Lənkəran anodontu (lat.Anodonta lenkoranensis) — Anodonta cinsinə aid növ. Cinsin Qafqazda 5 növ və 2 yarım növü, Azərbaycanda isə 2 növü və 1 yarım növü yayılmışdır. Sayı azalmaqda olan endemik növdür, antropogen təsirlərə həssasdır.
Qısa təsviri
Yumurtaya bənzəyir. Bədən hissəsi nisbətən şişkindir. İki canağa malik olur. Çanağın uzunluğu 140, hündürlüyü 70, şişkinliyi isə 60 mm-ə qədərdir. Çanaq iri, qalın divarlı və sərtdir. Qismən sıxılıb girdələnmiş ön kənar üst kənarla, əsas növ üçün xarakter olan küt bucaq əmələ gətirmir. Aşağı hissə çəpinə kəsilmişdir. Arxa kənar qismən kəsik, getdikcə girdələnərək arxaya uzanır və sanki küt “dimdik” əmələ gətirir. Çanağın zirvəsi (təpə nöqtəsi) çanağın ön 1/3-də yerləşmişdir. Liqament kilid uzun və möhkəmdir. Çanağın üzəri sıx qabırğalarla örtülüdür. İllik həlqələr aydın görünür. Epidermis zəif inkişaf etmişdir. Kilid dişsizdir. Çanağın içəri səthi hamar və parlaqdır. Onun üzərində zəif radial şüalar görünür. Şüalar çanağın zirvəsindən kənara uzanır. Sədəfi ağ-mavi rəngdədir, o, çanağın ön tərəfində daha qalındır. Balıqların qida və inkubasiya obyekti kimi əhəmiyyət kəsb edir. Kərkə balığının çoxalması bilavasitə bu cinsin ayrı – ayrı növləri ilə bağlıdır.
Yayılması
Əsasən Lənkəran təbii vilayətinin çaylarının mənsəbində rast gəlinir. Xüsusi ilə Qumbaşı çayı və Təngərü çaylarında görmək olar. Arealı sürətlə kiçilir. Bəzi alimlər onlara Kür çayının mənsəbində də qeyd olunması haqda məlumat verirlər. Azərbaycanın endemik canlısıdır. Çayların bitkilərlə zəngin olan zəif axarlı sahələrində lilli-qum biotopunda rast gəlinir.
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Çayların bitkilərlə zəngin olan zəif axarlı sahələrində lilli-qum biotopunda rast gəlinir. Cinsi məhsullar may – iyul aylarında əmələ gəlir. Mayalanma daxilidir. Qloxidilər (sürfələr) molyuskların qəlsəmələrində yetişir. Tam formalaşmış qloxidilər yaz fəslində qəlsəmələri tərk edib balıqlara keçir və əsasən onların üzgəclərində parazitlik edir. Beləliklə də onlar yayılırlar. Az hərəkətli olub, yarıya qədər torpaqda yaşayır.
Sayı
Areal daxilində hər m² sahədə 1 – 3 ədəd, bəzən isə 7 – 10-a qədər olur (Qumbaşı çayı). Fəsillərdən və digər amillərdən asılı olaraq sayı dəyişilir.
Çoxalması
Cinsi aktivlik aprel-may aylarına təsadüf edir. Balalar parazitar həyat sürür və əsasən balıqların qəlsəmələrində müşahidə edilir. Az hərəkətli olub, yarıya qədər torpaqda yaşayır. Balıqların qida və inkubasiya obyekti kimi əhəmiyyət kəsb edir. Kərkə balığının çoxalması bilavasitə bu cinsin ayrı – ayrı növləri ilə bağlıdır.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Çayların su rejiminin dəyişilməsi və onların sənaye və məişətin çirkab suları ilə çirklənməsi.
Tədbiq olunmuş və lazımi mühafizə tədbirləri
Heç bir tədbir görülməmişdir və görülmür. Növün yayıldığı çayların təbii rejiminin dəyişilməsinə imkan verməmək, çayların çirklənməsinin qarşısını almaq, heyvanın kütləvi toplanmasını qadağan etmək, növün yayıldığı ərazilərə xəbərdarlıq nişanları qoymaq və qorunan növ kimi təbliğini genişləndirmək.
