cü illərdə respublika qismən Nasist Almaniya tərəfindən işğal edildi. 3 mart 1944-cü ildə İosif Stalinin əmri ilə işğalçılarla əməkdaşlıq və separatizm ittihamları ilə respublika ləğv edildi və əhalisi zorla deportasiya edildi. Bölgədəki yer adları ruslaşdırıldı, MSSR-nin ərazisi Stavropol diyarı (Qroznı dairəsinin yarandığı yer),Dağıstan MSSR, Şimali Osetiya MSSR və Gürcüstan SSR arasında bölüşdürüldü.
Müharibədən sonra
9 yanvar 1957-ci ildə Nikita Xruşşov tərəfindən respublika bərpa edildi. Sürgündə olan çeçen və inquşlar öz torpaqlarına qayıda bildilər.
1990-cı ilin noyabrında respublika öz suverenliyini elan etdi. 1991-ci ilin mayında müstəqil Çeçen-İnquş Respublikası təsis edilsə də, sonradan müstəqil Çeçenistan Respublikası və İnquşetiya Respublikası olaraq bölündü.. Bu gün hər ikisi Rusiyanın federal subyektləridir.
Əhali
Çeçen-İnquş MSSR-nin əhali sayı müxtəlif onilliklərdə:
| İl | Əhali, nəf. | Tarix |
|---|---|---|
| 1939 | 697 009 | 1939 siyahıyaalınması |
| 1959 | 710 424 | 1959 siyahıyaalınması |
| 1970 | 1 064 471 | 1970 siyahıyaalınması |
| 1979 | 1 153 450 | 1979 siyahıyaalınması |
| 1989 | 1 275 513 | 1989 siyahıyaalınması |
Çeçen-İnquş MSSR-nin milli tərkibi:
| Millət | 1959, min. nəf. | 1970, min. nəf. | 1979, min. nəf. | 1989, min. nəf. |
|---|---|---|---|---|
| çeçenlər | 244,0 (34,3 %) | 508,9 (47,8 %) | 611,4 (52,9 %) | 734,5 (57,8 %) |
| ruslar | 348,3 (49,0 %) | 367,0 (34,5 %) | 336,0 (29,1 %) | 293,8 (23,1 %) |
| inquşlar | 48,3 (6,8 %) | 113,7 (12,0 %) | 134,7 (11,7 %) | 163,8 (12,9 %) |
| ermənilər | 13,2 (1,9 %) | 14,5 (1,4 %) | 14,6 (1,3 %) | 14,8 (1,2 %) |
| ukraynalılar | 13,7 (1,9 %) | 12,7 (1,2 %) | 12,0 (1,0 %) | 12,6 (1,0 %) |
Həmçinin bax
Qeydlər
İstinadlar
- http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg1.php.
- "Всесоюзная перепись населения 1989 г." 2011-06-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-10.
- "Краткая справка об административно-территориальных изменениях Ставропольского края за 1920—1992 гг". 2018-05-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
- . 2014-02-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-22.
- "Указ Президиума ВС СССР от 09.01.1957". 2019-09-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
- "УКАЗ ПРЕЗИДИУМА ВС РСФСР ОТ 09.01.1957 N 721/4 О ВОССТАНОВЛЕНИИ ЧЕЧЕНО-ИНГУШСКОЙ АССР И УПРАЗДНЕНИИ ГРОЗНЕНСКОЙ ОБЛАСТИ". 2019-03-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
- "Декларация о государственном суверенитете Чечено-Ингушской республики". 2019-10-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
- "Закон РСФСР от 24 мая 1991 года «Об изменениях и дополнениях Конституции (Основного Закона) РСФСР»". 2018-01-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
- "Конституция СССР в редакции от 26 декабря 1990 г." 2021-05-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
- "Всесоюзная перепись населения 1939 г." 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-10.
- "Всесоюзная перепись населения 1959 г." 2011-10-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-10.
- "Всесоюзная перепись населения 1970 г." 2011-11-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-10.
- "Всесоюзная перепись населения 1979 г." 2011-11-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-10.
