Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Dəstək
www.wikimedia.az-az.nina.az
  • Vikipediya

iqlim dəyişikliyi ilə bağlı məhkəmə işi kimi də tanınır hökumətlər və şirkətlər kimi ictimai qurumlar tərəfindən iqlim d

İqlim dəyişikliyi ilə bağlı məhkəmə

İqlim dəyişikliyi ilə bağlı məhkəmə
www.wikimedia.az-az.nina.azhttps://www.wikimedia.az-az.nina.az

İqlim dəyişikliyi ilə bağlı məhkəmə işi kimi də tanınır, hökumətlər və şirkətlər kimi ictimai qurumlar tərəfindən iqlim dəyişikliyinin azaldılması üzrə gələcək səylər üçün hüquqi təcrübədən və presedentdən istifadə edən yeni ekoloji qanunlar toplusu. İqlim dəyişikliyinin azaldılmasını təxirə salan yavaş iqlim dəyişikliyi siyasətləri qarşısında, fəallar və hüquqşünaslar bu səyləri inkişaf etdirmək üçün milli və beynəlxalq məhkəmə sistemlərindən istifadə etmək səylərini artırmışlar.

2000-ci illərin əvvəllərindən etibarən iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üçün qanunvericilik bazası qanunvericilik vasitəsilə getdikcə daha çox əlçatan olur və məhkəmə işlərinin sayının artması iqlim dəyişikliyi ilə bağlı fəaliyyətləri konstitusiya hüququ, inzibati hüquqla bağlı hüquqi məsələlərlə əlaqələndirən beynəlxalq hüquq orqanının hazırlanmasına səbəb olmuşdur. Uğurlu nümunələrin və yanaşmaların bir çoxu iqlim ədalətinin və iqlim məktəbi tətilinin ehtiyaclarını inkişaf etdirməyə yönəlmişdir.

Hollandiya Dövlətinə qarşı İqlim dəyişikliyi problemini həll etmək üçün Hollandiya Dövləti üçün məcburi tələblər müəyyən edən 2019-cu il Urgenda Fonduna qarşı qərardan sonra dünya məhkəmələrində uğurlu aktivist işlərinin artması tendensiyası səbəb olur. 2019-cu ildə tədbirlərin sayı kəskin şəkildə artır və 2020-ci ilin fevral ayına Norton Rose Fulbright 33 ölkədə 1400-dən çox hadisəni müəyyən edən icmal dərc edir. 2020-ci ilin əvvəlində hər hansı bir ölkədə ən çox baxılan iş ABŞ-də idi, 1000-dən çox işə baxılmaqda idi.

Fəaliyyət növləri

İqlim mübahisələri adətən beş növ iddiadan birini əhatə edir:

Konstitusiya hüququ — konstitusiya hüquqlarının dövlət tərəfindən pozulmasına yönəlmişdir.

İnzibati hüquq – Mövcud qanunlara əsasən, məsələn: yüksək emissiya layihələri üçün icazələrin verilməsi zamanı inzibati qərarların qəbul edilməsinin mahiyyətinə etiraz etmək.

Şəxsi hüquq — Korporasiyalara və ya digər təşkilatlara səhlənkarlıq, narahatlıq, qanun pozuntusu, ictimai etimad və əsassız varlanma üçün etiraz etmək.

Fırıldaqçılıq və ya istehlakçıların müdafiəsi — adətən şirkətlər tərəfindən iqlim təsirlərini yanlış təqdim etdiklərinə görə etiraz edilir.

İnsan hüquqları — iqlim dəyişikliyi ilə bağlı hərəkətsizliyin insan hüquqlarını müdafiə etmədiyi iddiası.

Ölkələr

Avstraliya

2020-ci ilin fevral ayına olan məlumata görə, Avstraliya 200-ə yaxın hadisə ilə dünyada ikinci ən yüksək geriliyə sahib ölkə olmuşdur.

Almaniya

2021-ci ildə Almaniya Ali Konstitusiya Məhkəməsi hökumətin iqlim mühafizəsi tədbirlərinin gələcək nəsilləri qorumaq üçün yetərli olmadığı və hökumətin 2022-ci ilin sonuna kimi İqlim Mühafizəsi Aktını təkmilləşdirməli olduğuna qərar verir.

İrlandiya

2020-ci ilin iyul ayında İrlandiya Ətraf Mühitin Dostları İrlandiya hökumətinə qarşı iqlim və ekoloji böhranı. həll etmək üçün kifayət qədər tədbir görmədiyinə görə əlamətdar iddiada qalib gəlir. İrlandiyanın Ali Məhkəməsi İrlandiya hökumətinin 2017-ci il üçün Milli Təsirlərin Azaldılması Planının qeyri-adekvat olduğuna qərar verib və onun istixana qazı emissiyalarını necə azalda biləcəyinə dair təfərrüatların olmadığını bildirib.

Hollandiya

Hollandiya müxtəlif aralıq hədəflərlə 2030-cu ilə qədər karbon emissiyalarını 1990-cı il səviyyəsindən 49% azaltmağı öhdəsinə götürüb. Bununla belə, Hollandiyanın Ətraf Mühitin Qiymətləndirilməsi Agentliyi ölkənin 2020-ci il hədəflərini yerinə yetirə bilməyəcəyini müəyyən etmişdir.