Əhəmiyyəti
Biomüxtəliflikdə rolu böyük sayılır. Qida zəncirində və təbiətdə enerji axımında xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Canaqları sədəf sanayesində istifadə edilir. Heyvandarlıqda onların canaqları üyüdülərək yemə qatılır. Digər əhəmiyyətləri və ziyanveriçilik xüsusiyyətləri tam örgənilməmişdir.
Ədəbiyyat
Жадин В.И. 1938. Моллюски (сем. Unionidae). Фауна СССР, т. IV, вып. 1. Изд. АН СССР, М-Л. стр. 95 – 96, 134 - 136;
Kontor Y.İ., Vinarski M.V., Schileyko A.A., Sysoev A.V. 2010. Catalogue of the Continental
Azərbaycan Respublikasının "QIRMIZI KİTABI", II cild, Fauna, Bakı 2013
Xarici keçidlər
AMEA, Zoologiya İnstitutu.İkiayaqlılar 2015-05-07 at the Wayback Machine
İstinadlar
↑ Azərbaycan Respublikasının "QIRMIZI KİTABI", II cild, Fauna, Bakı 2013
. 2015-05-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-07.
Kontor Y.İ., Vinarski M.V., Schileyko A.A., Sysoev A.V. 2010. Catalogue of the Continental
Жадин В.И. 1938. Моллюски (сем. Unionidae). Фауна СССР, т. IV, вып. 1. Изд. АН СССР, М-Л. стр. 95 – 96, 134 - 136;
Avqust 03, 2021
lənkəran, anodontu, anodonta, lenkoranensiselmi, təsnifataləmi, heyvanlaryarımaləm, eumetazoylarbölmə, bilateriallaryarımbölmə, ilkağızlılartip, molyusklarsinif, ikitayqapaqlılardəstə, unionidkimilərfəsilə, unionkimilərcins, anodontaelmi, adıanodonta, lenkoran. Lenkeran anodontuAnodonta lenkoranensisElmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme BilateriallarYarimbolme IlkagizlilarTip MolyusklarSinif IkitayqapaqlilarDeste UnionidkimilerFesile UnionkimilerCins AnodontaElmi adiAnodonta lenkoranensis Drouet 1881Muhafize statusuHaqqinda melumat olmayanlarData Deficient VikinnovlerdetesnifatVikianbardasekilUTMS 1 NCBI 1 Lenkeran anodontu lat Anodonta lenkoranensis Anodonta cinsine aid nov Cinsin Qafqazda 5 nov ve 2 yarim novu Azerbaycanda ise 2 novu ve 1 yarim novu yayilmisdir Sayi azalmaqda olan endemik novdur antropogen tesirlere hessasdir 1 Mundericat 1 Qisa tesviri 2 Yayilmasi 3 Yasayis yeri ve heyat terzi 4 Sayi 5 Coxalmasi 6 Mehdudlasdirici amiller 7 Tedbiq olunmus ve lazimi muhafize tedbirleri 8 Ehemiyyeti 9 Edebiyyat 10 Xarici kecidler 11 IstinadlarQisa tesviri RedakteYumurtaya benzeyir Beden hissesi nisbeten siskindir Iki canaga malik olur Canagin uzunlugu 140 hundurluyu 70 siskinliyi ise 60 mm e qederdir Canaq iri qalin divarli ve sertdir Qismen sixilib girdelenmis on kenar ust kenarla esas nov ucun xarakter olan kut bucaq emele getirmir Asagi hisse cepine kesilmisdir Arxa kenar qismen kesik getdikce girdelenerek arxaya uzanir ve sanki kut dimdik emele getirir Canagin zirvesi tepe noqtesi canagin on 1 3 de yerlesmisdir Liqament kilid uzun ve mohkemdir Canagin uzeri six qabirgalarla ortuludur Illik helqeler aydin gorunur Epidermis zeif inkisaf etmisdir Kilid dissizdir Canagin iceri sethi hamar ve parlaqdir Onun uzerinde zeif radial sualar gorunur Sualar canagin zirvesinden kenara uzanir Sedefi ag mavi rengdedir o canagin on terefinde daha qalindir 2 Baliqlarin qida ve inkubasiya obyekti kimi ehemiyyet kesb edir Kerke baliginin coxalmasi bilavasite bu