Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Macar–Osmanlı müharibələri — Orta və Yeni dövrlərdə Macarıstan krallığı ilə Osmanlı imperiyası arasında baş vermiş hərbi münaqişələr silsiləsi. Bu müharibələr əsasən XIV əsrin sonlarından XVI əsrin ortalarınadək, xüsusilə də 1526-cı ildə baş vermiş Mohaç döyüşünə qədər davam etmişdir. Münaqişələr Osmanlıların Balkanlarda irəliləməsi və Mərkəzi Avropaya çıxış məqsədi ilə Macarıstan torpaqlarını hədəf alması fonunda baş vermişdir.
| Macarıstan–Osmanlı müharibələri | |||
|---|---|---|---|
 Yuxarı soldan saat əqrəbi istiqamətində: Hermanştadt döyüşü, Varna döyüşü, Kosovo meydanı döyüşü, , , Mohaç döyüşü. | |||
| Tarix | 1366 – 29 avqust 1526 | ||
| Yeri | Mərkəzi Avropa (Macarıstan krallığı), Şərqi Avropa (Moldova), Balkanlar (Valaxiya, Osmanlı imperiyası işğalı altında olan ərazilər) | ||
| Nəticəsi | Osmanlı zəfəri | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| | |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Arxa fon
XIV əsrdən etibarən Osmanlı imperiyası Balkanlarda sürətlə genişlənməyə başlamışdı. Bu dövrdə Macarıstan krallığı Balkanların şimal sərhədlərində yerləşən və xristian Avropasını Osmanlı təhlükəsindən qoruyan ön cəbhə dövlətlərindən biri idi. Osmanlı–Macar münasibətləri əvvəlcə sərhəd toqquşmaları şəklində olsa da, zamanla genişmiqyaslı müharibələrə çevrildi.
İlk qarşıdurmalar (1370–1440)
I Kosov döyüşü (1389)
Osmanlıların Balkanlara geniş hücumu zamanı Macarıstan Serbiya və Bosniya knyazlıqlarına yardım göstərirdi. 1389-cu ildə baş vermiş Kosovo döyüşü Osmanlıların Balkanlarda üstünlük qazandığı əsas döyüşlərdən biri olmuşdur. Bu döyüşdə serblərin müttəfiqi kimi iştirak edən macar kontingenti də iştirak etmişdi.
Niqbolu döyüşü (1396)
Macar kralı rəhbərliyi altında Avropa dövlətlərinin birləşmiş xaç yürüşü Osmanlıların hücumlarını dayandırmaq məqsədi daşıyırdı. Ancaq I Bəyazidin rəhbərliyi ilə Osmanlı ordusu 1396-cı ildə Niqboluda xaçlıları məğlub etmişdir. Bu, Osmanlıların üstünlüyünü bir daha təsdiq etdi və Macarların ciddi məğlubiyyəti olmuşdur.
Hunyadi dövrü və müdafiə strategiyası (1440–1456)
Macar generallarından Yanoş Hunyadi Osmanlılara qarşı aktiv hərbi mübarizənin öncüllərindən biri olmuюdur.O, Osmanlıların Balkanlardakı irəliləyişini yavaşlatmaq üçün davamlı hücum və müdafiə strategiyaları həyata keçirmişdi.
Varna döyüşü (1444)
1444-cü ildə Avropa krallıqları ilə birlikdə Osmanlılara qarşı təşkil edilmiş Varna yürüşü də Macarıstanın fəal iştirakı ilə baş tutmuşdur.Lakin bu yürüş də uğursuzluqla nəticələndi — II Muradın rəhbərliyi ilə Osmanlı ordusu Varna döyüşündə qələbə qazanmış və Polşa kralı Vladislav həlak olmuşdur.
Nandorfehervar döyüşü (Belqrad, 1456)
1456-cı ildə Yanoş Hunyadinin rəhbərliyi ilə Macar ordusu Osmanlı hücumlarından qorumağı bacarmışdır. Bu döyüşdə Hunyadi Osmanlılara qarşı tarixi bir qələbə qazanmışdır. Osmanlı ordusunun çəkilməsi nəticəsində Macarıstan sərhədləri 50 ildən çox müddətdə sabit qalmışdır.
