fbpx
Wikipedia

İmperiya islahatı

May 08, 2023

İmperiya islahatı (lat. Reformatio imperii, alm. Reichsreform‎) 15–16-cı əsrlərdə Müqəddəs Roma İmperiyasının strukturunu və quruluşunu (alm. Verfassungsordnung‎) erkən müasir dövlətin tələblərinə uyğunlaşdırmaq üçün təkrarlanan cəhdlərə verilən addır.

I Maksimilian. Albrext Dürerin rəsmi
Berthold fon Henneberq (ö. 1504), epitaf
İslahatın iki əsas xadimləri

İlk cəhdlər

1434-cü ildən 1438-ci ilə qədər Eger (müasir Çeb, Çexiya) və Nürnberqdəki imperiya məclislərində, qismən imperator Sigizmundun təşəbbüsü ilə, qismən də kürfürstlər tərəfindən islahata dair ilk cəhdlər edildi. Münaqişələr qadağan edildi, sikkə zərbi hüquqları və səyahət hüquqlarının yenidən nəzərdən keçirilməsi və imperiyanın inzibati dairələrə bölünməsi ilə bağlı müzakirələr aparıldı. Bununla belə, bütün təkliflər imperator və knyazların ziddiyyətli maraqlarına əsaslanırdı.

Hər iki tərəf imperiyanın daha işlək hökumətini yaratmağa çalışırdılar, lakin əks istiqamətdə işləyirdilər. İmperator öz mərkəzi nəzarətini gücləndirməkdə maraqlı idi; knyazlar iştirak edə biləcəkləri kollegial, korporativ liderlik istəyirdilər. O dövrün yazıları, o cümlədən Reformatio Sigismundi kimi nəşrlər göstərir ki, kiçik ərazi hakimiyyətlərini — qrafları və baronları, eləcə də imperiya cəngavərlərini, eyni zamanda imperiya şəhərlərini və daha kiçik kilsə ərazilərini təmsil edən təhsilli təbəqələr imperatorun güclü bir mövqeyə sahib olmağını dəstəkləyirdi, çünki bu, öz senyorlarının təsirini azaltmağa xidmət edəcəkdi. Sigizmundun varisi II Albert dövründən demək olar ki, həmişə Habsburqlardan gələn imperatorun özü imperiya siyasətindən yalnız o halda istifadə edirdi ki, bu siyasət öz torpaqlarında öz şəxsi güc bazasını dəstəkləməyə xidmət etsin.

1495-ci il cəhdləri

1495-ci ildə Vorms şəhərindəki İmperiya məclisində parçalanmaqda olan Müqəddəs Roma İmperiyasına İmperiya islahatı adlandırılan yeni bir struktural dəyişiklik cəhdi oldu. İslahatın əsas ideyası əsasən Nikolay Kuzalı tərəfindən hazırlanmış imperator və knyazlar arasında siyasi uzlaşma nəzəriyyəsinə əsaslanırdı. 13-cü əsrin ortalarında Hohenştaufen sülaləsinin süqutundan sonra imperatorların gücü yerli feodalların, xüsusən də 1356-cı ilin Qızıl Fərmanı tərəfindən təyin edilmiş kürfürstlərin xeyrinə tədricən azaldı. Buna baxmayaraq, muxtariyyətə sahib dövlətlər Husçular kimi təhdidlər və silahlı münaqişələr zamanı mərkəzləşdirilmiş hakimiyyətin olmamasının mənfi cəhətlərini tezliklə dərk etdilər.

1486-cı ildən Habsburqlardan I Maksimilian Romalıların kralı seçildi. 1495-ci il məclisində Maksimilian feodalların təkcə töhfələr deyil, həm də vergisinin artırılmasını və şərqdə Osmanlılara, İtaliyada isə Fransaya qarşı müharibələri üçün qoşunların ayrılmasını tələb etdi. Mayns arxiyepiskopu, kansler Bertold fon Henneberqin başçılıq etdiyi nümayəndələr, prinsipcə, birbaşa İmperiyaya ödənilən ümumi vergi ilə razılaşdılar, lakin bunun müqabilində müəyyən şərtlər irəli sürdülər:

