Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Xəzər şirbiti (lat. Luciobarbus brachycephalus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin çəkikimilər dəstəsinin çəkilər fəsiləsinin luciobarbus cinsinə aid heyvan növü.
| Xəzər şirbiti | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Sinifüstü: Sinif: Ranqsız: Yarımsinif: İnfrasinif: Dəstəüstü: Ranqsız: Ranqsız: Dəstə: Fəsiləüstü: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Xəzər şirbiti | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Dənizin cənub və qərb hissələrində yayılmışdır və adətən sahilə yaxın 13-24 m dərinliklərdə yaşayır. Keçici balıqdır, çoxalmaq üçün Kür, Səfidrud, Lənkəran, Qorqan, həmçinin Terek çaylarına girir. Xəzər şirbitinin kürü vermək üçün çaya girməsi ildə 2 dəfə yaz və yay-payız aylarında müşahidə olunur. Kütləvi çaya girmə yazda (martda) suda temperatur 6,7-11°C olduqda başlayır və aprelin sonunadək davam edir. Yay mövsümündə isə suyun temperaturu 25,2 - 27,2°C olduqda baş verir. Küləkli havalar, xüsusən dənizdən əsən küləklər, balıqların çaya girməsini sürətləndirir. Xəzər şirbiti iri balıqdır, ovlanmış balıqlar içərisində 10-15 kq ağırlığında fərdlərə rast gəlmək olur, lakin kütləsi 2-6 kq olanlar çoxluq təşkil edir. Xəzər şirbiti ləng böyüyən və gec cinsi yetişkənliyə çatan balıqdır: dişilər 7-9 yaşında, erkəklər isə dişilərdən 1-2 il tez cinsi yetişkənliyə çatır. Kürülərini suyun temperaturu 20-30°C olduqda tökürlər. Ölçüsündən və yaşından asılı olaraq hər bir dişi balıq 293 mindən 973 minə qədər kürü verir. Başqa balıqlardan fərqli olaraq Xəzər şirbitinin kürüsü yapışqanlı deyil və mayalandıqdan sonra öz həcmini 10 dəfə böyüdür. Odur ki, kürülər daşlara və ya bitkilərə yapışmayaraq suda asılı vəziyyətdə qalır və suyun axarı ilə bir yerdən başqa yerə aparılır. Kürülərin inkubasiya müddəti 23-25°C temperaturda 2-3 gündür. Vətəgə balığıdır, lakin son 30-40 ildə ehtiyatı kəskin şəkildə azalıb, hazırda ovda az təsadüf olunur. Nəslinin kəsilmək təhlükəsi yaranmışdır. Odur ki, Azərbaycanın "Qırmızı Kitabına" daxil edilməsi təklif olunubdur. 1950-1970-ci illərdə onun ovu 0,2-3,6 min sentner təşkil edirdi. Təəssüflər olsun ki, Xəzər şirbitinin ehtiyatının bərpa edilməsi istiqamətində bu günədək heç bir əməli tədbir görülməmişdir. Tezliklə bu sahədə ciddi iş aparılması və bu balığın Kürdə süni artırılması üçün balıq təsərrüfatlarının yaradılması vacibdir.
İstinadlar
- Əsgerov F.S., Zaytsev Y.Y., Qasımov R.Y., Quliyev Z.«Biomüxtəliflik: Xəzərin əsrarəngiz balıqları» “Bəşər-XXI” nəşriyyatı, Bakı, 2003, səh60.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xezer sirbiti lat Luciobarbus brachycephalus heyvanlar aleminin xordalilar tipinin suauzgecliler sinfinin cekikimiler destesinin cekiler fesilesinin luciobarbus cinsine aid heyvan novu Xezer sirbitiElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Sinifustu Sumuklu baliqlarSinif SuauzgeclilerRanqsiz Yarimsinif Infrasinif Sumuklu baliqlarDesteustu Ranqsiz Ranqsiz Deste CekikimilerFesileustu Fesile CekilerYarimfesile Cins LuciobarbusNov Xezer sirbitiBeynelxalq elmi adiLuciobarbus brachycephalus Karl Fedorovich Kessler 1872Sekil axtarisiNCBI 1606557EOL 210713 Denizin cenub ve qerb hisselerinde yayilmisdir ve adeten sahile yaxin 13 24 m derinliklerde yasayir Kecici baliqdir coxalmaq ucun Kur Sefidrud Lenkeran Qorqan hemcinin Terek caylarina girir Xezer sirbitinin kuru vermek ucun caya girmesi ilde 2 defe yaz ve yay payiz aylarinda musahide olunur Kutlevi caya girme yazda martda suda temperatur 6 7 11 C olduqda baslayir ve aprelin sonunadek davam edir Yay movsumunde ise suyun temperaturu 25 2 27 2 C olduqda bas verir Kulekli havalar xususen denizden esen kulekler baliqlarin caya girmesini suretlendirir Xezer sirbiti iri baliqdir ovlanmis baliqlar icerisinde 10 15 kq agirliginda ferdlere rast gelmek olur lakin kutlesi 2 6 kq olanlar coxluq teskil edir Xezer sirbiti leng boyuyen ve gec cinsi yetiskenliye catan baliqdir disiler 7 9 yasinda erkekler ise disilerden 1 2 il tez cinsi yetiskenliye catir Kurulerini suyun temperaturu 20 30 C olduqda tokurler Olcusunden ve yasindan asili olaraq her bir disi baliq 293 minden 973 mine qeder kuru verir Basqa baliqlardan ferqli olaraq Xezer sirbitinin kurusu yapisqanli deyil ve mayalandiqdan sonra oz hecmini 10 defe boyudur Odur ki kuruler daslara ve ya bitkilere yapismayaraq suda asili veziyyetde qalir ve suyun axari ile bir yerden basqa yere aparilir Kurulerin inkubasiya muddeti 23 25 C temperaturda 2 3 gundur Vetege baligidir lakin son 30 40 ilde ehtiyati keskin sekilde azalib hazirda ovda az tesaduf olunur Neslinin kesilmek tehlukesi yaranmisdir Odur ki Azerbaycanin Qirmizi Kitabina daxil edilmesi teklif olunubdur 1950 1970 ci illerde onun ovu 0 2 3 6 min sentner teskil edirdi Teessufler olsun ki Xezer sirbitinin ehtiyatinin berpa edilmesi istiqametinde bu gunedek hec bir emeli tedbir gorulmemisdir Tezlikle bu sahede ciddi is aparilmasi ve bu baligin Kurde suni artirilmasi ucun baliq teserrufatlarinin yaradilmasi vacibdir IstinadlarEsgerov F S Zaytsev Y Y Qasimov R Y Quliyev Z Biomuxteliflik Xezerin esrarengiz baliqlari Beser XXI nesriyyati Baki 2003 seh60 Hemcinin bax