Matyaş Korvin dövrü və nisbi sabitlik (1458–1490)
Kral Matyaş Korvin dövründə Macar krallığı güclənmiş, ordu islahatları aparılmış və Osmanlılara qarşı mövqelər möhkəmləndirilmişdi. Həmin dövrdə birbaşa genişmiqyaslı müharibələr olmasa da, sərhəd qalalarında daim toqquşmalar baş verirdi.
Son müharibə və Mohaç faciəsi (1490–1526)
Osmanlıların yeni ekspansiyası
XV əsrin sonlarında və XVI əsrin əvvəllərində Osmanlılar Balkanlarda mövqelərini daha da möhkəmləndirmiş, Serbiya və Bosniya tamamilə işğal olunmuşdu. Macarıstan bu ekspansiyaya qarşı təkbaşına dayana bilmirdi.
Mohaç döyüşü (1526)
29 avqust 1526-cı ildə baş vermiş Mohaç döyüşü Macar–Osmanlı müharibələrinin kulminasiya nöqtəsi olmuşdur. Osmanlı sultanı I Süleyman Qanuninin rəhbərlik etdiyi ordu Macar kralı II Layoşun ordusunu darmadağın etmişdir. Kral döyüş zamanı həyatını itirmiş və Macarıstan krallığı süquta uğramışdır. Mohaç döyüşündən sonra Macarıstan torpaqları üç hissəyə bölünmüşdür: Osmanlı idarəsindəki ərazilər, Habsburqların idarə etdiyi "Kral Macarıstanı" və Yanoş Zapolyayının rəhbərlik etdiyi Şərqi Macarıstan (Transilvaniya). Mohaç qələbəsi Osmanlılara Mərkəzi Avropaya yol açmışdır.
İstinadlar
- Karl Kaser. The Balkans and the Near East: Introduction to a Shared History. Lit. 2011. səh. 196. ISBN . İstifadə tarixi: 7 December 2014.
- Ludwig, Ernest. "Austria-Hungary and the war". New York, J. S. Ogilvie publishing company – Internet Archive vasitəsilə.
- Csorba, Csaba. Magyarország képes története [Hungary's Illustrated History] (macar). Hungary: Magyar Könyvklub. 1999. ISBN .
- "A görög császár Budán". arcanum.hu. Arcanum Adatbázis Kft.
- Gábor Ágoston. The Last Muslim Conquest: The Ottoman Empire and Its Wars in Europe. Princeton University Press. 2021. səh. 70. ISBN .
- Brett D. Steele. The Heirs of Archimedes: Science and the Art of War Through the Age of Enlightenment. MIT Press. 2005. səh. 120. ISBN .
- Történelmi világatlasz [Historical Worldmaps] (Xəritə). 1 : 10.000.000. Kartográfiai Vállalat. 1991. səh. 112. § V. ISBN .
- Fenyvesi, László. Mátyás Király fekete serege [The Black Army of King Matthias]. Hadtörténelem fiataloknak (macar). Budapest, Hungary: Zrínyi Katonai Kiadó. 1990. ISBN .
- "Az Oszmán Birodalom És A Török Köztársaság". gepeskonyv.btk.elte.hu. ELTE.
- Sources such as this Stephen, Turnbull. The Ottoman Empire 1326–1699. New York: Osprey. 2003. səh. 46. support this number, other suggest a smaller number of 60,000
- "István Dobó". Encyclopaedia Britannica.
Mənbə
- Ćirković, Sima. The Serbs. Malden: Blackwell Publishing. 2004. ISBN .
- Jefferson, John. The Holy Wars of King Wladislas and Sultan Murad: The Ottoman-Christian Conflict from 1438–1444. Leiden: Brill Publishers. 2012. ISBN .
- Housley, Norman. The Later Crusades, 1274–1580: From Lyons to Alcazar. Oxford: Oxford University Press. 1992.
