Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sürtünmə toxunan cisimlərin nisbi yerdəyişməsi və ya cismin müxtəlif hissələrinin bir-birinə nisbətən yerdəyişməsi zamanı yaranan mexaniki müqavimət. Birinci halda sürtünmə xarici sürtünmə, ikinci halda isə daxili sürtünmə adlanır.
Toxunan cisimlər bir-birinə nisbətən sükunətdə olduqda yaranan sürtünməyə sükunət sürtünməsi, hərəkətdə olduqda isə kinematik sürtünmə deyilir. Sürtünmə qüvvəsi- toxunan səthlərin kələ-kötürlüyü və həm də bir-birinə sıxılması nəticəsində meydanə çıxan qüvvədir. Bir cismin digər cisim üzərində hərəkət zamanı yaranan və hərəkətin əksinə yönələn qüvvə sürtünmə qüvvəsi deyilir. Onun 3 növü var:
- Sükunət
- Sürüşmə
- Diyirlənmə
Düsturu — Fs=μ(mü)×m×g F=m×g
μ(sürtünmə əmsalı) — adsızdır, Vahidi yoxdur, toxunan səthlərin növündən, kələ-kötürlüyündən, necə cilalanmasından asılıdır.
Fs<N(Həmişə)
Növləri
Sürtünmə qüvvəsinin növləri üç yerə bölünür:
Sükunət sürtünmə qüvvəsi
Sükunət sürtünmə qüvvəsi — cismə toxunan səthə paralel qüvvə təsir edən zaman yaranır və hərəkət etdirmək istəyən qüvvənin əksinə yönələrək onu kompensasiya etdiyindən cisim sürət ala bilmir. Sükunət sürtünmə qüvvəsinin maksimal qiyməti, ədədi qiymətcə cismi sükunət halından çıxaran qüvvəyə bərabərdir. Xarici qüvvə hərəkət nəticəsində meydana çıxan sürtünmə qüvvəsini tarazlaşdırdıqda cisim düzxətli bərabərsürətli hərəkət edir. Təbiətdə və texnikada sürtünmə həm faydalı, həm də zərərli olur.
Sürüşmə sürtünmə qüvvəsi
Sürüşmə sürtünmə qüvvəsi — bir cismin digər cismin üzəri ilə sürüşməsi zamanı yaranan və hərəkətin əksi istiqamətində yönələn qüvvədir.
Diyirlənmə sürtünmə qüvvəsi
Fs ilə işarə olunur və Fs=μN kimi təyin olunur. Burada μ (yunan hərfi mü)- sürüşmə sürtünmə əmsalıdır, vahidi yoxdur, toxunan səthlərin materialından və səthlərin hamarlıq dərəcəsindən asılıdır. N, cismi səthə sıxan təzyiq qüvvəsidir və bir çox hallarda bu, cismin çəkisinə bərabərdir.
Diyirlənmə sürtünmə qüvvəsi-bir cismin digər cisim üzərində diyirlənməsi zamanı yaranan qüvvədir və sürüşmə sürtünmə qüvvəsindən dəfələrlə azdır. Sürtünmə qüvvəsi elektromaqnit təbiətli qüvvədir.
Əsas düsturlar
- Fsürtünmə= μmg
- Ftəzyiq=mg
- F=MN
- a=F\m
- a=Mg
- Fmüq=av
- t=v0/a=mv/F
- F=mg
- S=v^2
- /2a
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Surtunme toxunan cisimlerin nisbi yerdeyismesi ve ya cismin muxtelif hisselerinin bir birine nisbeten yerdeyismesi zamani yaranan mexaniki muqavimet Birinci halda surtunme xarici surtunme ikinci halda ise daxili surtunme adlanir Surtunme prosesi Toxunan cisimler bir birine nisbeten sukunetde olduqda yaranan surtunmeye sukunet surtunmesi hereketde olduqda ise kinematik surtunme deyilir Surtunme quvvesi toxunan sethlerin kele koturluyu ve hem de bir birine sixilmasi neticesinde meydane cixan quvvedir Bir cismin diger cisim uzerinde hereket zamani yaranan ve hereketin eksine yonelen quvve surtunme quvvesi deyilir Onun 3 novu var Sukunet Surusme Diyirlenme Dusturu Fs m mu m g F m g m surtunme emsali adsizdir Vahidi yoxdur toxunan sethlerin novunden kele koturluyunden nece cilalanmasindan asilidir Fs lt N Hemise NovleriSurtunme quvvesinin novleri uc yere bolunur Sukunet surtunme quvvesi Sukunet surtunme quvvesi cisme toxunan sethe paralel quvve tesir eden zaman yaranir ve hereket etdirmek isteyen quvvenin eksine yonelerek onu kompensasiya etdiyinden cisim suret ala bilmir Sukunet surtunme quvvesinin maksimal qiymeti ededi qiymetce cismi sukunet halindan cixaran quvveye beraberdir Xarici quvve hereket neticesinde meydana cixan surtunme quvvesini tarazlasdirdiqda cisim duzxetli berabersuretli hereket edir Tebietde ve texnikada surtunme hem faydali hem de zererli olur Surusme surtunme quvvesi Surusme surtunme quvvesi bir cismin diger cismin uzeri ile surusmesi zamani yaranan ve hereketin eksi istiqametinde yonelen quvvedir Diyirlenme surtunme quvvesi Fs ile isare olunur ve Fs mN kimi teyin olunur Burada m yunan herfi mu surusme surtunme emsalidir vahidi yoxdur toxunan sethlerin materialindan ve sethlerin hamarliq derecesinden asilidir N cismi sethe sixan tezyiq quvvesidir ve bir cox hallarda bu cismin cekisine beraberdir Diyirlenme surtunme quvvesi bir cismin diger cisim uzerinde diyirlenmesi zamani yaranan quvvedir ve surusme surtunme quvvesinden defelerle azdir Surtunme quvvesi elektromaqnit tebietli quvvedir Esas dusturlarFsurtunme mmg Ftezyiq mg F MN a F m a Mg Fmuq av t v0 a mv F F mg S v 2 2aXarici kecidler