  1. Hakimiyyəti knyazların əlinə verən, imperatorun fəxri sədr olduğu İmperiya Hökumətinin yaradılması. Maksimilian səlahiyyətlərinin bu cürə məhdudlaşdırılmasından əvvəlcə imtina etdi və dövlətlər öz qoşunlarını ona təslim etməsinədək 1500-cü ildə Auqsburq iclasına qədər razı olmadı, razı olandan sonra da təkcə iki ildən sonra Hökuməti ləğv etdi.
  2. Əbədi Sülh (alm. Ewiger Landfriede‎) imperiyanı vassallar arasında əlaqələrdə ədavətləri istisna edən vahid hüquq orqanı təyin edirdi.
  3. Roma hüququnun qəbulu: Roma hüququ bütün imperiya üçün rəsmi qanun kimi qəbul edildi
  4. İmperatorluğun bütün ərazisi üçün ali məhkəmə olan İmperator Saray Məhkəməsinin (alm. Reichskammergericht‎) təsis edilməsi. Bu Məhkəmə ilkin olaraq Frankfurt-Mayn şəhərində yerləşmişdir; 1523-cü ildə Şpayerə və nəhayət 1693-cü ildə Vetslara köçdü

Maksimilian ümumiyyətlə onun hakimiyyətini zəiflədən tələblərə qarşı çıxırdı, lakin o, Əbədi Sülhü, Roma hüququnun qəbulunu, daha sağlam inzibati prosedurları, daha yaxşı uçotun aparılmasını, vəzifələr üçün tələblərin dəqiqləşdirilməsini və s. dəstəklədi. İmperator Şurasının (alm. Reichsregiment‎) yaradılması təklifinə cavab olaraq buna razı olduğunu və alqışladığını dedi, lakin şuradakı üzvləri təyin edən tək o olmalı və şura yalnız onun döyüşləri zamanı fəaliyyət göstərməli idi. O, modernləşdirici islahatları dəstəklədi (özü də Avstriya torpaqlarında bu işə öncülük edirdi), həm də bunu öz şəxsi nəzarətinə, hər şeydən əvvəl, knyazların davamlı olaraq qarşı çıxdığı daimi vergi ilə birləşdirmək istədi. 1504-cü ildə o, belə bir şura haqqında öz ideyalarını irəli sürmək üçün kifayət qədər güclü olanda, qorxmuş knyazlar müqavimət göstərməyə çalışdı. Ən güclü hakimiyyət dövründə belə, o, hələ də sonradan İtaliyada fəlakətlərə səbəb olacaq ümumi vergi məsələsi üçün bir həll tapa bilmədi. Bu arada o, Avstriyanın İmperiyanın əsas gücü üçün baza kimi potensialını tədqiq etdi və hökumətini əsasən cənubi Almaniyada aşağı aristokratiya və şəhərlərdən gələn məmurlarla qurdu.

1495-ci il iclasında Roma hüququnun qəbulu sürətləndirildi və rəsmiləşdirildi. Roma qanunu yerli qanunlara zidd olduğu hallar istisna olmaqla, alman məhkəmələrində məcburi idi. Praktikada o, bütün Almaniyada əsas qanuna çevrildi və alman qanunu hələ də aşağı məhkəmələrdə fəaliyyət göstərsə də, Roma qanunu german yerli qanunlarını böyük ölçüdə əvəz etdi. Hüquqi birliyə nail olmaq istəyi və digər amillərdən başqa, bu qanunun qəbulu həm də Qədim Roma imperiyası ilə Müqəddəs Roma İmperiyası arasında davamlılığı da vurğulayırdı. Hüquq sistemini islahat etmək və birləşdirmək qərarını həyata keçirmək üçün imperator tez-tez yerli nizamnamələri və adət-ənənələri əsas götürərək yerli hüquqi məsələlərə şəxsən müdaxilə edirdi. Bu təcrübə tez-tez yerli qanunları qorumaq istəyən yerli şuralar tərəfindən istehza və nifrət ilə qarşılanırdı.

