Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin şimal sərhədinin müdafiə sistemi
Avqust 12, 2021
Şimal sərhədinin müdafiə sistemi — şimal sərhədi boyunca Denikin qoşunlarının təcavüzü təhlükəsinə qarşı həyata keçirilmiş hərbi tədbirlər sistemi.
Yaranması
Bu istiqamətdə əsas işlər 1919-cu ilin ikinci yarısında görülmüşdü. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin şimal sərhədinin möhkəmləndirilməsi sahəsində praktik işlər iki istiqamətdə aparılırdı. Bir tərəfdən, sərhəd boyunca müdafiə istehkam sistemi qurulur, digər tərəfdən də, Denikin qoşunlarının Azərbaycan sərhədini keçəcəyi təqdirdə onlara müqavimət göstərmək üçün xüsusi taktiki qrup yaradılırdı.
Azərbaycanın şimal sərhədlərinin müdafiə istehkam sistemi üç xətt boyunca qurulmuşdu: 1) Xəzri mövqeləri (ön xətt), 2) Sarvan xətti (aralıq xətt), 3) Hilhil xətti (arxa xətt). Bunlardan başqa, Samur körpüsü ətrafında və Mixaylovsk limanmda istehkam işlərinin aparılması nəzərdə tutulurdu.
Şimal sərhədinin qorunması ilk vaxtlar general İbrahim ağa Usubovun komandir olduğu 2-ci piyada diviziyasına həvalə edilmişdi. 1919-cu ilin yayında bu diviziyanm sərəncamında 4-cü Quba piyada alayı, 5-ci Bakı piyada alayı, Gəncə piyada alaymın yığma taboru, zirehli qatar, 2 top batareyası var idi. 5–6 min nəfərlik partizan dəstəsinin də şimal sərhədinin müdafiəsinə cəlb ediləcəyi planlaşdırılmışdı. Azərbaycan ərazisi üçün təhlükənin reallaşacağı təqdirdə qüvvələr aşağıdakı kimi bölüşdürülməli idi: 1) Zaqatala dairəsinin partizanlan Dağıstan ərazisinə yeriyərək, Axtı məntəqəsini və Samur çayı hövzəsini tutmalı və Könüllü ordunun arxasmda ona qarşı təhlükə yaratmalı idi; 2) Nuxa (Şəki) qəzasının partizanları da Dağıstan ərazisinə keçməli, düşmənə arxadan zərbə vurmaqla bərabər, onun hərəkəti istiqamətində maneçiliklər yaratmaq idi; 3) Quba partizanlarından isə, əraziləri yaxşı tanıdıqlan üçün, həm nizami süvari bölmələr yetişənə qədər kəşfiyyatın apanlmasında, cinahların qorunmasında, Ferqat kəndindən Giləziyə kimi olan ərazidən dənizin müşahidə altın saxlanılmasında, həm də Qızılburun limanın tutulmasında istifadə edilməsi nəzərdə tutulurdu.
Vəzifələri
Diviziyanın nizami hissələri aşağıdakı mövqeləri tutmalı idilər:
4-cü Quba piyada alayı və 3-cü Gəncə piyada alayının yığma taboru Ləcət-Xəzri ön mövqelərini tutmalı və qorumalı idilər;
5-ci Bakı piyada alayı Xaçmaz-Xudat stansiyalarına gətirilərək, diviziyanın ehtiyat qüvvəsini təşkil etməli idi;
1-ci tatar süvari alayının bölmələri Könüllü ordu bölmələri ilə toqquşma baş verənədək kəşfiyyatla məşğul olmalı, döyüşlər başladıqdan sonra isə düşmənin arxasında və cinahlarında vuruşmalı idi;
5-ci Bakı piyada alayının bir bölüyü, partizan dəstəsi, topçu və pulemyot taqımları, çevik ehtiyat qüvvəsi kimi, Xaçmaz və Qızılburunda saxlanılmalı idi və nəhayət,
Zirehli qatar Yalama stansiyasına doğru hərəkət edərək, Samur körpüsündən keçmək istəyən Könüllü ordu dəstələrinin hərəkətini ləngitməli idi.
1919-cu ilin yayında Azərbaycanın şimal sərhədinin müdafiəsini öz üzərinə götürməli olan xüsusi taktiki Xaçmaz dəstəsi yaradıldı. 1919-cu ilin noyabrında Xaçmaz dəstəsinin bazasında Quba dəstəsi təşkil olundu. Lakin Denikin təcavüzü ehtimalının aradan qalxması ilə əlaqədar 1919-cu ilin sonunda Quba dəstəsi ləğv edildi.
1920-ci ilin martında QarabağdaAzərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə qarşı erməni qiyam qaldırılması ilə əlaqədar olaraq. Şimal sərhədinin möhkəmləndirilməsi üçün yerləşdirilmiş hissə və bölmələr oradan geri çağırıldılar. Bu da Aprel isğalı (1920) ərəfəsində erməni xəyanəti nəticədə Şimal müdafiə sisteminin fəaliyyət göstərə bilməməsinə səbəb oldu.
