LondondaBritaniya muzeyində Nizami "Xəmsə"sinin unikal bir əlyazması saxlanılır. Həmin əlyazma 1539-1543-cü illərdə şah Təhmasibin sarayı nəzdində fəaliyyət göstərmiş kitabxanada işlənmişdir. Mütəxəssislər həmin nüsxəni bütün dövrlərin və xalqların ən kamil bədii əlyazması, Şərqin kitab incəsənətinin ən qiymətli incisi hesab edirlər. Əlyazmanın titul səhifələri incə naxışlarla zəngindir, səhifələri kənarlarında qızıl suyu ilə işlənmiş siluet təsvirləri çəkilmişdir.
Əlyazmaya daxil edilmiş iri formatlı on dörd miniatür XVI əsrin ən görkəmli rəssamları tərəfindən işlənmişdir. Həmin rəssamlar Sultan Məhəmməd, Ağa Mirək Mirzə Qiyas, Mir Müsəvvir, Mirzə-Əli, Mir Seyid Əli və Müzəffər Əlidirlər. Əlyazmanın səhifələrindən birində əsərin üzünü köçürən rəssam Şah Mahmud Nişapurinin belə bir qeydi indiyə qədər heç kəsdə şübhə doğurmur: "Ruzigarın gözü belə şey görməmişdir". Əlyazma nüsxəsindəki ən gözəl miniatürlərdən biri, "Məcnun Leylinin çadırı yanında" əsəri Sultan Məhəmməd məktəbinin layiqli davamçısı Mir Seyid Əlinin fırçasından çıxmışdır. Bu böyük rəssamın dünyanın digər muzeylərində saxlanan "Leylinin elçiliyi", "Musiqi məclisi", "Bəhram Gur və çoban" miniatürləri də yüksək ustalıqla işlənilmişdir.
Həyat və yaradıcılığı
Mir Seyid Əli XVI əsrin əvvəllərində məşhur miniatürçü rəssam Mir Müsəvvirin ailəsində anadan olub. O yaxşı təhsil görmüşdü və Cüdai təxəllüsü ilə müasirləri arasında böyük rəğbətlə qarşılanan lirik şerlər yazmışdı. İlkin təsviri sənət təhsilini atasından alan rəssam sonradan şah kitabxanasında öz ustalığını artırmışdı. Həmin dövrdə orada Behzad, Sultan Məhəmməd, Ağa Mirək Mirzə Qiyas kimi sənətkarlar çalışırdı. Mir Seyid də bu zaman sənətkarların yanında gözəl bir məktəb keçir. Artıq otuzuncu illərdə o, müstəqil işləməyə başlayır. Haqqında danışdığımız əlyazma üçün miniatür çəkməyin ona həvalə olunması isə artıq bir sənətkar kimi yetişdiyindən xəbər verirdi.
Tanınmış Azərbaycan rəssamı, sənətşünas, şair və təzkirəçi Sadiq bəy Əfşar rəssam haqqında yazırdı: "Mir Seyid Əli öz işinin ustası sayılan və mərhum şah Təhmasibin kitabxanasında çalışan rəssamlardan Mir Müsəvvirin oğlu idi. Mir Seyidin özü incə nəqqaş və gözəl müsəvvir (rəngkar) idi. Xırda bir mübahisə ucundan o, Azərbaycanı tərk edərək, Hindistana getmiş və Cəlaləddin Əkbərin vaxtında böyük şərəfə və şöhrətə layiq görülmüşdü."
Sənətkarın atası Mir Müsəvvirin yaradıcılığı barədə olduqca az şey məlumdur. Çağdaş elmə onun cəmisi bir miniatürü məlumdur. Həmin əsərdə saray masasının müdiri Sirxan bəy Süfrəçi təsvir olunub. Mənbələrdən məlum olur ki, Mir Müsəvvir xəttatlıq və təsviri sənətlə maraqlanan şah Təhmasibin müəllimlərindən olub.
Böyük Moqollar sülaləsindən olan hind imperatoru Humayun vətənindən qovulduğu müddətdə TəbrizdəI Şah Təhmasibin sarayında yaşayırdı. Buradakı saray kitabxanasının və bədii emalatxanaların işi ilə tanış olduqdan sonra Humayun Hindistana qayıdanda belə bir şeyi öz sarayında da düzəltmək qərarına gəlir. Onun diqqəti daha çox Mir Seyid Əlinin üzərində cəmləşir və hələ Təbrizdə ikən imperator rəssama Əmir Həmzə dastanına miniatürlər çəkməsini tapşırır.
