IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilməyə həssas olanlar” kateqoriyasına aiddir – VU A2b(iii); B1ab(iii). Azərbaycanın nadir, Qafqazın endemik növüdür.
Regional IUCN Status - EN B2ab(iii)c(v) .
Qısa morfoloji təsviri
Çoxillik ot bitkisidir. Gövdə 4—12 sm hündürlükdə, əsası soğanabənzər yoğunlaşmışdır, bir təpə çiçəyi var. Yarpaqları boz—göyümtül, nazik xətvari, 1—3 mm enində, oraqvari və bir qədər spiralvari əyilmiş, gövdədən adətən uzundur. Təpə yarpaqları otvari pərdəli, lansetvari, itidir. Çiçəkyanlığının borucuğu bir qədər yumurtalıqdan qısadır, çiçəkyanlığı qıfşəkilli, 5—7 sm uzunluğunda, xarici tərəfdəki 4-5 sm uzunluqda, uzunsov – lansetvari və ya uzunsov xətvari, təpə hissədən daralmış küt, bəzən oyuq olur.Tozcuqlar sarımtıl, sütuncuğun kənarları, çiçəkyanlığının xarici qısadır, tünd – yaşılımtıldır. Qutucuq 3-5 sm uzunluğunda, ellipsivari – üçtillidir .
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
Çiçəkləmə, meyvə əmələ gətirmə dövrü aprel-may aylarının birinci ongünlüyünə təsadüf edir. Kserofit, duzlaşmaya davamlı bitkidir. Kökümsovvə toxum vasitəsilə çoxalır. Müxtəlifotlu qruplaşmalar əmələ gətirir. Quru qumlu, gilli və daşlı yamaclarda dənizkənarı qumluqlarda bitir. Düzənliklərdə və aşağı dağ qurşağında yayılmışdır .Dekorativ bitkidir
Yayılması
Qobustan, Abşeron (Semet zavodunun arxası, Qaradağ Neft Terminalına yaxın Otman-Bozdağın ətəkləri, Mərdəkan, Şüvəlan, Nasosnı qəsəbələri, Giləzi, Zığ kəndləri, Yasamal vadisi, Qobustandakı qoruq sahəsinin ətrafı.), Böyük Qafqazın Quba sahəsi, Xəzər sahili ovalığı (Xızı rayonu, Giləzi kəndi ətrafında) və Kür –Araz ovalıqları . Şuşa rayonu (Topxana). Azərbaycandan kənarda – Dağıstanda yayılıb.
Sayı və tendensiyası
Populyasiyaları (30%) azalmaqdadır.Fraqmentləşmiş sahənin və yaşayış mühitinin keyfiyyətinin davamlı surətdə azalması müşahidə olunur .
Məhdudlaşdırıcı amillər
Antropogen amillər (xırdabuynuzlu heyvanlar tərəfindən tapdalanması, dekorativ bitki kimi intensiv toplanması, arellarının sənaye mərkəzlərinə yaxın olması, yeni tikintilər və mühəndis qurğuları vasitəsilə areallarından sıxışdırılaraq məhv olunmaları).
Mühafizə tədbirləri
Mühafizəsi üçün xüsusi tədbirlər aparılmır. Yayılma yerlərində antropogen təsirlərin azaldılması məqsədilə yasaqlıqların təşkili, Populyasiya səviyyəsində genetik tədqiqi, toxumlarının toxum bankında saxlanılması, bərpasının təmin edilməsi yeni yayılma yerlərinin axtarılması təklif olunur .
Çoxalması
Toxumla və vegetativ yolla çoxalır.
Sahənin otarılması, həvəskarlar tərəfindən toplanması bitkinin azalmasına səbəb olub.
Həvəskarlar tərəfindən becərilir. Azərbaycan Botanika İnstitutunun botanika bağında əkilir. Mühafizəsi üçün xususi tədbirlər hazırlanmamışdır.
