fbpx
Wikipedia

Çobanilər


Çobanilər — XIV əsrdə Azərbaycanda və İranda hakimiyyət uğrunda mübarizə aparmış monqol sülaləsi.

Çobanilər
Banisi Əmir Çoban Sulduz
Sonuncu hökmdar Məlik Əşrəf Sulduz
Hazırkı rəhbər Yoxdur
Əsası qoyulub 1344
Soyun kəsilməsi 1358
Milliyyət Monqol
Titullar
Əmir
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Sülalənin kökü

Çobanlılar sülaləsi Sulduz ulusundan yaranmışdır. Rəşidəddin yazır: "Sulduz tayfasından bir çox əmirlər çıxmasına baxmayaraq, biz daha çox məşhur və Çingiz xanın xidmətində olanlar haqqındaki hekayələri və bilgiləri verməklə yetinəcəyik. Çingiz xan gənc olduğu zaman Tayçıut tayfası onunla muxalifət edirdi. Bir gün Çingiz xan önəmli bir iş üçün yola düşmüşdü. Yolda öz-özünə hərəkət edən bir daşa rastlandı.Çingiz xan düşündü ki, burada bir uğursuzluq olmalıdır. Yola davam edib-etməməsi barədə tərəddüd etdi. Sonunda yoluna davam etmə qərarı aldı. Çingiz xan bu yolçuluğunda xoşagəlməz hadisə ilə qarşılaşdı. Onun düşməni olan Tayçıut tayfasının xanı Tarqutay Qırıltuq onu əsir edərək boynunu iki şaxə ağacla bağladı. O zaman əsir düşənləri dərhal öldürmək yasalara uyğun deyildi. Tayçu İqaçi adında bir qoca qarı var idi. Tayçu tayfasından olduğu üçün ona Tayçu İqaçı deyirdilər. Qarının əri isə Mergit qövmündən idi. Ancaq ərinin adı bəlli deyil. O qoca qarı daima Çingiz xanın saçlarını darayır və ona xidmət edirdi. İki ağac şaxəsi arasında qalıb yaralanan Çingiz xanın boynunun yarasına məlhəm qoyur və ağacların altına keçə yerləşdirirdi ki, boynunu daha çox yaralamasın. Bir gün Çingiz xan fürsət tapıb və boynu boyunduruqlu şəkildə qaçmağa başlayır. Yaxınlarda böyük bir nohur (göl) var idi. Çingiz xan özünü bu nohura atıb elə gizləndi ki, onun bədənindən sadəcə burnu görünürdü. Tayçıut tayfası onu axtarmağa başladı. Sulduz qövmündən olan Çilavğunun atası Surğan Şirə atası Sudun noyanla o civarda yaşayırdı. Birdən Surğan Şirənin gözləri Çingiz xanın mübarək burnuna sataşdı. Onun Çingiz xan olduğunu anlamışdı. Gizlicə Çingiz xana işarə ilə anlatdı ki, görünməməsi üçün özünü daha çox suya batırsın. Çingiz xanı axtaranlara da dedi ki, siz başqa yerləri axtarın, mən də qalıb buranı gözləyim. Gecə olduğunda Çingiz xanı evinə aparıb və boynundaki boyunduruq ağacları çıxararaq, onu öz evində gizlətdi. Daha sonra Surğan Şirə, Çingiz xanı bir kor maydana mindirib, bir az ət və kaman-ox və digər savaş alətləri verərək yola saldı. Artıq Çingiz xanın anası, xatunları və tayfası ondan əl üzmüşdülər. Öldüyünü sanırdılar. O zaman Çingiz xanın dördüncü oğlu Tuluy xan uşaq idi və hər an deyirmiş ki, atam bir maydanın üstündə gələcəkdir. Tuluy xanın anası da oğlunu danlayır və bəzən də qulağını bururmuş ki, niyə