fbpx
Wikipedia

Əbussuud Əfəndi

Əbussuud Əfəndi (türk. Mehmed Ebüssuûd Efendi , 30 dekabr 1490, İskilip, Rum əyaləti[d], Osmanlı imperiyası23 avqust 1574, Konstantinopol, Osmanlı imperiyası) — Hənəfi Matüridi, Osmanlı şeyxülislamıQuran təfsirçisi. Ailəsi İskilip yaxınlığındakı İmad kəndindən olduğu üçün ona "Əl-İmadi" də deyirdilər.

Əbussuud Əfəndi
osm. ابو السعود افندى مُحمَّد عمادى
ƏvvəlkiFənarizadə Muhiddin Çələbi
SonrakıKürəkən Həmid Əfəndi
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri İstanbul, Osmanlı imperiyası
Vəfat tarixi (83 yaşında)
Vəfat yeri
Dəfn yeri
Uşaqları Müdərris Əhməd Çələbi
Hələb qazısı Mehmed Çələbi
AnadoluRumeli başqazısı Mustafa Çələbi
Xədicə xanım
Rəhimə xanım
Kərimə xanım
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Əbussuud Əfəndi 30 dekabr 1490-cı ildə Çorumun İskilip mahalında doğulmuşdur. Onun atası İskilipli Şeyx Mühiddin Məhəmməd Əfəndi, anası isə Əli Quşçunun qızı olmuşdur. Bəzi qaynaqlar İmadı Amid ilə qarışdırıb Əbussuud Əfəndinin Diyarbəkirli olduğunu irəli sürmüşdür. Əli Mustafa Əfəndi və Peçuylu İbrahimin "İmad"ı "İmadiyə" İlə qarışdıraraq Əbussuud Əfəndinin kürd əsilli olduğu fikrini irəli sürmüşdürlər. Lakin Əbussuud Əfəndinin ailəsinin hal-hazırda İraq ərazisində yerləşən İmadiyəli deyil, İskilipdə yerləşən İmad kəndindən olduğu bəzi müasir qaynaqlar da daxil olmaqla demək olar ki, bütün mənbələrdə qeyd edilməkdədir.

Əbussuud 1530-cu illərdə Bursa, İstanbulRumelidə hakim vəzifəsində çalışmış, burada yerli qanunları şəriət qanunlarına uyğunlaşdırmışdır. 1545-ci ildə Sultan Süleyman Qanuni onu şeyxülislam vəzifəsinə təyin etmiş və Əbussuud ölümünə qədər bu vəzifəni icra etmişdir. O, Süleymanın Yezidiləri öldürməsi və Səlimin Kiprə hücumu ilə bağlı fətva vermişdir. Əbussuud həmçinin İran və ya Osmanlı torpaqlarında yaşamasından asılı olmayaraq qızılbaşları "bidətçi" adlandıran fətvalar vermiş və onların öldürülməsinin qanuna görə icazə verilməsi ilə yanaşı, tərifə layiq görüləcəyini də bəyan etmişdir.

O, məhkəmə islahatlarından əlavə, verdiyi fətvaların müxtəlifliyi ilə də yadda qalıb. Bunlar arasında onun Qaragöz oyunlarına və o dövr üçün yenilik olan qəhvə istehlakına icazə verən rəyləri xüsusilə fərqlənir. Əbussud Əfəndi 1545–1574-cü illərdə İstanbul müftisi olmuşdur.

Əbussuud Əfəndi 23 avqust 1574-cü ildə ölmüşdür. Onun məzarı Əyyubsultandır.

Əsərləri

Bilinən 22 ədəd əsəri ilə müxtəlif risalələri vardır. "İrşadü'l-Aklu's-Selim Mezaye'l-Kitabü'l-Kerim" adlı təfsiri sahəsində ən əhəmiyyətli əsərlərdən qəbul edilir.

Təfsir

  • İrşadü'l-Aklu's-Selim Mezaye'l-Kitabü'l-Kerim (Ərəbcə təfsir),
  • Maak idi t-tarraffi əvvəli sureti'l-Feth minel-Keşşaf
  • Təfsiri surətis(n)i-Furtan
  • Dəf sini surətis(n)i Möminin
  • Risalə fi bəhsi imani'l-Firavn