2012-ci ildə holland hüquqşünas Roqer Koks iqlim dəyişikliyinə qarşı tədbir görmək üçün məhkəmə müdaxiləsi ideyasını irəli sürür. 2013-cü ildə Urqenda Vəqfi 900 iddiaçı ilə Hollandiya hökumətinə qarşı "təhlükəli iqlim dəyişikliyinə səbəb olan istixana qazları emissiyalarını azaltmaq üçün kifayət qədər tədbirlər görmədiyi" üçün iddia qaldırır.

2015-ci ildə Haaqa Rayon Məhkəməsi verir ki, Hollandiya hökumətinin istixana qazı emissiyalarını azaltmaq və öz vətəndaşlarını iqlim dəyişikliyindən qorumaq üçün daha çox işlər görməlidir. Bu "presedent təyin edən bir qərar" və "dünyada ilk iqlim məsuliyyəti iddiası" kimi təsvir edilmişdir. Client Earth-in İcraçı Direktoru Ceyms Torntonun sözlərinə görə: "Maraqlısı odur ki, əslində bu müəyyən edilmiş elmə və hökumətin qayğıkeşlik vəzifəsi kimi qədim prinsipə əsaslanır. Bu mülahizə istənilən hüquq sistemində tətbiq oluna bilər və iradəyə uyğundur. Şübhəsiz ki, digər ölkələrin məhkəmələri tərəfindən istifadə edilə bilər. 2018-ci ildə Haaqa Apellyasiya Məhkəməsi Hollandiya hökumətini Hollandiyada istixana qazı emissiyalarını azaltmaq üçün səylərini gücləndirməyə məcbur edən presedent qərarı qüvvədə saxlayır.

2019-cu ilin dekabrında Hollandiya Ali Məhkəməsi qərarı qüvvədə saxlayır. Beləliklə, hökumətin iqlim dəyişikliyinin insan sağlamlığı üçün risk yaratdığını əsas gətirərək 2020-ci ilin sonuna kimi karbon emissiyalarını 1990-cı il səviyyəsindən 25% azaltmalı olduğunu təsdiqləyir.

Birləşmiş Krallıq

2020-ci ilin dekabr ayında üç Britaniya vətəndaşı, Marina Trix, Adetola Onamade, Qerri Amokvando və iqlim məhkəməsi xeyriyyə təşkilatı Plan B, iqlim və ekoloji böhranın həlli yolları üçün kifayət qədər tədbir görmədiyinə görə Böyük Britaniya hökumətinə qarşı məhkəmə iddiası qaldırdıqlarını elan etdir. İddiaçılar həm Böyük Britaniyada, həm də başqa yerlərdə qalıq yanacaqların hökumət tərəfindən maliyyələşdirilməsinin davam etdirilməsinin onların həyat və ailə həyatı hüquqlarının pozulması, həmçinin Paris Sazişinin və 2008-ci il Böyük Britaniya İqlim Dəyişikliyi Aktının pozulması olduğunu iddia edəcəklərini söylədilər.

ABŞ

2020-ci ilin fevral ayına olan məlumata görə, ABŞ məhkəmə sistemində 1000-dən çox baxılmamış iş ilə ən çox geridə qalmış ölkə sayılır.

Massaçusets Ətraf Mühitin Mühafizəsi Agentliyinə qarşı

İqlim dəyişikliyi ilə bağlı ilk əlamətdar işlərdən biri 2007-ci ildə ABŞ Ali Məhkəməsi tərəfindən idarə olunan Massaçusets Ətraf Mühitin Mühafizəsi Agentliyinə qarşı idi. Massaçusets Ətraf Mühitin Mühafizəsi Agentliyi 2003-cü ildə Təmiz Hava Aktı çərçivəsində öz öhdəlikləri çərçivəsində karbon qazı və digər istixana qazı emissiyalarını tənzimləməkdən imtina etdikdən sonra Amerikanın bir neçə ştatı Ətraf Mühitin Mühafizəsi Agentliyinə qarşı iddia qaldırıb. Ətraf Mühitin Mühafizəsi Agentliyi əvvəlcə Apellyasiya Məhkəməsində qalib gəlsə də, Ali Məhkəmə, 5–4 qərarla, karbon qazı və digər istixana qazlarının zərərli olduğu iddiaları ilə razılaşaraq Ətraf Mühitin Mühafizəsi Agentliyindən onları tənzimləməsini tələb edir.

Culiana ABŞ-yə qarşı

2015-ci ildə "Uşaqlarımız" Fondu tərəfindən təmsil olunan Amerikadan olan bir sıra gənc 2015-ci ildə ABŞ hökumətinə qarşı iddia qaldıraraq, hökumətin iqlim dəyişikliyinin təsirini azaltmaq üzrə hərəkətsizliyinin onların gələcək həyatlarının təsirlənəcəyini iddia edir. Bənzər iddialar Birləşmiş Ştatlar Konstitusiyasına əsasən hüquq məhkəmələri tərəfindən bir çox səbəblərə görə qaldırılsa və rədd edilsə də, Culiana Birləşmiş Ştatlara qarşı, Dairə Hakimi Ann Aiken işin davam etdirilməsinə layiq olduğuna və "insan həyatını davam etdirə bilən iqlim sisteminin" əsas prinsip olduğuna qərar verdikdə dəstək qazanır. Birləşmiş Ştatlar hökuməti o vaxtdan bəri Aikenin tapıntılarına etiraz edərək işi rədd etməyə çalışır, lakin iddia hələ də məhkəmədə davam edir.

Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi

2019-cu ilin sentyabrında Portuqaliyadan olan altı uşaq və gəncdən ibarət qrup Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinə iddia qaldırır. Britaniya qeyri-hökumət təşkilatı Qlobal Hüquqi Fəaliyyət Şəbəkəsinin (GLAN) dəstəyi ilə onlar iddia edirlər ki, gələcəkdə onların fiziki və əqli rifahını qorumaq üçün iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə daha güclü tədbirlərə ehtiyac var. Məhkəmə 33 Avropa hökumətindən 2021-ci ilin fevral ayına qədər qlobal istiləşməyə cavab verməmələrinin Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının 3-cü maddəsini pozub-pozmadığını izah etməyi xahiş edib.

Digərləri

Hollandiyanın 2015-ci ildəki əlamətdar qərarından sonra digər ölkələrdəki qruplar da eyni məhkəmə yanaşmasını sınanamağa başlayır. Məsələn, Belçika, Hindistan, Yeni Zelandiya, Norveç, Cənubi Afrika, İsveçrə və ABŞ-da insanları iqlim dəyişikliyindən qorumaq üçün qruplar məhkəməyə müraciət edirlər.

Pakistanda 2015-ci ildə Əsgər Leqari Pakistana qarşı iş üzrə Lahor Ali Məhkəməsi hökumətin proqramda müəyyən edilmiş məqsədlərə nail ola bilməyərək 2012-ci il Milli İqlim Dəyişikliyi Siyasətini və İqlim Dəyişikliyi Siyasətinin İcra Çərçivəsini (2014–2030) pozduğuna qərar verir. Məhkəmə Pakistana ölkənin iqlim məqsədlərinə nail olmaqda kömək etmək üçün İqlim Dəyişikliyi Komissiyasının qurulmasını tələb edir.

2018-ci ildə Avropa ölkələrindən, Keniyadan və Ficidən olan on ailə Aİ-nın istixana qazı emissiyalarının səbəb olduğu evlərinə olan təhdidlərə görə Avropa İttifaqına qarşı iddia qaldırır.

Kolumbiyada bir qrup uşaq Amazon meşələrinin qırılmasının iqlim dəyişikliyinə verdiyi töhfəyə görə meşələrin qırılmasından qorumaq üçün hökuməti məhkəməyə verir. 2018-ci ildə Ali Məhkəmə Kolumbiya tropik meşələrinin qorunma və bərpa tələb edən "hüquqlar subyekti" olduğuna qərar verir.

2020-ci ildə Fransanın inzibati məhkəməsi Makron administrasiyasından iqlim dəyişikliyi siyasətinin Paris Sazişindən irəli gələn öhdəlikləri yerinə yetirmək üçün kifayət qədər əhəmiyyətli olmasını təmin etmək üçün yenidən nəzərdən keçirməyi tələb edir.

Fəaliyyət növünə görə

Hökumətlər və şirkətlər arasında

ABŞ-də Yerin Dostları, Qrinpis təşkilatı Boulder, Arkata və Oakland şəhərləri ilə birlikdə qalıq yanacaqları maliyyələşdirməkdə ittiham olunan ABŞ İxrac-İdxal Bankını və Xarici Şəxsi İnvestisiya Korporasiyasını (ABŞ hökumətinin ictimai müəssisəsi) Milli Ekoloji Siyasət Aktını pozaraq sabit iqlimə zərər verən layihələr (iş 2002-ci ildə qaldırılmış və 2009-cu ildə həll edilmişdir) məsləsində qalib gəlir.

2016-cı ildə Filippin hökumət orqanı (İnsan Hüquqları üzrə Komissiya) dünyanın 47 ən böyük karbon istehsalçısı ilə bağlı rəsmi iqlim dəyişikliyi araşdırmasına başlayır. Məlum olur ki, 2019-cu ildə qalıq yanacaq şirkətləri iqlim dəyişikliyinə qarşı fəaliyyət göstərmək üçün qanuni öhdəliyə malikdirlər və zərərlərə görə məsuliyyət daşıya bilərlər.

2017-ci ildə Saul Luçano Lliuya, Huaraz şəhərinin sahillərini basacaq buzlaq gölündən qorumaq üçün RWE-ni məhkəməyə verir.

2017-ci ildə San-Fransisko, Oklend və Kaliforniyanın digər sahil icmaları dəniz səviyyəsinin yüksəlməsinə görə bir neçə qalıq yanacaq şirkətlərini məhkəməyə verirlər.

2018-ci ildə Nyu-York şəhəri elan etdi ki, beş böyük yanacaq şirkətini (BP, ExxonMobil, Chevron, ConocoPhillips və Shell) iqlim dəyişikliyinə verdikləri töhfəyə görə federal məhkəməyə verir (şəhər artıq bundan əziyyət çəkir).

2020-ci ildə Cənubi Karolina ştatının Çarleston şəhəri oxşar strategiyanı izləyir.

