Azərbaycan RespublikasıCənub-Şərq bölgəsi əhalisinin, xüsusən bölgədə yaşayan talışların öynəsində içkilərdən “şit”-süd, “mos”- qatıq, “ayran”- du, “avdux”- yəni qatıqla suyun qarışdırılmasından hazırlanan içki, “şərbətlər”- üzüm və ya başqa məhsullardan hazırlanan şirələr “şəlem tırş” və. sairləri mühüm yer tutur.
Turnip 2622027
Bumlardan ag turpa oxşar şalğam bitkisindən hazırlanan içki payız və qış fəsillərində daha önəmlidir. Spirtli içkilərə bölgə əhalisi arasında yer olmamış və bu cur içkilər əsasən XX əsrdən məişətə daxil olmuşdur. Yuxarıda adı qeyd olunan “şəlimtırş” içkisi bu gündə bölgə əhalisinə məxsus içki kimi spesifikliyini saxlayır.
Faydaları
“Şəlemtırş” (Şalğamturş) bəhs olunan bölgə əhalisinin ənənəvi içkisi olmaqla əsasən ərazinin ovalıq hissəsi üçün xarakterikdir və qış mövsümündə hazırlanıb istifadə olunan içkidir . Bu içki soyuq və ilıq halda içilməsinə baxmayaraq bədənə quruluq və istilik gətirməklə yanaşı yüksək təzyiqli insanların təzyiqinin normallaşmasına müsbət təsir edir.
Hazırlanması
İçkinin effektli olması üçün onun hazırlanması qaydalarına tam riayət edilməsi də xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Şəlemtırş hazırlanarkən şalğam bitkisi (şalğam ağ turpa oxşayır, lakin ağ turp deyil və çiy halda yeyilmir) yuyulub təmizləndikdən sonra yarpaqları ayrıca doğranılıb vam odda müəyyən miqdar suyun içərisində qaynadılır. Sonra isə şalğamın kök hissəsinin yumrusu doğranılıb yarpaqları kimi ayrıca qaynadılır. Yumrudan ayrılmış kök (rişə) isə taxta tabaqda daş ilə döyülüb üstünə müəyyən qədər duz əlavə edildikdən sonra ayrıca qabda üzərinə ilıq qaynar su töküb qabın qapağı kip bağlanılmaqla yun parça ilə bükülüb bir neçə saat saxlanılır. Beləliklə, “Şəlemtırş” üçün maya hazırlanılmış olur. Bundan sonra qaynadılmış kök və yarpaqlar sudan çıxarılıb ayrıca qaba yığılır. Kök və yarpaqların qaynadılmış suyunu duruldub onların üzərinə əlavə edirlər. Rişələrdən hazırlanmış maya isə 3-4 saat bükülü halda saxlanıldıqdan sonra kök və yarpaqların üzərinə əlavə edilir və tərkibin olduğu qab yenidən yun parça ilə bükülüb 10-12 saat müddətində sərin havada saxlanılmaqla “Şəlemtırş” içkisi hazır olmuş olur .
İstifadəsi
Bu içki içilərkən içkinin içində olan kök və yarpaqlar da yeyilir. İçki içilərkən nəfəs aldıqda insanın burnunu göynədir. Bu halda şəlemtırşın daha yaxşı hazırlandığı aydınlaşır. Bədənində soyuqluq və rütübət olan şəxslərin burun və bogazı daha çox göynəmiş olur. Bu hal həmin adamın sagalmaya dogru getdiyini aydınlaşdırır. Şəlemtırş içildikdə onun üzərinə müəyyən qədər heyva rübü əlavə olunur ki, burun göynədən acılığı nisbətən azalsın. İçkinin yüksək müalicəvi əhəmiyyəti bədəndən soyuqluğu, rütubəti çıxarmaqdır. Şəlemtırş içkisini soyuq havada 8-10 gün saxlamaq mümkün olur. Bu içki isti yerdə saxlanılarsa bir sutka ərzində qıcqırıb iylənmiş olur və istifadə üçün yararsızlaşır.Qırmızı və ağ turpdan fərqli olaraq şalğam çiy halda yeyilmir .
