İbn Salamın elçiliyi və ya Məcnunun atasının elçiliyi — Nizami Gəncəvinin"Leyli və Məcnun" əlyazmasına Mir Seyid Əli tərəfindən çəkilmiş rəsm əsəridir. Əvvəl L. Qartnerin kolleksiyasına daxil olan iki hissəli miniatür hazırda Harvard Universitetinin Artur M. Sakler muzeyində saxlanılır.
Miniatürdə ədəbi süjet lövhənin aşağı hissəsində - birinci planda təsvir olunur, yuxarıda isə əsas epizodla bilavasitə əlaqəsi olmayan köçərilərin həyatına aid müxtəlif məişət səhnələri verilir. Zəngin ornamentli xalçalarla bəzədilmiş yarımaçılı geniş çadırda Leylinin atası ilə İbn Salamın atası əyləşmişdir. Bu mərasimdə onların yaxın adamları da iştirak edirlər. Sol tərəfdə yemək-içmək gətirən ev xidmətçiləri, sağda isə əmrə müntəzir vəziyyətdə duran qonaq xidmətçiləri verilmişdir. Miniatürün əsas kompozisiya mərkəzini təşkil edən bu çadırın arxasında daha iki çadır görünür. İçərisi fantastik quş təsvirləri və orqament motivləri ilə bəzədilmiş çadırlardan birində Leyli və yaşlı bir qadın əyləşmişdir.
Miniatürün ön planında on iki adam təsvir edilmişdir. Bütün fiqurların təfsirində canlılıq, ifadəlilik nəzəri cəlb edir. Burada bir-birindən hər tərəfli fərqlənən (mimika, hərəkət və sair) surətlərin açılması və ümumiyyətlə, elçilik səhnəsinin belə real təsviri rəssamın nə qədər istedadlı sənətkar olmasını göstərir. Miniatürdə İbn Salamın atasının surətinə gəlincə, burada hətta sevincə bənzər psixoloji səciyyə də oxumaq mümkündür. Söhbətin gedişi ilə əlaqədar elçi atanın, həmçinin onun adamlarının üzündəki nikbin ifadə epizodun məzmunu ilə uzlaşır.
Miniatürdə əsas üjeti təsvir edən baş səhnənin ətrafında verilmiş köçərilərin həyat və məişət tərzi geniş nəqledici plandadır. Təpəciyin döşündə qurulmuş çadırların ətrafında müxtəlif məişət səhnəcikləri təsvir olunur: çadırda gənc ana uşaq əmizdirir. Digər çadırda bir qadın kuzədən şərbət süzən kişi ilə söhbət edir. Azca aralıda əlində ilan tutmuş ovsunçu görünür. Digər qadınlar müxtəlif təsərrüfat işləri ilə məşğuldurlar. Kimisi qoyun sağır, kimisi paltar yuyur, kimisi də ulaq yemləyir. Paltar yuyan qadının yanında ona kömək edən bir gənc üstündə iri su qazanı olan ocağı qalayır.
Elçilik mərasiminin təsvir edildiyi miniatürün taleyi, sarayda ziyafətin təsvir edildiyi başqa bir miniatürlə sıx əlaqədardır. Əvvəl L. Qartnerin kolleksiyasında saxlanılmış miniatürlər hazırda Harvard Universitetinin Artur M. Sakler muzeyində saxlanılır. Hər iki miniatür dəst xətti və təfsir səciyyələrinə görə Mir Seyid Əlinin fırçasına aid edilir. Miniatürlərin hər ikisi vaxtilə iki hissəyə bölünmüş və uzun zaman müxtəlif adlar altında dörd müstəqil əsər kimi qeyd edilmişdir. Sonradan aparılan tədqiqatlar nəticəsində sənətşünas K. Kərimov onları ilkin formasında bərpa etməyə müvəffəq olmuşdur.