- Housley, Norman. Religious Warfare in Europe 1400-1536. Oxford: Oxford University Press. 2002.
- Housley, Norman. Crusading and the Ottoman Threat, 1453–1505. Oxford: Oxford University Press. 2012.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Macar Osmanli muharibeleri Orta ve Yeni dovrlerde Macaristan kralligi ile Osmanli imperiyasi arasinda bas vermis herbi munaqiseler silsilesi Bu muharibeler esasen XIV esrin sonlarindan XVI esrin ortalarinadek xususile de 1526 ci ilde bas vermis Mohac doyusune qeder davam etmisdir Munaqiseler Osmanlilarin Balkanlarda irelilemesi ve Merkezi Avropaya cixis meqsedi ile Macaristan torpaqlarini hedef almasi fonunda bas vermisdir Macaristan Osmanli muharibeleriYuxari soldan saat eqrebi istiqametinde Hermanstadt doyusu Varna doyusu Kosovo meydani doyusu Mohac doyusu Tarix 1366 29 avqust 1526Yeri Merkezi Avropa Macaristan kralligi Serqi Avropa Moldova Balkanlar Valaxiya Osmanli imperiyasi isgali altinda olan eraziler Neticesi Osmanli zeferiMunaqise terefleriOsmanli imperiyasi vassallar Krim xanligi Valaxiya Moldaviya knyazligi Macaristan kralligi Xorvatiya kralligi Boyuk Litva knyazligi Valaxiya Moldaviya knyazligi Avropa muttefiqleri Komandan lar etc etc Vikianbarda elaqeli mediafayllarArxa fonXIV esrden etibaren Osmanli imperiyasi Balkanlarda suretle genislenmeye baslamisdi Bu dovrde Macaristan kralligi Balkanlarin simal serhedlerinde yerlesen ve xristian Avropasini Osmanli tehlukesinden qoruyan on cebhe dovletlerinden biri idi Osmanli Macar munasibetleri evvelce serhed toqqusmalari seklinde olsa da zamanla genismiqyasli muharibelere cevrildi Ilk qarsidurmalar 1370 1440 I Kosov doyusu 1389 Osmanlilarin Balkanlara genis hucumu zamani Macaristan Serbiya ve Bosniya knyazliqlarina yardim gosterirdi 1389 cu ilde bas vermis Kosovo doyusu Osmanlilarin Balkanlarda ustunluk qazandigi esas doyuslerden biri olmusdur Bu doyusde serblerin muttefiqi kimi istirak eden macar kontingenti de istirak etmisdi Niqbolu doyusu 1396 Macar krali rehberliyi altinda Avropa dovletlerinin birlesmis xac yurusu Osmanlilarin hucumlarini dayandirmaq meqsedi dasiyirdi Ancaq I Beyazidin rehberliyi ile Osmanli ordusu 1396 ci ilde Niqboluda xaclilari meglub etmisdir Bu Osmanlilarin ustunluyunu bir daha tesdiq etdi ve Macarlarin ciddi meglubiyyeti olmusdur Hunyadi dovru ve mudafie strategiyasi 1440 1456 Macar generallarindan Yanos Hunyadi Osmanlilara qarsi aktiv herbi mubarizenin oncullerinden biri olmuyudur O Osmanlilarin Balkanlardaki irelileyisini yavaslatmaq ucun davamli hucum ve mudafie strategiyalari heyata kecirmisdi Varna doyusu 1444 1444 cu ilde Avropa kralliqlari ile birlikde Osmanlilara qarsi teskil edilmis Varna yurusu de Macaristanin feal istiraki ile bas tutmusdur Lakin bu yurus de ugursuzluqla neticelendi II Muradin rehberliyi ile Osmanli ordusu Varna doyusunde qelebe qazanmis ve Polsa krali Vladislav helak olmusdur Nandorfehervar doyusu Belqrad 1456 1456 ci ilde Yanos Hunyadinin rehberliyi ile Macar ordusu Osmanli hucumlarindan qorumagi bacarmisdir Bu doyusde Hunyadi Osmanlilara qarsi tarixi bir