Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Əbu Abudullah Məhmməd ibn Əhməd ibn əl-Baytar Diya əl-Din əl Malaki (təq. 1197[…], Malaqa, Əndəlüs – 1248[…], Dəməşq) — Orta əsrlər İslam dünyasının alimi.
| İbn əl-Baytar | |
|---|---|
| ərəb. ابن البيطار | |
 | |
| Doğum tarixi | təq. 1197[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1248[…] |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | botanika |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İbn əl Baytar adı ilə tanınan alim XII əsrin sonunda İspaniyanın Malaqa (Malaka) şəhərində anadan olub. O dövrünün məşhur botanik alimi Əbu əl Abbas əl Nabatinin yanında dərs almış, onun tövsiyəsi ilə Əndəluziyada (Əndəlus) bitkiləri toplamağa və öyrənməyə başlamışdı. 1219-cu ildə İbn əl-Baytar İspaniyanı tərk edərək Şimali Afrikanın sahilləri boyunca Kiçik Asiyaya səyahətə çıxdı. Məqsədi bu ərazi boyunca bitki aləmini öyrənmək və onları tədqiq etmək idi. Səyahəti ərzində İbn əl-Baytar Buqiyaya, İstanbula, Tunisə, Tripoliyə, Barkaya və Adlayuya getdi. 1224-cü ildə İbn əl-Baytar Misir qubernatoru əl-Kamilin yanında xidmətə başladı. O əl-Kamilin əmri ilə ölkənin baş botanik-əczaçısı təyin edildi. 1227-ci ildə əl-Kamil İbn-əl-Baytarın müşayiəti ilə Dəməşqə gəldi. Bu səfər İbn əl-Baytara Suriyadakı bitkilərlə tanış olmağa və onları tədqiq etməyə imkan verdi.
İbn-əl Baytarın ən böyük xidmətlərindən biri topladığı dərman bitkilərinin latın və yunan dilində adlarını verməsi ilə bağlıdır. Bu da həmin bitkilərin günümüzdə müəyyən edilərək tibbdə istifadə edilməsində önəmli rol oynamaqdadır. İbn əl-Baytarın botanika sahəsində əldə etdiyi böyük uğurlar və bununla bağlı yazdığı əsərlər orta əsrlərdə İspaniyadan başlamış Afrikanın şimalı və Kiçik Asiya da daxil olmaqla böyük bir ərazinin bitki aləmi haqqında geniş məlumat almağa, onlardan xəstəliklərin necə müalicə edilməsini öyrənməyə və bunun əsasında ciddi elmi nəticələr çıxarmağa imkan verir.
Əsərləri
"Kitab əl-Cami fi al-Adviya-əl-mufrad"
İbn əl-Baytar bitkilər aləmini tədqiq edərək "Kitab əl-Cami fi al-Adviya-əl-mufrad" elmi əsərini yazdı. Ərəb dilində yazılan bu kitabda həmin dövrə aid edilən dərman bitkilərinin adları və onlardan istifadə qaydaları əksini tapıb. İbn əl-Baytarın bu elmi əsəri indinin özündə belə botanika və tibb alimləri tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. "Kitab əl-Cami fi al-Adviya-əl-mufrad" əsərində 1400 dərman əhəmiyyətli bitkinin adı, o cümlədən əvvəllər məlum olmayan 200-dən çox bitki növü var. "Kitab əl-Cami fi al-Adviya-əl-mufrad" əsərində əslən ərəb əsilli olan 150 müəllifin, o cümlədən 20 məşhur yunan aliminin botanika sahəsində yazdığı elmi tədqiqat kitabından istifadə edilib.
"Kitab əl-Cami fi al-Adviya-əl-mufrad" əsəri 1758-ci ildə latın dilinə tərcümə edilərək çap edilib.
"Kitab əl-Mluqni fi əl-Adviyya əl-Muftada"
İbn əl-Baytarın ikinci böyük elmi əsəri "Kitab əl-Mluqni fi əl-Adviyya əl-Muftada"dır. Bu əsər orta əsrlərin tibb elmini öyrənmək üçün ən qiymətli monumental ensiklopediya hesab edilir. Bu əsərdə müxtəlif dərmanlar və onların müalicə xüsusiyyətləri barədə ətraflı məlumat verilib.
"Kitab əl-Mluqni fi əl-Adviyya əl- Muftada"da müxtəlif xəstəliklərin, o cümlədən baş, qulaq ağrılarının, göz xəstəliklərinin təbiəti və onların təbii yollarla müalicə üsulları barədə geniş elmi məlumat verilib.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Ibn al-Bayṭār // MAK (pol.).
