Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Çöl pişikdırnağı (lat. Prosopis farcta) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin pişikdırnağı cinsinə aid bitki növü.
| Çöl pişikdırnağı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Klad: Cins: Növ: Çöl pişikdırnağı | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Arealı
Aralıq dənizinin şərq hissəsi və İran üçün endemik bitkidir. Yayılma sahəsinə Türkiyə və Kipr, Əlcəzairdən Fələstinə, İordaniyaya, Suriyaya, Ərəbistana, İraqa, Əfqanıstana, Pakistana və Qafqazın bir hissəsi, Orta Asiya və İrandan Hindistana qədər daxildir.
Botaniki xarakteristikası
Şaxəli tikanlı kolcuqdur, hündürlüyü 50–60 sm-ə çatan, nazik, möhkəm və əyilən budaqlıdır, üzəri konusşəkilli qırmızımtıl tikanlıdır. Cavan budaqlar və yarpaq saplaqları qısa tükcüklüdür. Yarpaqlar uzunsov-ovalşəkilli, uzunluğu 4–6 sm-dir. İkiqat cütlələkvaridir. Yarpaqcıqları xırda, 2,5–5,0 mm uzunluqda və 2 mm-ə qədər enində olub, xətvari, uzunsov formalı, üzəri qısa-tüklü, çox xırda saplaqcıqlarda yerləşir. Salxımları sıx, silindrik, çoxçiçəkli, yarpaqların qoltuqlarında yerləşir, ölçüsünə görə yarpaqlara bərabər və ya onlardan azca qısadır. Kasacığı dairəvi, 5 qısa dişcikli, tacı 4–5 mm-ə qədər uzunluqda olub, solğun və ya açıq sarı rəngdədir. Erkəkcikləri sərbəst, tacdan uzundur. May-iyun aylarında çiçəkləyir, meyvəsi iyul-sentyabrda yetişir. Paxlaları yumurtavari, uzunsov, düz və ya əyilmiş, qırmızımtıl-qonur rəngli olub, sonralar şabalıdı-qonura çalır, 4–6 sm uzunluğunda və 2,5 sm-ə qədər enindədir. Toxumları yığcam, dəyirmi, hamar, qonurdur. Yerüstü hissələri çox yavaş böyüyür.
İşıq, istisevən, quraqlığadavamlı, torpağa az tələbkar, tez böyüyən bitkidir.
Ekologiyası
Quraqlığadavamlı, torpağa az tələbkar xırda kolcuqdur.
Azərbaycanda yayılması
Xəzər sahili, Abşeron, Qobustan, Kür-Araz ovalığı, Lənkəran, Muğanda dağ ətəklərində və şoranlaşmış düzənliklərdə bitir.
İstifadəsi
Meyvəsi, kökü, kök qabığı taninlə zəngindir, tərkibində 5,9% şəkər var, dadlıdır, bəzən xörəkdə istifadə olunur. Çiçəklərdə boyayıcı piqmentlər vardır ki, bundan da ipək boyamasında istifadə olunur.
Sinonimləri
Homotipik sinonimləri
- Lagonychium farctum (Banks & Sol.) Bobrov
- Mimosa farcta Banks & Sol.
Heterotipik sinonimləri
- Acacia heterocarpa Delile
- Acacia persica Sterler ex Steud.
- Acacia stephaniana (M.Bieb.) Willd.
- Lagonychium stephanianum (M.Bieb.) M.Bieb.
- Mimosa agrestis Sieber ex Spreng.
- Mimosa arvensis Sieber ex Steud.
- Mimosa micrantha Vahl ex Walp.
- Mimosa stephaniana M.Bieb.
- Pleuromenes heterocarpa Raf.
- Prosopis farcta var. glabra Burkart
- Prosopis stephaniana (M.Bieb.) Kunth ex Spreng.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Col pisikdirnagi lat Prosopis farcta bitkiler aleminin paxlacicekliler destesinin paxlakimiler fesilesinin pisikdirnagi cinsine aid bitki novu Col pisikdirnagiElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad Ali bitkilerKlad Coxsporlu bitkilerKlad Borulu bitkilerKlad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad EvdikotlarKlad Bazal evdikotlarKlad SuperrozidlerKlad RozidlerKlad FabidlerDeste PaxlaciceklilerFesile PaxlakimilerYarimfesile CaesalpinioideaeKlad Cins PisikdirnagiNov Col pisikdirnagiBeynelxalq elmi adiProsopis farcta J F Macbr Sekil axtarisiITIS 504619NCBI 264982EOL 703106ArealiAraliq denizinin serq hissesi ve Iran ucun endemik bitkidir Yayilma sahesine Turkiye ve Kipr Elcezairden Felestine Iordaniyaya Suriyaya Erebistana Iraqa Efqanistana Pakistana ve Qafqazin bir hissesi Orta Asiya ve Irandan Hindistana qeder daxildir Botaniki xarakteristikasiSaxeli tikanli kolcuqdur hundurluyu 50 60 sm e catan nazik mohkem ve eyilen budaqlidir uzeri konussekilli qirmizimtil tikanlidir Cavan budaqlar ve yarpaq saplaqlari qisa tukcukludur Yarpaqlar uzunsov ovalsekilli uzunlugu 4 6 sm dir Ikiqat cutlelekvaridir Yarpaqciqlari xirda 2 5 5 0 mm uzunluqda ve 2 mm e qeder eninde olub xetvari uzunsov formali uzeri qisa tuklu cox xirda saplaqciqlarda yerlesir Salximlari six silindrik coxcicekli yarpaqlarin qoltuqlarinda yerlesir olcusune gore yarpaqlara beraber ve ya onlardan azca qisadir Kasacigi dairevi 5 qisa discikli taci 4 5 mm e qeder uzunluqda olub solgun ve ya aciq sari rengdedir Erkekcikleri serbest tacdan uzundur May iyun aylarinda cicekleyir meyvesi iyul sentyabrda yetisir Paxlalari yumurtavari uzunsov duz ve ya eyilmis qirmizimtil qonur rengli olub sonralar sabalidi qonura calir 4 6 sm uzunlugunda ve 2 5 sm e qeder enindedir Toxumlari yigcam deyirmi hamar qonurdur Yerustu hisseleri cox yavas boyuyur Isiq istiseven quraqligadavamli torpaga az telebkar tez boyuyen bitkidir EkologiyasiQuraqligadavamli torpaga az telebkar xirda kolcuqdur Azerbaycanda yayilmasiXezer sahili Abseron Qobustan Kur Araz ovaligi Lenkeran Muganda dag eteklerinde ve soranlasmis duzenliklerde bitir IstifadesiMeyvesi koku kok qabigi taninle zengindir terkibinde 5 9 seker var dadlidir bezen xorekde istifade olunur Ciceklerde boyayici piqmentler vardir ki bundan da ipek boyamasinda istifade olunur SinonimleriHomotipik sinonimleri Lagonychium farctum Banks amp Sol Bobrov Mimosa farcta Banks amp Sol Heterotipik sinonimleri Acacia heterocarpa Delile Acacia persica Sterler ex Steud Acacia stephaniana M Bieb Willd Lagonychium stephanianum M Bieb M Bieb Mimosa agrestis Sieber ex Spreng Mimosa arvensis Sieber ex Steud Mimosa micrantha Vahl ex Walp Mimosa stephaniana M Bieb Pleuromenes heterocarpa Raf Prosopis farcta var glabra Burkart Prosopis stephaniana M Bieb Kunth ex Spreng IstinadlarHemcinin bax