Mənbə
Azərbaycan SSR-in Qırmızı kitabı, 1989
Xarici keçidlər
İtikənarlı süsən
Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabı. Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri, II nəşr, Bakı-2013
itikənarlı, süsən, elmi, adı, iris, acutiloba, süsənkimilər, iridaceae, fəsiləsindən, bitki, növü, nadir, məhdud, areallı, qafqaz, endemidir, iucn, qırmızı, siyahısına, görə, növün, kateqoriyası, statusu, nəsli, kəsilməyə, həssas, olanlar, kateqoriyasına, aidd. Elmi adi Itikenarli susen lat Iris acutiloba 1 susenkimiler Iridaceae fesilesinden bitki novu Nadir mehdud arealli Qafqaz endemidir IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve statusu Nesli kesilmeye hessas olanlar kateqoriyasina aiddir VU A2b iii B1ab iii Azerbaycanin nadir Qafqazin endemik novudur 2 Regional IUCN Status EN B2ab iii c v Mundericat 1 Qisa morfoloji tesviri 2 Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleri 3 Yayilmasi 4 Sayi ve tendensiyasi 5 Mehdudlasdirici amiller 6 Muhafize tedbirleri 7 Coxalmasi 8 Menbe 9 Xarici kecidlerQisa morfoloji tesviri RedakteCoxillik ot bitkisidir Govde 4 12 sm hundurlukde esasi soganabenzer yogunlasmisdir bir tepe ciceyi var Yarpaqlari boz goyumtul nazik xetvari 1 3 mm eninde oraqvari ve bir qeder spiralvari eyilmis govdeden adeten uzundur Tepe yarpaqlari otvari perdeli lansetvari itidir Cicekyanliginin borucugu bir qeder yumurtaliqdan qisadir cicekyanligi qifsekilli 5 7 sm uzunlugunda xarici terefdeki 4 5 sm uzunluqda uzunsov lansetvari ve ya uzunsov xetvari tepe hisseden daralmis kut bezen oyuq olur Tozcuqlar sarimtil sutuncugun kenarlari cicekyanliginin xarici qisadir tund yasilimtildir Qutucuq 3 5 sm uzunlugunda ellipsivari uctillidir 3 4 Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleri RedakteCicekleme meyve emele getirme dovru aprel may aylarinin birinci ongunluyune tesaduf edir Kserofit duzlasmaya davamli bitkidir Kokumsovve toxum vasitesile coxalir Muxtelifotlu qruplasmalar emele getirir Quru qumlu gilli ve dasli yamaclarda denizkenari qumluqlarda bitir Duzenliklerde ve asagi dag qursaginda yayilmisdir 3 4 5 Dekorativ bitkidir 6 Yayilmasi RedakteQobustan Abseron Semet zavodunun arxasi Qaradag Neft Terminalina yaxin Otman Bozdagin etekleri Merdekan Suvelan Nasosni qesebeleri Gilezi Zig kendleri Yasamal vadisi Qobustandaki qoruq sahesinin etrafi Boyuk Qafqazin Quba sahesi Xezer sahili ovaligi Xizi rayonu Gilezi kendi etrafinda ve Kur Araz ovaliqlari 3 4 7 6 8 9 Susa rayonu Topxana Azerbaycandan kenarda Dagistanda yayilib Sayi ve tendensiyasi RedaktePopulyasiyalari 30 azalmaqdadir Fraqmentlesmis sahenin ve yasayis muhitinin keyfiyyetinin davamli suretde azalmasi musahide olunur 9 Mehdudlasdirici amiller RedakteAntropogen amiller xirdabuynuzlu heyvanlar terefinden tapdalanmasi dekorativ bitki kimi intensiv toplanmasi arellarinin senaye merkezlerine yaxin olmasi yeni tikintiler ve muhendis qurgulari vasitesile areallarindan sixisdirilaraq mehv olunmalari Muhafize tedbirleri RedakteMuhafizesi ucun xususi tedbirler aparilmir Yayilma yerlerinde antropogen tesirlerin azaldilmasi meqsedile yasaqliqlarin teskili Populyasiya seviyyesinde genetik tedqiqi toxumlarinin toxum bankinda saxlanilmasi berpasinin temin edilmesi yeni yayilma yerlerinin axtarilmasi teklif olunur 4 Coxalmasi RedakteToxumla ve vegetativ yolla coxalir Sahenin otarilmasi heveskarlar terefinden toplanmasi bitkinin azalmasina sebeb olub Heveskarlar terefinden becerilir Azerbaycan Botanika Institutunun botanika baginda ekilir Muhafizesi ucun xususi tedbirler hazirlanmamisdir Menbe RedakteAzerbaycan SSR in Qirmizi kitabi 1989Xarici kecidler RedakteItikenarli susen Azerbaycan Respublikasinin Qirmizi Kitabi Nadir ve nesli kesilmekde olan bitki ve gobelek novleri II nesr Baki 2013 http redbook az options project amp id C4 B0tik C9 99narl C4 B1 20s C3 BCs C9 99n olu kecid 1 2 3 1 Karyagin I I 1952 1 2 3 4 2 Flora Azerbajdzhana 1952 3 Ahundov F G 1972 1 2 5 Ibadly O V 2005 4 Azerbaycan SSR in Qirmizi kitabi 1989 6 Mehtieva N P 2006 1 2 8 Schtaz G Shulkina T Solomon J 2013 Menbe https az wikipedia org w index php title Itikenarli susen amp oldid 5810610, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