sənin atan maydana minməli, maydanla gəlməlidir? Uşaq isə vaz keçmədən təkrar-təkrar söyləyirmiş. Çingiz xanın öz yurduna qovuşması yaxınlaşdığı zaman uşaq bu şəkildə davam edirmiş: "Atam quyruğu düyünlənmiş kor bir maydanla bir azdan yetişəcəkdir!" Anası da əsəbləşərək uşağının üstünə bağırırmış. Bir neçə saatdan sonra Çingiz xan, Tuluy xanın təsvir etdiyi şəkildə gəlir. Çingiz xanın sağ-salamat gəlməsinə hər kəs sevindi və şənliklər düzənləndi. Ancaq hər kəs Tuluyun söylədiklərinə heyran qalmışdı. Surğan Şirə bilirdi ki, onun Çingiz xanı gizlətməsi və xilas etməsi gec-tez bilinəcəkdir. Ona görə Tayçıut tayfasının içindən çıxıb getməli idi. Bütün ailəsini yığıb Çingiz xanın diyarına köçüb və onun xidmətində oldu. Çingiz xan da onun ailəsini öz güvəncəsi altına aldı.Surğan Şirənin oğlu Çilavğun gerçək bahadur idi. Bir dəfə atdan çox bərk yıxıldı. Rəqibi onu öldürmək istəmişdi. O, dərhal ayağa qalxıb və özünü qorumağa çalışmışdı. Süngüsü ilə at üstündə ona hücum edən rəqibini yaralamış və qovmuşdur. Çingiz xan onun bu şücaətinə heyran qalmış, onu alqışlamış və demişdir ki, mən belə bahadurluq heç görməmişdim. Çıngiz xan bir neçə dəfə Tayçıutla savaşdı. Ən son savaşda Çilavğun bahadur, Tayçıutun xanı Tarqutay Qırıltuqla üz-üzə gəldi. Bu savaşda Çilavğun bahadur, Tarqutayı öldürdü. Çilavğun bahadurun oğlu da Sudun noyan idi. Sudun noyan Çingiz xanın baxt ulduzunun parladığı zamanda onun sağ əli idi. Oqtay qaan zamanında da yaşayırdı və Tuluy xanla Sorqaqtanı Bəyin uşaqlarına baxırdı. Kubilay qaan zamanında Sudun noyanın oğlu Qaçudar öz atasının yerini tutmuşdur. Qaçudar yüz ildən artıq yaşamış və çox qocalmışdı. Elə ki, o, öz gəlinini tanımırdı və deyirdi məni onunla evləndirin. Onun əqrəbalarında biri də Toğrul adında bir əmir idi. Eləcə də yaxınlarından digəri də Bavurçu Mungkə qaan adında böyük bir əmir idi ki, Çaran olaraq çağrılırdı. Çaran, Arıq Buğaya yaxşı təlim vermədiyi üçün Kubilay tərəfindən yasaya sövq edildi. Hülaku xanla Azərbaycana gələn Sudun noyanın oğullarından biri də Suncaq noyan idi.O, Hülaku xanın dövlətində yarqıçlıq (qazılıq) vəzifəsində idi. Kehti noyan, Aratemur İdaçi, Tudan və Temurbuğa onun qardaşları idi. Suncaqın oğulları bunlar idi: Baydu, Ərəb, Arğun. Kubilay qaanın xidmətində olan Sudunun digər bir oğlu da Sartaq idi. Kubilay qaan onu öz rəsmi elçisi olaraq Hülakunun dövlətinə göndərmişdi. Hülaku xanın ölümündən sonra geri dönmüşdür.

Siyasi tarixi

Elxanlı İmperiyasının son zamanlarında hakimiyyət uğrunda mübarizələr nəticəsində Çobanilər sülaləsi hakimiyyəti ələ keçirib dövləti Elxanlılar adına bir müddət idarə etdi. Çobanilər sülaləsi türk-monqol mənşəli olduğu tahmin edilən "Sulduz" boyundandı.

