fbpx
Wikipedia

Əxlaq statistikası

Avqust 01, 2021

Əxlaq statistikası mәnәviyyat statistikası — elmi fәnn vә praktiki biliklәr sahәsi; obyekti qarşılıqlı әlaqәli statistik göstәricilәr sisteminin hesablanması vә tәhlili metodu ilә insanın, ailәnin vә cәmiyyәtin әxlaqi (mәnәvi) vәziyyәtini, iradә bәyanını vә inkişafını sәciyyәlәndirәn kütlәvi halların kәmiyyәtcә müşahidәsi vә ümumilәşdirilmәsindәn ibarәtdir. Buraya cinayətlər (şəxs və əmlaka qarşı), savadsızlıq, intihar, nikahdan kənar doğuş, abort, boşanma, fahişəlik və kütləvi yoxsulluq statistikaları daxildir.

Mənşəyi

Bu məlumatların toplanması çox zaman ingilis alimi Con Qrauntun adı ilə əlaqələndirilir 1682-ci ildə Qraunt London kilsələrindən topladığı doğum və ölüm məlumatları haqqında cədvəl əsasında Londonda ölümlə bağlı məlumatları təhlil etdi. Əhali haqqında statistik məlumatların sistematik toplanmasının başlanğıcı (indi bu elm demoqrafiya adlanır) XVIII əsrin ortalarına təsadüf edir: Bu sahədə İohan Piter Zyusmilxin fəaliyyətinə daha çox önəm verilir. Əxlaq statistikasına dair məlumatlar XIX əsrin əvvəllərində müxtəlif dövlət qurumları (ən çox Fransa və İngiltərə) tərəfindən toplanmağa və yayılmağa başlandı. Bu məlumatlardan sosial islahatlarla bağlı debatlarda geniş istifadə edilirdi.

Əxlaqi statistika mövzusuna dair ilk böyük əsər, 1833-cü ildə Andre-Mişel Kerri tərəfindən yazılmış "Fransa əxlaqi statistikaları haqqında oçerk" olmuşdur. Britaniyada bu problem Jozef Fletçer tərəfindən tədqiq edilməyə başlanmışdır. O, 1847-ci ildən İngiltərə və Uelsin əxlaqi və təhsil statistikası haqqında bir neçə məqalə dərc edərək eyni problemlə məşğul oldu. Müasir əxlaqi statistikanın yaranması isə Belçikalı Adolf Ketlenin (1796–1874) fəaliyyəti ilə əlaqələndirilir.

Haqqında

Əxlaq statistikası dedikdə sosial-əxlaqi davranışın xüsusiyyətləri, etika, gender, qloballaşma, ədalət və bərabərlik problemlərinin qarşılıqlı münasibətləri, ailədə mənəvi və cinsi tərbiyə, zorakılıq problemlərinin araşdırılması və digər sosial problemlər nəzərdə tutulur.

Əxlaq statistikasının banisi Adolf Ketle insanın yaxşı vә pis cәhәtlәrini (pis irsiyyәt, cinayәtә, intihara meyillilik vә s.) sosial fenomen kimi antropometrik metodlarla (özünәmәxsus sosial fizika metodları ilә) öyrәnmәyә başlamış vә bu da onların dәyişmә qanunauyğunluqlarını (ona qәdәr yalnız tәsadüf kimi tәsnif olunurdu) müәyyәnlәşdirmәyә imkan vermişdi. İlk dәfә Ketle insanın çatışmazlıqlarını, pis meyillәrini ictimai münasibәtlәrin qeyrimükәmmәlliyinin, sosial quruluşun qüsurluluğunun nәticәsi kimi qiymәtlәndirmәyә, әxlaqın onlardan birbaşa asılılığını göstәrmәyә başlamışdır.

Əxlaq statistikasının mәqsәdi әxlaqi (mәnәvi) sahәnin müsbәt vә mәnfi göstәricilәrini kompleks öyrәnmәk, onların öz aralarında vә xarici dünya ilә qarşılıqlı әu sahәnin insan cәmiyyәtinin vә әtraf mühitin inkişafına mümkün mәnfi tәsirini minimuma endirmәkdir. Əxlaq statistikasının predmeti vә mәzmunu әxlaqın vәzifәlәri vә strukturu, onun inkişaf tarixi ilә müәyyәnlәşir.