İstinadlar

  1. King, Wood Mallesons-Daisy Mallett, Sati Nagra. "Climate change litigation - what is it and what to expect? | Lexology". www.lexology.com (ingilis). 2021-04-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  2. (ingilis) https://www.greenpeace.org/seasia/ph/What-we-do/Demand-Climate-Justice/The-Climate-Justice-movement-across-the-globe/ (#bare_url_missing_title). 2019-04-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-09.
  3. "'We should be on the offensive' – James Hansen calls for wave of climate lawsuits". the Guardian (ingilis). 2017-11-17. 2021-04-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  4. Jie Jenny Zou and Chris Young of the Center for Public Integrity. "Venue of last resort: the climate lawsuits threatening the future of big oil". the Guardian (ingilis). 2017-12-17. 2021-05-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  5. "Climate change litigation update". https://www.nortonrosefulbright.com/en/knowledge/publications/2020 (ingilis). 2021-05-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  6. "'Historic' German ruling says climate goals not tough enough". the Guardian (ingilis). 2021-04-29. 2021-04-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  7. "Climate change: 'Huge' implications to Irish climate case across Europe". BBC News. 2020-08-01. 2021-06-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  8. "Dutch Supreme Court Orders 25% Cut in CO2 Starting Next Year". Bloomberg.com. 2019-12-20. 2019-12-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  9. Roger Cox. "It is time for the judiciary to step in and avert climate catastrophe | Roger Cox". the Guardian (ingilis). 2012-11-14. 2021-04-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  10. "Climate Case". Urgenda (ingilis). 2021-04-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  11. "Dutch government ordered to cut carbon emissions in landmark ruling". the Guardian (ingilis). 2015-06-24. 2021-05-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  12. (ingilis) http://globaljustice.macmillan.yale.edu/news/oslo-principles-global-climate-change-obligations (#bare_url_missing_title). 2017-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-10.
  13. Quirin Schiermeier. Dutch court rules that government must help stop climate change // Nature. — 2018-10-10. — doi:10.1038/d41586-018-07007-7.
  14. "Dutch supreme court upholds landmark ruling demanding climate action". the Guardian (ingilis). 2019-12-20. 2021-05-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  15. Dana Drugmand. "New Youth Climate Lawsuit Launched Against UK Government on Five Year Anniversary of Paris Agreement". DeSmog (ingilis). 2020-12-12. 2021-05-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  16. "Young People vs UK Gov: Right to Life & the Paris Agreement". Plan B (ingilis). 2021-04-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  17. "'A quantum leap for climate action': UK pledges to end support for overseas oil and gas projects". www.businessgreen.com (ingilis). 2020-12-11. 2021-04-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  18. John D. Sutter CNN. "Climate change: Kids sue on behalf of the future". CNN. 2019-12-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  19. "European states ordered to respond to youth activists' climate lawsuit". the Guardian (ingilis). 2020-11-30. 2021-05-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  20. "Portuguese Youth Climate Case v 33 Countries – Portuguese young people versus 33 countries". youth4climatejustice.org (ingilis). 2021-05-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  21. Reuters. "Nine-year-old sues Indian government over climate change inaction". the Guardian (ingilis). 2017-04-07. 2021-05-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  22. "Climate change battles are increasingly being fought, and won, in court | Tessa Khan". the Guardian (ingilis). 2017-03-08. 2021-05-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  23. "Norway sued over Arctic oil exploration plans". the Guardian (ingilis). 2017-11-14. 2021-05-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  24. "A propos". Aînées pour la protection du climat (fransız). 2021-05-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  25. "World's largest carbon producers face landmark human rights case". the Guardian (ingilis). 2016-07-27. 2021-05-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  26. Gill, Anam. "Farmer sues Pakistan's government to demand action on climate change". Reuters (ingilis). 2015-11-13. 2021-04-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-04-21.
  27. "Families from 8 countries sue EU over climate change". France 24 (ingilis). 2018-05-24. 2021-05-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  28. "In historic ruling, Colombian Court protects youth suing the national government for failing to curb deforestation". Dejusticia (ingilis). 2018-04-05. 2021-04-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  29. (ingilis) https://www.thelocal.fr/20201119/court-gives-france-three-month-deadline-to-take-action-on-climate-change/ (#bare_url_missing_title). 2021-05-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-10.
  30. "Une avancée historique pour la justice climatique !". L'Affaire du Siècle (ingilis). 2020-11-19. 2021-04-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  31. "France's top court gives government three months to honour climate commitments". RFI (ingilis). 2020-11-19. 2021-04-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  32. Douglas StarrAug. 25, 2016, 9:00 Am. "Just 90 companies are to blame for most climate change, this 'carbon accountant' says". Science | AAAS (ingilis). 2016-08-25. 2016-11-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  33. (ingilis) https://www.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg3/en/ch13-ens13-4-3.html (#bare_url_missing_title). 2018-11-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-10.
  34. (PDF) (ingilis) https://www.greenpeace.org/wp-content/uploads/legacy/Global/usa/report/2009/2/court-order-denying-defendant.pdf (#bare_url_missing_title). 2017-03-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-05-09.
  35. Douglas StarrAug. 25, 2016, 9:00 Am. "Just 90 companies are to blame for most climate change, this 'carbon accountant' says". Science | AAAS (ingilis). 2016-08-25. 2016-11-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  36. "Fossil fuel firms 'could be sued' for climate change". The Independent (ingilis). 2019-12-09. 2021-05-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  37. Agence France-Presse. "Peruvian farmer sues German energy giant for contributing to climate change". the Guardian (ingilis). 2017-11-14. 2021-05-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  38. "New York City plans to divest $5bn from fossil fuels and sue oil companies". the Guardian (ingilis). 2018-01-10. 2018-02-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.
  39. "Charleston, SC Becomes First City in U.S. South to Sue Big Oil for Climate Costs". EcoWatch (ingilis). 2020-09-11. 2021-05-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-09.

wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer

Iqlim deyisikliyi ile bagli mehkeme isi kimi de taninir hokumetler ve sirketler kimi ictimai qurumlar terefinden iqlim deyisikliyinin azaldilmasi uzre gelecek seyler ucun huquqi tecrubeden ve presedentden istifade eden yeni ekoloji qanunlar toplusu Iqlim deyisikliyinin azaldilmasini texire salan yavas iqlim deyisikliyi siyasetleri qarsisinda feallar ve huquqsunaslar bu seyleri inkisaf etdirmek ucun milli ve beynelxalq mehkeme sistemlerinden istifade etmek seylerini artirmislar 2000 ci illerin evvellerinden etibaren iqlim deyisikliyi ile mubarize ucun qanunvericilik bazasi qanunvericilik vasitesile getdikce daha cox elcatan olur ve mehkeme islerinin sayinin artmasi iqlim deyisikliyi ile bagli fealiyyetleri konstitusiya huququ inzibati huquqla bagli huquqi meselelerle elaqelendiren beynelxalq huquq orqaninin hazirlanmasina sebeb olmusdur Ugurlu numunelerin ve yanasmalarin bir coxu iqlim edaletinin ve iqlim mektebi tetilinin ehtiyaclarini inkisaf etdirmeye yonelmisdir Hollandiya Dovletine qarsi Iqlim deyisikliyi problemini hell etmek ucun Hollandiya Dovleti ucun mecburi telebler mueyyen eden 2019 cu il Urgenda Fonduna qarsi qerardan sonra dunya mehkemelerinde ugurlu aktivist islerinin artmasi tendensiyasi sebeb olur 2019 cu ilde tedbirlerin sayi keskin sekilde artir ve 2020 ci ilin fevral ayina Norton Rose Fulbright 33 olkede 1400 den cox hadiseni mueyyen eden icmal derc edir 2020 ci ilin evvelinde her hansi bir olkede en cox baxilan is ABS de idi 1000 den cox ise baxilmaqda idi Fealiyyet novleriIqlim mubahiseleri adeten bes nov iddiadan birini ehate edir Konstitusiya huququ konstitusiya huquqlarinin dovlet terefinden pozulmasina yonelmisdir Inzibati huquq Movcud qanunlara esasen meselen yuksek emissiya layiheleri ucun icazelerin verilmesi zamani inzibati qerarlarin qebul edilmesinin mahiyyetine etiraz etmek Sexsi huquq Korporasiyalara ve ya diger teskilatlara sehlenkarliq narahatliq qanun pozuntusu ictimai etimad ve esassiz varlanma ucun etiraz etmek Firildaqciliq ve ya istehlakcilarin mudafiesi adeten sirketler terefinden iqlim tesirlerini yanlis teqdim etdiklerine gore etiraz edilir Insan huquqlari iqlim deyisikliyi ile bagli hereketsizliyin insan huquqlarini mudafie etmediyi iddiasi OlkelerAvstraliya 2020 ci ilin fevral ayina olan melumata gore Avstraliya 200 e yaxin hadise ile dunyada ikinci en yuksek geriliye sahib olke olmusdur Almaniya 2021 ci ilde Almaniya Ali Konstitusiya Mehkemesi hokumetin iqlim muhafizesi tedbirlerinin gelecek nesilleri qorumaq ucun yeterli olmadigi ve hokumetin 2022 ci ilin sonuna kimi Iqlim Muhafizesi Aktini tekmillesdirmeli olduguna qerar verir Irlandiya 2020 ci ilin iyul ayinda Irlandiya Etraf Muhitin Dostlari Irlandiya hokumetine qarsi iqlim ve ekoloji bohrani hell etmek ucun kifayet qeder tedbir gormediyine gore elametdar iddiada qalib gelir Irlandiyanin Ali Mehkemesi Irlandiya hokumetinin 2017 ci il ucun Milli Tesirlerin Azaldilmasi Planinin qeyri adekvat olduguna qerar verib ve onun istixana qazi emissiyalarini nece azalda bileceyine dair teferruatlarin olmadigini bildirib Hollandiya Hollandiya muxtelif araliq hedeflerle 2030 cu ile qeder karbon emissiyalarini 1990 ci il seviyyesinden 49 azaltmagi ohdesine goturub Bununla bele Hollandiyanin Etraf Muhitin Qiymetlendirilmesi Agentliyi olkenin 2020 ci il hedeflerini yerine yetire bilmeyeceyini mueyyen etmisdir 2012 ci ilde holland huquqsunas Roqer Koks iqlim deyisikliyine qarsi tedbir gormek ucun mehkeme mudaxilesi ideyasini ireli surur 2013 cu ilde Urqenda Veqfi 900 iddiaci ile Hollandiya hokumetine qarsi tehlukeli iqlim deyisikliyine sebeb olan istixana qazlari emissiyalarini azaltmaq ucun kifayet qeder tedbirler gormediyi ucun iddia qaldirir 2015 ci ilde Haaqa Rayon Mehkemesi verir ki Hollandiya hokumetinin istixana qazi emissiyalarini azaltmaq ve oz vetendaslarini iqlim deyisikliyinden qorumaq ucun daha cox isler gormelidir Bu presedent teyin eden bir qerar ve dunyada ilk iqlim mesuliyyeti iddiasi kimi tesvir edilmisdir Client Earth in Icraci Direktoru Ceyms Torntonun sozlerine gore Maraqlisi odur ki eslinde bu mueyyen edilmis elme ve hokumetin qaygikeslik vezifesi kimi qedim prinsipe esaslanir Bu mulahize istenilen huquq sisteminde tetbiq oluna biler ve iradeye uygundur Subhesiz ki diger olkelerin mehkemeleri terefinden istifade edile biler 2018 ci ilde Haaqa Apellyasiya Mehkemesi Hollandiya hokumetini Hollandiyada istixana qazi emissiyalarini azaltmaq ucun seylerini guclendirmeye mecbur eden presedent