fbpx
Wikipedia

Şirvan tənburu

Şirvan tənburu – armudşəkilli olub, saz tipli alətlər ailəsinə mənsubdur.

İki, bəzən üç simdən ibarət çox sadə quruluşlu bu musiqi aləti indi də Yaxın Şərq və xüsusən Orta Asiya xalqları arasında geniş yayılmışdır. Tənburun çox qədim tarixi vardır. Əl Fərabi onun islam dinindən əvvəl yaranmasını qeyd edir. Orta əsrlərdə saray və folklor musiqisində geniş istifadə olunan tənbur aləti haqqında klassiklərin yaradıcılığında və eləcə də miniatür sənət əsərlərində kifayət qədər məlumat verilmişdir.

Füzulinin "Yeddi cam" əsərində tənbur belə təsvir edilmişdir:

Rəğbət elə tənburə müğənni gəl ürəkdən,
Rəğbət açarı ilə ona bir qapı aç sən.
Açcaq bir qapı, zahir olub nəşələr ondan,
Qəlblər gülərək daim olar gül kimi xəndan.

O, orta əsrlərdə Azərbaycanda çox geniş yayılmış və "Şirvan tənburu" adı ilə məşhur olmuşdur. Təbrizlilər tərəfindən çox sevildiyi üçün sonralar "ŞirvanTəbriz tənburu" kimi də adlandırılmışdır.

Tənbur ifaçılığı Azərbaycanda XIX əsrin ikinci yarısından etibarən tədricən tənəzzül etmişdir... Çoxnövlü alət sayılır. Onun Bağdad, Xorasan, Hind, Şirvan və Əfqan növləri mənbələrdə qeyd edilir. Bəzi növləri kamanla çalınıb və "ney tənbur"u adlanıb. Şirvan tənburu kiçik çanaqdan və uzun qoldan ibarətdir. Çanağı tut, armud, qolu və kəlləsi qoz, üzü isə tut və yaxud şam ağacından hazırlanır. Qoluna 14-17 pərdə bağlanır. Bundan əlavə, bəzən alətin üz hissəsinə 34 pərdə yapışdırılır ki, bunlara da "xas pərdələr" deyilir. Şirvan tənburu iki simdən ibarətdir. Alət barmaqla çalındığına görə simlər bir-birindən 20 mm aralı yerləşdirilir. Şirvan tənburunun köklənmə qaydası da saza bənzəyir. Birinci simdə melodiya ifa olunur, ikinci sim isə, musiqinin xarakterindən asılı olaraq, müxtəlif cür köklənir.

Tənbur Azərbaycan simli çalğı alətləri arasında yeganə alətdir ki, sağ əlin baş və orta barmaqları ilə ifa olunur. Bəzən sağ əlin şəhadət barmağına geydirilən üsküyün altına qoyulmuş mizrab ilə də çalınır. Tənburun ümumi uzunluğu 940 mm, çanağının uzunluğu 385 mm, eni 200 mm, hündürlüyü 135 mm, qolunun uzunluğu 340 mm, kəlləsinin uzunluğu isə 120 mm-dir.

Şirvan tənburunun diapazonu birinci oktavanın "do" səsindən ikinci oktavanın "mi" səsinə qədərdir.

Xarici keçidlər

şirvan, tənburu, armudşəkilli, olub, tipli, alətlər, ailəsinə, mənsubdur, bəzən, üç, simdən, ibarət, çox, sadə, quruluşlu, musiqi, aləti, indi, yaxın, şərq, xüsusən, orta, asiya, xalqları, arasında, geniş, yayılmışdır, tənburun, çox, qədim, tarixi, vardır, fər. Sirvan tenburu armudsekilli olub saz tipli aletler ailesine mensubdur Iki bezen uc simden ibaret cox sade quruluslu bu musiqi aleti indi de Yaxin Serq ve xususen Orta Asiya xalqlari arasinda genis yayilmisdir Tenburun cox qedim tarixi vardir El Ferabi onun islam dininden evvel yaranmasini qeyd edir Orta esrlerde saray ve folklor musiqisinde genis istifade olunan tenbur aleti haqqinda klassiklerin yaradiciliginda ve elece de miniatur senet eserlerinde kifayet qeder melumat verilmisdir Fuzulinin Yeddi cam eserinde tenbur bele tesvir edilmisdir Regbet ele tenbure mugenni gel urekden Regbet acari ile ona bir qapi ac sen Accaq bir qapi zahir olub neseler ondan Qelbler gulerek daim olar gul kimi xendan O orta esrlerde Azerbaycanda cox genis yayilmis ve Sirvan tenburu adi ile meshur olmusdur Tebrizliler terefinden cox sevildiyi ucun sonralar SirvanTebriz tenburu kimi de adlandirilmisdir Tenbur ifaciligi Azerbaycanda XIX esrin ikinci yarisindan etibaren tedricen tenezzul etmisdir Coxnovlu alet sayilir Onun Bagdad Xorasan Hind Sirvan ve Efqan novleri menbelerde qeyd edilir Bezi novleri kamanla calinib ve ney tenbur u adlanib Sirvan tenburu kicik canaqdan ve uzun qoldan ibaretdir Canagi tut armud qolu ve kellesi qoz uzu ise tut ve yaxud sam agacindan hazirlanir Qoluna 14 17 perde baglanir Bundan elave bezen aletin uz hissesine 34 perde yapisdirilir ki bunlara da xas perdeler deyilir Sirvan tenburu iki simden ibaretdir Alet barmaqla calindigina gore simler bir birinden 20 mm arali yerlesdirilir Sirvan tenburunun koklenme qaydasi da saza benzeyir Birinci simde melodiya ifa olunur ikinci sim ise musiqinin xarakterinden asili olaraq muxtelif cur koklenir Tenbur Azerbaycan simli calgi aletleri arasinda yegane aletdir ki sag elin bas ve orta barmaqlari ile ifa olunur Bezen sag elin sehadet barmagina geydirilen uskuyun altina qoyulmus mizrab ile de calinir Tenburun umumi uzunlugu 940 mm canaginin uzunlugu 385 mm eni 200 mm hundurluyu 135 mm qolunun uzunlugu 340 mm kellesinin uzunlugu ise 120 mm dir Sirvan tenburunun diapazonu birinci oktavanin do sesinden ikinci oktavanin mi sesine qederdir Xarici kecidler Redaktehttp www notrack org index php q uggc 3A 2F 2Fngynf zhfvtv qhaln nm 2Fnm 2Foneong ugzy olu kecid Musiqi aletleri Arxivlesdirilib 2009 08 04 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Sirvan tenburu amp oldid 5872499, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.