Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Əbül-Həsən Əli ibn Abdullah ibn Cəfər ibn Nəcih əs-Sədi (ərəb. عليّ بن المديني; 778, Bəsrə – 848 və ya 849, Səmərra, Səlahəddin mühafəzəsi) — iləlül-hədis sahəsində tanınmış mühəddis.
| Əli ibn Mədini | |
|---|---|
| ərəb. عليّ بن المديني | |
 | |
| Doğum tarixi | 778 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 848 (69–70 yaşında) və ya 849 (70–71 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahələri | fiqh |
| Tanınmış yetirmələri | Buxari, Əhməd ibn Hənbəl, Əbu Davud |
Bioqrafiyası
İbnül-Mədini olaraq da tanınır. Bəsrədə dünyaya gəlib. Dini təhsilini Süfyan ibn Uyeynə, Yəhya ibn Səid əl-Qəttan, Həmmad ibn Zeyd və Əbdürrəzzaq əs-Sənani kimi dövrünün tanınmış alimlərindən aldı. Başda iləlül-hədis sahəsi olmaqla hədislə bağlı bütün sahələrdə ixtisaslaşaraq ən qabaqcıl mühəddislərdən biri oldu. Hətta aralarında Süfyan ibn Uyeynənin də olduğu bəzi müəllimləri ondan hədis rəvayət etdilər. Bağdada getdi və burada Yəhya ibn Main, Əhməd ibn Hənbəl və Mueyti kimi alimlərin ixtilaf etdikləri məsələlərdə son sözü həmişə o söylədi.
Şafii və Hənbəli məzhəblərinə aid təbəqat müəllifləri, Əli ibn Mədinini öz məzhəblərinə mənsub göstərməyə çalışsalar da, digər görkəmli mühəddislər kimi, onu da hər hansı bir məzhəbə aid etmək mümkün deyildir. O, Səmərrada vəfat etmişdir.
Hədis elmindəki yeri
Buxari "Səhih"ini əvvəlcə ona tədqiq və təhqiq etdirmiş, onun razılığını aldıqdan əsərini oxutdurmağa başlamışdır. "Əmir əl-möminin fil-hədis" tituluna yiyələnmiş, Buxari, Əbu Hətim, Əbu Davud, Əbu Müslüm əl-Kəcci, Əbu Yalə əl-Mövsili, Əbül-Qasım əl-Bəğavi kimi bir çox məşhur mühəddisə müəllimlik etmişdir.
O, "xəlqul-Quran" (minhə) hadisəsində ayaqlarından zəncirlə bağlanaraq 8 ay həbs edilmişdir. Öncə əksini təkidlə müdafiə etsə də, sonradan canını işkəncələrdən qurtulmaq üçün Quranın məxluq (xəlqul-Quran) olduğunu qəbul etmək məcburiyyətində qalmışdır. Bu da elm dünyasında onun nüfuzunu zədələmişdir. Bu hadisədən sonra başda Əhməd olmaqla, bəzi mühəddislər ondan hədis rəvayət etməyi dayandırmışlar. Əhmədin bu hadisədən sonra rəvayət silsiləsində bir müddət ona "bir kişi" (racülün) deyə xitab etmiş, daha sonra da ondan hədis rəvayət etməyi dayandırmışdır. Minhə (xəlqul-Quran) hadisəsində onu üzürlü hesab edənlər də olmuşdur. Nəsai, onun haqqında "o, mühəddis olmaq üçün yaranmışdır" ifadəsini işlətmişdir. Buxari isə "Səhih"ində onun 303 hədisinə yer verməklə ona olan etimadını nümayiş etdirmişdir. Əbu Davud və Nəsai də öz sünənlərində onu rəvayətlərinə yer vermişlər. Minhə hadisəsindən sonra Müslüm də ondan hədis rəvayət etməyi dayandırmışdır. Zəhəbi isə İbnül-Mədini "zəif" adlandıran Uqeylini çox sərt tənqit etmişdir. Xətib əl-Bağdadi onun haqqında söylənən müsbət və mənfi fikriləri sadaladıqdan sonra belə demişdir:
 | Heç kimin şahidliyinə ehtiyac qalmadan etibarlılığı təsdiqlənmiş böyüklərdəndir. |  |
Həmçinin mənbələrdə Əli ibn Mədininin ölümə yaxın, imkan düşdükcə, Quranın məxluq olmaması fikrini dəfələrə dilə gətirdiyi qeyd edilmişdir.
Əsərləri
Mənbələr onun 200 əsərin müəllifi olduğunu yazmışlar. Bunlar dövrümüzə gəlib çatan əsərləri bunlardır: İləlül-hədis və mərifətür-rical, Təsmiyətü əvladil-əşərə və qeyrihim min əshabi Rəsulillah və Əraü İbnil-Mədini fi uləmail-Bəsrə əlləzinə vəsəfəhüm Yəhya ibn Main bil-Qədəriyyə.
İstinadlar
- ʻAlī ibn ʻAbd Allāh Ibn al-Madīnī // Faceted Application of Subject Terminology.
- Sönmez, Mehmed Ali. "ALİ b. MEDÎNÎ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 1989. 16.09.2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16.09.2025.