Miniatürlərdən birində köçərilərin həyatına aid müxtəlif səhnələr (əsas səhnə elçilik), ikincisində isə şəhər həyatı təsvir olunmuşdur. Bəzi müəlliflər birinci miniatürü "Məcnunun anadan olması", ikinci miniatürü isə "Xosrovun kef məclisi" adlandırırlar. Qərb sənətşünaslarının bu miniatürlər haqqındakı müxtəlif ziddiyyətli fikir və mülahizələrini tutuşdurub, tədqiq etmiş prof. K. Kərimov belə qərara gəlmişdir ki, "Məcnunun anadan olması" adlandırılmış miniatür alimlərin qeyd etdiyi kimi Nizaminin"Leyli və Məcnun" poemasına aid olsa da, burada Məcnunun anadan olması yox, Məcnunun atasının öz adamları ilə Leyliyə elçi gəlməsi mərasimi təsvir edilmişdir.
Sənətşünas N. Zamanov isə qeyd edir ki, həmin miniatür "Məcnunun atasının elçiliyinə deyil, İbn Salamın elçilik mərasiminə həsr olunmuşdur. Çox qədim dövrlərdən qalmış toy adət-ənənələrinə görə elçini qonaq etmək, ona şərbət və ya şirin çay vermək razılıq əlaməti kimi qiymətləndirilmişdir. Lakin, poemadan məlum olduğu kimi, Məcnunun elçilərinə rədd, İbn Salamn elçilərinə isə razılıq cavabı verilmişdir. Belə olan təqdirdə həmin miniatürü Məcnunun elçiliyi kimi təqdim etmək düzgün deyildir. Çünki, miniatürdən aşkar göründüyü kimi elçilərin qarşısında şərbət və sovqatlar vardır. Onlara vermək üçün hətta hədiyyələr də hazırlanmışdır. Beləliklə, K. Kərimovun qeyd etdiyi kimi burada Məcnunun atası və onun adamları deyil, İbn Salamın elçiləri təsvir olunmuşdur."
N. Zamanovun fikrincə, miniatürün aşağı hissəsində verilmiş qızılbaş çalmalı oğlan elçilərdən xəbər gözləyən İbn Salam, yanındakı isə onun xidmətçisidir. Miniatürdə istər insan, istərsə də heyvan fiqurlarının təsvirində rəssamın sərrast müşahidəçiliyi özünü göstərir. Çünki, insan hərəkətləri, heyvan və onlara xas olan vərdişlər təəccüb doğuracaq qədər sərbəst və təbiidir. Məsələn, qoyun sağan qoca arvad, uşaq əmizdirən qadın və s. kimi personajların təfsiri miniatür şərtiliyindən kənara çıxan ifadəliyə malikdir.
"Elçilik mərasimi" miniatürünün mürəkkəb və maraqlı kompozisiyası vardır. Bu kiçik ölçülü kağız səhifədə 32 insan fiquru, 8 alaçıq və çadır, çoxlu heyva təsviri verilməsinə baxmayaraq, o, heç bir hərc-mərclik, nizamsızlıq təsiri yaratmır, əksinə bütün bunların səthdə dioqanal üzrə yerləşdirilməsi, onların parlaq ləkələr şəklində növbələşməsindən doğan ahəngdarlıq kompozisiyaya daxili sakitlik gətirir, onu aydın və anlaşıqlı edir. Miniatürdə məişət səhnələrinin çoxluğu əsas süjet xəttini heç də kölgədə qoymur, əksinə onun baxımlığını daha da artırır. Miniatür üçün səciyyəvi əlamətlərdən biri də burada orta əsrlər Azərbaycan milli ornament bəzəklərindən geniş istifadə edilməsidir.
İstinadlar
↑ Grove Encyclopedia of Islamic Art & Architecture: Three-Volume Set. Oksford: Oxford University Press, Jonathan M. Bloom və Sheila S. Blair (redaktorlar). 2009. 540.
Zamanov, Nadir (1981). Nizami poeziyası və təsviri sənət (Azərbaycan SSR EA Memarlıq və İncəsənət İnstitutu). Bakı: Elm. səh. 190.
Керимов, К. (1966). Азербайджанский художник МиР Сейид Али (Исследования и материалы по архитектуре и искусству Азербайджана). Баку: Изд-во Академии наук азербайджанской ССР. səh. 203.
