Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Mücirəddin Beyləqani (1130, Beyləqan – 1194, Təbriz) — Azərbaycan şairi.
| Mücirəddin Beyləqani | |
|---|---|
| Əbülməkarim Mücirəddin Beyləqani | |
 Mucirəddin Beyləqaninin bədii portreti, rəssam: Əjdər Qafarov, Azərbaycan Tarix Muzeyi | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Beyləqan |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Təbriz |
| Vətəndaşlığı | Eldənizlər |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Fəaliyyəti | şair |
| Əsərlərinin dili | fars dili |
 Mücirəddin Beyləqani Vikimənbədə | |
Həyatı
XII əsr Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən biri də Mücir təxəllüsü ilə şeirlər yazan Əbülməkarim Mücirəddin Beyləqanidir. Mənbələrin verdiyi məlumatdan belə anlaşılır ki, anası həbəş mənşəli olmuşdur. Şairin həyatı haqqinda məlumat azdır. Məlumdur ki, Xaqaninin şagirdi olmuş, sənətdə ustadının izi ilə getməyə çalışmışdır. Mücirəddin şair kimi Eldəkizlər sarayında parlamış, Məhəmməd Cahan Pəhləvana, onun qardaşı Qızıl Arslana və başqalarına mədhiyyələr həsr etmişdir.
Şair təxminən 1194-cü ildə Təbrizdə vəfat etmişdir. Qəbri indi də Məqbərətyşşüəra qəbiristanlığındadır.
Yaradıcılığı
Mücirin əsərlərin lirik şerlər divanında toplanmış qəsidə, qəzəl və rübailərdən ibarətdir. Şerləri indiyə qədər çap olunmamışdır. Şairin Britaniya müzeyində saxlanılan "Divan"ında beş min beytə yaxın şeri vardır. Bu, onun əsərlərinin hamısı deyildir. Mücir şerlərinin sadə və aydın olması, fikirlərinin səmimiliyi ilə diqqəti cəlb edir.
Mücirin əsərlərində aşiqanə duyğuların tərənnümü, dözəl və əlvan təbiət təsfirləri, ara-sıra zəmanədən şikayətlər mühüm yer tutur. Həkim dairələr tərəfindən laqeyd qarşılanan, müxtəlif adamların tənəsinə dücar olan şair yeri gələndə öz insanlıq səsini ucaltmış və məğrur bir tərzdə bildirmişdir:
Zamanla kərtənkələ olub keçinnəm susuz,
Abırımı tökmərəm, yaşamaram duyğusuz.
Su təbimin odunu söndürüb qoysa minnət,
Susuzluqdan ölərəm, suya baxmaram, əlbət.
Mücir bəzən insan ömrünün qısalığına etiraz edir. Açılıb solan bir gün onda insan haqqında kədərli düşüncələr oyadır.
Səhər gül səbadən açıldı soldu,
Nəsimə hekayə deyib sovruldu.
Ömrün vəfasına bax bir həftədə
Gönçələndi, açdı gül xəzəl oldu
Burada söhbət ancaq güldən gedir, əslində isə gül ömrünün qısalığı insan ömrü haqqında da düşüncələr oyadır. Mücirin şerlərində başlıca yeri məhəbbət mövzusu tutur. Bu şerlərdə gah kədərli, gah sevincli bir aşiqin duyğuları, məhəbbət hekayətləri əks olunmuşdur. Ümumiyyətlə, XII əsr Azərbaycan şerində Mücirin də özünəməxsus şərəfli bir yeri vardır.
Mücirəddin Beyləqani Eldənizlər sarayında fəaliyyət göstərərkən sarayda onu sevməyənlər dövlət sirrini düşmənə verməkdə günahlandırırlar və o, həbs olunur. Andlar üzərinə qurulan şeirində-Qəsəmnamədə özünün heç bir günahının olmadığını anlatır. Onun 5000 beytlik divanı bizə gəlib çatmışdır. Bu divan Britaniyada saxlanılır. Lalə Əlizadə onun yaradıcılığı ilə bağlı monoqrafiyada bu əsəri çap edib. Xorasanda isə Nağı Binəş tərəfindən onun 5000 beytlik divanı çap edilib. Məhəmmədəli Tərbiyətə görə isə Mücirəddin Beyləqaninin 15000 beytlik divanı vardır. Əmir Xosrov Dəhləvi Xaqani ilə Beyləqanini müqayisə edir. Bu zaman M. Beyləqaninin yaradıcılığını Xaqanidən yüksək qiymətləndirir. Krımski "Nizami və onun müasirləri"əsərində Xaqani ilə M. Beyləqani -iki dostun arasında ciddi münaqişələr baş verdiyini, onların bir-birinə həcvlər yazdığını bildirir. M. Beyləqaninin bir şeirindən misal göstərək:
Firuzə göy kimi üzük qaşım var,
Yəhərli atımdır mənim ruzigar.
Şeirimin, nəsrimin sünbüllərindən,
Minlərlə Xaqani başaq toplayar.
Bu şeirdən bizə məlum olur ki, onun nəsrlə də əsərləri olmuşdur, lakin bizə çatmayıb. 4-cü misrada isə başaq-orda-burda qalan sünbül dənəsi anlamına gəlir. Anasının həbəş mənşəli olduğunu bu şeirindən bilirik:
Mənim atam türkdür, anam həbəşdir,
Təbimin alovu sanki günəşdir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Xəlil Yusifli, Əlyar Səfərli. Azərbaycan Ədəbiyyatı Tarixi. Bakı. 2008. 93, 94.
