| İrina Vilde | |
|---|---|
| ukr. Дарина Дмитрівна Полотнюк | |
| |
| Doğum adı | Дарина Дмитрівна Макогон |
| Doğum tarixi | 5 may 1907 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 30 oktyabr 1982 (75 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | yazıçı, hekayə yazıçısı[d] |
| Fəaliyyət illəri | 1930-cu ildən |
| Əsərlərinin dili | ukrain dili |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları | |
İrina Vilde (ukr. Іри́на Ві́льде əsl adı Darina Dmitryevna Makaqon ukr. Дарина Дмитрівна Макогон; 5 may 1907, Çernovtsı, Avstriya-Macarıstan – 30 oktyabr 1982, Lvov, Ukrayna SSR, SSRİ) — UNESCO tərəfindən XX əsrin və II minilliyin məşhur adamları siyahısına daxil edilmiş Ukrayna sovet yazıçısı.
Həyatı
| ]İrina Vilde 1907-ci il mayın 5-də Çernovtsıdə müəllim, şair və yazıçı Dmitri Makoqonun ailəsində anadan olub. Vilde bir il Çernivtsi şəhərinin gimnaziyasında təhsil alıb. 1923-cü ildə ailəsi ilə birlikdə Stanislavov (indiki İvano-Frankivsk) şəhərinə köçüb. Orada atası müəllim işləməyə davam edib.
Stanislavda ailə şəhərin ən böyük küçələrindən birinin - Vovçinetskanın yaxınlığında yerləşən Potiçnı küçəsində yaşayırdı. İrina burda yerli gimnaziyada oxuyub. Vilde Lvov Universitetinin humanitar fakültəsini bitirdikdən sonra (1928-1933) Kolomyada müəllim, sonra isə “Qadınların taleyi” (ukr. Жіноча доля) qəzetində redaktor kimi çalışıb (1933-1939).
Qərbi Ukraynanın Ukrayna SSR-ə birləşdirilməsindən sonra o, ona yaxşı məlum olan burjua cəmiyyətində ailə mövzusu istiqamətində işləməyə davam edib (“Yetkin uşaqlar”, 1939).
1940-cı ildə istedadlı yazıçı İrina Vilde SSRİ Yazıçılar İttifaqına qəbul edilib.
1945-1949-cu illərdə İrina Vilde “Pravda Ukrayna” qəzetinin xüsusi müxbiri olub.
1947-ci ildə Vilde 2-ci çağırış Ukrayna SSR Ali Sovetinin deputatı seçilib.
1965-ci ildən sonra bir neçə il Lvov Yazıçılar Təşkilatına rəhbərlik edib.
İrina Vilde 30 oktyabr 1982-ci ildə vəfat edib. Lvovdakı Liçakov qəbiristanlığında dəfn olunub.
Yaradıcılığı
| ]İrina Vilde tələbəlik illərindən nəşr olunmağa başlayıb. 1930-cu ildə gənc yazıçının “Həyat nağılı” (sonralar “Həyat şeiri” adlanır) povesti işıq üzü görüb. 1930-1939-cu illərdə Vilde Qərbi Ukrayna ziyalılarının, filistizmin və tələbə gənclərin həyatından bir sıra hekayə və povestlər nəşr etdirib.
1935-ci ildə ilk dəfə Darina Makaqon adını dəyişərək, İrina Vilde təxəllüsü ilə “Dabanlarda kəpənəklər” (ukr. Метелики на шпильках) hekayəsini nəşr etdirib.
İrina Vilde yaradıcılığının əvvəlləri ilk növbədə neo-romantizm və simvolizm - ədəbiyyatda mövcud tendensiyalar istiqamətində olub. Yazıçı şəxsən əlaqə saxladığı Olqa Kobilianska və Mixaylo Yatskov və Polşa yazıçıları Mariya Dombrovski və Zofia Nalkovski yaradıcılığından təsirlənib. O, həmçinin dövr üçün ümumavropa ədəbi prosesinin ən son tendensiyaları ilə də tanış idi.
Vildenin ilk əsərləri sərbəst mövzu seçimi və güclü lirizm istiqaməti ilə xarakterizə olunur ki, bu da onun sinif yoldaşı və dostu Boqdan-İhor Antoniç tərəfindən onun yaradıcılığına həsr edilmiş əsrdə (Antoniç B.İ., Yaradıcılıq. Kyiv, 1998) təsvir edilmişdir. Əsər şairin vəfatı ilə əlaqədar o zaman nəşr edilmişdir. İrina Vildenin erkən üslubunun dominant xüsusiyyəti romantizm üslubudur. “Sancaqlar üzərində kəpənəklər” hekayəsi elə bir xarakter daşıyır ki, burada epizodlar kompozisiya bütövlüyünə birləşdirilmir.
