İzba - Rusiya, Ukrayna, Belarusiyada meşə ərazilərində tirlərdən tikilən qədim ev. Çöl, gillə zəngin olan ərazilərdə isə mazanka (xata) adlı evlər tikirdilər.
Rusiyada Suzdal ərazisində ağacdan tikilən izba
Tarixi
XIII əsrə qədər izba özündə tirdən tikilmiş evləri özündə birləşdirirdi. Bu tirlər torpağın 3-4 metr dərinliyinə qədər basdırılırdı. İlk əvvəl qapılar olmasa da, onu balaca giriş deşiyi əvəz edirdi. Onlar ölçüsü təxminən 0,9-1 metr olan tir cütünün bir- birinə bitişdirilərək və üzərinə pərdə salınan formada idi. İzbanın içərisində daşlardan qurulmuş ocaq olurdu. Tüstünün evdən çıxması üçün deşik yox idi. Bunun belə edilməsinə səbəb ocağa qənaət etmək idi ki, bunun nəticəsində tüstünün istiliyi evdə qalaraq evi isti saxlayırdı. Döşəmə torpaqdan idi və üzərinə su tökülməsi ilə torpaq hamar olur və bərkiyirdi. Ailə başçısı ocağın yanında fəxri yerdə yatırdı, həyat yoldaşı və uşaqları isə girişdən sağ tərəfdə yatırdı. Bilavasitə evin girişində mal-qara olurdu, məsələn donuz öz balaları ilə girişdə olurdu. Əsrlər boyu izba getdikcə təkmilləşdi, evin yan tərəfində tüstünün çıxması üçün deşik (sonradan bunun üçün evin damından deşik qoyuldu), həmçinin soba da qoyulmuşdu.
Bacasız izbalar
Bacasız izbalar – soba borusu olmayan izbalara deyilirdi. Sobalar bacasız olduğundan, bacasız ya da qara soba adlanırdılar. Tüstü bayıra qapıdan çıxırdı, lakin sobanın qızdırılması vaxtı tüstü qalın qatla evin tavanının üstündə olurdu, nəticədə isə tavanı his örtürdü. Hisin döşəməyə və insanlara düşməməsi, hisin yatızdırılması üçün izbanın içərisində divarlarda qurulan rəflər idi. Bacasız izbalar öz çatışmazlıqlarına baxmayaraq, rus kəndlərində XIX əsrə qədər qalmışdır. Bacasız izbaların döşəməsi torpaqdan idi, daha doğrusu torpaq su ilə suvarılaraq hamar və çox bərk olurdu. Döşəmələrin torpaqdan olmasının səbəbi o dövrdə ağac lövhələrin hazırlanmasının çox çətin və bahalı olması idi. Qapılar üçün iki yerə bölünmüş lövhələrdən istifadə olunurdu. Bacasız izbaların qaydaya uyğun olaraq, pəncərəsi yox idi,ancaq evin işıqlandırılması və tüstünün evdən çıxması üçün kiçik pəncərələr var idi. Gecə vaxtı izbalar talaşa ilə işıqlandırılırdı.
Ağ izbalar
XV əsrdən borulu sobalar yayılmağa başlayır. Amma bunlar əsasən, knyazlar, boyarlar, tacirlərin evində belə idi. Qara izbalar isə XIX əsrə qədər qalmışdır. Ancaq XVIII əsrdəI PyotrSankt-Peterburqda qara izbaların tikilməsini qadağan etdi. Məhz ağ izba klassik rus izbası hesab olunur. Şimali rus izbasının (Moskvadan şimalda yerləşən ərazilərdə) əsas fərqləndirici xüsusiyyəti kəndlinin bütün təsərrüfatının bir damda cəmləşməsi idi. Dairəvi formada olan rus sobası izbanın 1/3 hissəsini əhatə eləyirdi. Evin döşəməsinin altında olan yer isə zirzəmi adlanırdı. Zirzəmi bir neçə balaca pəncərədən düşən işıqla işıqlandırılırdı. İzbanın digər yarısı iki mərtəbəyə malik idi. Aşağı mərtəbə torpaq döşəməyə malik idi və mal-qaranın otarılması üçün darvazadan ibarət idi. Aşağı mərtəbənin darvazadan uzaqlıqda təcrid olunmuş balaca pəncərələri olan otaqdan ibarət idi.(bu otaqlar inək və qoyunlar üçün idi) Yuxarı mərtəbə otaq və samanlıq adlı 2 hissəyə (mal-qara və quşların yerləşməsi üçün) bölünürdü. Burada qış üçün odunların arasına quru otlar yığılırdı. İzbanın bütün otaqlarını yaşayış otaqları ilə eyni səviyyədə olan balaca dəhliz birləşdirirdi.Samanlığa aparan qapı 2 pilləkana ayrılırdı: onlardan biri yuxarıya-samanlığa, digəri isə aşağıya mal-qaraya baxmaq üçün nəzərdə tutulmuşdu.