Xarici keçidlər
- 10-cu sinif Ədəbiyyat dərsliyi-bütün dövrlərin izahı
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mucireddin Beyleqani 1130 Beyleqan 1194 Tebriz Azerbaycan sairi Mucireddin BeyleqaniEbulmekarim Mucireddin BeyleqaniMucireddin Beyleqaninin bedii portreti ressam Ejder Qafarov Azerbaycan Tarix MuzeyiDogum tarixi 1130Dogum yeri BeyleqanVefat tarixi 1194Vefat yeri TebrizVetendasligi EldenizlerMilliyyeti azerbaycanliFealiyyeti sairEserlerinin dili fars diliMucireddin Beyleqani VikimenbedeHeyatiXII esr Azerbaycan edebiyyatinin gorkemli numayendelerinden biri de Mucir texellusu ile seirler yazan Ebulmekarim Mucireddin Beyleqanidir Menbelerin verdiyi melumatdan bele anlasilir ki anasi hebes menseli olmusdur Sairin heyati haqqinda melumat azdir Melumdur ki Xaqaninin sagirdi olmus senetde ustadinin izi ile getmeye calismisdir Mucireddin sair kimi Eldekizler sarayinda parlamis Mehemmed Cahan Pehlevana onun qardasi Qizil Arslana ve basqalarina medhiyyeler hesr etmisdir Sair texminen 1194 cu ilde Tebrizde vefat etmisdir Qebri indi de Meqberetyssuera qebiristanligindadir YaradiciligiMucirin eserlerin lirik serler divaninda toplanmis qeside qezel ve rubailerden ibaretdir Serleri indiye qeder cap olunmamisdir Sairin Britaniya muzeyinde saxlanilan Divan inda bes min beyte yaxin seri vardir Bu onun eserlerinin hamisi deyildir Mucir serlerinin sade ve aydin olmasi fikirlerinin semimiliyi ile diqqeti celb edir Mucirin eserlerinde asiqane duygularin terennumu dozel ve elvan tebiet tesfirleri ara sira zemaneden sikayetler muhum yer tutur Hekim daireler terefinden laqeyd qarsilanan muxtelif adamlarin tenesine ducar olan sair yeri gelende oz insanliq sesini ucaltmis ve megrur bir terzde bildirmisdir Zamanla kertenkele olub kecinnem susuz Abirimi tokmerem yasamaram duygusuz Su tebimin odunu sondurub qoysa minnet Susuzluqdan olerem suya baxmaram elbet Mucir bezen insan omrunun qisaligina etiraz edir Acilib solan bir gun onda insan haqqinda kederli dusunceler oyadir Seher gul sebaden acildi soldu Nesime hekaye deyib sovruldu Omrun vefasina bax bir heftede Goncelendi acdi gul xezel oldu Burada sohbet ancaq gulden gedir eslinde ise gul omrunun qisaligi insan omru haqqinda da dusunceler oyadir Mucirin serlerinde baslica yeri mehebbet movzusu tutur Bu serlerde gah kederli gah sevincli bir asiqin duygulari mehebbet hekayetleri eks olunmusdur Umumiyyetle XII esr Azerbaycan serinde Mucirin de ozunemexsus serefli bir yeri vardir Mucireddin Beyleqani Mucireddin Beyleqani Eldenizler sarayinda fealiyyet gostererken sarayda onu sevmeyenler dovlet sirrini dusmene vermekde gunahlandirirlar ve o hebs olunur Andlar uzerine qurulan seirinde Qesemnamede ozunun hec bir gunahinin olmadigini anlatir Onun 5000 beytlik divani bize gelib catmisdir Bu divan Britaniyada saxlanilir Lale Elizade onun yaradiciligi ile bagli monoqrafiyada bu eseri cap edib Xorasanda ise Nagi Bines terefinden onun 5000 beytlik divani cap edilib Mehemmedeli Terbiyete gore ise Mucireddin Beyleqaninin 15000 beytlik divani vardir Emir Xosrov Dehlevi Xaqani ile Beyleqanini muqayise edir Bu zaman M Beyleqaninin yaradiciligini Xaqaniden yuksek qiymetlendirir Krimski Nizami ve onun muasirleri eserinde Xaqani ile M Beyleqani iki dostun arasinda ciddi munaqiseler bas verdiyini onlarin bir birine hecvler yazdigini bildirir M Beyleqaninin bir seirinden misal gosterek Firuze goy kimi uzuk qasim var Yeherli atimdir menim ruzigar Seirimin nesrimin sunbullerinden Minlerle Xaqani basaq toplayar Bu seirden bize melum olur ki onun nesrle de eserleri olmusdur lakin bize catmayib 4 cu misrada ise basaq orda burda qalan sunbul denesi anlamina gelir Anasinin hebes menseli oldugunu bu seirinden bilirik Menim atam turkdur anam hebesdir Tebimin alovu sanki gunesdir Hemcinin baxVikisitatda Mucireddin Beyleqani ile elaqedar sitatlar var Vikimenbede Muellif Mucireddin Beyleqani ile elaqeli melumatlar var Azerbaycan edebiyyati Xaqani Sirvani Emir Xosrov DehleviIstinadlarXelil Yusifli Elyar Seferli Azerbaycan Edebiyyati Tarixi Baki 2008 93 94 Xarici kecidler10 cu sinif Edebiyyat dersliyi butun dovrlerin izahi