Metateza söz daxilindəki səslərin qarşılıqlı halda öz mövqelərini dəyişmə hadisəsi metateza adlanır Məsələn məşhur əvəzi

Metateza — söz daxilindəki səslərin qarşılıqlı halda öz mövqelərini dəyişmə hadisəsi metateza adlanır. Məsələn, məşhur əvəzinə məşhur, yanlış əvəzinə yanlış deyilir. Müasir Azərbaycan dilində metateza hadisəsinə, xüsusilə, şivələrdə yol verilir və bir sıra sözlər müxtəlif çalarlıqda yerdəyişmə hadisəsinə uyğun tələffüz olunur. Məsələn, qeyrət-qiryət(yr-ry), süfrə-sürfə(fr-rf), pəhriz-pərhiz(hr-rh) və s. Yerdəyişmə də şivələrə xas olan fonetik hadisələrdəndir. Bu hadisə şivələrdə iki şəkildə özünü göstərir:

1) yanaşı yerdəyişmə;

2) yanaşı olmayan yerdəyişmə.

Yanaşı yerdəyişmə.

Yanaşı yerdəyişmədə qonşu səslər dəyişir. Əsas tipləri bunlardır:

rb>br: Tərbiz, İrbahım

yb>by: loyba

zğ>ğz: vazğal

yd>dy: maydan, bayda

rg>gr: örgənir

pr>rp: kirpik

ur>ru: doğrudan

hr>rh: Fəhrad

Yanaşı olmayan yerdəyişmə.

Yanaşı olmayan yerdəyişmə də müxtəlif mövqeli səslər dəyişilir. Aşağıdakı tipləri yayılmışdır:

ğd>dğ: qardığalı

ğn>nğ: yornuğ

lr>rl: partal<paltar

mn>nm: intaham

mh>hm: cahamat

rn>nr: xuncur>xurcun və s.

İstinadlar

Əbdüləzəl Dəmirçizadə.Müasir Azərbaycan Dili

Dilçilik ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın.

[1] Əbdüləzəl Dəmirçizadə.Müasir Azərbaycan Dili