| Dərman gülümbaharı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Dərman gülümbaharı | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Dərman gülümbaharı (lat. Calendula officinalis) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin gülümbahar cinsinə aid bitki növü.
Botaniki xarakteristikası
| ]Mədəni şəkildə yetişdirilən birillik ot bitkisi olub, hündürlüyü 30–50 sm-dir. Əsas kökü budaqlanandır. Gövdəsi düzqalxan, çox vaxt budaqlanan, qısa tükcüklüdür. Yarpaqları növbəli, aşağı hissəsi uzunsov, tərsyumurtavari, yuxarı hissəsi uzunsov-neştərvari və oturaqdır. Səbətciyi tək, zirvəsi böyük olub, çoxçiçəklidir. Zəif iyli, sortəhər-acı dadlıdır.
Gülümbaharın çiçəklərini tam çiçəkləyən zaman horizontal istiqamətdə düzülmüş dilşəkilli çiçəkləri toplanılmalıdır.
Toplanılmış xammal hava dəyişilən kölgə yerlərdə və ya 450C temperaturda ventilyasiya şəraitində quruducu şkafda dərhal qurudulmalıdır.
Quru hava dəyişən yerlərdə (stellayda) saxlanılalıdır. Saxlama müddəti 3 ildir.
Tərkibi və təsiri
| ]Çiçəklərinin tərkibində 3% karotinoidlər, askorbin turşusu, flavonoidlər, qatran, selikli maddələr və üzvi turşular vardır.
Sinir xəstəliklərində, şişəleyhinə və hipotenziv dərmandır.
Tərkibində efir yağı, saponinlər, qlükozidlər, karotinoid, kçantofil, acı maddələr, selik, flavonoidlər, ferment və üzvi turşular vardır. Elmi və xalq təbabətində geniş istifadə edilir. Sinir sistemini möhkəmləndirir, arterial qan təzyiqini aşağı salır, ürəyin iş qabiliyyətini artırır, ürək ritmini yavaşıdır, çiban və digər iltihabi xəstəliklərdə müvəffəqiyyətlə işlədilir. Nevrozda, hipertoniyada, stenokardiyada, ateroskleroz və klimaksda təyin edilir. Gülümbahar bakterisiddir. Xüsusən stafilakok və streptokok infeksiyalarına qarşı yüksək fəallıq göstərir. Dərinin şişləri, xərçəngi və ziyillərin müalicəsində tətbiq edilir. Qastrit, mədə və onikibarmaq bağırsağın xora xəstəliyi və ödyolları xəstəlikləri xüsusən sarılıq, bağırsaq xəstəlikləri, mensturasiya pozulmalarında, böyrək və sidikyollarının daş xəstəlikləri və xoralı kolitdə istifadə edilir. Mensturasiyadan sonra bir həftə ərzində hər gün 1 fincan bu bitkinin çaynı içmək lazımdır. Məhlulunu hazırlamaq üçün 2 xörək qaşığı çiçəyi 2 stəkan qaynanmış suda dəmlənilir (termosda). 1/2 stəkan gündə 3 dəfə yeməkdən əvvəl qəbul edilməlidir. Qarışıq şəklində gülümbahar, gicitkan, bulaqotu və dəmrovotu ilə birlikdə dəmləməsi mədə yarasının müalicəsində olduqca effektli təsir göstərir. Xarici vasitə kimi 4 xörək qaşığı bitki 2 stəkan qaynanmış suda həll edilib istifadə edilir.
Tinkturasını vəspirtli məhlulunu hazırlamaq üçün 1:10 nisbətində çiçəkləri 70%-li etil spirtində həll edilməlidir. İrinli yaralar, yanıqlar, boğaz xəstəliklərində, anginada qarqara, yuxarı tənəffüs xəstəliklərində 1 çay qaşığı 1 stəkan suda həll edilərək, ödqovucu dərman kimi isə 10–20 damcı qəbul edilir.