İsveçrə Konfederasiyası İmperator məclisinin qərarlarını qəbul etmədi və xüsusilə ümumi vergini ödəməkdən açıq şəkildə imtina etdi. Bu da 1499-cu il Şvabiya müharibəsi və Konfederasiyanın imperiyadan çıxmasına səbəb olaraq müasir İsveçrə dövlətinin əsasını qoymuş oldu. Bir neçə dövlətin inadkar müqaviməti nəticəsində verginin yığılması nəhayət 1505-ci ildə dayandırıldı.

İstinadlar

  1. Stollberq-Rilinqer, 2021. səh. 46
  2. Whaley, 2011. səh. 61
  3. Brady, 2009. səh. 429
  4. Şablon:Cite contribution
  5. Burdick, William Livesey. The Principles of Roman Law and Their Relation to Modern Law (ingilis). The Lawbook Exchange, Ltd. 2004. 19, 20. ISBN 978-1-58477-253-8. İstifadə tarixi: 19 November 2021.
  6. Lee, Daniel. Popular Sovereignty in Early Modern Constitutional Thought (ingilis). Oxford University Press. 19 February 2016. səh. 243. ISBN 978-0-19-106244-5. İstifadə tarixi: 20 November 2021.
  7. Thornhill, Chris. German Political Philosophy: The Metaphysics of Law (ingilis). Routledge. 24 January 2007. səh. 12. ISBN 978-1-134-38280-4. İstifadə tarixi: 20 November 2021.
  8. Haivry, Ofir. John Selden and the Western Political Tradition (ingilis). Cambridge University Press. 29 June 2017. səh. 118. ISBN 978-1-107-01134-2. İstifadə tarixi: 20 November 2021.
  9. Mousourakis, George. The Historical and Institutional Context of Roman Law (ingilis). Routledge. 2 March 2017. səh. 435. ISBN 978-1-351-88840-0. İstifadə tarixi: 20 November 2021.
  10. Zoller, Élisabeth. Introduction to Public Law: A Comparative Study (ingilis). BRILL. 2008. səh. 64. ISBN 978-90-04-16147-4. İstifadə tarixi: 20 November 2021.
  11. Hodnet, 2018. səh. 79–81

Mənbələr

  • Stollberg-Rilinger, Barbara. The Holy Roman Empire: A Short History (ingilis). Princeton University Press. 11 May 2021. 46–53. ISBN 978-0-691-21731-4. İstifadə tarixi: 26 February 2022.