Hüquq

  • Fətavayı Ebussuud Əfəndi,
  • Qanunnaməs-i Əli Osmanı (Fateh dövrünə adını verən qanun)
  • Maruzaat (müxtəlif fiqhi və əməli hökmlər),
  • Ərazini Haracıyye və Oşriyə Hacında Qanun və Fətvalar,
  • Risalə fi vəqfis(n)i-məhrum kül vən-nufçud,
  • Bidaatü'l-kadi li-ihtiyacihi fil-gələcək vəl-keçmiş,
  • Fe-tava Katiblərinə Tənbeh,
  • Əl-Fetva'l müteallikti bı-beyanı'I-valftı'I-muteber e lı'l-hasad və istihlak) I-galat,
  • Gamezatü I-melih fi əvvəli mebahisi sıxarıl-amm mine't-Telvih,
  • Sevakjbii'l-enzar fi evaılı Menarı'l-envar,
  • Hasmü'l-hılaffi'l-mesh ale'l-htfaf,
  • Risalə fi val^fi'I-arazi və bəzi ahkami'l-vakj,
  • Rishile fi qeydiyyatıs(n)ı-evkaf Risalə fi vakfı't-tavahin al/götürəs(n)i-arzı'l-mevkufe li'l-gayr.
  • Öşür Haqqında Risalə

Dil və ədəbiyyat

  • Calatüt-ı Ebussuud (Gala-tât-ı Avam),
  • el-Kasîdetü'l-mîmiyye,
  • el-Kasâidü'l-Arabiyye,
  • Ka-sîde fi nsai's-Sultân Süleyman,
  • Münşeat-ı Ebussuud.
  • Galatat (yanlış kullanılan kelimeler),
  • Kaside-i Mimiyye (Arapça şiir)
  • Sevâkibü’l-Enzâr fi Evâili’l-Menâr
  • Ğamazâtu’l-Melih
  • Sevâkibü’l-Enzâr fi Evâili Menâri’l-Envâr fi’l-Usûl

Akaid

  • Risale fi beyanı'I -kaza ve'l-kader

Tip

  • Risale li-ecli'ttaûn
  • Duânâme-ı Ebussu-ûud (Duaname yalın bir dil ilə yazılmış dualar və hadisler),
  • Risale fi ediyeti'l-me'sûre
  • Risale-i Mergûbe
  • Mecmua-ı Deavât

İstinadlar

  1. İsmail Hâmi Danişmend, Osmanlı Devlet Erkânı, Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1971, p. 114. Şablon:İn lang
  2. 100 böyük türk. (Azərbaycan dilinə tərcümə edəni Sabir Adil. Redaktoru: Məlik Allahverdiyev), Bakı, 1991. səh.34.
  3. Schneider, 192.
  4. Matthee, 2014
  5. Schneider, 193.
  6. Omar Farooq, Dr. Mohammad. "The Riba-Interest Equivalence: Is there an Ijma (consensus)?". Transnational Dispute Management. 4 (5). September 2007: 9. 2022-09-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-06-18 – SSRN vasitəsilə.