Xüsusiyyətləri

Əxlaq statistikasının göstәricilәr sisteminә aşağıdakılar daxildir: insanların mәskunlaşma mühitinin ilkin şәrtlәri vә standartları, şәxsiyyәtin yaradıcı inkişafını tәmin edәn elm, sәhiyyә vә mәdәniyyәtin optimal inkişafı, onun hüquq vә azadlıqlarına riayәt olunması, mәlumatları, biliklәri vә elmi-texniki innovasiyaları açıq şәkildә әldә etmәk; cәmiyyәtin demokratiklәşmә sәviyyәsi, onun mәnәvi әsasları, dövlәt quruluşunun davamlılığı vә effektivliyi, sosial standartlar; әhalinin tәkrar istehsalının – onun doğum sayı, ölüm sayı, sağlamlığı, miqrasiyası vә s.-nin ilkin şәrtlәri vә standartları; әhalinin hәyat sәviyyәsinin mәqbul standartlarına riayәt olunması, onun sosial tәminatı, anaların, uşaqların, әlillәrin vә tәqaüdçülәrin müdafiәsi, gәlirlәrin yolverilәn diferensiasiyası, şәxsi mülkiyyәtin toxunulmazlığı, әxlaqi (mәnәvi) standartlardan sistemli yayınmalar – hüquq pozuntuları vә әxlaqsız hәrәkәtlәr, insan hüquqlarının pozulması, zorakılıq vә kütlәvi cinayәtkarlıq, intihar, korrupsiya, fahişәlik, uşaq alveri, alkoqolizmin vә narkomaniyanın artımı, cәmiyyәtin marjinallaşması vә s..

Bәşәriyyәt tәkamülünün müxtәlif mәrhәlәlәrindә əxlaq statistikası әxlaq sahәsindә baş verәn hadisәlәri müxtәlif cür – intibah vә sosial inqilablar dövründә daha tam, inkvizisiya vә böhranlar dövründә isә daha az әks etdirmişdir. Yalnız XX әsrin başlanğıcında, bütün dünyada insanın cәmiyyәtdәki vәziyyәtinin öyrәnilmәsinә, onun humanitar hüquq vә azadlıqlarının müdafiәsinә böyük tәlәb yarandığı zaman əxlaq statistikasının mükәmmәl metodları formalaşmağa başladı. İctimai rәyin öyrәnilmәsi, anket sorğuları vә ekspertizaları, hәmçinin monoqrafik araşdırmalardan (yoxlamalardan) ibarәt metodlar sinfi Əxlaq statistikasının әsas müasir üsullarıdır.

Əxlaq statistikası mәlumatlarının ilkin mәnbәlәri mütәmadi işlәnib-hazırlanan statistik hesabat materiallarından, ayrı-ayrı istiqamәtlәrdә isә (sosial tәminat, insan hüquqlarının qorunması statistikası, hüquq pozuntularının, intiharların, korrupsiyanın statistikası, mәhkәmә statistikası vә s.) mәlumatların vә birdәfәlik yoxlamaların (mәs., aliment ödәmәkdәn yayınan şәxslәri, mәhbusları) gündәlik qeydiyyat materiallarından ibarәtdir Əxlaqi və adət-ənənələrin formalaşması bir neçə ilin məhsulu kimi qiymətləndirilə bilməz. İnsan adətləri əsrlər, minilliklər boyu bərqərar olur. Müasir dövrün ən səciyyəvi cəhətlərindən biri odur ki, insani münasibətlərin dairəsi hədsiz dərəcədə genişlənmişdir. Dar standartlığı yeni, ahəngdar, geniş münasibətlər əvəz etməkdədir. Kompüterləşmə, kommunikasiya vasitələri, İnternet, radio və televiziya, nümayiş etdirilən filmlər, çap olunan kitab və jurnallar müxtəlif ölkələr arasında mənəvi körpülər qurmuşdur. Mövcud əlaqələr insanların əxlaq və dünyagörüşünə birbaşa təsir göstərir.

İstinadlar

  1. ↑ Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. Bakı: NPB. 2019. səh. 600.
  2. Graunt, J. (1662) Natural and Political Observations on the Bills of Mortality., London: John Martyn and James Allestry.
  3. Guerry, A.-M. (1833) Essai sur la statistique morale de la France. Crochard, Paris
  4. Fletcher, J. (1847). Moral and educational statistics of England and Wales. Journal of the Statistical Society of London, 10, 193–221. JSTOR 2338048 https://www.jstor.org/stable/2338048
  5. Fletcher, J. (1849). Moral and educational statistics of England and Wales. Journal of the Statistical Society of London, 12, 151–176, 189–335. JSTOR 2338222 https://www.jstor.org/stable/2338222
  6. МОРАЛЬНАЯ СТАТИСТИКА • Большая российская энциклопедия — электронная версия https://bigenc.ru/economics/text/2643238
  7. Ağayeva K. (2007). Etika və gender: sosial-əxlaqi davranışın təhlili. Bakı: "Sabah". səh. 196.