- Uqeyli. əd-Duəfəül-kəbir (ərəb). III. 239.
- Zəhəbi. Aləmün-nubəla (ərəb). XI. 58–59.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ebul Hesen Eli ibn Abdullah ibn Cefer ibn Necih es Sedi ereb علي بن المديني 778 1 Besre 848 ve ya 849 Semerra Selaheddin muhafezesi ilelul hedis sahesinde taninmis muheddis 2 Eli ibn Mediniereb علي بن المديني Dogum tarixi 778 0778 1 Dogum yeri Besre Besre muhafezesi Iraq Vefat tarixi 848 0848 69 70 yasinda ve ya 849 0849 70 71 yasinda Vefat yeri Semerra Selaheddin muhafezesi Iraq Elm saheleri fiqh Taninmis yetirmeleri Buxari Ehmed ibn Henbel Ebu Davud Mundericat 1 Bioqrafiyasi 2 Hedis elmindeki yeri 3 Eserleri 4 IstinadlarBioqrafiyasiredakteIbnul Medini olaraq da taninir Besrede dunyaya gelib Dini tehsilini Sufyan ibn Uyeyne Yehya ibn Seid el Qettan Hemmad ibn Zeyd ve Ebdurrezzaq es Senani kimi dovrunun taninmis alimlerinden aldi Basda ilelul hedis sahesi olmaqla hedisle bagli butun sahelerde ixtisaslasaraq en qabaqcil muheddislerden biri oldu Hetta aralarinda Sufyan ibn Uyeynenin de oldugu bezi muellimleri ondan hedis revayet etdiler Bagdada getdi ve burada Yehya ibn Main Ehmed ibn Henbel ve Mueyti kimi alimlerin ixtilaf etdikleri meselelerde son sozu hemise o soyledi Safii ve Henbeli mezheblerine aid tebeqat muellifleri Eli ibn Medinini oz mezheblerine mensub gostermeye calissalar da diger gorkemli muheddisler kimi onu da her hansi bir mezhebe aid etmek mumkun deyildir O Semerrada vefat etmisdir 2 Hedis elmindeki yeriredakteBuxari Sehih ini evvelce ona tedqiq ve tehqiq etdirmis onun raziligini aldiqdan eserini oxutdurmaga baslamisdir Emir el mominin fil hedis tituluna yiyelenmis Buxari Ebu Hetim Ebu Davud Ebu Muslum el Kecci Ebu Yale el Movsili Ebul Qasim el Begavi kimi bir cox meshur muheddise muellimlik etmisdir O xelqul Quran minhe hadisesinde ayaqlarindan zencirle baglanaraq 8 ay hebs edilmisdir Once eksini tekidle mudafie etse de sonradan canini iskencelerden qurtulmaq ucun Quranin mexluq xelqul Quran oldugunu qebul etmek mecburiyyetinde qalmisdir Bu da elm dunyasinda onun nufuzunu zedelemisdir Bu hadiseden sonra basda Ehmed olmaqla bezi muheddisler ondan hedis revayet etmeyi dayandirmislar Ehmedin bu hadiseden sonra revayet silsilesinde bir muddet ona bir kisi raculun deye xitab etmis daha sonra da ondan hedis revayet etmeyi dayandirmisdir 3 Minhe xelqul Quran hadisesinde onu uzurlu hesab edenler de olmusdur Nesai onun haqqinda o muheddis olmaq ucun yaranmisdir ifadesini isletmisdir Buxari ise Sehih inde onun 303 hedisine yer vermekle ona olan etimadini numayis etdirmisdir Ebu Davud ve Nesai de oz sunenlerinde onu revayetlerine yer vermisler Minhe hadisesinden sonra Muslum de ondan hedis revayet etmeyi dayandirmisdir Zehebi ise Ibnul Medini zeif adlandiran Uqeylini cox sert tenqit etmisdir Xetib el Bagdadi onun haqqinda soylenen musbet ve menfi fikrileri sadaladiqdan sonra bele demisdir Hec kimin sahidliyine ehtiyac qalmadan etibarliligi tesdiqlenmis boyuklerdendir Hemcinin menbelerde Eli ibn Medininin olume yaxin imkan dusdukce Quranin mexluq olmamasi fikrini defelere dile getirdiyi qeyd edilmisdir 4 EserleriredakteMenbeler onun 200 eserin muellifi oldugunu yazmislar Bunlar dovrumuze gelib catan eserleri bunlardir Ilelul hedis ve merifetur rical Tesmiyetu evladil esere ve qeyrihim min eshabi Resulillah ve Erau Ibnil Medini fi ulemail Besre ellezine vesefehum Yehya ibn Main bil Qederiyye 2 Istinadlarredakte 1 2 ʻAli ibn ʻAbd Allah Ibn al Madini Faceted Application of Subject Terminology 1 2 3 Sonmez Mehmed Ali ALI b MEDINI TDV Islam Ansiklopedisi 1989 16 09 2025 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 09 2025 Uqeyli ed Duefeul kebir ereb III 239 Zehebi Alemun nubela ereb XI 58 59 Menbe https az wikipedia org w index php title Eli ibn Medini amp oldid 8313172