Ərəb qəhvə ağacı (lat.Coffea arabica) — qəhvə ağacı cinsinə aid bitki növü. Qəhvə bütün dünya xalqları tərəfindən çox qədimdən qida kimi istifadə olunan təbii nemətdir. O, başqa yeyinti məhsullarından fərqli olaraq, insan üçün daha faydalıdır. Onun üstünlüyü orasındadır ki, o, lazımi miqdarda (0,2 q) qəbul etdildikdə, orqanizmin qüvvəti və fəaliyyəti xeyli artırır, eyni zamanda fiziki və zehni yorğunluq götürülür, insanda bir növ yüngüllük, xoş əhvali – ruhiyyə və əmək gümmrahlığı yaranır. Məhz bu xassəsinə görə də qəhvədən çox qədim vaxtlardan bəri bütün dünyada, xoş ətirli və dadlı qida kimi geniş istifadə olunmaqdadır.
Çoxlarımızın tanıdığı və istifadə etdiyi qəhvə – poroşok halına salınmış qəhvə ağacının toxumlarıdır. Bu ağacın isə əsil vətəni Həbəşistan və ərəb ölkələridir. Bu ölkələrdə vaxtilə qəhvə ağacları təbii halda çox geniş yayılmışdır. Bu qiymətli bitki çox qədimdən Hindistanda və Yava adalarında geniş becərilir. Lakin hazırda dünya ticarətini qəhvə ilə təmin edən əsas ölkə Braziliyadır. Braziliyada qəhvə ağaclarının beynəlxalq əhəmiyyətli plantasiyaları vardır. Bununla əlaqədar olaraq, hazırda Braziliya dünya ticarətində əsas rol oynayır.
Bunu da qeyd etmək maraqlıdır ki, qəhvə bitkisini hər ölkədə yetişdirmək mümkün deyil. Məsələn, hələ bu günə qədər qəhvə ağacını nə Avropa ölkələrində, nə də Qafqazda becərmək mümkün olmuşdur.
Bu da çox maraqlıdır ki, qəhvə kimi qiymətli əmtəə, Avropa xalqlarına XVI əsrdə, Rusiya xalqına isə XVII əsrdə məlum olmuşdur.
Qəhvə ağacı son dərəcə məhsuldar bitkidir. O, ildə 3 dəfə meyvə verir. Meyvələri xarici görünüşünə görə gilasa bənzəyir, hər bir meyvəsində qalın qabıqla örtülmüş, yastı qabarıq şəkildə iki toxumu yerləşir.
Toxumları meyvədən ayırmaq çox çətin başa gəlir. Çünki toxumlar meyvəsinin qabıq hissəsinə bərkilmiş halda olur. Ona görə də toxumları meyvələrdən quru və yaş üsulla ayırırlar. Quru üsulda ağacdan dərilmiş meyvələri əvvəlcə günəş altında və ya süni yolla qurudur, sonra onları qabıq hissəsindən ayırmaq üçün xüsusi üyüdücülərdən keçirirlər. Nəticədə əzilmiş və xırdalanmış ətli qabıqlar güclü ventilyator vasitəsilə toxumlardan kənar edilir.
Yaş üsulda isə toxumları meyvələrdən "Pulper" adlanan xüsusi maşında ayırırlar. Sonra meyvələrdən təmizlənmiş toxumları günəş altında və ya xüsusi qurğularda qurudurlar. Belə qurudulmuş toxumları istifadə etməzdən əvvəl 200 C temperaturda qovururlar. Bunun nəticəsində toxumlar xoşagələn ətirli iy və dad kəsb edir.
Qəhvə toxumlarının tərkibində bir sıra qiymətli maddələr var. Bunlardan ən vacibi və müalicə əhəmiyyətlisi kofein alkaloididir. Ümumiyyətlə, qəhvə toxumlarında 2 %-ə qədər kofein, 20 %-ə qədər aşı maddə, 40 %-ə qədər piyli yağ, 0,2 % – efir yağı, şəkər, üzvi turşular və digər vacib maddədlər vardır. Buna görə də qəhvə toxumları son dərəcə faydalı, orqanizmin möhkəmlənməsinə və sinin sisteminin tonusunun artmasına kömək edir. Məsələn, bir çay qaşığı qəhvə poroşokunda 0,2 % kofein olur. Bu miqdarda qəhvə qəbul etdikdə insanın əmək fəaliyyəti artır, zehni və fiziki qabiliyyəti yüksəlir, əhvali – ruhiyyəti yaxşılaşır.
Məlum olduğu kimi, qəhvə qida məhsulu kimi hazırda çox geniş istifadə olunur və qəhvədən müxtəlif üsullarla qida əhəmiyyətli içkilər hazırlanır.
Yadda saxlamaq lazımdır ki, qəhvəni hazırlayanda onu uzun müddət od üzərində saxlamaq olmaz, çünki belə şəraitdə qəhvənin tərkibində olan müalicə əhəmiyyətli maddələr efir yağı, kofein də digər qiymətli maddələr parçalanaraq öz təsirini itirir. Nəticədə qəhvəyə xas olan xoş ətirli iyi və dadı, eləcə də başqa müalicəvi maddələrin təsiri yox dərəcəsinə çatır. Bunu da yadda saxlamaq lazımdır ki, qəhvə çox faydalı və qiymətli təbii nemətdir. Lakin ondan lazımi qədər istifadə etmək məqsədəuyğundur.
İstinadlar
Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
Həmçinin bax
Bitki ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın.