May 08, 2023
imperiya, islahatı, reformatio, imperii, reichsreform, əsrlərdə, müqəddəs, roma, imperiyasının, strukturunu, quruluşunu, verfassungsordnung, erkən, müasir, dövlətin, tələblərinə, uyğunlaşdırmaq, üçün, təkrarlanan, cəhdlərə, verilən, addır, maksimilian, albrext. Imperiya islahati lat Reformatio imperii alm Reichsreform 15 16 ci esrlerde Muqeddes Roma Imperiyasinin strukturunu ve qurulusunu alm Verfassungsordnung erken muasir dovletin teleblerine uygunlasdirmaq ucun tekrarlanan cehdlere verilen addir I Maksimilian Albrext Durerin resmiBerthold fon Henneberq o 1504 epitafIslahatin iki esas xadimleri Mundericat 1 Ilk cehdler 2 1495 ci il cehdleri 3 Istinadlar 4 MenbelerIlk cehdler Redakte1434 cu ilden 1438 ci ile qeder Eger muasir Ceb Cexiya ve Nurnberqdeki imperiya meclislerinde qismen imperator Sigizmundun tesebbusu ile qismen de kurfurstler terefinden islahata dair ilk cehdler edildi Munaqiseler qadagan edildi sikke zerbi huquqlari ve seyahet huquqlarinin yeniden nezerden kecirilmesi ve imperiyanin inzibati dairelere bolunmesi ile bagli muzakireler aparildi Bununla bele butun teklifler imperator ve knyazlarin ziddiyyetli maraqlarina esaslanirdi Her iki teref imperiyanin daha islek hokumetini yaratmaga calisirdilar lakin eks istiqametde isleyirdiler Imperator oz merkezi nezaretini guclendirmekde maraqli idi knyazlar istirak ede bilecekleri kollegial korporativ liderlik isteyirdiler O dovrun yazilari o cumleden Reformatio Sigismundi kimi nesrler gosterir ki kicik erazi hakimiyyetlerini qraflari ve baronlari elece de imperiya cengaverlerini eyni zamanda imperiya seherlerini ve daha kicik kilse erazilerini temsil eden tehsilli tebeqeler imperatorun guclu bir movqeye sahib olmagini destekleyirdi cunki bu oz senyorlarinin tesirini azaltmaga xidmet edecekdi Sigizmundun varisi II Albert dovrunden demek olar ki hemise Habsburqlardan gelen imperatorun ozu imperiya siyasetinden yalniz o halda istifade edirdi ki bu siyaset oz torpaqlarinda oz sexsi guc bazasini desteklemeye xidmet etsin 1495 ci il cehdleri Redakte1495 ci ilde Vorms seherindeki Imperiya meclisinde parcalanmaqda olan Muqeddes Roma Imperiyasina Imperiya islahati adlandirilan yeni bir struktural deyisiklik cehdi oldu Islahatin esas ideyasi esasen Nikolay Kuzali terefinden hazirlanmis imperator ve knyazlar arasinda siyasi uzlasma nezeriyyesine esaslanirdi 13 cu esrin ortalarinda Hohenstaufen sulalesinin suqutundan sonra imperatorlarin gucu yerli feodallarin xususen de 1356 ci ilin Qizil Fermani terefinden teyin edilmis kurfurstlerin xeyrine tedricen azaldi Buna baxmayaraq muxtariyyete sahib dovletler Huscular kimi tehdidler ve silahli munaqiseler zamani merkezlesdirilmis hakimiyyetin olmamasinin menfi cehetlerini tezlikle derk etdiler 1486 ci ilden Habsburqlardan I Maksimilian Romalilarin krali secildi 1495 ci il meclisinde Maksimilian feodallarin tekce tohfeler deyil hem de vergisinin artirilmasini ve serqde Osmanlilara Italiyada ise Fransaya qarsi muharibeleri ucun qosunlarin ayrilmasini teleb etdi 1 Mayns arxiyepiskopu kansler Bertold fon Henneberqin basciliq etdiyi numayendeler prinsipce birbasa Imperiyaya odenilen umumi vergi ile razilasdilar lakin bunun muqabilinde mueyyen sertler ireli surduler Hakimiyyeti knyazlarin eline veren imperatorun fexri sedr oldugu Imperiya Hokumetinin yaradilmasi Maksimilian selahiyyetlerinin bu cure mehdudlasdirilmasindan evvelce imtina etdi ve dovletler oz qosunlarini ona teslim etmesinedek 1500 cu ilde Auqsburq iclasina qeder razi olmadi razi olandan sonra da tekce iki ilden sonra Hokumeti legv etdi 2 3 Ebedi Sulh alm Ewiger Landfriede imperiyani vassallar arasinda elaqelerde edavetleri istisna eden vahid huquq orqani teyin edirdi Roma huququnun qebulu Roma huququ butun imperiya ucun resmi qanun kimi qebul edildi Imperatorlugun butun erazisi ucun ali mehkeme olan Imperator Saray Mehkemesinin alm Reichskammergericht tesis edilmesi Bu Mehkeme ilkin olaraq Frankfurt