Qara ciyər şişməsi zamanı şalğam içkisindən isdifadə etməklə yanaşı onun kök hissəsini isti ocaq külündə bişirilir və hər gün səhər ac qarına bişmiş şalğam kütləsindən 20-30 qram qəbul edilir (yeyilir) .
Qış mövsümündə ağır yağlı xörəklər yeyilərkən şalğam içkisindən daha çox istifadə olunmuşdur. Bu içki iştah açmaq, əsəbləri sakitləşdirmək, şəkərli diabet xəstəliyi üçün faydalı olmaqla yanaşı, mədə-bağırsaq yollarının, o cümlədən, qaraciyərin və dalağın təmizlənməsində də əhəmiyyətli rol oynayır.
Şalğamın sümük və dişləri möhkəmləndirmək, ürək-damar və göz xəstəlikləri, böyrək daşının parçalanması və bədənin immunitetini qaldırmaq üçün faydalılığı qeyd olunmuşdur. Bölgədə bu bitki mədəni formada bitməklə yanaşı həm də yabanı formada bitir. Çox maraqlıdır ki, turp kimi bu bitki də qış mövsümündə, hətta qar altında da inkişaf edir.
Müqayisəsi
Müqayisə üçün qeyd edək ki, bu içki Türkiyədə istifadə edilən və şalğam suyu adlandırılan içkidən tamamilə fərqli içkidir.
Mənbə
1. Kəlbiyev H. Azərbaycan Respublikası Cənub-şərq bölgəsi əhalisinin ənənəvi içkisi - şalğamturşun xalq təbabəində yeri (çöl etnoqrafik tədqiqatı)//Ali təhsildə keyfiyyətin təminatı mövzusunda LDU-da keçirilən Respublika Elmi Konfransının materialları (23-24 dekabr 2016-cı il), s.131-132
Kəlbiyev H.A. Talışın maddi və mənəvi mədəniyyət dəyərləri. Bakı.2004
Mustafayev A. Şirvanın maddi mədəniyyəti. Bakı.1977
Kəlbiyev H. Azərbaycan Respublikası Cənub-şərq bölgəsi əhalisinin ənənəvi içkisi - şalğamturşun xalq təbabəində yeri (çöl etnoqrafik tədqiqatı)//Ali təhsildə keyfiyyətin təminatı mövzusunda LDU-da keçirilən Respublika Elmi Konfransının materialları (23-24 dekabr 2016-cı il), s.131-132
Ağamalıyeva S.M. “Talış zonası əhalisinin ənənəvi yeməkləri və yemək mədəniyyəti”. AEA xəbərləri. N-1.1991
Kəlbiyev H. Azərbaycan Respublikası Cənub-şərq bölgəsi əhalisinin ənənəvi içkisi - şalğamturşun xalq təbabəində yeri (çöl etnoqrafik tədqiqatı)//Ali təhsildə keyfiyyətin təminatı mövzusunda LDU-da keçirilən Respublika Elmi Konfransının materialları (23-24 dekabr 2016-cı il), s.131-132
Kəlbiyev H. Azərbaycan Respublikası Cənub-şərq bölgəsi əhalisinin ənənəvi içkisi - şalğamturşun xalq təbabəində yeri (çöl etnoqrafik tədqiqatı)//Ali təhsildə keyfiyyətin təminatı mövzusunda LDU-da keçirilən Respublika Elmi Konfransının materialları (23-24 dekabr 2016-cı il), s.131-132
Məhərrəmova S. XIX-XX əsrin əvvəllərində Kiçik Qafqazın cənub-şərq bölgəsinin maddi mədəniyyəti və təsərrüfatı. Bakı, “Elm” nəşriyyatı. 2007
Çursin Q. Talışı(etnoqrafiçeskie zametki) QAİ-nin məlumatları IV cild. Tiflis. 1926
Mustafayev A. Şirvanın maddi mədəniyyəti. Bakı.1977
Azərbaycan kulinariyası. Bakı. 1964
Avqust 03, 2021