Dövləti hələ Əbu Səidin dövründə güclənmiş Əmir Çobanın varisləri Çobanilər bir müddət idarə edirdilər. Lakin 1357-ci ildə Qızıl Orda xanı Canıbəy (1341-1357) Şirvanşah Kavusla (1345-1372) birləşərək Təbrizi ələ keçirir. Beləliklə, Hülakü dövlətinin mövcudluğuna son qoyulur. Hülakü dövlətinin əvəzinə Cəlarilər dövləti (1336-1432) meydana gəlir. Dövlətin mərkəzi Azərbaycan, baş şəhəri isə Təbriz idi.Nəticədə Hülakülər dövlətinin ərazisində qoşa və çoxpadşahlılıq meydana çıxdı.Sonralar Hülakü səltənətini mühafizə etmək bəhanəsi ilə aparılan mübarizələrdə Çobanilər,Cəlairlər və Xorasan əmirlərinin başçılıq etdikləri feodal qrupları daha fəal iştirak etdilər.

Şəcərəsi

  • Surğan Şirə Sulduz
    • Cilavxan bahadur Sulduz, Surğan Şirənin oğlu
      • Seydun noyon Sulduz, Cilavxan bahadurun oğlu
        • Suncaq noyon Sulduz, Seydun noyonun oğlu, Abaqa xan tərəfindən Fars və Bağdadın hakimi
          • Baydu noyon Sulduz, Suncağın oğlu
          • Ərəb ağa Sulduz, Suncağın oğlu, Əhməd Təkudar xanın əmiri
            • Əmən ağa Sulduz, Ərəbin oğlu
          • Arqun ağa Sulduz, Suncağın oğlu
          • Həbəş ağa Sulduz, Suncağın oğlu
            • Fəxrəddin ağa Sulduz, Həbəşin oğlu, Əmir Çobanın əmiri
          • Şaday kürəkən Sulduz, Suncağın oğlu, arvadı Hülaku xanın nəvəsi idi
            • Ərəb kürəkən Sulduz, Şadayin oğlu,
              • Cuca ağa Sulduz, Ərəbin oğlu,
        • Kextey noyon Sulduz, Seydun noyonun oğlu,
          • Xitay ağa Sulduz, Kexteyin oğlu,
            • Qazan ağa Sulduz, Xitayın oğlu,
            • Zəki ağa Sulduz, Xitayın oğlu,
        • Arateymur noyon Sulduz, Seydun noyonun oğlu,
        • Teymur Buğa noyon Sulduz, Seydun noyonun oğlu,
          • Bay Buğa ağa Sulduz, Teymur Buğanın oğlu,
          • Şiktur ağa Sulduz, Teymur Buğanın oğlu,
          • Mübarək ağa Sulduz, Teymur Buğanın oğlu,
            • Çoban Qutluq ağa Sulduz, Mübarəkin oğlu, Arpa Kavun xanın əmiri
        • Sartak noyon Sulduz, Seydun noyonun oğlu,
        • Tudavun noyon Sulduz, Seydun noyonun oğlu, Rumun hakimi (?-1277), Abaqa xanın əmiri

Hakimləri

Mənbə

  • Ənvər Çingizoğlu, Sulduz eli, "Soy" dərgisi, Bakı, 2010.
  • Rəşidəddin Fəzlullah Həmədani "Came-üt Təvarix" I. Kitab s. 1173-178, Əlborz nəşri, birinci basqı Tehran-1373.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

  • Charles Melville və Abbas Zəryab [1]