Avqust 01, 2021
əxlaq, statistikası, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, mәnәviyyat, statistikası, elmi, fәnn, praktiki, biliklәr, sahәsi, obyekti, qarşılıqlı, әlaqәli, statistik, göstәricilә. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Exlaq statistikasi mәnәviyyat statistikasi elmi fәnn vә praktiki biliklәr sahәsi obyekti qarsiliqli әlaqәli statistik gostәricilәr sisteminin hesablanmasi vә tәhlili metodu ilә insanin ailәnin vә cәmiyyәtin әxlaqi mәnәvi vәziyyәtini iradә bәyanini vә inkisafini sәciyyәlәndirәn kutlәvi hallarin kәmiyyәtcә musahidәsi vә umumilәsdirilmәsindәn ibarәtdir 1 Buraya cinayetler sexs ve emlaka qarsi savadsizliq intihar nikahdan kenar dogus abort bosanma fahiselik ve kutlevi yoxsulluq statistikalari daxildir Mundericat 1 Menseyi 2 Haqqinda 3 Xususiyyetleri 4 IstinadlarMenseyi RedakteBu melumatlarin toplanmasi cox zaman ingilis alimi Con Qrauntun adi ile elaqelendirilir 2 1682 ci ilde Qraunt London kilselerinden topladigi dogum ve olum melumatlari haqqinda cedvel esasinda Londonda olumle bagli melumatlari tehlil etdi Ehali haqqinda statistik melumatlarin sistematik toplanmasinin baslangici indi bu elm demoqrafiya adlanir XVIII esrin ortalarina tesaduf edir Bu sahede Iohan Piter Zyusmilxin fealiyyetine daha cox onem verilir Exlaq statistikasina dair melumatlar XIX esrin evvellerinde muxtelif dovlet qurumlari en cox Fransa ve Ingiltere terefinden toplanmaga ve yayilmaga baslandi Bu melumatlardan sosial islahatlarla bagli debatlarda genis istifade edilirdi Exlaqi statistika movzusuna dair ilk boyuk eser 1833 cu ilde Andre Misel Kerri terefinden yazilmis Fransa exlaqi statistikalari haqqinda ocerk olmusdur 3 Britaniyada bu problem Jozef Fletcer terefinden tedqiq edilmeye baslanmisdir O 1847 ci ilden Ingiltere ve Uelsin exlaqi ve tehsil statistikasi haqqinda bir nece meqale derc ederek eyni problemle mesgul oldu 4 5 Muasir exlaqi statistikanin yaranmasi ise Belcikali Adolf Ketlenin 1796 1874 fealiyyeti ile elaqelendirilir 6 Haqqinda RedakteExlaq statistikasi dedikde sosial exlaqi davranisin xususiyyetleri etika gender qloballasma edalet ve beraberlik problemlerinin qarsiliqli munasibetleri ailede menevi ve cinsi terbiye zorakiliq problemlerinin arasdirilmasi ve diger sosial problemler nezerde tutulur Exlaq statistikasinin banisi Adolf Ketle insanin yaxsi vә pis cәhәtlәrini pis irsiyyәt cinayәtә intihara meyillilik vә s sosial fenomen kimi antropometrik metodlarla ozunәmәxsus sosial fizika metodlari ilә oyrәnmәyә baslamis vә bu da onlarin dәyismә qanunauygunluqlarini ona qәdәr yalniz tәsaduf kimi tәsnif olunurdu muәyyәnlәsdirmәyә imkan vermisdi Ilk dәfә Ketle insanin catismazliqlarini pis meyillәrini ictimai munasibәtlәrin qeyrimukәmmәlliyinin sosial qurulusun qusurlulugunun nәticәsi kimi qiymәtlәndirmәyә әxlaqin onlardan birbasa asililigini gostәrmәyә baslamisdir 1 Exlaq statistikasinin mәqsәdi әxlaqi mәnәvi sahәnin musbәt vә mәnfi gostәricilәrini kompleks oyrәnmәk onlarin oz aralarinda vә xarici dunya ilә qarsiliqli әu sahәnin insan cәmiyyәtinin vә әtraf muhitin inkisafina mumkun mәnfi tәsirini minimuma endirmәkdir Exlaq statistikasinin predmeti vә mәzmunu әxlaqin vәzifәlәri vә strukturu onun inkisaf tarixi ilә muәyyәnlәsir Xususiyyetleri RedakteExlaq statistikasinin gostәricilәr sisteminә asagidakilar daxildir insanlarin mәskunlasma muhitinin ilkin sәrtlәri vә standartlari sәxsiyyәtin yaradici inkisafini tәmin edәn elm sәhiyyә vә mәdәniyyәtin optimal inkisafi