İrina Vilde “Almalar ikinci dəfə çiçək açdı” (1949), “Yeni Lukavitsa” (1953), “Həyat təzə başlayır” (1961), “İnsan istisi” (1964; hamısı - Lvov) və s. kitablarında toplanmış əsərlərində sosialist realizminin tələblərinə hörmətlə yanaşırdı.
Yazıçının yaradıcılığının zirvəsi onun “Riçinski bacıları” romanı idi (1-ci kitab, Lvov, 1958; kitab 1-2, Kiyev, 1964; 3-cü kitab, Lvov, 1965). Əsərin janrı sosial, məişət, fəlsəfi və fərdi vəhdətdə dövrün portreti təsvir edilib. Vilde əsəri XX əsrin birinci yarısında Qalisiyada məişət həyatının panoraması əks olunan yüksək dramatik süjetli ailə romanı-xronikası stilində yaradəb. O, romanda psixoloji prinsipləri bənzərsiz insan taleləri prizmasından, qadın psixologiyasını dərindən bilməklə əks etdirməyə müvvəfəq olub.
Xatirəsi
| ]- Yazıçının adı Lvov və Çernivtsi küçələrindən birinə verilib.
- Lvovda yazıçının yaşadığı evə xatirə lövhəsi vurulub.
- Lvovda İrina Vilde ədəbi-memorial muzeyi açılmışdır.
- 2007-ci ildə Ukrayna Milli Yazıçılar Birliyinin Lvov təşkilatı İrina Vilde adına Ümumkrayna Ədəbi Mükafatını təsis edib.
- 2006-cı ilin oktyabrında Ukrayna Parlamentinin (Rada) "Ukraynalı yazıçı İrina Vildenin anadan olmasının 100 illiyinin qeyd edilməsi haqqında" qərarı qəbul edilib.
Mükafatları
| ]- Taras Şevçenko adına Ukrayna Milli mükafatı (1965) — "Riçinski bacıları" romanına görə;
- İvan Franko Mükafatı (1935) — "Ximeranın ürəyi" hekayələr toplusu və "Dabanlarda çovğun" hekayəsinə gərə;
- ;
- (05.05.1977);
- 2 (29.05.1957; 28.10.1967).
İstinadlar
| ]- Криса Л. Личаківський некрополь (ukr.). 2006. S. 327.
- Гутик О. «Тесля слова» чи «поет весняного похмілля»? // Високий замок. — 2014. — № 146 (5210) (7 жовтня). — С. 10.
- "До 110-річчя від дня народження визначної письменниці Ірини Вільде (Макогін)". Наше слово (ukrayna). 2017-02-16. 29 вересня 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-29.
- М. М. Ільницький Вільде Ірина Arxiv surəti 1 dekabr 2017 tarixindən (Wayback Machine) saytında Arxivləşdirilib 2017-12-01 at the Wayback Machine // uk:Енциклопедія сучасної України
- "Архівована копія". 13 березня 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 грудня 2017.
- "Вшанування Ірини Вільде". 26 листопада 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 листопада 2021.
- Д. Молякевич, А. Арутюнянц Вітаємо ювіляра. Дружнє слово Arxivləşdirilib 2022-05-09 at the Wayback Machine // Перець. — № 10. — травень 1977. — С. 6.
- "Премія Ірини Вільде". 4 березня 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 вересня 2011.
Ədəbiyyat
| ]- İrina Vilde // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978.
- Куторга 3. Накануне // Литературная газета. — 1959. — 10 дек.
- Пустовойт П. Иллюзии гибнут, надежды остаются // Дружба народов. — 1958. — № 12.
- Вальо М. А. Ipина Вільде: Літ.-критич. нарис. — К., 1962.