Avqust 12, 2021
salamın, elçiliyi, məcnunun, atasının, elçiliyi, nizami, gəncəvinin, leyli, məcnun, əlyazmasına, seyid, əli, tərəfindən, çəkilmiş, rəsm, əsəridir, əvvəl, qartnerin, kolleksiyasına, daxil, olan, hissəli, miniatür, hazırda, harvard, universitetinin, artur, sakle. Ibn Salamin elciliyi 2 ve ya Mecnunun atasinin elciliyi 3 Nizami Gencevinin Leyli ve Mecnun elyazmasina Mir Seyid Eli terefinden cekilmis resm eseridir Evvel L Qartnerin kolleksiyasina daxil olan iki hisseli miniatur hazirda Harvard Universitetinin Artur M Sakler muzeyinde saxlanilir 1 Ibn Salamin elciliyiRessam Mir Seyid EliTarixi texm 1540Uslubu Tebriz miniatur mektebiSifarisci I Sah TehmasibSaxlanildigi yer Harvard Universitetinin Artur M Sakler muzeyi 1 Mundericat 1 Tesvir 2 Tedqiqi 3 Istinadlar 4 EdebiyyatTesvir RedakteMiniaturde edebi sujet lovhenin asagi hissesinde birinci planda tesvir olunur yuxarida ise esas epizodla bilavasite elaqesi olmayan kocerilerin heyatina aid muxtelif meiset sehneleri verilir Zengin ornamentli xalcalarla bezedilmis yarimacili genis cadirda Leylinin atasi ile Ibn Salamin atasi eylesmisdir Bu merasimde onlarin yaxin adamlari da istirak edirler Sol terefde yemek icmek getiren ev xidmetcileri sagda ise emre muntezir veziyyetde duran qonaq xidmetcileri verilmisdir Miniaturun esas kompozisiya merkezini teskil eden bu cadirin arxasinda daha iki cadir gorunur Icerisi fantastik qus tesvirleri ve orqament motivleri ile bezedilmis cadirlardan birinde Leyli ve yasli bir qadin eylesmisdir 4 Miniaturun on planinda on iki adam tesvir edilmisdir Butun fiqurlarin tefsirinde canliliq ifadelilik nezeri celb edir 5 Burada bir birinden her terefli ferqlenen mimika hereket ve sair suretlerin acilmasi ve umumiyyetle elcilik sehnesinin bele real tesviri ressamin ne qeder istedadli senetkar olmasini gosterir 5 Miniaturde Ibn Salamin atasinin suretine gelince burada hetta sevince benzer psixoloji seciyye de oxumaq mumkundur 5 Sohbetin gedisi ile elaqedar elci atanin hemcinin onun adamlarinin uzundeki nikbin ifade epizodun mezmunu ile uzlasir 5 Miniaturde esas ujeti tesvir eden bas sehnenin etrafinda verilmis kocerilerin heyat ve meiset terzi genis neqledici plandadir 5 Tepeciyin dosunde qurulmus cadirlarin etrafinda muxtelif meiset sehnecikleri tesvir olunur cadirda genc ana usaq emizdirir Diger cadirda bir qadin kuzeden serbet suzen kisi ile sohbet edir Azca aralida elinde ilan tutmus ovsuncu gorunur Diger qadinlar muxtelif teserrufat isleri ile mesguldurlar Kimisi qoyun sagir kimisi paltar yuyur kimisi de ulaq yemleyir Paltar yuyan qadinin yaninda ona komek eden bir genc ustunde iri su qazani olan ocagi qalayir 5 Tedqiqi Redakte Xosrovun kef meclisi Mir Seyid Eli Elcilik merasiminin tesvir edildiyi miniaturun taleyi sarayda ziyafetin tesvir edildiyi basqa bir miniaturle six elaqedardir Evvel L Qartnerin kolleksiyasinda saxlanilmis 2 miniaturler hazirda Harvard Universitetinin Artur M Sakler muzeyinde saxlanilir 1 Her iki miniatur dest xetti ve tefsir seciyyelerine gore Mir Seyid Elinin fircasina aid edilir 2 1 Miniaturlerin her ikisi vaxtile iki hisseye bolunmus ve uzun zaman muxtelif adlar altinda dord musteqil eser kimi qeyd edilmisdir 6 Sonradan aparilan tedqiqatlar neticesinde senetsunas K Kerimov onlari ilkin formasinda berpa etmeye muveffeq olmusdur 2 Miniaturlerden birinde kocerilerin heyatina aid