çobanilər, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, avqust, 2021, məqaləni, vikilə. Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Cobaniler XIV esrde Azerbaycanda ve Iranda hakimiyyet ugrunda mubarize aparmis monqol sulalesi CobanilerBanisi Emir Coban SulduzSonuncu hokmdar Melik Esref SulduzHazirki rehber YoxdurEsasi qoyulub 1344Soyun kesilmesi 1358Milliyyet MonqolTitullarEmir Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Sulalenin koku 2 Siyasi tarixi 3 Seceresi 4 Hakimleri 5 Menbe 6 Hemcinin bax 7 Xarici kecidlerSulalenin koku RedakteCobanlilar sulalesi Sulduz ulusundan yaranmisdir Resideddin yazir Sulduz tayfasindan bir cox emirler cixmasina baxmayaraq biz daha cox meshur ve Cingiz xanin xidmetinde olanlar haqqindaki hekayeleri ve bilgileri vermekle yetineceyik Cingiz xan genc oldugu zaman Tayciut tayfasi onunla muxalifet edirdi Bir gun Cingiz xan onemli bir is ucun yola dusmusdu Yolda oz ozune hereket eden bir dasa rastlandi Cingiz xan dusundu ki burada bir ugursuzluq olmalidir Yola davam edib etmemesi barede tereddud etdi Sonunda yoluna davam etme qerari aldi Cingiz xan bu yolculugunda xosagelmez hadise ile qarsilasdi Onun dusmeni olan Tayciut tayfasinin xani Tarqutay Qiriltuq onu esir ederek boynunu iki saxe agacla bagladi O zaman esir dusenleri derhal oldurmek yasalara uygun deyildi Taycu Iqaci adinda bir qoca qari var idi Taycu tayfasindan oldugu ucun ona Taycu Iqaci deyirdiler Qarinin eri ise Mergit qovmunden idi Ancaq erinin adi belli deyil O qoca qari daima Cingiz xanin saclarini darayir ve ona xidmet edirdi Iki agac saxesi arasinda qalib yaralanan Cingiz xanin boynunun yarasina melhem qoyur ve agaclarin altina kece yerlesdirirdi ki boynunu daha cox yaralamasin Bir gun Cingiz xan furset tapib ve boynu boyunduruqlu sekilde qacmaga baslayir Yaxinlarda boyuk bir nohur gol var idi Cingiz xan ozunu bu nohura atib ele gizlendi ki onun bedeninden sadece burnu gorunurdu Tayciut tayfasi onu axtarmaga basladi Sulduz qovmunden olan Cilavgunun atasi Surgan Sire atasi Sudun noyanla o civarda yasayirdi Birden Surgan Sirenin gozleri Cingiz xanin mubarek burnuna satasdi Onun Cingiz xan oldugunu anlamisdi Gizlice Cingiz xana isare ile anlatdi ki gorunmemesi ucun ozunu daha cox suya batirsin Cingiz xani axtaranlara da dedi ki siz basqa yerleri axtarin men de qalib burani gozleyim Gece oldugunda Cingiz xani evine aparib ve boynundaki boyunduruq agaclari cixararaq onu oz evinde gizletdi Daha sonra Surgan Sire Cingiz xani bir kor maydana mindirib bir az et ve kaman ox ve diger savas aletleri vererek yola saldi Artiq Cingiz xanin anasi xatunlari ve tayfasi ondan el uzmusduler Olduyunu sanirdilar O zaman Cingiz xanin dorduncu oglu Tuluy xan usaq idi ve her an deyirmis ki atam bir maydanin ustunde gelecekdir Tuluy xanin anasi da oglunu danlayir ve bezen de qulagini bururmus ki niye senin atan maydana minmeli maydanla gelmelidir Usaq ise vaz kecmeden tekrar tekrar soyleyirmis Cingiz xanin oz yurduna