İri tənək hafı

? Hippotion celerio
Elmi təsnifat
Aləmi: Heyvanlar Tip: Buğumayaqlılar Sinif: Cücülər Yarımsinif: Qanadlılar Dəstəüstü: Amphiesmenoptera Dəstə: Pulcuqluqanadlılar Fəsilə: Sphingidae Cins: Hippotion Növ: Hippotion celerio
Elmi adı
Hippotion celerio (Linnaeus, 1758)
Sinonimi
Sphinx celerio Linnaeus, 1758 Sphinx tisiphone Linnaeus, 1758 Phalaena inquilinus Harris, 1780 Elpenor phoenix Oken, 1815 Deilephila albolineata Montrousier, 1864 Hippotion ocys Hübner, 1819 Hippotion celerio unicolor Tutt, 1904 Hippotion celerio sieberti (Closs, 1910) Hippotion celerio rosea (Closs, 1911) Hippotion celerio pallida Tutt, 1904 Hippotion celerio luecki Closs, 1912 Hippotion celerio brunnea Tutt, 1904 Deilephila celerio augustii (Trimoulet, 1858)
Vikinnövlərdə təsnifat Vikianbarda axtar ÜTMS [1] NCBI {{{1}}}

İri tənək hafı (lat. Hippotion celerio ) — pulcuqluqanadlılar dəstəsinin haflar fəsiləsinə aid növ. Nəsli kəsilməkdə olan növdür.

Qısa təsviri

Qanadları açıq halda 75 mm-dir. Ön qanadlar qəhvəyimtil-qonur olub, zirvədən əsasa doğru çəpinə xətt keçir, orta hücrənin zirvəsində ağ halqa ilə haşiyələnmiş qara nöqtə vardır. Arxa qanadlar çəhrayı rəngdədir, xarici kənarı tünd haşiyələnmişdir, əsasında da tünd rəngli xətt vardır. Qanadların damarları qaraya çalır.

Yayılması

Cənubi Avropa, Kiçik Asiya, Şimali Afrika, Malay Arxipelaqı, Avstraliya, Kanar adaları, Orta Asiya, Cənubi Qafqaz, Azərbaycanda - Talış (Zuvand).

Yaşayış yeri və həyat tərzi

Evritop növdür. Kəpənək iyunda uçur, yeganə fərdə yalnız Zuvandda rast gəlinmişdir. Tırtılları üzüm və sirğagülü bitkisi ilə qidalanır. Bunlardan başqa qida bitkiləri sırasına həmçinin Vitis, Galium, Epilobium, Linaria, Daucus, Rumex, Lonicera, Fuchsia, Impatiens, Galium verum, Colocasia esculenta, Parthenocissus daxildir. Növün ekologiyası hərtərəfli öyrənilmişdir. Təbii düşməni və xəstəlikləri məlum deyil.

Sayı

R.Əffəndi tərəfindən Zuvandda 1 fərd qeydə alınmışdır. Son tədqiqatlarda rast gəlinməmişdir.

Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər

Azərbaycan Qırmızı Kitabının I nəşrinə daxil edilmişdir.

Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər

Kəpənəyin yaşadığı ərazilər nəzarətdə saxlanmalı, monitorinqlər təşkil edilməlidir. Tutulması qəti qadağan edilməlidir.

Şəkillər

•  
•  

  Hippotion celerio ♂

•  

  Hippotion celerio ♂ △

•  

  Hippotion celerio ♀

•  

  Hippotion celerio ♀ △

İstinadlar

1. "CATE Creating a Taxonomic eScience - Sphingidae". Cate-sphingidae.org. İstifadə tarixi: 2011-10-25.
2. Azərbaycanın Qırmızı Kitabı, Bakı, II cild, 2013.
3. Миляновский Е.С. Фауна чешуекрылых Абхазии // Тр. Сухум. опытн. ст. эфиромасл. культур. Сухуми, 1964.190 с.;

Ədəbiyyat

1. Azərbaycanın Qırmızı Kitabı, Bakı, II cild, 2013.
2. Ламперт К., Холодковский Н. Атлас Бабочек и гусениц Европы и отчасти Русско-Азиатских владений. С.Петербург. Изд. А.Ф. Девриена.1913, с. 138;
3. Миляновский Е.С. Фауна чешуекрылых Абхазии // Тр. Сухум. опытн. ст. эфиромасл. культур. Сухуми, 1964.190 с.;
4. Эффенди Р.М. К изучению фауны бражников в Азербайджане (Lepidoptera, Shingidae). Уч.зап. АГУ им С.М.Кирова, № 1, 1967;
5. Эффенди Р.М. Высшие чешуекрылые Азербайджана. Автореф.дис.канд.биол.наук, Баку, 1971, 24 с.;
6. Staudinger O.Catalog der Lepidopteren des palaearctischen Faunengebietes. I Theil. Berlin, 1901, 411 p.

Xarici keçidlər

• Sphingidae of the Western Palearctic