Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Jupan (pol. żupan) — XVI-XVIII əsrlərdə Şərqi Avropa ölkələrində, slavyan xalqlarında, xüsusilə müasir Polşa, Belarus, Ukrayna, Litva ərazisində varlı təbəqələr (zadəganlar, bürgerlər) arasında geniş yayılmış rəngli, qızıl düymələr və bahalı xəzlər ilə bəzədilən geyim növüdür. Polşada jupanla bağlı atalar sözü də geniş yayılmışdır: "Harada geyinilirsə jupan, orada yaşayır pan".
Bahalı parçalardan tikilirdi. Əvvəllər jupan yun parçadan və məxmərdən hazırlanırdı. Gündəlik istifadə üçün nəzərdə tutulan jupanlar yun parçadan, müxtəlif tədbirlər və şənliklər üçün nəzərdə tutulan jupanlar isə ipək parçadan hazırlanırdı. Jupan adətən, boz, sarı, mavi, qırmızı rənglərdə olurdu. Onun üstindən heyvan dərisindən hazırlanan və qılınc asılan kəmər bağlanırdı. Jupan,ilk vaxtlar zireh altından geyilən geyim kimi istifadə olunurdu və bir sözlə hərbi mundir hesab olunurdu. XVI-XVIII əsrlərdə onun modeli çox dəyişmədi, yalnız uzunluğu, yaxası kəsildi və istifadə olunan parça növü dəyişdi.
Qaynaqlara əsasən jupan haqqında ilk məlumat 1393-cü ilə aid olsa da, o, yalnız XVI əsrin ortalarından klassik geyim formalarından birinə çevrilmişdir. Jupan uzun qollu və uzun ətəkli, dekorativ düymələri olan kişi geyimi isi. XVI əsrdə bu paltara xəz yaxalıq da daxil edilmişdir.
Jupan tədricən üst geyim kimi əhəmiyyətini itirdi və yalnız kontuş altından geyinilirdi. XVII əsrin ikinci yarısından etibarən hündür yaxalıqlar dar zolaqlar və ya adi örtüklü boyun haşiyəsi ilə əvəz edilmişdir. 1680-ci illərdən sonra jupan davamlı olaraq kontuş altında geyilirdi və bu iki geyim birlikdə XIX əsrin ortalarına qədər Polşanın milli geyiminə çevrilmişdi. XVIII əsrdən sonra Jupan kətan və ya pambıq kimi ucuz parça hazırlandığına görə daha yüngül oldu.
İstinadlar
- Жупан // Толковый словарь живого великорусского языка / авт.-сост. В. И. Даль. — 2-е изд. — СПб. : Типография М. О. Вольфа, 1880—1882. (рос.)
- Mały Słownik Języka Polskiego, Elżbieta Sobol (red.), Lidia Drabik, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, , OCLC 169998251.
- Władysław Kopaliński, Podręczny słownik wyrazów obcych, Rytm 1999, .
- Najnowsza Encyklopedia Powszechna A-Z,. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 1980, s. 1062, 462.
- Nowa Encyklopedia Powszechna - tom 6.. Warszawa: PWN, 1996, s. 1087. .
- Слуцкія паясы і еўрапейскі тэкстыль XVIII. Малы лексікон / Б. А. Лазука. — Мінск: Беларусь, 2015. — 170 с. . С. 14.
- Anna Sieradzka, Tysiąc lat ubiorów w Polsce, Arkady, Warszawa 2003, s.83
Qalereya
- 1644
- 1649
- 1654
-
Aleksandr Benedikt Sabeski jupan geyimdə, 1690
Xarici keçidlər
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- Жупан
- Жупан з музею (17 ст.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Jupan pol zupan XVI XVIII esrlerde Serqi Avropa olkelerinde slavyan xalqlarinda xususile muasir Polsa Belarus Ukrayna Litva erazisinde varli tebeqeler zadeganlar burgerler arasinda genis yayilmis rengli qizil duymeler ve bahali xezler ile bezedilen geyim novudur Polsada jupanla bagli atalar sozu de genis yayilmisdir Harada geyinilirse jupan orada yasayir pan Ukrayna Kontusun altindan jupan geyinmis Zaporojye kazaki 1786 Bahali parcalardan tikilirdi Evveller jupan yun parcadan ve mexmerden hazirlanirdi Gundelik istifade ucun nezerde tutulan jupanlar yun parcadan muxtelif tedbirler ve senlikler ucun nezerde tutulan jupanlar ise ipek parcadan hazirlanirdi Jupan adeten boz sari mavi qirmizi renglerde olurdu Onun ustinden heyvan derisinden hazirlanan ve qilinc asilan kemer baglanirdi Jupan ilk vaxtlar zireh altindan geyilen geyim kimi istifade olunurdu ve bir sozle herbi mundir hesab olunurdu XVI XVIII esrlerde onun modeli cox deyismedi yalniz uzunlugu yaxasi kesildi ve istifade olunan parca novu deyisdi Qaynaqlara esasen jupan haqqinda ilk melumat 1393 cu ile aid olsa da o yalniz XVI esrin ortalarindan klassik geyim formalarindan birine cevrilmisdir Jupan uzun qollu ve uzun etekli dekorativ duymeleri olan kisi geyimi isi XVI esrde bu paltara xez yaxaliq da daxil edilmisdir Jupan tedricen ust geyim kimi ehemiyyetini itirdi ve yalniz kontus altindan geyinilirdi XVII esrin ikinci yarisindan etibaren hundur yaxaliqlar dar zolaqlar ve ya adi ortuklu boyun hasiyesi ile evez edilmisdir 1680 ci illerden sonra jupan davamli olaraq kontus altinda geyilirdi ve bu iki geyim birlikde XIX esrin ortalarina qeder Polsanin milli geyimine cevrilmisdi XVIII esrden sonra Jupan ketan ve ya pambiq kimi ucuz parca hazirlandigina gore daha yungul oldu IstinadlarZhupan Tolkovyj slovar zhivogo velikorusskogo yazyka avt sost V I Dal 2 e izd SPb Tipografiya M O Volfa 1880 1882 ros Maly Slownik Jezyka Polskiego Elzbieta Sobol red Lidia Drabik Warszawa Wydawnictwo Naukowe PWN 1995 ISBN 83 01 11737 0 OCLC 169998251 Wladyslaw Kopalinski Podreczny slownik wyrazow obcych Rytm 1999 ISBN 83 87893 78 1 Najnowsza Encyklopedia Powszechna A Z Krakow Wydawnictwo Zielona Sowa 1980 s 1062 462 Nowa Encyklopedia Powszechna tom 6 Warszawa PWN 1996 s 1087 ISBN 83 01 11969 1 Sluckiya payasy i eyrapejski tekstyl XVIII Maly leksikon B A Lazuka Minsk Belarus 2015 170 s ISBN 978 985 01 1080 0 S 14 Anna Sieradzka Tysiac lat ubiorow w Polsce Arkady Warszawa 2003 s 83Qalereya1644 1649 1654 Aleksandr Benedikt Sabeski jupan geyimde 1690Xarici kecidlerZhupan Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Zhupan Zhupan z muzeyu 17 st