qovusmasi yaxinlasdigi zaman usaq bu sekilde davam edirmis Atam quyrugu duyunlenmis kor bir maydanla bir azdan yetisecekdir Anasi da esebleserek usaginin ustune bagirirmis Bir nece saatdan sonra Cingiz xan Tuluy xanin tesvir etdiyi sekilde gelir Cingiz xanin sag salamat gelmesine her kes sevindi ve senlikler duzenlendi Ancaq her kes Tuluyun soylediklerine heyran qalmisdi Surgan Sire bilirdi ki onun Cingiz xani gizletmesi ve xilas etmesi gec tez bilinecekdir Ona gore Tayciut tayfasinin icinden cixib getmeli idi Butun ailesini yigib Cingiz xanin diyarina kocub ve onun xidmetinde oldu Cingiz xan da onun ailesini oz guvencesi altina aldi Surgan Sirenin oglu Cilavgun gercek bahadur idi Bir defe atdan cox berk yixildi Reqibi onu oldurmek istemisdi O derhal ayaga qalxib ve ozunu qorumaga calismisdi Sungusu ile at ustunde ona hucum eden reqibini yaralamis ve qovmusdur Cingiz xan onun bu sucaetine heyran qalmis onu alqislamis ve demisdir ki men bele bahadurluq hec gormemisdim Cingiz xan bir nece defe Tayciutla savasdi En son savasda Cilavgun bahadur Tayciutun xani Tarqutay Qiriltuqla uz uze geldi Bu savasda Cilavgun bahadur Tarqutayi oldurdu Cilavgun bahadurun oglu da Sudun noyan idi Sudun noyan Cingiz xanin baxt ulduzunun parladigi zamanda onun sag eli idi Oqtay qaan zamaninda da yasayirdi ve Tuluy xanla Sorqaqtani Beyin usaqlarina baxirdi Kubilay qaan zamaninda Sudun noyanin oglu Qacudar oz atasinin yerini tutmusdur Qacudar yuz ilden artiq yasamis ve cox qocalmisdi Ele ki o oz gelinini tanimirdi ve deyirdi meni onunla evlendirin Onun eqrebalarinda biri de Togrul adinda bir emir idi Elece de yaxinlarindan digeri de Bavurcu Mungke qaan adinda boyuk bir emir idi ki Caran olaraq cagrilirdi Caran Ariq Bugaya yaxsi telim vermediyi ucun Kubilay terefinden yasaya sovq edildi Hulaku xanla Azerbaycana gelen Sudun noyanin ogullarindan biri de Suncaq noyan idi O Hulaku xanin dovletinde yarqicliq qaziliq vezifesinde idi Kehti noyan Aratemur Idaci Tudan ve Temurbuga onun qardaslari idi Suncaqin ogullari bunlar idi Baydu Ereb Argun Kubilay qaanin xidmetinde olan Sudunun diger bir oglu da Sartaq idi Kubilay qaan onu oz resmi elcisi olaraq Hulakunun dovletine gondermisdi Hulaku xanin olumunden sonra geri donmusdur Siyasi tarixi RedakteElxanli Imperiyasinin son zamanlarinda hakimiyyet ugrunda mubarizeler neticesinde Cobaniler sulalesi hakimiyyeti ele kecirib dovleti Elxanlilar adina bir muddet idare etdi Cobaniler sulalesi turk monqol menseli oldugu tahmin edilen Sulduz boyundandi Dovleti hele Ebu Seidin dovrunde guclenmis Emir Cobanin varisleri Cobaniler bir muddet idare edirdiler Lakin 1357 ci ilde Qizil Orda xani Canibey 1341 1357 Sirvansah Kavusla 1345 1372 birleserek Tebrizi ele kecirir Belelikle Hulaku dovletinin movcudluguna son qoyulur Hulaku dovletinin evezine Celariler dovleti 1336 1432 meydana gelir Dovletin merkezi Azerbaycan bas seheri ise Tebriz idi Neticede Hulakuler dovletinin erazisinde qosa ve coxpadsahliliq meydana