Xarici keçidlər
| ]- "До 100-літнього ювілею Ірини Вільде Видавнича фірма «Відродження» презентувала книгу з серії «Український модерн»" (ukrayna). Видавнича фірма «Відродження». 2007. 18 noyabr 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 mart 2019.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Irina Vildeukr Darina Dmitrivna PolotnyukDogum adi Darina Dmitrivna MakogonDogum tarixi 5 may 1907 1907 05 05 Dogum yeri Cernovtsi Avstriya MacaristanVefat tarixi 30 oktyabr 1982 1982 10 30 75 yasinda Vefat yeri Lvov Ukrayna SSR SSRIDefn yeri Licakov qebiristanligi d Tehsili Ivan Franko adina Lvov milli universitetiFealiyyeti yazici hekaye yazicisi d Fealiyyet illeri 1930 cu ildenEserlerinin dili ukrain diliUzvluyu SSRI Yazicilar Ittifaqi Ukrayna Milli Yazicilar Birliyi d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllar Irina Vilde ukr Iri na Vi lde esl adi Darina Dmitryevna Makaqon ukr Darina Dmitrivna Makogon 5 may 1907 Cernovtsi Avstriya Macaristan 30 oktyabr 1982 Lvov Ukrayna SSR SSRI UNESCO terefinden XX esrin ve II minilliyin meshur adamlari siyahisina daxil edilmis Ukrayna sovet yazicisi Heyati span Irina Vilde 1907 ci il mayin 5 de Cernovtside muellim sair ve yazici Dmitri Makoqonun ailesinde anadan olub Vilde bir il Cernivtsi seherinin gimnaziyasinda tehsil alib 1923 cu ilde ailesi ile birlikde Stanislavov indiki Ivano Frankivsk seherine kocub Orada atasi muellim islemeye davam edib Stanislavda aile seherin en boyuk kucelerinden birinin Vovcinetskanin yaxinliginda yerlesen Poticni kucesinde yasayirdi Irina burda yerli gimnaziyada oxuyub Vilde Lvov Universitetinin humanitar fakultesini bitirdikden sonra 1928 1933 Kolomyada muellim sonra ise Qadinlarin taleyi ukr Zhinocha dolya qezetinde redaktor kimi calisib 1933 1939 Qerbi Ukraynanin Ukrayna SSR e birlesdirilmesinden sonra o ona yaxsi melum olan burjua cemiyyetinde aile movzusu istiqametinde islemeye davam edib Yetkin usaqlar 1939 1940 ci ilde istedadli yazici Irina Vilde SSRI Yazicilar Ittifaqina qebul edilib 1945 1949 cu illerde Irina Vilde Pravda Ukrayna qezetinin xususi muxbiri olub 1947 ci ilde Vilde 2 ci cagiris Ukrayna SSR Ali Sovetinin deputati secilib 1965 ci ilden sonra bir nece il Lvov Yazicilar Teskilatina rehberlik edib Irina Vilde 30 oktyabr 1982 ci ilde vefat edib Lvovdaki Licakov qebiristanliginda defn olunub Yaradiciligi span Irina Vilde telebelik illerinden nesr olunmaga baslayib 1930 cu ilde genc yazicinin Heyat nagili sonralar Heyat seiri adlanir povesti isiq uzu gorub 1930 1939 cu illerde Vilde Qerbi Ukrayna ziyalilarinin filistizmin ve telebe genclerin heyatindan bir sira hekaye ve povestler nesr etdirib 1935 ci ilde ilk defe Darina Makaqon adini deyiserek Irina Vilde texellusu ile Dabanlarda kepenekler ukr Meteliki na shpilkah hekayesini nesr etdirib Irina Vilde yaradiciliginin evvelleri ilk novbede neo romantizm ve simvolizm edebiyyatda movcud tendensiyalar istiqametinde olub Yazici sexsen elaqe saxladigi Olqa Kobilianska ve Mixaylo Yatskov ve Polsa yazicilari Mariya Dombrovski ve Zofia Nalkovski yaradiciligindan tesirlenib O hemcinin dovr ucun umumavropa edebi prosesinin en son tendensiyalari ile de tanis idi Vildenin ilk eserleri serbest movzu secimi ve guclu lirizm istiqameti ile xarakterize olunur ki bu da onun sinif yoldasi ve dostu Boqdan Ihor Antonic terefinden onun yaradiciligina hesr edilmis esrde Antonic B I Yaradiciliq Kyiv 1998 tesvir edilmisdir Eser sairin vefati ile elaqedar o zaman nesr edilmisdir Irina Vildenin erken uslubunun dominant xususiyyeti romantizm uslubudur Sancaqlar uzerinde kepenekler hekayesi ele bir xarakter dasiyir ki burada epizodlar kompozisiya butovluyune birlesdirilmir Irina Vilde Almalar ikinci defe cicek acdi 1949 Yeni Lukavitsa 1953 Heyat teze baslayir 1961 Insan istisi 1964 hamisi Lvov ve s kitablarinda toplanmis