Taxtını geri qaytarandan sonra Humayun Mir Seyid Əli və bir sıra başqa rəssamları öz yanına çağırır. Hindistana getdikdən sonra Mir Seyid Əlinin təbrizli rəssam Səməd Şirazi ilə birlikdə yaratdığı əsərlərdən biri "Teymurun evi" adlı pannodur ki, burada da Teymurilər sülaləsinin nümayəndələri təsvir olunmuşdur. Həmin əsərə görə Humayun ona "Nadir ül mülk Humayun şahi" ləqəbini vermiş və Əmir həmzə dastanının 16 cilddə nəzərdə tutulan və 2400 illüstrasiya ilə bəzədilməli olan unikal əlyazmasının işlənməsinə ümumi rəhbər təyin edir. Həmin kitabın köçürüldüyü vərəqlərin ölçüsü az qala bir metrə çatırdı. Kitabın hər cildi xüsusi olaraq hazırlanmış sandıqda saxlanırdı. Bu əlyazmanın üzərində Mir Seyid Əlinin rəhbərliyi ilə 30-dan artıq rəssam işləmişdi. Buna baxmayaraq, şahidlərin söylədiklərinə görə, hələ 1570-ci ildə Mir Seyid Əli Məkkəyə ziyarətə gedərkən kitabın yalnız 4 cildi hazır idi.
Mir Seyid Əlinin adı bədii sənət ənənələri baxımından çox zəngin olan Azərbaycan, İran və Hindistan kimi ölkələrin tarixinə əbədilik yazılmışdır. Mir Seyid Əlinin yaradıcılıqı və onun təmsil etdiyi Təbriz rəssamlıq məktəbinin Hindistanda Moğol miniatür məktəbinin yaranmasında xidmətləri hamı tərəfindən qəbul olunur. Necə ki, Təbriz rəssamlarından Şah Qulu Təbrizi, Vəlican, Kamal Təbrizi kimi sənətkarların Türkiyə miniatür sənətinin inkişafında xidmətləri danılmazdır.
Azərbaycan Tarixi Portalı :Каджар Чингиз. Выдающиеся сыны древнего и средневекового Азербайджана. — Баку, издательство «Азербайджан» - 370146, Метбуат проспекти, 520-й квартал., издательство "Эргюн", 1995. - 392 с. (rus.)
Avqust 09, 2021
seyid, əli, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, avqust, 2021, seyid, müsəvvir. Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Mir Seyid Mir Musevvir oglu Eli XVI esrin evvelleri mensece Azerbaycan turklerinden olan miniaturcu ressam Mir Seyid EliAvtoportret 1540 ci illerDogum tarixi 1510 cu illerDogum yeri Tebriz Tebriz merkezi baxsi d Tebriz sehristani Serqi Azerbaycan ostani IranVefat tarixi 1572 1 2 Vefat yeri Aqra Boyuk Mogol imperiyasiVefat sebebi yixilma d Vetendasligi IranFealiyyeti ressam Vikianbarda elaqeli mediafayllarLondonda Britaniya muzeyinde Nizami Xemse sinin unikal bir elyazmasi saxlanilir Hemin elyazma 1539 1543 cu illerde sah Tehmasibin sarayi nezdinde fealiyyet gostermis kitabxanada islenmisdir Mutexessisler hemin nusxeni butun dovrlerin ve xalqlarin en kamil bedii elyazmasi Serqin kitab incesenetinin en qiymetli incisi hesab edirler Elyazmanin titul sehifeleri ince naxislarla zengindir sehifeleri kenarlarinda qizil suyu ile islenmis siluet tesvirleri cekilmisdir 3 Elyazmaya daxil edilmis iri formatli on dord miniatur XVI esrin en gorkemli ressamlari terefinden islenmisdir Hemin ressamlar Sultan Mehemmed Aga Mirek Mirze Qiyas Mir Musevvir Mirze Eli Mir Seyid Eli ve Muzeffer Elidirler Elyazmanin sehifelerinden birinde eserin uzunu kocuren ressam Sah Mahmud Nisapurinin bele bir qeydi indiye qeder hec kesde subhe dogurmur Ruzigarin gozu bele sey gormemisdir Elyazma nusxesindeki en gozel miniaturlerden biri Mecnun Leylinin cadiri yaninda eseri Sultan Mehemmed mektebinin layiqli davamcisi Mir Seyid Elinin fircasindan cixmisdir Bu boyuk ressamin dunyanin diger muzeylerinde saxlanan Leylinin elciliyi Musiqi meclisi Behram Gur ve coban miniaturleri de yuksek ustaliqla islenilmisdir Mundericat 1 Heyat ve yaradiciligi 2 Sekil 3 Istinadlar 4 Xarici kecidlerHeyat ve yaradiciligi RedakteMir Seyid Eli XVI esrin evvellerinde meshur miniaturcu ressam Mir Musevvirin ailesinde anadan olub O yaxsi tehsil gormusdu ve Cudai texellusu ile muasirleri arasinda boyuk regbetle qarsilanan lirik serler yazmisdi Ilkin tesviri senet tehsilini atasindan alan ressam sonradan sah kitabxanasinda oz ustaligini artirmisdi Hemin dovrde orada Behzad Sultan Mehemmed Aga Mirek Mirze Qiyas kimi senetkarlar calisirdi Mir Seyid de bu zaman senetkarlarin yaninda gozel bir mekteb kecir Artiq