qerari quvvede saxlayir 2019 cu ilin dekabrinda Hollandiya Ali Mehkemesi qerari quvvede saxlayir Belelikle hokumetin iqlim deyisikliyinin insan saglamligi ucun risk yaratdigini esas getirerek 2020 ci ilin sonuna kimi karbon emissiyalarini 1990 ci il seviyyesinden 25 azaltmali oldugunu tesdiqleyir Birlesmis Kralliq2020 ci ilin dekabr ayinda uc Britaniya vetendasi Marina Trix Adetola Onamade Qerri Amokvando ve iqlim mehkemesi xeyriyye teskilati Plan B iqlim ve ekoloji bohranin helli yollari ucun kifayet qeder tedbir gormediyine gore Boyuk Britaniya hokumetine qarsi mehkeme iddiasi qaldirdiqlarini elan etdir Iddiacilar hem Boyuk Britaniyada hem de basqa yerlerde qaliq yanacaqlarin hokumet terefinden maliyyelesdirilmesinin davam etdirilmesinin onlarin heyat ve aile heyati huquqlarinin pozulmasi hemcinin Paris Sazisinin ve 2008 ci il Boyuk Britaniya Iqlim Deyisikliyi Aktinin pozulmasi oldugunu iddia edeceklerini soylediler ABS2020 ci ilin fevral ayina olan melumata gore ABS mehkeme sisteminde 1000 den cox baxilmamis is ile en cox geride qalmis olke sayilir Massacusets Etraf Muhitin Muhafizesi Agentliyine qarsi Iqlim deyisikliyi ile bagli ilk elametdar islerden biri 2007 ci ilde ABS Ali Mehkemesi terefinden idare olunan Massacusets Etraf Muhitin Muhafizesi Agentliyine qarsi idi Massacusets Etraf Muhitin Muhafizesi Agentliyi 2003 cu ilde Temiz Hava Akti cercivesinde oz ohdelikleri cercivesinde karbon qazi ve diger istixana qazi emissiyalarini tenzimlemekden imtina etdikden sonra Amerikanin bir nece stati Etraf Muhitin Muhafizesi Agentliyine qarsi iddia qaldirib Etraf Muhitin Muhafizesi Agentliyi evvelce Apellyasiya Mehkemesinde qalib gelse de Ali Mehkeme 5 4 qerarla karbon qazi ve diger istixana qazlarinin zererli oldugu iddialari ile razilasaraq Etraf Muhitin Muhafizesi Agentliyinden onlari tenzimlemesini teleb edir Culiana ABS ye qarsi 2015 ci ilde Usaqlarimiz Fondu terefinden temsil olunan Amerikadan olan bir sira genc 2015 ci ilde ABS hokumetine qarsi iddia qaldiraraq hokumetin iqlim deyisikliyinin tesirini azaltmaq uzre hereketsizliyinin onlarin gelecek heyatlarinin tesirleneceyini iddia edir Benzer iddialar Birlesmis Statlar Konstitusiyasina esasen huquq mehkemeleri terefinden bir cox sebeblere gore qaldirilsa ve redd edilse de Culiana Birlesmis Statlara qarsi Daire Hakimi Ann Aiken isin davam etdirilmesine layiq olduguna ve insan heyatini davam etdire bilen iqlim sisteminin esas prinsip olduguna qerar verdikde destek qazanir Birlesmis Statlar hokumeti o vaxtdan beri Aikenin tapintilarina etiraz ederek isi redd etmeye calisir lakin iddia hele de mehkemede davam edir Avropa Insan Huquqlari Mehkemesi 2019 cu ilin sentyabrinda Portuqaliyadan olan alti usaq ve gencden ibaret qrup Avropa Insan Huquqlari Mehkemesine iddia qaldirir Britaniya qeyri hokumet teskilati Qlobal Huquqi Fealiyyet Sebekesinin GLAN desteyi ile onlar iddia edirler ki gelecekde onlarin fiziki ve eqli rifahini qorumaq ucun iqlim deyisikliyi ile mubarizede daha guclu tedbirlere ehtiyac var Mehkeme 33 Avropa hokumetinden 2021 ci ilin fevral ayina qeder qlobal istilesmeye cavab vermemelerinin Avropa Insan Huquqlari Konvensiyasinin 3 cu maddesini pozub pozmadigini izah etmeyi xahis edib Digerleri Hollandiyanin 2015 ci ildeki elametdar qerarindan sonra diger olkelerdeki qruplar da eyni mehkeme yanasmasini sinanamaga baslayir Meselen Belcika Hindistan Yeni Zelandiya Norvec Cenubi Afrika Isvecre ve ABS da insanlari iqlim deyisikliyinden qorumaq ucun qruplar mehkemeye muraciet edirler Pakistanda 2015 ci ilde Esger Leqari Pakistana qarsi is uzre Lahor Ali Mehkemesi hokumetin proqramda mueyyen edilmis meqsedlere nail ola bilmeyerek 2012 ci il Milli Iqlim Deyisikliyi Siyasetini ve Iqlim Deyisikliyi Siyasetinin Icra Cercivesini 2014 2030 pozduguna qerar verir Mehkeme Pakistana olkenin iqlim meqsedlerine nail olmaqda komek etmek ucun Iqlim Deyisikliyi Komissiyasinin qurulmasini teleb edir 2018 ci ilde Avropa olkelerinden Keniyadan ve Ficiden olan on aile AI nin istixana qazi emissiyalarinin sebeb oldugu evlerine olan tehdidlere gore Avropa Ittifaqina qarsi iddia qaldirir Kolumbiyada bir qrup usaq Amazon meselerinin qirilmasinin iqlim deyisikliyine verdiyi tohfeye gore meselerin qirilmasindan qorumaq ucun hokumeti mehkemeye verir 2018 ci ilde Ali Mehkeme Kolumbiya tropik meselerinin qorunma ve berpa teleb eden huquqlar subyekti olduguna qerar verir 2020 ci ilde Fransanin inzibati mehkemesi Makron administrasiyasindan iqlim deyisikliyi siyasetinin Paris Sazisinden ireli gelen ohdelikleri