Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Şpitsbergen (alm. Spitzbergen), həmçinin Svalbard (norv. Svalbard), pomor Qrumant — Şimal Buzlu Okeanında, 76°26' və 80°50' şimal genişliyi, 10° və 32° şərq uzunluğunda yerləşən böyük qütb arxipelaqı. Norveçin ən şimal hissəsi. Mərkəzi Lonqyirbyuen şəhəridir. Bu Yer Kürəsində ən şimalda yerləşən inzibati mərkəz hesab olunur. Arxipelaq və ətraf zona hərbisizləşdirilmiş ərazidir. Əhalisi 2600 nəfərdir, 2009-cu il.
| Şpitsbergen | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Ümumi sahəsi |
|
| Hündür nöqtəsi | 1.713 m |
| Əhalisi |
|
| Yerləşməsi | |
| HGYO | |
| Ölkə | |
| | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
17-18-ci əsrlərdə uzaq şimala üzən balinaçılar adalardan baza kimi istifadə edirdilər; sonradan arxipelaq tərk edildi. Kömür hasilatı 20-ci əsrin əvvəllərində başlamış və bir neçə daimi icma yaradılmışdır. 1920-ci il Svalbard Müqaviləsi Norveçin suverenliyini tanıyır və 1925-ci il Svalbard Aktı Svalbardı Norveç Krallığının tam tərkib hissəsi etdi. Svalbard müqaviləsi Svalbardı azad iqtisadi zona və silahsızlaşdırılmış zona kimi təsis etdi. Norwegian Store Norske və Rus Arktikugol yeganə mədən şirkətləri olaraq qalır. Tədqiqat və turizm, Svalbard Universitet Mərkəzi və Svalbard Qlobal Toxum Anbarı ilə yerli iqtisadiyyatda mühüm rol oynayan mühüm əlavə sənaye sahələrinə çevrilmişdir. Longyearbyendən başqa, digər yaşayış məntəqələrinə Rusiyanın Barentsburq mədən icması, Norveçin Ny-Alesund tədqiqat stansiyası və İsveç-Norveç mədənçıxarma məntəqəsi olan Sveaqruva (2020-ci ildə bağlanıb) daxildir. Digər yaşayış məntəqələri daha şimalda yerləşir, lakin burada yalnız fırlanan tədqiqatçılar qrupları yaşayır. Yaşayış məntəqələrini birləşdirən yollar yoxdur; əvəzinə qar arabaları, təyyarələr və qayıqlar qəsəbələrarası nəqliyyatı təmin edir. Svalbard hava limanı əsas qapı kimi xidmət edir.
Arxipelaqın təxminən 60%-i buzlaqlarla örtülüdür və adalarda çoxlu dağlar və fyordlar var. Arxipelaq Arktik iqlimə malikdir, baxmayaraq ki, eyni enlikdəki digər ərazilərə nisbətən əhəmiyyətli dərəcədə yüksək temperatura malikdir. Flora qütb gecəsini kompensasiya etmək üçün gecə yarısı günəşinin uzun müddətindən istifadə etməyə uyğunlaşdı. Bir çox dəniz quşları Svalbarddan çoxalma yeri kimi istifadə edir və burada qütb ayıları, şimal maralları, Arktika tülküləri və bəzi dəniz məməliləri yaşayır. Yeddi milli park və 23 təbiət qoruğu arxipelaqın üçdə ikisini əhatə edir və əsasən toxunulmamış kövrək mühiti qoruyur.
1925-ci ildən Norveç Krallığının bir hissəsi olsa da, Svalbard coğrafi Norveçin bir hissəsi deyil; inzibati cəhətdən arxipelaq heç bir Norveç qraflığının bir hissəsi deyil, lakin qeyri-korporativ ərazini təşkil edir. Bu o deməkdir ki, o, təyin olunmuş qubernator vasitəsilə birbaşa Norveç hökuməti tərəfindən idarə olunur və Şengen Bölgəsi, Şimal Pasport İttifaqı və Avropa İqtisadi Bölgəsi xaricində olan Svalbard Müqaviləsinə tabe olan xüsusi yurisdiksiyadır. Svalbard və Yan Mayen birlikdə ISO 3166-1 alfa-2 ölkə kodu "SJ" ilə təsbit edilmişdir. Hər iki ərazi Norveç tərəfindən idarə olunur, baxmayaraq ki, onlar 950 kilometrdən (510 dəniz mili) çox məsafə ilə ayrılır və çox fərqli inzibati strukturlara malikdir.
İstinadlar
- ArchINFORM (alm.). 1994.
Ədəbiyyat
- Кокин О. В. Рельеф и отложения краевых зон ледников Западного Шпицбергена.
- Русcкоязычный сайт — Шпицберген Ру Arxivləşdirilib 2012-05-05 at the Wayback Machine
- TopoSvalbard — interaktiv xəritə (ing.)