şalğamturş, azərbaycan, respublikası, cənub, şərq, bölgəsi, əhalisinin, xüsusən, bölgədə, yaşayan, talışların, öynəsində, içkilərdən, şit, süd, qatıq, ayran, avdux, yəni, qatıqla, suyun, qarışdırılmasından, hazırlanan, içki, şərbətlər, üzüm, başqa, məhsullarda. Azerbaycan Respublikasi Cenub Serq bolgesi ehalisinin xususen bolgede yasayan talislarin oynesinde ickilerden sit sud mos qatiq ayran du avdux yeni qatiqla suyun qarisdirilmasindan hazirlanan icki 1 serbetler uzum ve ya basqa mehsullardan hazirlanan sireler 2 selem tirs ve sairleri muhum yer tutur Turnip 2622027 Bumlardan ag turpa oxsar salgam bitkisinden hazirlanan icki payiz ve qis fesillerinde daha onemlidir Spirtli ickilere bolge ehalisi arasinda yer olmamis ve bu cur ickiler esasen XX esrden meisete daxil olmusdur Yuxarida adi qeyd olunan selimtirs ickisi bu gunde bolge ehalisine mexsus icki kimi spesifikliyini saxlayir 3 Mundericat 1 Faydalari 2 Hazirlanmasi 3 Istifadesi 4 Muqayisesi 5 Menbe 6 Xarici kecidler 7 IstinadlarFaydalari Redakte Selemtirs Salgamturs behs olunan bolge ehalisinin enenevi ickisi olmaqla esasen erazinin ovaliq hissesi ucun xarakterikdir ve qis movsumunde hazirlanib istifade olunan ickidir 4 Bu icki soyuq ve iliq halda icilmesine baxmayaraq bedene quruluq ve istilik getirmekle yanasi yuksek tezyiqli insanlarin tezyiqinin normallasmasina musbet tesir edir 5 Hazirlanmasi RedakteIckinin effektli olmasi ucun onun hazirlanmasi qaydalarina tam riayet edilmesi de xususi ehemiyyet kesb edir Selemtirs hazirlanarken salgam bitkisi salgam ag turpa oxsayir lakin ag turp deyil ve ciy halda yeyilmir yuyulub temizlendikden sonra yarpaqlari ayrica dogranilib vam odda mueyyen miqdar suyun icerisinde qaynadilir Sonra ise salgamin kok hissesinin yumrusu dogranilib yarpaqlari kimi ayrica qaynadilir Yumrudan ayrilmis kok rise ise taxta tabaqda das ile doyulub ustune mueyyen qeder duz elave edildikden sonra ayrica qabda uzerine iliq qaynar su tokub qabin qapagi kip baglanilmaqla yun parca ile bukulub bir nece saat saxlanilir Belelikle Selemtirs ucun maya hazirlanilmis olur Bundan sonra qaynadilmis kok ve yarpaqlar sudan cixarilib ayrica qaba yigilir Kok ve yarpaqlarin qaynadilmis suyunu duruldub onlarin uzerine elave edirler 6 Riselerden hazirlanmis maya ise 3 4 saat bukulu halda saxlanildiqdan sonra kok ve yarpaqlarin uzerine elave edilir ve terkibin oldugu qab yeniden yun parca ile bukulub 10 12 saat muddetinde serin havada saxlanilmaqla Selemtirs ickisi hazir olmus olur 7 Istifadesi RedakteBu icki icilerken ickinin icinde olan kok ve yarpaqlar da yeyilir Icki icilerken nefes aldiqda insanin burnunu goynedir Bu halda selemtirsin daha yaxsi hazirlandigi aydinlasir Bedeninde soyuqluq ve rutubet olan sexslerin burun ve bogazi daha cox goynemis olur Bu hal hemin adamin sagalmaya dogru getdiyini aydinlasdirir Selemtirs icildikde onun uzerine mueyyen qeder heyva rubu elave olunur ki burun goyneden aciligi nisbeten azalsin Ickinin yuksek mualicevi ehemiyyeti bedenden soyuqlugu rutubeti cixarmaqdir Selemtirs ickisini soyuq havada 8 10 gun saxlamaq mumkun olur Bu icki isti yerde saxlanilarsa bir sutka erzinde qicqirib iylenmis olur ve istifade