yerine yetirmek ucun kifayet qeder ehemiyyetli olmasini temin etmek ucun yeniden nezerden kecirmeyi teleb edir Fealiyyet novune goreHokumetler ve sirketler arasinda ABS de Yerin Dostlari Qrinpis teskilati Boulder Arkata ve Oakland seherleri ile birlikde qaliq yanacaqlari maliyyelesdirmekde ittiham olunan ABS Ixrac Idxal Bankini ve Xarici Sexsi Investisiya Korporasiyasini ABS hokumetinin ictimai muessisesi Milli Ekoloji Siyaset Aktini pozaraq sabit iqlime zerer veren layiheler is 2002 ci ilde qaldirilmis ve 2009 cu ilde hell edilmisdir meslesinde qalib gelir 2016 ci ilde Filippin hokumet orqani Insan Huquqlari uzre Komissiya dunyanin 47 en boyuk karbon istehsalcisi ile bagli resmi iqlim deyisikliyi arasdirmasina baslayir Melum olur ki 2019 cu ilde qaliq yanacaq sirketleri iqlim deyisikliyine qarsi fealiyyet gostermek ucun qanuni ohdeliye malikdirler ve zererlere gore mesuliyyet dasiya bilerler 2017 ci ilde Saul Lucano Lliuya Huaraz seherinin sahillerini basacaq buzlaq golunden qorumaq ucun RWE ni mehkemeye verir 2017 ci ilde San Fransisko Oklend ve Kaliforniyanin diger sahil icmalari deniz seviyyesinin yukselmesine gore bir nece qaliq yanacaq sirketlerini mehkemeye verirler 2018 ci ilde Nyu York seheri elan etdi ki bes boyuk yanacaq sirketini BP ExxonMobil Chevron ConocoPhillips ve Shell iqlim deyisikliyine verdikleri tohfeye gore federal mehkemeye verir seher artiq bundan eziyyet cekir 2020 ci ilde Cenubi Karolina statinin Carleston seheri oxsar strategiyani izleyir IstinadlarKing Wood Mallesons Daisy Mallett Sati Nagra Climate change litigation what is it and what to expect Lexology www lexology com ingilis 2021 04 14 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 ingilis https www greenpeace org seasia ph What we do Demand Climate Justice The Climate Justice movement across the globe bare url missing title 2019 04 15 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 05 09 We should be on the offensive James Hansen calls for wave of climate lawsuits the Guardian ingilis 2017 11 17 2021 04 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Jie Jenny Zou and Chris Young of the Center for Public Integrity Venue of last resort the climate lawsuits threatening the future of big oil the Guardian ingilis 2017 12 17 2021 05 12 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Climate change litigation update https www nortonrosefulbright com en knowledge publications 2020 ingilis 2021 05 11 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Historic German ruling says climate goals not tough enough the Guardian ingilis 2021 04 29 2021 04 29 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Climate change Huge implications to Irish climate case across Europe BBC News 2020 08 01 2021 06 11 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Dutch Supreme Court Orders 25 Cut in CO2 Starting Next Year Bloomberg com 2019 12 20 2019 12 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Roger Cox It is time for the judiciary to step in and avert climate catastrophe Roger Cox the Guardian ingilis 2012 11 14 2021 04 28 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Climate Case Urgenda ingilis 2021 04 18 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Dutch government ordered to cut carbon emissions in landmark ruling the Guardian ingilis 2015 06 24 2021 05 07 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 ingilis http globaljustice macmillan yale edu news oslo principles global climate change obligations bare url missing title 2017 03 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 10 Quirin Schiermeier Dutch court rules that government must help stop climate change Nature 2018 10 10 doi 10 1038 d41586 018 07007 7 Dutch supreme court upholds landmark ruling demanding climate action the Guardian ingilis 2019 12 20 2021 05 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Dana Drugmand New Youth Climate Lawsuit Launched Against UK Government on Five Year Anniversary of Paris Agreement DeSmog ingilis 2020 12 12 2021 05 10 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Young People vs UK Gov Right to Life amp the Paris Agreement Plan B ingilis 2021 04 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 A quantum leap for climate action UK pledges to end support for overseas oil and gas projects www businessgreen com ingilis 2020 12 11 2021 04 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 John D Sutter CNN Climate change Kids sue on behalf of the future CNN 2019 12 23 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 