Gülümbahar 20 q, vazelin 90 q. Məlhəm sarımtıl rəngli olur. Yanıqlarda xaricə qəbul edilir. Çiçəklərindən hazırlanan keyfiyyətli məhlulu antiseptik və iltihabsorucu dərman kimi angina, burun-boğaz xəstəliklərində, məlhəmi isə parez və yanıqlarda təyin edilir. Məhlulu eyni zamanda ödqovucudur.
Xalq təbabətində Şişəleyhinə dərman kimi istifadə edilir. Gülümbahar eyni zamanda ağız və boğaz xəstəliklərində, zədələnmələrdə və trofik yaralarda, genekologiya, eroziyalarda, trixomonad kolpidlərdə işləlilir. İltihab əleyhinə olduğundan göz praktikasında da istifadə edilir.
Sinonimləri
| ]Homotipik sinonimləri
| ]- Caltha officinalis (L.) Moench
Heterotipik sinonimləri
| ]- Calendula aurantiaca Kotschy ex Boiss.
- Calendula eriocarpa DC.
- Calendula hydruntina Lanza
- Calendula officinalis var. parviflora Kuntze
- Calendula officinalis f. pleniflora Moldenke
- Calendula officinalis var. prolifera Gaudin
- Calendula prolifera Steud.
- Calendula ranunculodes Voss
- Calendula santamariae Font Quer
- Calendula sinuata Boiss. & Gaill.
- Calendula sinuata var. aurantiaca (Kotschy ex Boiss.) Boiss.
İstinadlar
| ]- Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 921.
Həmçinin bax
| ]wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Derman gulumbahariElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad Ali bitkilerKlad Coxsporlu bitkilerKlad Borulu bitkilerKlad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad EvdikotlarKlad Bazal evdikotlarKlad SuperasteridlerKlad AsteridlerKlad KampanulidlerDeste AstraciceklilerFesile MurekkebciceklilerYarimfesile AstrakimilerTriba GulumbaharkimilerCins GulumbaharNov Derman gulumbahariBeynelxalq elmi adiCalendula officinalis L 1753Sekil axtarisiITIS 36910NCBI 41496EOL 467729 Derman gulumbahari lat Calendula officinalis bitkiler aleminin astracicekliler destesinin murekkebcicekliler fesilesinin gulumbahar cinsine aid bitki novu Botaniki xarakteristikasi span Medeni sekilde yetisdirilen birillik ot bitkisi olub hundurluyu 30 50 sm dir Esas koku budaqlanandir Govdesi duzqalxan cox vaxt budaqlanan qisa tukcukludur Yarpaqlari novbeli asagi hissesi uzunsov tersyumurtavari yuxari hissesi uzunsov nestervari ve oturaqdir Sebetciyi tek zirvesi boyuk olub coxciceklidir Zeif iyli sorteher aci dadlidir Gulumbaharin ciceklerini tam cicekleyen zaman horizontal istiqametde duzulmus dilsekilli cicekleri toplanilmalidir Toplanilmis xammal hava deyisilen kolge yerlerde ve ya 450C temperaturda ventilyasiya seraitinde quruducu skafda derhal qurudulmalidir Quru hava deyisen yerlerde stellayda saxlanilalidir Saxlama muddeti 3 ildir Terkibi ve tesiri span Ciceklerinin terkibinde 3 karotinoidler askorbin tursusu flavonoidler qatran selikli maddeler ve uzvi tursular vardir Sinir xesteliklerinde siseleyhine ve hipotenziv dermandir Terkibinde efir yagi saponinler qlukozidler karotinoid kcantofil aci maddeler selik flavonoidler ferment ve uzvi tursular vardir Elmi ve xalq tebabetinde genis istifade edilir Sinir sistemini mohkemlendirir arterial qan tezyiqini asagi salir ureyin is qabiliyyetini artirir urek ritmini yavasidir ciban ve diger iltihabi xesteliklerde muveffeqiyyetle isledilir Nevrozda hipertoniyada stenokardiyada ateroskleroz ve klimaksda teyin edilir Gulumbahar bakterisiddir Xususen stafilakok ve streptokok infeksiyalarina qarsi