Foto
- Şpitsbergen şəkillərdə
- Qərbi Şpitsbergen şəkillərdə
- Barensburqda şaxtaya dəmir yolu
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Spitsbergen alm Spitzbergen hemcinin Svalbard norv Svalbard pomor Qrumant Simal Buzlu Okeaninda 76 26 ve 80 50 simal genisliyi 10 ve 32 serq uzunlugunda yerlesen boyuk qutb arxipelaqi Norvecin en simal hissesi Merkezi Lonqyirbyuen seheridir Bu Yer Kuresinde en simalda yerlesen inzibati merkez hesab olunur Arxipelaq ve etraf zona herbisizlesdirilmis erazidir Ehalisi 2600 neferdir 2009 cu il SpitsbergenUmumi melumatlarUmumi sahesi 61 022 1 km Hundur noqtesi 1 713 mEhalisi 2 668 nef Yerlesmesi78 11 sm e 15 51 s u H G Y OOlke NorvecSpitsbergenSpitsbergen Vikianbarda elaqeli mediafayllarSpitsbergen 17 18 ci esrlerde uzaq simala uzen balinacilar adalardan baza kimi istifade edirdiler sonradan arxipelaq terk edildi Komur hasilati 20 ci esrin evvellerinde baslamis ve bir nece daimi icma yaradilmisdir 1920 ci il Svalbard Muqavilesi Norvecin suverenliyini taniyir ve 1925 ci il Svalbard Akti Svalbardi Norvec Kralliginin tam terkib hissesi etdi Svalbard muqavilesi Svalbardi azad iqtisadi zona ve silahsizlasdirilmis zona kimi tesis etdi Norwegian Store Norske ve Rus Arktikugol yegane meden sirketleri olaraq qalir Tedqiqat ve turizm Svalbard Universitet Merkezi ve Svalbard Qlobal Toxum Anbari ile yerli iqtisadiyyatda muhum rol oynayan muhum elave senaye sahelerine cevrilmisdir Longyearbyenden basqa diger yasayis menteqelerine Rusiyanin Barentsburq meden icmasi Norvecin Ny Alesund tedqiqat stansiyasi ve Isvec Norvec medencixarma menteqesi olan Sveaqruva 2020 ci ilde baglanib daxildir Diger yasayis menteqeleri daha simalda yerlesir lakin burada yalniz firlanan tedqiqatcilar qruplari yasayir Yasayis menteqelerini birlesdiren yollar yoxdur evezine qar arabalari teyyareler ve qayiqlar qesebelerarasi neqliyyati temin edir Svalbard hava limani esas qapi kimi xidmet edir Arxipelaqin texminen 60 i buzlaqlarla ortuludur ve adalarda coxlu daglar ve fyordlar var Arxipelaq Arktik iqlime malikdir baxmayaraq ki eyni enlikdeki diger erazilere nisbeten ehemiyyetli derecede yuksek temperatura malikdir Flora qutb gecesini kompensasiya etmek ucun gece yarisi gunesinin uzun muddetinden istifade etmeye uygunlasdi Bir cox deniz quslari Svalbarddan coxalma yeri kimi istifade edir ve burada qutb ayilari simal marallari Arktika tulkuleri ve bezi deniz memelileri yasayir Yeddi milli park ve 23 tebiet qorugu arxipelaqin ucde ikisini ehate edir ve esasen toxunulmamis kovrek muhiti qoruyur 1925 ci ilden Norvec Kralliginin bir hissesi olsa da Svalbard cografi Norvecin bir hissesi deyil inzibati cehetden arxipelaq hec bir Norvec qrafliginin bir hissesi deyil lakin qeyri korporativ erazini teskil edir Bu o demekdir ki o teyin olunmus qubernator vasitesile birbasa Norvec hokumeti terefinden idare olunur ve Sengen Bolgesi Simal Pasport Ittifaqi ve Avropa Iqtisadi Bolgesi xaricinde olan Svalbard Muqavilesine tabe olan xususi yurisdiksiyadir Svalbard ve Yan Mayen birlikde ISO 3166 1 alfa 2 olke kodu SJ ile tesbit edilmisdir Her iki erazi Norvec terefinden idare olunur baxmayaraq ki onlar 950 kilometrden 510 deniz mili cox mesafe ile ayrilir ve cox ferqli inzibati strukturlara malikdir IstinadlarArchINFORM alm 1994 EdebiyyatKokin O V Relef i otlozheniya kraevyh zon lednikov Zapadnogo Shpicbergena Rusckoyazychnyj sajt Shpicbergen Ru Arxivlesdirilib 2012 05 05 at the Wayback Machine TopoSvalbard interaktiv xerite ing FotoSpitsbergen sekillerde Qerbi Spitsbergen sekillerde Barensburqda saxtaya demir yoluHemcinin baxYeni Torpaq Spitsbergen Cenubi Spitsbergen Milli Parki