Oktyabr 10, 2021
izba, rusiya, ukrayna, belarusiyada, meşə, ərazilərində, tirlərdən, tikilən, qədim, çöl, gillə, zəngin, olan, ərazilərdə, isə, mazanka, xata, adlı, evlər, tikirdilər, rusiyada, suzdal, ərazisində, ağacdan, tikilən, izbatarixi, redaktəxiii, əsrə, qədər, izba, ö. Izba Rusiya Ukrayna Belarusiyada mese erazilerinde tirlerden tikilen qedim ev Col gille zengin olan erazilerde ise mazanka xata adli evler tikirdiler Rusiyada Suzdal erazisinde agacdan tikilen izbaTarixi RedakteXIII esre qeder izba ozunde tirden tikilmis evleri ozunde birlesdirirdi Bu tirler torpagin 3 4 metr derinliyine qeder basdirilirdi Ilk evvel qapilar olmasa da onu balaca giris desiyi evez edirdi Onlar olcusu texminen 0 9 1 metr olan tir cutunun bir birine bitisdirilerek ve uzerine perde salinan formada idi Izbanin icerisinde daslardan qurulmus ocaq olurdu Tustunun evden cixmasi ucun desik yox idi Bunun bele edilmesine sebeb ocaga qenaet etmek idi ki bunun neticesinde tustunun istiliyi evde qalaraq evi isti saxlayirdi Doseme torpaqdan idi ve uzerine su tokulmesi ile torpaq hamar olur ve berkiyirdi Aile bascisi ocagin yaninda fexri yerde yatirdi heyat yoldasi ve usaqlari ise girisden sag terefde yatirdi Bilavasite evin girisinde mal qara olurdu meselen donuz oz balalari ile girisde olurdu Esrler boyu izba getdikce tekmillesdi evin yan terefinde tustunun cixmasi ucun desik sonradan bunun ucun evin damindan desik qoyuldu hemcinin soba da qoyulmusdu Bacasiz izbalar RedakteBacasiz izbalar soba borusu olmayan izbalara deyilirdi Sobalar bacasiz oldugundan bacasiz ya da qara soba adlanirdilar Tustu bayira qapidan cixirdi lakin sobanin qizdirilmasi vaxti tustu qalin qatla evin tavaninin ustunde olurdu neticede ise tavani his orturdu Hisin dosemeye ve insanlara dusmemesi hisin yatizdirilmasi ucun izbanin icerisinde divarlarda qurulan refler idi Bacasiz izbalar oz catismazliqlarina baxmayaraq rus kendlerinde XIX esre qeder qalmisdir Bacasiz izbalarin dosemesi torpaqdan idi daha dogrusu torpaq su ile suvarilaraq hamar ve cox berk olurdu Dosemelerin torpaqdan olmasinin sebebi o dovrde agac lovhelerin hazirlanmasinin cox cetin ve bahali olmasi idi Qapilar ucun iki yere bolunmus lovhelerden istifade olunurdu Bacasiz izbalarin qaydaya uygun olaraq penceresi yox idi ancaq evin isiqlandirilmasi ve tustunun evden cixmasi ucun kicik pencereler var idi Gece vaxti izbalar talasa ile isiqlandirilirdi Ag izbalar RedakteXV esrden borulu sobalar yayilmaga baslayir Amma bunlar esasen knyazlar boyarlar tacirlerin evinde bele idi Qara izbalar ise XIX esre qeder qalmisdir Ancaq XVIII esrde I Pyotr Sankt Peterburqda qara izbalarin tikilmesini qadagan etdi Mehz ag izba klassik rus izbasi hesab olunur Simali rus izbasinin Moskvadan simalda yerlesen erazilerde esas ferqlendirici xususiyyeti kendlinin butun teserrufatinin bir damda cemlesmesi idi Dairevi formada olan rus sobasi izbanin 1 3 hissesini ehate eleyirdi Evin dosemesinin altinda olan yer ise zirzemi adlanirdi Zirzemi bir nece balaca pencereden dusen isiqla isiqlandirilirdi Izbanin diger yarisi iki mertebeye malik idi Asagi mertebe torpaq dosemeye malik idi ve mal qaranin otarilmasi ucun darvazadan ibaret idi Asagi mertebenin darvazadan uzaqliqda tecrid olunmus balaca pencereleri olan otaqdan ibaret idi bu otaqlar inek ve qoyunlar ucun idi Yuxari mertebe otaq ve samanliq adli 2 hisseye mal qara ve quslarin yerlesmesi ucun bolunurdu Burada qis ucun odunlarin arasina quru otlar yigilirdi Izbanin butun otaqlarini yasayis otaqlari ile eyni seviyyede olan balaca dehliz birlesdirirdi Samanliga aparan qapi 2 pillekana ayrilirdi onlardan biri yuxariya samanliga digeri ise asagiya mal qaraya baxmaq ucun nezerde tutulmusdu Menbe https az wikipedia org w index php title Izba amp oldid 6074522, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