Xarici keçidlər

əbussuud, əfəndi, türk, mehmed, ebüssuûd, efendi, dekabr, 1490, iskilip, əyaləti, osmanlı, imperiyası, avqust, 1574, konstantinopol, osmanlı, imperiyası, hənəfi, matüridi, osmanlı, şeyxülislamı, quran, təfsirçisi, ailəsi, iskilip, yaxınlığındakı, imad, kəndind. Ebussuud Efendi turk Mehmed Ebussuud Efendi 30 dekabr 1490 Iskilip Rum eyaleti d Osmanli imperiyasi 23 avqust 1574 Konstantinopol Osmanli imperiyasi 1 Henefi Maturidi Osmanli seyxulislami 2 ve Quran tefsircisi Ailesi Iskilip yaxinligindaki Imad kendinden oldugu ucun ona El Imadi de deyirdiler 1 Ebussuud Efendiosm ابو السعود افندى م حم د عمادى14 Osmanli seyxulislamiEvvelkiFenarizade Muhiddin CelebiSonrakiKureken Hemid EfendiSexsi melumatlarDogum tarixi 30 dekabr 1490Dogum yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat tarixi 23 avqust 1574 83 yasinda Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiDefn yeri Eyyubsultan qebiristanligiUsaqlari Muderris Ehmed CelebiHeleb qazisi Mehmed CelebiAnadolu ve Rumeli basqazisi Mustafa CelebiXedice xanimRehime xanimKerime xanim Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 2 Eserleri 3 Istinadlar 4 Xarici kecidlerHeyati RedakteEbussuud Efendi 30 dekabr 1490 ci ilde Corumun Iskilip mahalinda dogulmusdur Onun atasi Iskilipli Seyx Muhiddin Mehemmed Efendi anasi ise Eli Quscunun qizi olmusdur 1 Bezi qaynaqlar Imadi Amid ile qarisdirib Ebussuud Efendinin Diyarbekirli oldugunu ireli surmusdur Eli Mustafa Efendi ve Pecuylu Ibrahimin Imad i Imadiye Ile qarisdiraraq Ebussuud Efendinin kurd esilli oldugu fikrini ireli surmusdurler Lakin Ebussuud Efendinin ailesinin hal hazirda Iraq erazisinde yerlesen Imadiyeli deyil Iskilipde yerlesen Imad kendinden oldugu bezi muasir qaynaqlar da daxil olmaqla demek olar ki butun menbelerde qeyd edilmekdedir Ebussuud 1530 cu illerde Bursa Istanbul ve Rumelide hakim vezifesinde calismis burada yerli qanunlari seriet qanunlarina uygunlasdirmisdir 1545 ci ilde Sultan Suleyman Qanuni onu seyxulislam vezifesine teyin etmis ve Ebussuud olumune qeder bu vezifeni icra etmisdir 3 O Suleymanin Yezidileri oldurmesi ve Selimin Kipre hucumu ile bagli fetva vermisdir 3 Ebussuud hemcinin Iran ve ya Osmanli torpaqlarinda yasamasindan asili olmayaraq qizilbaslari bidetci adlandiran fetvalar vermis ve onlarin oldurulmesinin qanuna gore icaze verilmesi ile yanasi terife layiq goruleceyini de beyan etmisdir 4 O mehkeme islahatlarindan elave verdiyi fetvalarin muxtelifliyi ile de yadda qalib Bunlar arasinda onun Qaragoz oyunlarina ve o dovr ucun yenilik olan qehve istehlakina icaze veren reyleri xususile ferqlenir 5 Ebussud Efendi 1545 1574 cu illerde Istanbul muftisi olmusdur 6 Ebussuud Efendi 23 avqust 1574 cu ilde olmusdur Onun mezari Eyyubsultandir Eserleri RedakteBilinen 22 eded eseri ile muxtelif risaleleri vardir Irsadu l Aklu s Selim Mezaye l Kitabu l Kerim adli tefsiri sahesinde en ehemiyyetli eserlerden qebul edilir Tefsir Irsadu l Aklu s Selim Mezaye l Kitabu l Kerim Erebce tefsir Maak idi t tarraffi evveli sureti l Feth minel Kessaf Tefsiri suretis n i Furtan Def sini suretis n i Mominin Risale fi behsi imani l FiravnHuquq Fetavayi Ebussuud Efendi Qanunnames i Eli Osmani Fateh dovrune adini veren qanun Maruzaat muxtelif fiqhi ve emeli hokmler Erazini Haraciyye ve Osriye Hacinda Qanun ve Fetvalar Risale fi veqfis n i mehrum kul ven nufcud Bidaatu l kadi li ihtiyacihi fil gelecek vel kecmis Fe tava Katiblerine Tenbeh El Fetva l muteallikti bi beyani I valfti I muteber e li l hasad ve istihlak I galat Gamezatu I melih fi evveli mebahisi sixaril amm mine t Telvih Sevakjbii l enzar fi evaili Menari l envar Hasmu l hilaffi l mesh ale l htfaf Risale fi val fi I arazi ve bezi ahkami l vakj Rishile fi qeydiyyatis n i evkaf Risale fi vakfi t tavahin al gotures n i arzi l mevkufe li l gayr Osur Haqqinda RisaleDil ve edebiyyat Calatut i Ebussuud Gala tat i Avam el Kasidetu l mimiyye el Kasaidu l Arabiyye Ka side fi nsai s Sultan Suleyman Munseat i Ebussuud Galatat yanlis kullanilan kelimeler Kaside i Mimiyye Arapca siir Sevakibu l Enzar fi Evaili l Menar Gamazatu l Melih Sevakibu l Enzar fi Evaili Menari l Envar fi l UsulAkaid Risale fi beyani I kaza ve l kaderTip Risale li ecli ttaun Duaname i Ebussu uud Duaname yalin bir dil ile yazilmis dualar ve hadisler Risale fi ediyeti l me sure Risale i Mergube Mecmua i DeavatIstinadlar Redakte 1 2 3 Ismail Hami Danismend Osmanli Devlet Erkani Turkiye Yayinevi Istanbul 1971 p 114 Sablon In lang 100 boyuk turk Azerbaycan diline tercume edeni Sabir Adil Redaktoru Melik Allahverdiyev Baki 1991 seh 34 1 2 Schneider 192 Matthee 2014 Schneider 193 Omar Farooq Dr Mohammad The Riba Interest Equivalence Is there an Ijma consensus Transnational Dispute Management 4 5 September 2007 9 2022 09 22 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 06 18 SSRN vasitesile Xarici kecidler Redakte 1 2 Arxivlesdirilib 2016 03 05 at the Wayback Machine Menbe https az wikipedia org w index php title Ebussuud Efendi amp oldid 6904795, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.