qelebe qazanmisdir Osmanli ordusunun cekilmesi neticesinde Macaristan serhedleri 50 ilden cox muddetde sabit qalmisdir Matyas Korvin dovru ve nisbi sabitlik 1458 1490 Kral Matyas Korvin dovrunde Macar kralligi guclenmis ordu islahatlari aparilmis ve Osmanlilara qarsi movqeler mohkemlendirilmisdi Hemin dovrde birbasa genismiqyasli muharibeler olmasa da serhed qalalarinda daim toqqusmalar bas verirdi Son muharibe ve Mohac faciesi 1490 1526 Osmanlilarin yeni ekspansiyasi XV esrin sonlarinda ve XVI esrin evvellerinde Osmanlilar Balkanlarda movqelerini daha da mohkemlendirmis Serbiya ve Bosniya tamamile isgal olunmusdu Macaristan bu ekspansiyaya qarsi tekbasina dayana bilmirdi Mohac doyusu 1526 29 avqust 1526 ci ilde bas vermis Mohac doyusu Macar Osmanli muharibelerinin kulminasiya noqtesi olmusdur Osmanli sultani I Suleyman Qanuninin rehberlik etdiyi ordu Macar krali II Layosun ordusunu darmadagin etmisdir Kral doyus zamani heyatini itirmis ve Macaristan kralligi suquta ugramisdir Mohac doyusunden sonra Macaristan torpaqlari uc hisseye bolunmusdur Osmanli idaresindeki eraziler Habsburqlarin idare etdiyi Kral Macaristani ve Yanos Zapolyayinin rehberlik etdiyi Serqi Macaristan Transilvaniya Mohac qelebesi Osmanlilara Merkezi Avropaya yol acmisdir IstinadlarKarl Kaser The Balkans and the Near East Introduction to a Shared History Lit 2011 seh 196 ISBN 9783643501905 Istifade tarixi 7 December 2014 Ludwig Ernest Austria Hungary and the war New York J S Ogilvie publishing company Internet Archive vasitesile Csorba Csaba Magyarorszag kepes tortenete Hungary s Illustrated History macar Hungary Magyar Konyvklub 1999 ISBN 963 548 961 7 A gorog csaszar Budan arcanum hu Arcanum Adatbazis Kft Gabor Agoston The Last Muslim Conquest The Ottoman Empire and Its Wars in Europe Princeton University Press 2021 seh 70 ISBN 9780691205380 Brett D Steele The Heirs of Archimedes Science and the Art of War Through the Age of Enlightenment MIT Press 2005 seh 120 ISBN 9780262195164 Tortenelmi vilagatlasz Historical Worldmaps Xerite 1 10 000 000 Kartografiai Vallalat 1991 seh 112 V ISBN 963 351 696 X Fenyvesi Laszlo Matyas Kiraly fekete serege The Black Army of King Matthias Hadtortenelem fiataloknak macar Budapest Hungary Zrinyi Katonai Kiado 1990 ISBN 978 9633270172 Az Oszman Birodalom Es A Torok Koztarsasag gepeskonyv btk elte hu ELTE Sources such as this Stephen Turnbull The Ottoman Empire 1326 1699 New York Osprey 2003 seh 46 support this number other suggest a smaller number of 60 000 Istvan Dobo Encyclopaedia Britannica MenbeCirkovic Sima The Serbs Malden Blackwell Publishing 2004 ISBN 9781405142915 Jefferson John The Holy Wars of King Wladislas and Sultan Murad The Ottoman Christian Conflict from 1438 1444 Leiden Brill Publishers 2012 ISBN 978 90 04 21904 5 Housley Norman The Later Crusades 1274 1580 From Lyons to Alcazar Oxford Oxford University Press 1992 Housley Norman Religious Warfare in Europe 1400 1536 Oxford Oxford University Press 2002 Housley Norman Crusading and the Ottoman Threat 1453 1505 Oxford Oxford University Press 2012