ucun yararsizlasir Qirmizi ve ag turpdan ferqli olaraq salgam ciy halda yeyilmir 8 Qara ciyer sismesi zamani salgam ickisinden isdifade etmekle yanasi onun kok hissesini isti ocaq kulunde bisirilir ve her gun seher ac qarina bismis salgam kutlesinden 20 30 qram qebul edilir yeyilir 9 Qis movsumunde agir yagli xorekler yeyilerken salgam ickisinden daha cox istifade olunmusdur Bu icki istah acmaq esebleri sakitlesdirmek sekerli diabet xesteliyi ucun faydali olmaqla yanasi mede bagirsaq yollarinin o cumleden qaraciyerin ve dalagin temizlenmesinde de ehemiyyetli rol oynayir Salgamin sumuk ve disleri mohkemlendirmek urek damar ve goz xestelikleri boyrek dasinin parcalanmasi ve bedenin immunitetini qaldirmaq ucun faydaliligi qeyd olunmusdur Bolgede bu bitki medeni formada bitmekle yanasi hem de yabani formada bitir Cox maraqlidir ki turp kimi bu bitki de qis movsumunde hetta qar altinda da inkisaf edir 10 Muqayisesi RedakteMuqayise ucun qeyd edek ki bu icki Turkiyede istifade edilen ve salgam suyu adlandirilan ickiden tamamile ferqli ickidir Menbe Redakte1 Kelbiyev H Azerbaycan Respublikasi Cenub serq bolgesi ehalisinin enenevi ickisi salgamtursun xalq tebabeinde yeri col etnoqrafik tedqiqati Ali tehsilde keyfiyyetin teminati movzusunda LDU da kecirilen Respublika Elmi Konfransinin materiallari 23 24 dekabr 2016 ci il s 131 132Xarici kecidler Redakte1 http www faydalarizararlari com salgamin faydalari Istinadlar Redakte Kelbiyev H A Talisin maddi ve menevi medeniyyet deyerleri Baki 2004 Mustafayev A Sirvanin maddi medeniyyeti Baki 1977 Kelbiyev H Azerbaycan Respublikasi Cenub serq bolgesi ehalisinin enenevi ickisi salgamtursun xalq tebabeinde yeri col etnoqrafik tedqiqati Ali tehsilde keyfiyyetin teminati movzusunda LDU da kecirilen Respublika Elmi Konfransinin materiallari 23 24 dekabr 2016 ci il s 131 132 Agamaliyeva S M Talis zonasi ehalisinin enenevi yemekleri ve yemek medeniyyeti AEA xeberleri N 1 1991 Kelbiyev H Azerbaycan Respublikasi Cenub serq bolgesi ehalisinin enenevi ickisi salgamtursun xalq tebabeinde yeri col etnoqrafik tedqiqati Ali tehsilde keyfiyyetin teminati movzusunda LDU da kecirilen Respublika Elmi Konfransinin materiallari 23 24 dekabr 2016 ci il s 131 132 Kelbiyev H Azerbaycan Respublikasi Cenub serq bolgesi ehalisinin enenevi ickisi salgamtursun xalq tebabeinde yeri col etnoqrafik tedqiqati Ali tehsilde keyfiyyetin teminati movzusunda LDU da kecirilen Respublika Elmi Konfransinin materiallari 23 24 dekabr 2016 ci il s 131 132 Meherremova S XIX XX esrin evvellerinde Kicik Qafqazin cenub serq bolgesinin maddi medeniyyeti ve teserrufati Baki Elm nesriyyati 2007 Cursin Q Talisi etnoqraficeskie zametki QAI nin melumatlari IV cild Tiflis 1926 Mustafayev A Sirvanin maddi medeniyyeti Baki 1977 Azerbaycan kulinariyasi Baki 1964Menbe https az wikipedia org w index php title Salgamturs amp oldid 4224026, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