cinsin ayri ayri novleri ile baglidir 3 Yayilmasi RedakteEsasen Lenkeran tebii vilayetinin caylarinin mensebinde rast gelinir Xususi ile Qumbasi cayi ve Tengeru caylarinda gormek olar Areali suretle kicilir Bezi alimler onlara Kur cayinin mensebinde de qeyd olunmasi haqda melumat verirler Azerbaycanin endemik canlisidir Caylarin bitkilerle zengin olan zeif axarli sahelerinde lilli qum biotopunda rast gelinir Yasayis yeri ve heyat terzi RedakteCaylarin bitkilerle zengin olan zeif axarli sahelerinde lilli qum biotopunda rast gelinir Cinsi mehsullar may iyul aylarinda emele gelir Mayalanma daxilidir Qloxidiler surfeler molyusklarin qelsemelerinde yetisir Tam formalasmis qloxidiler yaz feslinde qelsemeleri terk edib baliqlara kecir ve esasen onlarin uzgeclerinde parazitlik edir Belelikle de onlar yayilirlar Az hereketli olub yariya qeder torpaqda yasayir Sayi RedakteAreal daxilinde her m sahede 1 3 eded bezen ise 7 10 a qeder olur Qumbasi cayi Fesillerden ve diger amillerden asili olaraq sayi deyisilir Coxalmasi RedakteCinsi aktivlik aprel may aylarina tesaduf edir Balalar parazitar heyat surur ve esasen baliqlarin qelsemelerinde musahide edilir Az hereketli olub yariya qeder torpaqda yasayir Baliqlarin qida ve inkubasiya obyekti kimi ehemiyyet kesb edir Kerke baliginin coxalmasi bilavasite bu cinsin ayri ayri novleri ile baglidir 1 Mehdudlasdirici amiller RedakteCaylarin su rejiminin deyisilmesi ve onlarin senaye ve meisetin cirkab sulari ile cirklenmesi Tedbiq olunmus ve lazimi muhafize tedbirleri RedakteHec bir tedbir gorulmemisdir ve gorulmur Novun yayildigi caylarin tebii rejiminin deyisilmesine imkan vermemek caylarin cirklenmesinin qarsisini almaq heyvanin kutlevi toplanmasini qadagan etmek novun yayildigi erazilere xeberdarliq nisanlari qoymaq ve qorunan nov kimi tebligini genislendirmek 4 Ehemiyyeti RedakteBiomuxteliflikde rolu boyuk sayilir Qida zencirinde ve tebietde enerji aximinda xususi ehemiyyete malikdir Canaqlari sedef sanayesinde istifade edilir Heyvandarliqda onlarin canaqlari uyudulerek yeme qatilir Diger ehemiyyetleri ve ziyanvericilik xususiyyetleri tam orgenilmemisdir Edebiyyat RedakteZhadin V I 1938 Mollyuski sem Unionidae Fauna SSSR t IV vyp 1 Izd AN SSSR M L str 95 96 134 136 Kasymov A G Presnovodaya fauna Kavkaza Baku Elm AN AzSSR 1972 286 s Kontor Y I Vinarski M V Schileyko A A Sysoev A V 2010 Catalogue of the Continental Azerbaycan Respublikasinin QIRMIZI KITABI II cild Fauna Baki 2013Xarici kecidler RedakteAMEA Zoologiya Institutu Ikiayaqlilar Arxivlesdirilib 2015 05 07 at the Wayback MachineIstinadlar Redakte 1 2 Azerbaycan Respublikasinin QIRMIZI KITABI II cild Fauna Baki 2013 AMEA Zoologiya Institutu Ikiayaqlilar 2015 05 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 10 07 Kontor Y I Vinarski M V Schileyko A A Sysoev A V 2010 Catalogue of the Continental Zhadin V I 1938 Mollyuski sem Unionidae Fauna SSSR t IV vyp 1 Izd AN SSSR M L str 95 96 134 136 Menbe https az wikipedia org w index php title Lenkeran anodontu amp oldid 5733194, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