eserlerinde sosialist realizminin teleblerine hormetle yanasirdi Yazicinin yaradiciliginin zirvesi onun Ricinski bacilari romani idi 1 ci kitab Lvov 1958 kitab 1 2 Kiyev 1964 3 cu kitab Lvov 1965 Eserin janri sosial meiset felsefi ve ferdi vehdetde dovrun portreti tesvir edilib Vilde eseri XX esrin birinci yarisinda Qalisiyada meiset heyatinin panoramasi eks olunan yuksek dramatik sujetli aile romani xronikasi stilinde yaradeb O romanda psixoloji prinsipleri benzersiz insan taleleri prizmasindan qadin psixologiyasini derinden bilmekle eks etdirmeye muvvefeq olub Xatiresi span Yazicinin adi Lvov ve Cernivtsi kucelerinden birine verilib Lvovda yazicinin yasadigi eve xatire lovhesi vurulub Lvovda Irina Vilde edebi memorial muzeyi acilmisdir 2007 ci ilde Ukrayna Milli Yazicilar Birliyinin Lvov teskilati Irina Vilde adina Umumkrayna Edebi Mukafatini tesis edib 2006 ci ilin oktyabrinda Ukrayna Parlamentinin Rada Ukraynali yazici Irina Vildenin anadan olmasinin 100 illiyinin qeyd edilmesi haqqinda qerari qebul edilib Mukafatlari span Taras Sevcenko adina Ukrayna Milli mukafati 1965 Ricinski bacilari romanina gore Ivan Franko Mukafati 1935 Ximeranin ureyi hekayeler toplusu ve Dabanlarda covgun hekayesine gere Qirmizi emek bayragi ordeni Xalqlar dostlugu ordeni 05 05 1977 2 Seref nisani ordeni 29 05 1957 28 10 1967 Istinadlar span Krisa L Lichakivskij nekropol ukr 2006 S 327 ISBN 978 966 8955 00 6 Gutik O Teslya slova chi poet vesnyanogo pohmillya Visokij zamok 2014 146 5210 7 zhovtnya S 10 Do 110 richchya vid dnya narodzhennya viznachnoyi pismennici Irini Vilde Makogin Nashe slovo ukrayna 2017 02 16 29 veresnya 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 09 29 M M Ilnickij Vilde Irina Arxiv sureti 1 dekabr 2017 tarixinden Wayback Machine saytinda Arxivlesdirilib 2017 12 01 at the Wayback Machine uk Enciklopediya suchasnoyi Ukrayini Arhivovana kopiya 13 bereznya 2022 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 grudnya 2017 Vshanuvannya Irini Vilde 26 listopada 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 26 listopada 2021 D Molyakevich A Arutyunyanc Vitayemo yuvilyara Druzhnye slovo Arxivlesdirilib 2022 05 09 at the Wayback Machine Perec 10 traven 1977 S 6 Premiya Irini Vilde 4 bereznya 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 veresnya 2011 Edebiyyat span Irina Vilde Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya gl red A M Prohorov 1969 1978 Kutorga 3 Nakanune Literaturnaya gazeta 1959 10 dek Pustovojt P Illyuzii gibnut nadezhdy ostayutsya Druzhba narodov 1958 12 Valo M A Ipina Vilde Lit kritich naris K 1962 Xarici kecidler span Do 100 litnogo yuvileyu Irini Vilde Vidavnicha firma Vidrodzhennya prezentuvala knigu z seriyi Ukrayinskij modern ukrayna Vidavnicha firma Vidrodzhennya 2007 18 noyabr 2018 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 mart 2019 Lugetler ve ensiklopediyalarPrabook Muasir UkraynaSecere ve nekropolistikaFind a GraveNormativ yoxlamaBNF 16840497h GND 119198355 ISNI 0000000110627681 LCCN n81101079 NKC js2010612795 NLP a0000001919834 NUKAT n2005146428 VIAF 52493850 WorldCat VIAF 52493850 Kateqoriyalar 5 mayda dogulanlar1907 ci ilde dogulanlarAvstriya Macaristan Imperiyasinda dogulanlar30 oktyabrda vefat edenler1982 ci ilde vefat edenler75 yasinda vefat edenlerSSRI de vefat edenlerLicakov qebiristanliginda defn olunanlarLvov Universitetinin mezunlariSSRI Yazicilar Ittifaqinin uzvleriUkrayna Milli Yazicilar Birliyinin uzvleriSSRI nin Qirmizi emek bayragi ordeni ile teltif edilenler Xalqlar dostlugu ordeni ile teltif edilenler Seref nisani ordeni ile teltif edilenlerTaras Sevcenko adina Ukrayna Milli Mukafati laureatlariElifba sirasina gore yazici ve sairlerGizli kateqoriyalar ISBN sehrli kecidlerinin istifade olundugu sehifelerVikipediya Vikidatada menbeleri olan meqaleler