Avqust 01, 2021
ərəb, qəhvəsi, ərəb, qəhvə, ağacı, coffea, arabica, qəhvə, ağacı, cinsinə, bitki, növü, qəhvə, bütün, dünya, xalqları, tərəfindən, çox, qədimdən, qida, kimi, istifadə, olunan, təbii, nemətdir, başqa, yeyinti, məhsullarından, fərqli, olaraq, insan, üçün, daha, . Ereb qehve agaci lat Coffea arabica 1 qehve agaci cinsine aid bitki novu 2 Qehve butun dunya xalqlari terefinden cox qedimden qida kimi istifade olunan tebii nemetdir O basqa yeyinti mehsullarindan ferqli olaraq insan ucun daha faydalidir Onun ustunluyu orasindadir ki o lazimi miqdarda 0 2 q qebul etdildikde orqanizmin quvveti ve fealiyyeti xeyli artirir eyni zamanda fiziki ve zehni yorgunluq goturulur insanda bir nov yungulluk xos ehvali ruhiyye ve emek gummrahligi yaranir Mehz bu xassesine gore de qehveden cox qedim vaxtlardan beri butun dunyada xos etirli ve dadli qida kimi genis istifade olunmaqdadir Ereb qehve agaciCoffea arabicaElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerYarimsinif LamiidSira DalamazciceklilerFesile BoyaqotukimilerCins Qehve agaciNov Ereb qehve agaciElmi adiCoffea arabicaVikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 35190NCBI 13443EOL 1109554GRIN 300141IPNI 747038 1TPL kew 45400 Coxlarimizin tanidigi ve istifade etdiyi qehve porosok halina salinmis qehve agacinin toxumlaridir Bu agacin ise esil veteni Hebesistan ve ereb olkeleridir Bu olkelerde vaxtile qehve agaclari tebii halda cox genis yayilmisdir Bu qiymetli bitki cox qedimden Hindistanda ve Yava adalarinda genis becerilir Lakin hazirda dunya ticaretini qehve ile temin eden esas olke Braziliyadir Braziliyada qehve agaclarinin beynelxalq ehemiyyetli plantasiyalari vardir Bununla elaqedar olaraq hazirda Braziliya dunya ticaretinde esas rol oynayir Bunu da qeyd etmek maraqlidir ki qehve bitkisini her olkede yetisdirmek mumkun deyil Meselen hele bu gune qeder qehve agacini ne Avropa olkelerinde ne de Qafqazda becermek mumkun olmusdur Bu da cox maraqlidir ki qehve kimi qiymetli emtee Avropa xalqlarina XVI esrde Rusiya xalqina ise XVII esrde melum olmusdur Qehve agaci son derece mehsuldar bitkidir O ilde 3 defe meyve verir Meyveleri xarici gorunusune gore gilasa benzeyir her bir meyvesinde qalin qabiqla ortulmus yasti qabariq sekilde iki toxumu yerlesir Toxumlari meyveden ayirmaq cox cetin basa gelir Cunki toxumlar meyvesinin qabiq hissesine berkilmis halda olur Ona gore de toxumlari meyvelerden quru ve yas usulla ayirirlar Quru usulda agacdan derilmis meyveleri evvelce gunes altinda ve ya suni yolla qurudur sonra onlari qabiq hissesinden ayirmaq ucun xususi uyuduculerden kecirirler Neticede ezilmis ve xirdalanmis etli qabiqlar guclu ventilyator vasitesile toxumlardan kenar edilir Yas usulda ise toxumlari meyvelerden Pulper adlanan xususi masinda ayirirlar Sonra meyvelerden temizlenmis toxumlari gunes altinda ve ya xususi qurgularda qurudurlar Bele qurudulmus toxumlari istifade etmezden evvel 200 C temperaturda qovururlar Bunun neticesinde toxumlar xosagelen etirli iy ve dad kesb edir Qehve toxumlarinin terkibinde bir sira qiymetli maddeler var Bunlardan en vacibi ve mualice ehemiyyetlisi kofein alkaloididir Umumiyyetle qehve toxumlarinda 2 e qeder kofein 20 e qeder asi madde 40 e qeder piyli yag 0 2 efir yagi seker uzvi tursular ve diger vacib maddedler vardir Buna gore de qehve toxumlari son derece faydali orqanizmin mohkemlenmesine ve sinin sisteminin tonusunun artmasina komek edir Meselen bir cay qasigi qehve porosokunda 0 2 kofein olur Bu miqdarda qehve qebul etdikde insanin emek fealiyyeti artir zehni ve fiziki qabiliyyeti yukselir ehvali ruhiyyeti yaxsilasir Melum oldugu kimi qehve qida mehsulu kimi hazirda cox genis istifade olunur ve qehveden muxtelif usullarla qida ehemiyyetli ickiler hazirlanir Yadda saxlamaq lazimdir ki qehveni hazirlayanda onu uzun muddet od uzerinde saxlamaq olmaz cunki bele seraitde qehvenin terkibinde olan mualice ehemiyyetli maddeler efir yagi kofein de diger qiymetli maddeler parcalanaraq oz tesirini itirir Neticede qehveye xas olan xos etirli iyi ve dadi elece de basqa mualicevi maddelerin tesiri yox derecesine catir Bunu da yadda saxlamaq lazimdir ki qehve cox faydali ve qiymetli tebii nemetdir Lakin ondan lazimi qeder istifade etmek meqsedeuygundur Istinadlar Redakte Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 Hemcinin bax Redakte Bitki ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Menbe https az wikipedia org w index php title Ereb qehvesi amp oldid 5988245, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