onun huquq vә azadliqlarina riayәt olunmasi mәlumatlari biliklәri vә elmi texniki innovasiyalari aciq sәkildә әldә etmәk cәmiyyәtin demokratiklәsmә sәviyyәsi onun mәnәvi әsaslari dovlәt qurulusunun davamliligi vә effektivliyi sosial standartlar әhalinin tәkrar istehsalinin onun dogum sayi olum sayi saglamligi miqrasiyasi vә s nin ilkin sәrtlәri vә standartlari әhalinin hәyat sәviyyәsinin mәqbul standartlarina riayәt olunmasi onun sosial tәminati analarin usaqlarin әlillәrin vә tәqaudculәrin mudafiәsi gәlirlәrin yolverilәn diferensiasiyasi sәxsi mulkiyyәtin toxunulmazligi әxlaqi mәnәvi standartlardan sistemli yayinmalar huquq pozuntulari vә әxlaqsiz hәrәkәtlәr insan huquqlarinin pozulmasi zorakiliq vә kutlәvi cinayәtkarliq intihar korrupsiya fahisәlik usaq alveri alkoqolizmin vә narkomaniyanin artimi cәmiyyәtin marjinallasmasi vә s 1 Bәsәriyyәt tәkamulunun muxtәlif mәrhәlәlәrindә exlaq statistikasi әxlaq sahәsindә bas verәn hadisәlәri muxtәlif cur intibah vә sosial inqilablar dovrundә daha tam inkvizisiya vә bohranlar dovrundә isә daha az әks etdirmisdir Yalniz XX әsrin baslangicinda butun dunyada insanin cәmiyyәtdәki vәziyyәtinin oyrәnilmәsinә onun humanitar huquq vә azadliqlarinin mudafiәsinә boyuk tәlәb yarandigi zaman exlaq statistikasinin mukәmmәl metodlari formalasmaga basladi Ictimai rәyin oyrәnilmәsi anket sorgulari vә ekspertizalari hәmcinin monoqrafik arasdirmalardan yoxlamalardan ibarәt metodlar sinfi Exlaq statistikasinin әsas muasir usullaridir 1 Exlaq statistikasi mәlumatlarinin ilkin mәnbәlәri mutәmadi islәnib hazirlanan statistik hesabat materiallarindan ayri ayri istiqamәtlәrdә isә sosial tәminat insan huquqlarinin qorunmasi statistikasi huquq pozuntularinin intiharlarin korrupsiyanin statistikasi mәhkәmә statistikasi vә s mәlumatlarin vә birdәfәlik yoxlamalarin mәs aliment odәmәkdәn yayinan sәxslәri mәhbuslari gundәlik qeydiyyat materiallarindan ibarәtdir Exlaqi ve adet enenelerin formalasmasi bir nece ilin mehsulu kimi qiymetlendirile bilmez Insan adetleri esrler minillikler boyu berqerar olur Muasir dovrun en seciyyevi cehetlerinden biri odur ki insani munasibetlerin dairesi hedsiz derecede genislenmisdir Dar standartligi yeni ahengdar genis munasibetler evez etmekdedir Komputerlesme kommunikasiya vasiteleri Internet radio ve televiziya numayis etdirilen filmler cap olunan kitab ve jurnallar muxtelif olkeler arasinda menevi korpuler qurmusdur Movcud elaqeler insanlarin exlaq ve dunyagorusune birbasa tesir gosterir 7 Istinadlar Redakte 1 2 3 4 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Baki NPB 2019 seh 600 Graunt J 1662 Natural and Political Observations on the Bills of Mortality London John Martyn and James Allestry Guerry A M 1833 Essai sur la statistique morale de la France Crochard Paris Fletcher J 1847 Moral and educational statistics of England and Wales Journal of the Statistical Society of London 10 193 221 JSTOR 2338048 https www jstor org stable 2338048 Fletcher J 1849 Moral and educational statistics of England and Wales Journal of the Statistical Society of London 12 151 176 189 335 JSTOR 2338222 https www jstor org stable 2338222 MORALNAYa STATISTIKA Bolshaya rossijskaya enciklopediya elektronnaya versiya https bigenc ru economics text 2643238 Agayeva K 2007 Etika ve gender sosial exlaqi davranisin tehlili Baki Sabah seh 196 Menbe https az wikipedia org w index php title Exlaq statistikasi amp oldid 6056721, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.