muxtelif sehneler esas sehne elcilik ikincisinde ise seher heyati tesvir olunmusdur Bezi muellifler birinci miniaturu Mecnunun anadan olmasi ikinci miniaturu ise Xosrovun kef meclisi adlandirirlar 2 Qerb senetsunaslarinin bu miniaturler haqqindaki muxtelif ziddiyyetli fikir ve mulahizelerini tutusdurub tedqiq etmis prof K Kerimov bele qerara gelmisdir ki Mecnunun anadan olmasi adlandirilmis miniatur alimlerin qeyd etdiyi kimi Nizaminin Leyli ve Mecnun poemasina aid olsa da burada Mecnunun anadan olmasi yox Mecnunun atasinin oz adamlari ile Leyliye elci gelmesi merasimi tesvir edilmisdir 3 Senetsunas N Zamanov ise qeyd edir ki hemin miniatur Mecnunun atasinin elciliyine deyil Ibn Salamin elcilik merasimine hesr olunmusdur Cox qedim dovrlerden qalmis toy adet enenelerine gore elcini qonaq etmek ona serbet ve ya sirin cay vermek raziliq elameti kimi qiymetlendirilmisdir Lakin poemadan melum oldugu kimi Mecnunun elcilerine redd Ibn Salamn elcilerine ise raziliq cavabi verilmisdir Bele olan teqdirde hemin miniaturu Mecnunun elciliyi kimi teqdim etmek duzgun deyildir Cunki miniaturden askar gorunduyu kimi elcilerin qarsisinda serbet ve sovqatlar vardir Onlara vermek ucun hetta hediyyeler de hazirlanmisdir Belelikle K Kerimovun qeyd etdiyi kimi burada Mecnunun atasi ve onun adamlari deyil Ibn Salamin elcileri tesvir olunmusdur 4 N Zamanovun fikrince miniaturun asagi hissesinde verilmis qizilbas calmali oglan elcilerden xeber gozleyen Ibn Salam yanindaki ise onun xidmetcisidir 7 Miniaturde ister insan isterse de heyvan fiqurlarinin tesvirinde ressamin serrast musahideciliyi ozunu gosterir 7 Cunki insan hereketleri heyvan ve onlara xas olan verdisler teeccub doguracaq qeder serbest ve tebiidir Meselen qoyun sagan qoca arvad usaq emizdiren qadin ve s kimi personajlarin tefsiri miniatur sertiliyinden kenara cixan ifadeliye malikdir 7 Elcilik merasimi miniaturunun murekkeb ve maraqli kompozisiyasi vardir Bu kicik olculu kagiz sehifede 32 insan fiquru 8 alaciq ve cadir coxlu heyva tesviri verilmesine baxmayaraq o hec bir herc merclik nizamsizliq tesiri yaratmir eksine butun bunlarin sethde dioqanal uzre yerlesdirilmesi onlarin parlaq lekeler seklinde novbelesmesinden dogan ahengdarliq kompozisiyaya daxili sakitlik getirir onu aydin ve anlasiqli edir 8 Miniaturde meiset sehnelerinin coxlugu esas sujet xettini hec de kolgede qoymur eksine onun baximligini daha da artirir 8 Miniatur ucun seciyyevi elametlerden biri de burada orta esrler Azerbaycan milli ornament bezeklerinden genis istifade edilmesidir 8 Istinadlar Redakte 1 2 3 4 Grove Encyclopedia of Islamic Art amp Architecture Three Volume Set Oksford Oxford University Press Jonathan M Bloom ve Sheila S Blair redaktorlar 2009 540 1 2 3 4 5 Zamanov 1981 seh 43 1 2 Kerimov 1966 seh 81 1 2 Zamanov 1981 seh 44 1 2 3 4 5 6 Zamanov 1981 seh 45 Kerimov 1966 seh 79 1 2 3 Zamanov 1981 seh 46 1 2 3 Zamanov 1981 seh 47Edebiyyat RedakteZamanov Nadir 1981 Nizami poeziyasi ve tesviri senet Azerbaycan SSR EA Memarliq ve Incesenet Institutu Baki Elm seh 190 Kerimov K 1966 Azerbajdzhanskij hudozhnik MiR Sejid Ali Issledovaniya i materialy po arhitekture i iskusstvu Azerbajdzhana Baku Izd vo Akademii nauk azerbajdzhanskoj SSR seh 203 Menbe https az wikipedia org w index php title Ibn Salamin elciliyi amp oldid 4539538, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