Mayn seherinde yerlesmisdir 1523 cu ilde Spayere ve nehayet 1693 cu ilde Vetslara kocduMaksimilian umumiyyetle onun hakimiyyetini zeifleden teleblere qarsi cixirdi lakin o Ebedi Sulhu Roma huququnun qebulunu daha saglam inzibati prosedurlari daha yaxsi ucotun aparilmasini vezifeler ucun teleblerin deqiqlesdirilmesini ve s destekledi Imperator Surasinin alm Reichsregiment yaradilmasi teklifine cavab olaraq buna razi oldugunu ve alqisladigini dedi lakin suradaki uzvleri teyin eden tek o olmali ve sura yalniz onun doyusleri zamani fealiyyet gostermeli idi O modernlesdirici islahatlari destekledi ozu de Avstriya torpaqlarinda bu ise onculuk edirdi hem de bunu oz sexsi nezaretine her seyden evvel knyazlarin davamli olaraq qarsi cixdigi daimi vergi ile birlesdirmek istedi 1504 cu ilde o bele bir sura haqqinda oz ideyalarini ireli surmek ucun kifayet qeder guclu olanda qorxmus knyazlar muqavimet gostermeye calisdi En guclu hakimiyyet dovrunde bele o hele de sonradan Italiyada felaketlere sebeb olacaq umumi vergi meselesi ucun bir hell tapa bilmedi Bu arada o Avstriyanin Imperiyanin esas gucu ucun baza kimi potensialini tedqiq etdi ve hokumetini esasen cenubi Almaniyada asagi aristokratiya ve seherlerden gelen memurlarla qurdu 4 1495 ci il iclasinda Roma huququnun qebulu suretlendirildi ve resmilesdirildi Roma qanunu yerli qanunlara zidd oldugu hallar istisna olmaqla alman mehkemelerinde mecburi idi 5 Praktikada o butun Almaniyada esas qanuna cevrildi ve alman qanunu hele de asagi mehkemelerde fealiyyet gosterse de Roma qanunu german yerli qanunlarini boyuk olcude evez etdi 6 7 8 9 Huquqi birliye nail olmaq isteyi ve diger amillerden basqa bu qanunun qebulu hem de Qedim Roma imperiyasi ile Muqeddes Roma Imperiyasi arasinda davamliligi da vurgulayirdi 10 Huquq sistemini islahat etmek ve birlesdirmek qerarini heyata kecirmek ucun imperator tez tez yerli nizamnameleri ve adet eneneleri esas goturerek yerli huquqi meselelere sexsen mudaxile edirdi Bu tecrube tez tez yerli qanunlari qorumaq isteyen yerli suralar terefinden istehza ve nifret ile qarsilanirdi 11 Isvecre Konfederasiyasi Imperator meclisinin qerarlarini qebul etmedi ve xususile umumi vergini odemekden aciq sekilde imtina etdi Bu da 1499 cu il Svabiya muharibesi ve Konfederasiyanin imperiyadan cixmasina sebeb olaraq muasir Isvecre dovletinin esasini qoymus oldu Bir nece dovletin inadkar muqavimeti neticesinde verginin yigilmasi nehayet 1505 ci ilde dayandirildi Istinadlar Redakte Stollberq Rilinqer 2021 seh 46 Whaley 2011 seh 61 Brady 2009 seh 429 Sablon Cite contribution Burdick William Livesey The Principles of Roman Law and Their Relation to Modern Law ingilis The Lawbook Exchange Ltd 2004 19 20 ISBN 978 1 58477 253 8 Istifade tarixi 19 November 2021 Lee Daniel Popular Sovereignty in Early Modern Constitutional Thought ingilis Oxford University Press 19 February 2016 seh 243 ISBN 978 0 19 106244 5 Istifade tarixi 20 November 2021 Thornhill Chris German Political Philosophy The Metaphysics of Law ingilis Routledge 24 January 2007 seh 12 ISBN 978 1 134 38280 4 Istifade tarixi 20 November 2021 Haivry Ofir John Selden and the Western Political Tradition ingilis Cambridge University Press 29 June 2017 seh 118 ISBN 978 1 107 01134 2 Istifade tarixi 20 November 2021 Mousourakis George The Historical and Institutional Context of Roman Law ingilis Routledge 2 March 2017 seh 435 ISBN 978 1 351 88840 0 Istifade tarixi 20 November 2021 Zoller Elisabeth Introduction to Public Law A Comparative Study ingilis BRILL 2008 seh 64 ISBN 978 90 04 16147 4 Istifade tarixi 20 November 2021 Hodnet 2018 seh 79 81Menbeler RedakteStollberg Rilinger Barbara The Holy Roman Empire A Short History ingilis Princeton University Press 11 May 2021 46 53 ISBN 978 0 691 21731 4 Istifade tarixi 26 February 2022 Menbe https az wikipedia org w index php title Imperiya islahati amp oldid 6712124, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.