otuzuncu illerde o musteqil islemeye baslayir Haqqinda danisdigimiz elyazma ucun miniatur cekmeyin ona hevale olunmasi ise artiq bir senetkar kimi yetisdiyinden xeber verirdi Taninmis Azerbaycan ressami senetsunas sair ve tezkireci Sadiq bey Efsar ressam haqqinda yazirdi Mir Seyid Eli oz isinin ustasi sayilan ve merhum sah Tehmasibin kitabxanasinda calisan ressamlardan Mir Musevvirin oglu idi Mir Seyidin ozu ince neqqas ve gozel musevvir rengkar idi Xirda bir mubahise ucundan o Azerbaycani terk ederek Hindistana getmis ve Celaleddin Ekberin vaxtinda boyuk serefe ve sohrete layiq gorulmusdu Senetkarin atasi Mir Musevvirin yaradiciligi barede olduqca az sey melumdur Cagdas elme onun cemisi bir miniaturu melumdur Hemin eserde saray masasinin mudiri Sirxan bey Sufreci tesvir olunub Menbelerden melum olur ki Mir Musevvir xettatliq ve tesviri senetle maraqlanan sah Tehmasibin muellimlerinden olub Boyuk Moqollar sulalesinden olan hind imperatoru Humayun veteninden qovuldugu muddetde Tebrizde I Sah Tehmasibin sarayinda yasayirdi Buradaki saray kitabxanasinin ve bedii emalatxanalarin isi ile tanis olduqdan sonra Humayun Hindistana qayidanda bele bir seyi oz sarayinda da duzeltmek qerarina gelir Onun diqqeti daha cox Mir Seyid Elinin uzerinde cemlesir ve hele Tebrizde iken imperator ressama Emir Hemze dastanina miniaturler cekmesini tapsirir Taxtini geri qaytarandan sonra Humayun Mir Seyid Eli ve bir sira basqa ressamlari oz yanina cagirir Hindistana getdikden sonra Mir Seyid Elinin tebrizli ressam Semed Sirazi ile birlikde yaratdigi eserlerden biri Teymurun evi adli pannodur ki burada da Teymuriler sulalesinin numayendeleri tesvir olunmusdur Hemin esere gore Humayun ona Nadir ul mulk Humayun sahi leqebini vermis ve Emir hemze dastaninin 16 cildde nezerde tutulan ve 2400 illustrasiya ile bezedilmeli olan unikal elyazmasinin islenmesine umumi rehber teyin edir Hemin kitabin kocurulduyu vereqlerin olcusu az qala bir metre catirdi Kitabin her cildi xususi olaraq hazirlanmis sandiqda saxlanirdi Bu elyazmanin uzerinde Mir Seyid Elinin rehberliyi ile 30 dan artiq ressam islemisdi Buna baxmayaraq sahidlerin soylediklerine gore hele 1570 ci ilde Mir Seyid Eli Mekkeye ziyarete gederken kitabin yalniz 4 cildi hazir idi Mir Seyid Elinin adi bedii senet eneneleri baximindan cox zengin olan Azerbaycan Iran ve Hindistan kimi olkelerin tarixine ebedilik yazilmisdir Mir Seyid Elinin yaradiciliqi ve onun temsil etdiyi Tebriz ressamliq mektebinin Hindistanda Mogol miniatur mektebinin yaranmasinda xidmetleri hami terefinden qebul olunur Nece ki Tebriz ressamlarindan Sah Qulu Tebrizi Velican Kamal Tebrizi kimi senetkarlarin Turkiye miniatur senetinin inkisafinda xidmetleri danilmazdir Sekil Redakte Ibn Salamin elciliyi Xemseye cekilmis miniatur 1540 ci iller Sarayda gece heyati Xemseye cekilmis miniatur 1540 ci iller Genc yazici portreti 1550 ci illerIstinadlar Redakte The Stuttgart Database of Scientific Illustrators 1450 1950 lt a href https wikidata org wiki Track P2349 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q21417186 gt lt a gt Grove Art Online J Turner Oxford England Houndmills Basingstoke England New York OUP 1998 ISBN 978 1 884446 05 4 lt a href https wikidata org wiki Track Q217595 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q56691875 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P8406 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q810196 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q21431157 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1547776 gt lt a gt Mir Seyid Eli olu kecid Xarici kecidler RedakteAzerbaycan Tarixi Portali Kadzhar Chingiz Vydayushiesya syny drevnego i srednevekovogo Azerbajdzhana Baku izdatelstvo Azerbajdzhan 370146 Metbuat prospekti 520 j kvartal izdatelstvo Ergyun 1995 392 s rus Menbe https az wikipedia org w index php title Mir Seyid Eli amp oldid 6013298, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