Mənbə
Azərbaycanın tarixi. 7 cilddə, c.5, B., 2001; Süleymanov M., Azərbaycan ordusu (1918–1920). B., 1998.
azərbaycan, xalq, cümhuriyyətinin, şimal, sərhədinin, müdafiə, sistemi, şimal, sərhədinin, müdafiə, sistemi, şimal, sərhədi, boyunca, denikin, qoşunlarının, təcavüzü, təhlükəsinə, qarşı, həyata, keçirilmiş, hərbi, tədbirlər, sistemi, mündəricat, yaranması, vəz. Simal serhedinin mudafie sistemi simal serhedi boyunca Denikin qosunlarinin tecavuzu tehlukesine qarsi heyata kecirilmis herbi tedbirler sistemi Mundericat 1 Yaranmasi 2 Vezifeleri 3 Menbe 3 1 Istinadlar 4 Hemcinin baxYaranmasi RedakteBu istiqametde esas isler 1919 cu ilin ikinci yarisinda gorulmusdu Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin simal serhedinin mohkemlendirilmesi sahesinde praktik isler iki istiqametde aparilirdi Bir terefden serhed boyunca mudafie istehkam sistemi qurulur diger terefden de Denikin qosunlarinin Azerbaycan serhedini kececeyi teqdirde onlara muqavimet gostermek ucun xususi taktiki qrup yaradilirdi Azerbaycanin simal serhedlerinin mudafie istehkam sistemi uc xett boyunca qurulmusdu 1 Xezri movqeleri on xett 2 Sarvan xetti araliq xett 3 Hilhil xetti arxa xett Bunlardan basqa Samur korpusu etrafinda ve Mixaylovsk limanmda istehkam islerinin aparilmasi nezerde tutulurdu Simal serhedinin qorunmasi ilk vaxtlar general Ibrahim aga Usubovun komandir oldugu 2 ci piyada diviziyasina hevale edilmisdi 1919 cu ilin yayinda bu diviziyanm serencaminda 4 cu Quba piyada alayi 5 ci Baki piyada alayi Gence piyada alaymin yigma taboru zirehli qatar 2 top batareyasi var idi 5 6 min neferlik partizan destesinin de simal serhedinin mudafiesine celb edileceyi planlasdirilmisdi Azerbaycan erazisi ucun tehlukenin reallasacagi teqdirde quvveler asagidaki kimi bolusdurulmeli idi 1 Zaqatala dairesinin partizanlan Dagistan erazisine yeriyerek Axti menteqesini ve Samur cayi hovzesini tutmali ve Konullu ordunun arxasmda ona qarsi tehluke yaratmali idi 2 Nuxa Seki qezasinin partizanlari da Dagistan erazisine kecmeli dusmene arxadan zerbe vurmaqla beraber onun hereketi istiqametinde manecilikler yaratmaq idi 3 Quba partizanlarindan ise erazileri yaxsi tanidiqlan ucun hem nizami suvari bolmeler yetisene qeder kesfiyyatin apanlmasinda cinahlarin qorunmasinda Ferqat kendinden Gileziye kimi olan eraziden denizin musahide altin saxlanilmasinda hem de Qizilburun limanin tutulmasinda istifade edilmesi nezerde tutulurdu Vezifeleri RedakteDiviziyanin nizami hisseleri asagidaki movqeleri tutmali idiler 4 cu Quba piyada alayi ve 3 cu Gence piyada alayinin yigma taboru Lecet Xezri on movqelerini tutmali ve qorumali idiler 5 ci Baki piyada alayi Xacmaz Xudat stansiyalarina getirilerek diviziyanin ehtiyat quvvesini teskil etmeli idi 1 ci tatar suvari alayinin bolmeleri Konullu ordu bolmeleri ile toqqusma bas verenedek kesfiyyatla mesgul olmali doyusler basladiqdan sonra ise dusmenin arxasinda ve cinahlarinda vurusmali idi 5 ci Baki piyada alayinin bir boluyu partizan destesi topcu ve pulemyot taqimlari cevik ehtiyat quvvesi kimi Xacmaz ve Qizilburunda saxlanilmali idi ve nehayet Zirehli qatar Yalama stansiyasina dogru hereket ederek Samur korpusunden kecmek isteyen Konullu ordu destelerinin hereketini lengitmeli idi 1919 cu ilin yayinda Azerbaycanin simal serhedinin mudafiesini oz uzerine goturmeli olan xususi taktiki Xacmaz destesi yaradildi 1919 cu ilin noyabrinda Xacmaz destesinin bazasinda Quba destesi teskil olundu Lakin Denikin tecavuzu ehtimalinin aradan qalxmasi ile elaqedar 1919 cu ilin sonunda Quba destesi legv edildi 1920 ci ilin martinda Qarabagda Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetine qarsi ermeni qiyam qaldirilmasi ile elaqedar olaraq Simal serhedinin mohkemlendirilmesi ucun yerlesdirilmis hisse ve bolmeler oradan geri cagirildilar Bu da Aprel isgali 1920 erefesinde ermeni xeyaneti neticede Simal mudafie sisteminin fealiyyet gostere bilmemesine sebeb oldu 1 Menbe RedakteAzerbaycanin tarixi 7 cildde c 5 B 2001 Suleymanov M Azerbaycan ordusu 1918 1920 B 1998 Istinadlar Redakte Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin simal serhedinin mudafie sistemi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi II Baki Lider 2005 seh 380 381 ISBN 9952 417 44 4 Hemcinin bax RedakteAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Milli Ordusu Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Bas Erkani herbiMenbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin simal serhedinin mudafie sistemi amp oldid 5967034, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
