Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Piran — altıtaqımlı birheteroatomlu tsiklik birləşmələrinin oksigen heteroatomlu ən sadə nümayəndəsi.
| Piran | |
|---|---|
 | |
| Ümumi | |
| Kimyəvi formulu | C5H6O |
| Molyar kütlə | 782.1 q/mol |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | 106-111 °S |
| Qaynama nöqtəsi | 225 °S |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 289-66-7 |
| PubChem | 186148 |
| ChEBI | 35592 |
| ChemSpider | 161812 |
Piran qrupu
Piranlar sərbəst halda məlum deyildir. α-piran (2H-piran;) və γ-piran (4H-piran,).
- α-piran törəmələri üçün sis –dienonlarla tez və dönən tarazlıq xarakterikdir:
- γ-piran rəngsiz mayedir.
Etanolda, dietil efirində , benzolda yaxşı həll olur. Davamsızdır. Otaq temperaturunda hava təsiri ilə parçalanır.
Alınması
- α-piranların törəmələri maqnezium üzvi birləşmələrlə α-piranların qarşılıqlı təsirindən alınır.
- γ-piran 350oC-də 2-asetoksi-3.4-dihidropirandan pirolizlə alınır. Eləcə də qatı HCl mühitində aldehidin tsiklik hidratlaşması ilə alınır.
γ-piranın ən çox istifadə edilən alınma metodu piril duzlarının qələvi metalların bor hidridləri ilə və ya maqnezium üzvi birləşmələri ilə qarşılıqlı təsiridir.
Bu birləşmələr digər piranlara nisbətən daha davamlıdırlar.
Kimyəvi xassələri
γ-piranın katalitik hidratlaşması tetrahidro-piranın əmələ gəlməsinə səbəb olur ki, o da üçfenilmetilperxloratla qarşılıqlı təsirdə olur və piril perxlorat əmələ gətirir.:
- Hidroliz zamanı turş mühitdə γ-piranlarda həlqə açılır və 1.5diketonlar əmələ gəlir.
- γ-piranlar üçün proton və aproton turşu təsiri ilə disproporsionlaşma xarakterikdir:
Tətbiqi
2.3dehidro γ-piranlar üşvi kimyada ikiqat rabitə hesabına əmələ gələn xüsusi mayelərin hesabına spirtlərin qorunması məqsədilə istifadə edilir.
Mənbə
- Гетероциклические соединения, под ред. P. Эльдерфилда, пер. с англ., т. 1, M., 1953, с. 269–310;
- ДрыгинаО.В., Гарновский А.Д., Казанцев А. В., "Успехи химии", 1985, т. 54, в. 12, с. 1971–96.
- Гауптман З., Грефе Ю., Ремане Х. Органическая химия. — М.: "Химия", 1979. — с. 575–609
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Piran altitaqimli birheteroatomlu tsiklik birlesmelerinin oksigen heteroatomlu en sade numayendesi PiranUmumiKimyevi formulu C5H6OMolyar kutle 782 1 q molTermik xususiyyetlerErime noqtesi 106 111 SQaynama noqtesi 225 STesnifatiCAS da qeyd nom 289 66 7PubChem 186148ChEBI 35592ChemSpider 161812Piran qrupuPiranlar serbest halda melum deyildir a piran 2H piran ve g piran 4H piran a piran toremeleri ucun sis dienonlarla tez ve donen tarazliq xarakterikdir g piran rengsiz mayedir Etanolda dietil efirinde benzolda yaxsi hell olur Davamsizdir Otaq temperaturunda hava tesiri ile parcalanir Alinmasia piranlarin toremeleri maqnezium uzvi birlesmelerle a piranlarin qarsiliqli tesirinden alinir g piran 350oC de 2 asetoksi 3 4 dihidropirandan pirolizle alinir Elece de qati HCl muhitinde aldehidin tsiklik hidratlasmasi ile alinir g piranin en cox istifade edilen alinma metodu piril duzlarinin qelevi metallarin bor hidridleri ile ve ya maqnezium uzvi birlesmeleri ile qarsiliqli tesiridir Bu birlesmeler diger piranlara nisbeten daha davamlidirlar Kimyevi xasselerig piranin katalitik hidratlasmasi tetrahidro piranin emele gelmesine sebeb olur ki o da ucfenilmetilperxloratla qarsiliqli tesirde olur ve piril perxlorat emele getirir Hidroliz zamani turs muhitde g piranlarda helqe acilir ve 1 5diketonlar emele gelir g piranlar ucun proton ve aproton tursu tesiri ile disproporsionlasma xarakterikdir Tetbiqi2 3dehidro g piranlar usvi kimyada ikiqat rabite hesabina emele gelen xususi mayelerin hesabina spirtlerin qorunmasi meqsedile istifade edilir MenbeGeterociklicheskie soedineniya pod red P Elderfilda per s angl t 1 M 1953 s 269 310 DryginaO V Garnovskij A D Kazancev A V Uspehi himii 1985 t 54 v 12 s 1971 96 Gauptman Z Grefe Yu Remane H Organicheskaya himiya M Himiya 1979 s 575 609