yuksek fealliq gosterir Derinin sisleri xercengi ve ziyillerin mualicesinde tetbiq edilir Qastrit mede ve onikibarmaq bagirsagin xora xesteliyi ve odyollari xestelikleri xususen sariliq bagirsaq xestelikleri mensturasiya pozulmalarinda boyrek ve sidikyollarinin das xestelikleri ve xorali kolitde istifade edilir Mensturasiyadan sonra bir hefte erzinde her gun 1 fincan bu bitkinin cayni icmek lazimdir Mehlulunu hazirlamaq ucun 2 xorek qasigi ciceyi 2 stekan qaynanmis suda demlenilir termosda 1 2 stekan gunde 3 defe yemekden evvel qebul edilmelidir Qarisiq seklinde gulumbahar gicitkan bulaqotu ve demrovotu ile birlikde demlemesi mede yarasinin mualicesinde olduqca effektli tesir gosterir Xarici vasite kimi 4 xorek qasigi bitki 2 stekan qaynanmis suda hell edilib istifade edilir Tinkturasini vespirtli mehlulunu hazirlamaq ucun 1 10 nisbetinde cicekleri 70 li etil spirtinde hell edilmelidir Irinli yaralar yaniqlar bogaz xesteliklerinde anginada qarqara yuxari teneffus xesteliklerinde 1 cay qasigi 1 stekan suda hell edilerek odqovucu derman kimi ise 10 20 damci qebul edilir Gulumbahar 20 q vazelin 90 q Melhem sarimtil rengli olur Yaniqlarda xarice qebul edilir Ciceklerinden hazirlanan keyfiyyetli mehlulu antiseptik ve iltihabsorucu derman kimi angina burun bogaz xesteliklerinde melhemi ise parez ve yaniqlarda teyin edilir Mehlulu eyni zamanda odqovucudur Xalq tebabetinde Siseleyhine derman kimi istifade edilir Gulumbahar eyni zamanda agiz ve bogaz xesteliklerinde zedelenmelerde ve trofik yaralarda genekologiya eroziyalarda trixomonad kolpidlerde islelilir Iltihab eleyhine oldugundan goz praktikasinda da istifade edilir Sinonimleri span Homotipik sinonimleri span Caltha officinalis L MoenchHeterotipik sinonimleri span Calendula aurantiaca Kotschy ex Boiss Calendula eriocarpa DC Calendula hydruntina Lanza Calendula officinalis var parviflora Kuntze Calendula officinalis f pleniflora Moldenke Calendula officinalis var prolifera Gaudin Calendula prolifera Steud Calendula ranunculodes Voss Calendula santamariae Font Quer Calendula sinuata Boiss amp Gaill Calendula sinuata var aurantiaca Kotschy ex Boiss Boiss Istinadlar span Linnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 921 Hemcinin bax span Takson eynilesdirmeleriWikidata Q145930 Wikispecies Calendula officinalis APDB 136278 APNI 95058 BioLib 41326 Calflora 1253 Ecocrop 4040 eFloraSA Calendula officinalis EoL 467729 EPPO CLDOF EUNIS 153991 FNA 220002139 FoAO2 Calendula officinalis FoC 220002139 GBIF 5391480 GRIN 8457 iNaturalist 75931 IPA 22945 IPNI 187894 1 IRMNG 10993076 ITIS 36910 MichiganFlora 262 277409 NBN NBNSYS0000004392 NCBI 41496 Calendula officinalis NZOR 272f12dc efa8 4b46 8e42 6232e0ba6c40 3565 PalDat Calendula officinalis Calendula officinalis PFI 5831 Plant List gcc 107206 PLANTS CAOF POWO urn lsid ipni org names 187894 1 Tropicos 2709695 VASCAN 2950 VicFlora 9e6d530f 2dc2 40af af24 48cf5058e683 WisFlora 2829 WFO wfo 0000007455 Kateqoriyalar GulumbaharKarl Linney terefinden adlandirilmis taksonlarGizli kateqoriyalar Vikipediya Kartockasinda yanlis alem gosterilen biologiya meqaleleriVikipediya Vikidatada menbeleri olan meqalelerVikinovlere istinadi olmayan meqalelerTakson sablonu istifade olunan meqalelerTaksonbarda from parametri daxil edilmemis meqaleler35 39 ID olan Taksonbar