cixdi Sonralar Hulaku seltenetini muhafize etmek behanesi ile aparilan mubarizelerde Cobaniler Celairler ve Xorasan emirlerinin basciliq etdikleri feodal qruplari daha feal istirak etdiler Seceresi RedakteSurgan Sire Sulduz Cilavxan bahadur Sulduz Surgan Sirenin oglu Seydun noyon Sulduz Cilavxan bahadurun oglu Suncaq noyon Sulduz Seydun noyonun oglu Abaqa xan terefinden Fars ve Bagdadin hakimi Baydu noyon Sulduz Suncagin oglu Ereb aga Sulduz Suncagin oglu Ehmed Tekudar xanin emiri Emen aga Sulduz Erebin oglu Arqun aga Sulduz Suncagin oglu Hebes aga Sulduz Suncagin oglu Fexreddin aga Sulduz Hebesin oglu Emir Cobanin emiri Saday kureken Sulduz Suncagin oglu arvadi Hulaku xanin nevesi idi Ereb kureken Sulduz Sadayin oglu Cuca aga Sulduz Erebin oglu Kextey noyon Sulduz Seydun noyonun oglu Xitay aga Sulduz Kexteyin oglu Qazan aga Sulduz Xitayin oglu Zeki aga Sulduz Xitayin oglu Arateymur noyon Sulduz Seydun noyonun oglu Teymur Buga noyon Sulduz Seydun noyonun oglu Bay Buga aga Sulduz Teymur Buganin oglu Siktur aga Sulduz Teymur Buganin oglu Mubarek aga Sulduz Teymur Buganin oglu Coban Qutluq aga Sulduz Mubarekin oglu Arpa Kavun xanin emiri Sartak noyon Sulduz Seydun noyonun oglu Tudavun noyon Sulduz Seydun noyonun oglu Rumun hakimi 1277 Abaqa xanin emiri Melik noyon Sulduz Tudavunun oglu Emir Coban Sulduz Melik noyonun oglu Elxanlilar dovletinin emir el umerasi 1307 1327 Emir Hesen Sulduz Emir Cobanin oglu Xorasan ve Mazandaranin naibi 1327 Emir Talis Sulduz Emir Hesenin oglu Isfahan Fars ve Kermanin naibi 1324 1329 Qoc Huseyn Sulduz Emir Hesenin oglu Haci bey Sulduz Emir Hesenin oglu Emir Demirdas Sulduz Emir Cobanin oglu Rumun naibi 1319 1327 Seyx Hesen Kicik Sulduz 1319 Emir Demirdasin oglu Elxanlilar dovletiinin emirelumerasi ve Azerbaycanin naibi 1327 1343 Melik Esref Sulduz Emir Demirdasin oglu Elxanlilar dovletiinin emir el umerasi ve Azerbaycanin naibi 1343 1353 Azerbaycanin sultani 1353 1356 Melik Ester Sulduz Emir Demirdasin oglu Melik Misir Sulduz Emir Demirdasin oglu Emir Surgan Sulduz 1344 Emir Cobanin oglu Qarabagin hakimi Emir Mahmud Sulduz Emir Cobanin oglu 1327 Pir Huseyn Sulduz 1341 Emir Mamudun oglu Farsin hakimi Qoc Hesen Sulduz 1343 Pir Huseynin oglu Demesq Xace Sulduz Emir Cobanin oglu 1327 Dilsad xatun Demesq xacenin qizi Sultan Ebu Seid Bahadurun sonra Seyx Hesen Celayirin heyat yoldasi Sultanbext xatun Demesq xacenin qizi Emir Yagibasdi Sulduz 1344 Emir Cobanin oglu Emir Cilovxan Sulduz Emir Cobanin oglu 1327 Hakimleri RedakteMenbe RedakteEnver Cingizoglu Sulduz eli Soy dergisi Baki 2010 Resideddin Fezlullah Hemedani Came ut Tevarix I Kitab s 1173 178 Elborz nesri birinci basqi Tehran 1373 Hemcinin bax RedakteSulduz eli Emir Coban Sulduz Emir Surgan SulduzXarici kecidler RedakteCharles Melville ve Abbas Zeryab 1 Monarx sulale ve ya onlarin numayendeleri ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Cobaniler amp oldid 6069766, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.