- ʿAbd Allāh ibn Aḥmad Ibn al-Bayṭār // AlKindi.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ebu Abudullah Mehmmed ibn Ehmed ibn el Baytar Diya el Din el Malaki teq 1197 Malaqa Endelus 1248 Demesq Orta esrler Islam dunyasinin alimi Ibn el Baytarereb ابن البيطار Dogum tarixi teq 1197 Dogum yeri Malaqa Malaqa vilayeti d Endelus IspaniyaVefat tarixi 1248 Vefat yeri Demesq Boyuk Selcuq ImperiyasiElm sahesi botanika Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIbn el Baytar adi ile taninan alim XII esrin sonunda Ispaniyanin Malaqa Malaka seherinde anadan olub O dovrunun meshur botanik alimi Ebu el Abbas el Nabatinin yaninda ders almis onun tovsiyesi ile Endeluziyada Endelus bitkileri toplamaga ve oyrenmeye baslamisdi 1219 cu ilde Ibn el Baytar Ispaniyani terk ederek Simali Afrikanin sahilleri boyunca Kicik Asiyaya seyahete cixdi Meqsedi bu erazi boyunca bitki alemini oyrenmek ve onlari tedqiq etmek idi Seyaheti erzinde Ibn el Baytar Buqiyaya Istanbula Tunise Tripoliye Barkaya ve Adlayuya getdi 1224 cu ilde Ibn el Baytar Misir qubernatoru el Kamilin yaninda xidmete basladi O el Kamilin emri ile olkenin bas botanik eczacisi teyin edildi 1227 ci ilde el Kamil Ibn el Baytarin musayieti ile Demesqe geldi Bu sefer Ibn el Baytara Suriyadaki bitkilerle tanis olmaga ve onlari tedqiq etmeye imkan verdi Ibn el Baytarin en boyuk xidmetlerinden biri topladigi derman bitkilerinin latin ve yunan dilinde adlarini vermesi ile baglidir Bu da hemin bitkilerin gunumuzde mueyyen edilerek tibbde istifade edilmesinde onemli rol oynamaqdadir Ibn el Baytarin botanika sahesinde elde etdiyi boyuk ugurlar ve bununla bagli yazdigi eserler orta esrlerde Ispaniyadan baslamis Afrikanin simali ve Kicik Asiya da daxil olmaqla boyuk bir erazinin bitki alemi haqqinda genis melumat almaga onlardan xesteliklerin nece mualice edilmesini oyrenmeye ve bunun esasinda ciddi elmi neticeler cixarmaga imkan verir Eserleri Kitab el Cami fi al Adviya el mufrad Ibn el Baytar bitkiler alemini tedqiq ederek Kitab el Cami fi al Adviya el mufrad elmi eserini yazdi Ereb dilinde yazilan bu kitabda hemin dovre aid edilen derman bitkilerinin adlari ve onlardan istifade qaydalari eksini tapib Ibn el Baytarin bu elmi eseri indinin ozunde bele botanika ve tibb alimleri terefinden yuksek qiymetlendirilir Kitab el Cami fi al Adviya el mufrad eserinde 1400 derman ehemiyyetli bitkinin adi o cumleden evveller melum olmayan 200 den cox bitki novu var Kitab el Cami fi al Adviya el mufrad eserinde eslen ereb esilli olan 150 muellifin o cumleden 20 meshur yunan aliminin botanika sahesinde yazdigi elmi tedqiqat kitabindan istifade edilib Kitab el Cami fi al Adviya el mufrad eseri 1758 ci ilde latin diline tercume edilerek cap edilib Kitab el Mluqni fi el Adviyya el Muftada Ibn el Baytarin ikinci boyuk elmi eseri Kitab el Mluqni fi el Adviyya el Muftada dir Bu eser orta esrlerin tibb elmini oyrenmek ucun en qiymetli monumental ensiklopediya hesab edilir Bu eserde muxtelif dermanlar ve onlarin mualice xususiyyetleri barede etrafli melumat verilib Kitab el Mluqni fi el Adviyya el Muftada da muxtelif xesteliklerin o cumleden bas qulaq agrilarinin goz xesteliklerinin tebieti ve onlarin tebii yollarla mualice usullari barede genis elmi melumat verilib IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Ibn al Bayṭar MAK pol ʿAbd Allah ibn Aḥmad Ibn al Bayṭar AlKindi