- "население чечни". 2019-10-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
- "Sovetlərin siyahıyalınması 1959-cu il. Əhalinin milli tərkibi". 2012-02-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
- "Sovetlərin siyahıyalınması 1970-cu il. Əhalinin milli tərkibi". 2012-05-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
- "Sovetlərin siyahıyalınması 1979-cu il. Əhalinin milli tərkibi". 2012-05-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
- "Sovetlərin siyahıyalınması 1989-cu il. Əhalinin milli tərkibi". 2019-04-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-22.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cecen Inqus Muxtar Sovet Sosialist Respublikasi ve ya Cecen Inqus MSSR Rusiya SFSR ye daxil olan muxtar respublika Paytaxti Qrozni seheriydi Tarixi dovletCecen Inqus Muxtar Sovet Sosialist Respublikasiinqus Nohch GӀalgӀaj Avtonome Sovetij Socializma RespublikaBayraq Gerb5 dekabr 1936 1991Paytaxt QrozniErazisi 19 300 km Ehalisi 1 275 513 nef 1989 Vikianbarda elaqeli mediafayllar 1989 cu il siyahiyaalmasina gore respublikanin erazisi 19 300 km ehalisi ise 1 275 513 neferdir 734 500 cecen 163 800 inqus qalanlari rus ve diger etnik qruplardir TarixiEsas meqale Cecenistan tarixi Esas meqale Rusiya Imperiyasi 1810 cu ilde Inqusetiya konullu olaraq Rusiya Imperiyasinin terkibine qatildi 1859 cu ilde tarixi Cecenistan torpaqlari da uzun muddetli Qafqaz muharibesi 1817 64 zamani Rusiyaya ilhaq edildi Sovet dovru 1917 ci il Rusiya inqilabindan sonra 20 yanvar 1921 ci ilde Cecenistan ve Inqusetiya Dag Sovet Respublikasina qosuldu Dag MSSR nin parcalanmasi yarandiqdan qisa muddet sonra basladi ve Cecen rayonu 30 noyabr 1922 ci ilde Cecen Muxtar Vilayeti olaraq ayrildi 7 iyul 1924 cu ilde Dag MSSR nin qaliqlari Simali Osetiya Muxtar Vilayetine ve Inqus Muxtar Vilayetine bolundu 15 yanvar 1934 cu ilde Cecen ve Inqus Muxtar Vilayetleri 5 dekabr 1936 ci ilde Cecen Inqus MSSR de birlesdirildi Ikinci dunya muharibesi 40 000 cecenin Qizil Orduda doyusdu Ikinci Dunya muharibesi dovrunde 1942 43 cu illerde respublika qismen Nasist Almaniya terefinden isgal edildi 3 mart 1944 cu ilde Iosif Stalinin emri ile isgalcilarla emekdasliq ve separatizm ittihamlari ile respublika legv edildi ve ehalisi zorla deportasiya edildi Bolgedeki yer adlari ruslasdirildi MSSR nin erazisi Stavropol diyari Qrozni dairesinin yarandigi yer Dagistan MSSR Simali Osetiya MSSR ve Gurcustan SSR arasinda bolusduruldu Muharibeden sonra 9 yanvar 1957 ci ilde Nikita Xrussov terefinden respublika berpa edildi Surgunde olan cecen ve inquslar oz torpaqlarina qayida bildiler 1990 ci ilin noyabrinda respublika oz suverenliyini elan etdi 1991 ci ilin mayinda musteqil Cecen Inqus Respublikasi tesis edilse de sonradan musteqil Cecenistan Respublikasi ve Inqusetiya Respublikasi olaraq bolundu Bu gun her ikisi Rusiyanin federal subyektleridir EhaliCecen Inqus MSSR nin ehali sayi muxtelif onilliklerde Il Ehali nef Tarix1939 697 009 1939 siyahiyaalinmasi1959 710 424 1959 siyahiyaalinmasi1970 1 064 471 1970 siyahiyaalinmasi1979 1 153 450 1979 siyahiyaalinmasi1989 1 275 513 1989 siyahiyaalinmasi Cecen Inqus MSSR nin milli terkibi Millet 1959 min nef 1970 min nef 1979 min nef 1989 min nef cecenler 244 0 34 3 508 9 47 8 611 4 52 9 734 5 57 8 ruslar 348 3 49 0 367 0 34 5 336 0 29 1 293 8 23 1 inquslar 48 3 6 8 113 7 12 0 134 7 11 7 163 8 12 9 ermeniler 13 2 1 9 14 5 1 4 14 6 1 3 14 8 1 2 ukraynalilar 13 7 1 9 12 7 1 2 12 0 1 0 12 6 1 0 Hemcinin baxDagistan Muxtar Sovet Sosialist RespublikasiQeydlercec Nohch GIalgIajn Avtonomnin Sovetski Socialisticheski Respublika translit Noxc Ġalġayn Avtonomnin Sovetski Socialisticeski Respublika rus Cheche no Ingu shskaya Avtonomnaya Sovetskaya Socialisticheskaya Respublika translit Ceceno Ingusskaja Avtonomnaja Sovetskaja Socialisticeskaja RespublikaIstinadlarhttp demoscope ru weekly ssp rus89 reg1 php Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1989 g 2011 06 22 tarixinde Istifade tarixi 2010 10 10 Kratkaya spravka ob administrativno territorialnyh izmeneniyah Stavropolskogo kraya za 1920 1992 gg 2018 05 11 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 22 2014 02 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 10 22 Ukaz Prezidiuma VS SSSR ot 09 01 1957 2019 09 06 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 22 UKAZ PREZIDIUMA VS RSFSR OT 09 01 1957 N 721 4 O VOSSTANOVLENII ChEChENO INGUShSKOJ ASSR I UPRAZDNENII GROZNENSKOJ OBLASTI 2019 03 24 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 22 Deklaraciya o gosudarstvennom suverenitete Checheno Ingushskoj respubliki 2019 10 22 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 22 Zakon RSFSR ot 24 maya 1991 goda Ob izmeneniyah i dopolneniyah Konstitucii Osnovnogo Zakona RSFSR 2018 01 23 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 22 Konstituciya SSSR v redakcii ot 26 dekabrya 1990 g 2021 05 10 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 22 Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1939 g 2016 03 04 tarixinde Istifade tarixi 2010 10 10 Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1959 g 2011 10 28 tarixinde Istifade tarixi 2010 10 10 Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1970 g 2011 11 03 tarixinde Istifade tarixi 2010 10 10 Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1979 g 2011 11 03 tarixinde Istifade tarixi 2010 10 10 naselenie chechni 2019 10 13 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 22 Sovetlerin siyahiyalinmasi 1959 cu il Ehalinin milli terkibi 2012 02 17 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 22 Sovetlerin siyahiyalinmasi 1970 cu il Ehalinin milli terkibi 2012 05 18 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 22 Sovetlerin siyahiyalinmasi 1979 cu il Ehalinin milli terkibi 2012 05 18 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 22 Sovetlerin siyahiyalinmasi 1989 cu il Ehalinin milli terkibi 2019 04 03 tarixinde Istifade tarixi 2019 10 22