European states ordered to respond to youth activists climate lawsuit the Guardian ingilis 2020 11 30 2021 05 07 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Portuguese Youth Climate Case v 33 Countries Portuguese young people versus 33 countries youth4climatejustice org ingilis 2021 05 09 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Reuters Nine year old sues Indian government over climate change inaction the Guardian ingilis 2017 04 07 2021 05 09 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Climate change battles are increasingly being fought and won in court Tessa Khan the Guardian ingilis 2017 03 08 2021 05 07 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Norway sued over Arctic oil exploration plans the Guardian ingilis 2017 11 14 2021 05 10 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 A propos Ainees pour la protection du climat fransiz 2021 05 14 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 World s largest carbon producers face landmark human rights case the Guardian ingilis 2016 07 27 2021 05 31 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Gill Anam Farmer sues Pakistan s government to demand action on climate change Reuters ingilis 2015 11 13 2021 04 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 04 21 Families from 8 countries sue EU over climate change France 24 ingilis 2018 05 24 2021 05 10 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 In historic ruling Colombian Court protects youth suing the national government for failing to curb deforestation Dejusticia ingilis 2018 04 05 2021 04 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 ingilis https www thelocal fr 20201119 court gives france three month deadline to take action on climate change bare url missing title 2021 05 10 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 05 10 Une avancee historique pour la justice climatique L Affaire du Siecle ingilis 2020 11 19 2021 04 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 France s top court gives government three months to honour climate commitments RFI ingilis 2020 11 19 2021 04 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Douglas StarrAug 25 2016 9 00 Am Just 90 companies are to blame for most climate change this carbon accountant says Science AAAS ingilis 2016 08 25 2016 11 11 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 ingilis https www ipcc ch publications and data ar4 wg3 en ch13 ens13 4 3 html bare url missing title 2018 11 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 10 PDF ingilis https www greenpeace org wp content uploads legacy Global usa report 2009 2 court order denying defendant pdf bare url missing title 2017 03 05 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2022 05 09 Douglas StarrAug 25 2016 9 00 Am Just 90 companies are to blame for most climate change this carbon accountant says Science AAAS ingilis 2016 08 25 2016 11 11 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Fossil fuel firms could be sued for climate change The Independent ingilis 2019 12 09 2021 05 10 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Agence France Presse Peruvian farmer sues German energy giant for contributing to climate change the Guardian ingilis 2017 11 14 2021 05 07 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 New York City plans to divest 5bn from fossil fuels and sue oil companies the Guardian ingilis 2018 01 10 2018 02 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09 Charleston SC Becomes First City in U S South to Sue Big Oil for Climate Costs EcoWatch ingilis 2020 09 11 2021 05 10 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 05 09

Nəşr tarixi: Aprel 20, 2025, 17:56 pm
Ən çox oxunan
  • Fevral 05, 2025

    30 gün gecə

  • May 23, 2025

    3-cü Türkiyə hökuməti

  • Aprel 13, 2025

    2025 Formula-1 mövsümü

  • Fevral 21, 2025

    2025 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi

  • May 05, 2025

    2024 Yay Olimpiya Oyunlarında fərdi neytral idmançılar

Gündəlik

  • ABŞ-yə bağlı kiçik adacıqlar

  • Vaşinqton şəhəri

  • On üç koloniya

  • Tyoşin körpüsü

  • 1 iyun

  • Uşaqların Beynəlxalq Müdafiəsi Günü

  • 1855

  • III Reyx

  • 2009

  • 31 may

NiNa.Az - Studiya

  • Vikipediya

Bülletendə Qeydiyyat

E-poçt siyahımıza abunə olmaqla siz həmişə bizdən ən son xəbərləri alacaqsınız.
Əlaqədə olmaq
Bizimlə əlaqə
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Bütün hüquqlar qorunur.
Müəllif hüququ: Dadaş Mammedov
Yuxarı